विकिपिडिया

"मुक्केबाजी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
कुनै सम्पादन सारांश छैन
कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति १:
{{ढाँचा:सुधार नभए एक महिनापछि हटाइने लेखहरू}}
{{Orphan|date=सेप्टेम्बर २०११}}
 
{{More footnotes|date=November 2009}}
{{Dablink|For other meanings of these words, see [[Boxing (disambiguation)]], [[Boxer (disambiguation)]], [[Box (disambiguation)]], or [[Prizefighter (disambiguation)]].}}
{{Essay-like|date=April 2010}}
{{Howto|date=April 2010}}
{{Infobox martial art
| image = Boxing080905 photoshop.jpg
| imagecaption =
| imagecaption = [[Ricardo Dominguez]] (''left'') is throwing an [[uppercut]] on Rafael Ortiz (''right'').
| imagesize = 225px
| name = Boxing
| aka = Pugilism, English boxing, Western Boxing
| focus = [[Strike (attack)|Striking]] ([[Punch (combat)|Punching]])
| country = Greece (Ancient Boxing) <br />United Kingdom (Modern Boxing)
| olympic = Since 688 B.C.
| creator = Various fighters
| parenthood = Unknown
}}
'''मुक्केबाजी''' [[लडाईको एक खेल]] र एक [[मार्शल कला]] हो, जसमा दुइ मान्छे आफ्नो मुड्कीहरुको प्रयोग गरेर लड्छन्। विशिष्ट रूपले मुक्केबाजीको सञ्चालन एक-देखि तीन-मिनेटको अंतरालअन्तराल, जसलाइ चक्र (Rounds)राउन्ड भनिन्छ,को एक श्रृंखलाको समयमा एक [[रेफ्री]] द्धाराद्वारा गरिन्छ, तथा मुक्केबाज सामान्यतः एक समानबराबर [[भारतौल]] वाला हुन्छन्। जीत्नको लागि तीन तरिका छन्; यदि विरोधीलाई पल्टाइ दिइयो तथा त्यो रेफरी द्धारा दस सेकेन्डको गिनती गरिनु भन्दा पहिले नै उठ्नमा सक्षम हुन नसके (एक [[नक-आउट]] या KO) अथवा यदि यो प्रतीत हो कि विरोधी यति अधिक [[घाइते] ] हो चुका छ कि त्यो खेल जारी रख पानमा असमर्थ छ (एक [[प्राविधीक नक-आउट]] या TKO). यदि आपसी सहमति देखि चक्रहरुको पूर्व-निर्धारित संख्या देखि पूर्व सम्म लडाई हैन रूकती छ, त विजेताको चुनाव रेफरीको निर्णय द्धारा अथवा निर्णायकहरुको अंक-तालिकाओंको द्धारा गरिन्छ।
 
{{TOC limit|limit=3}}
 
== प्रारंभिक इतिहास ==
[[चित्र:NAMA Akrotiri 2.jpg|thumb|right|मीनोयन यूथ्स बक्सिंग, अक्रोटिरी (सैनटोरिनी) फ्रेस्को. चाँडै भन्दा चाँडै प्रलेखितमा 'दस्ताने'को उपयोग.]]
 
[[तेस्रो सहस्राब्दी ईसा पूर्व]] मिली [[सुमेरियाई]] नक्काशीमा पहिलो लडाई चित्रित छ, जबकि [[दोस्रो सहस्राब्दी ईसा पूर्व]]को [[प्राचीन मिस्र]]को नक्काशीमा प्रारंभिक योद्धा तथा दर्शक, दुवै नै चित्रित छन्।<ref name="EncyclopaediaBritannicaEntry">[http://www.britannica.com/eb/article-29781/boxing बक्सिंगको लागि विश्वकोश ब्रिटैनिकाको प्रवेश]</ref> दुवै नै चित्रण अनावृत मुड्की वाला प्रतियोगिहरुलाइ दर्शाउँछन्।<ref name="EncyclopaediaBritannicaEntry" /> 1927 मा, [[ड. ई. ए. स्पीसर (Dr. E. A. Speiser)]], एक पुरातत्ववेत्ता,ले [[ईराक|इराक]]को [[बगदाद]]मा एक [[मेसोपोटेमियाई]] शिला-खण्डको खोज गर्‍यो, जसमा एक '''इनामी लडाई'''को लागि तैयार हो रहे दुइ पुरुष चित्रित थिए। यस्तो विश्वास छ कि यो शिला-खण्ड 7,000 वर्ष पुरानो छ।<ref>[http://www.brownielocks.com/boxing.html बक्सिंग एन्शियंट हिस्ट्री &amp; कार्टून फन फ्रम ब्राउनिरक्स]</ref> कुनै पनि प्रकारको दस्तानों संग लडीएको पहिलो लडाईको सबै भन्दा पहिलो प्रमाण [[मिनोयाई]] [[क्रीट]] (Minoan Crete) (c. 1500-900 ई.पू.)मा तथा [[सार्डीनिया (Sardinia)]], यदि हामी प्रामा पर्वतहरुको मुक्केबाजी प्रतिमाहरु (c. 2000-1000 ई.पू.)मा विचार करें,मा भेटिन्छ।<ref name="EncyclopaediaBritannicaEntry" />
 
=== प्राचीन यूनानी मुक्केबाजी ===
[[चित्र:Thermae boxer Massimo Inv1055.jpg|thumb|left|बक्सर अफ क्विरिनल रेस्टिंग आफ्टर कन्टेस्ट (ब्रोंज स्कल्पचर, 3रड सताब्दी ई.पू.)]]
[[चित्र:Boxer of quirinal hands.jpg|thumb|left|चमडेको पट्टियहरुको विवरण]]
[[चित्र:Boxers Staatliche Antikensammlungen 1538.jpg|thumb|right|दाहरु वाला बक्सर आफ्नो उच्च औला बढाएर दिन संकेत गर्दछ (सीए.500 ई.पू.)]]
{{Main|Ancient Greek Boxing}}
 
[[होमर]]को [[इलियड (Iliad)]] (ca. 675 ई.पू.)मा कुनै मुक्केबाजी प्रतियोगिताको पहिलो विस्तृत विवरण प्राप्त हुन्छ (पुस्तक XXIII).<ref>[[होमर]], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hom.+Il.+23.624 इलियड, 23.655-696]</ref> ''इलियड''को अनुसार, [[माइसीनियाई]] योद्धाओंले प्रतिस्पर्धाहरुमा मुक्केबाजीको पनि शामिल गरेको थियो, जसमा परास्त होने वालाहरुलाई एक विशाल आयोजनको द्धारा सम्मान गरिन्थ्यो (ca. 1200 ई.पू.), हुनत यो संभव छ कि होमरको महाकाव्य पछिको संस्कृतिको प्रतिबिंबित करते हुन् . एक अन्य कथाको अनुसार वीर शासक [[थीसियस (Theseus)]], जसको काल नऔं सताब्दी ई.पू. मानिन्छ,ले मुक्केबाजीको एक प्रकारको आविष्कार गरेको थियो, जसमा दुइ मान्छे आमने-सामने बस्एर आफ्नो मुड्कीहरु संग एक-दोस्रोमा तब सम्म प्रहेर गरे गर्थे, जब सम्म कि तिनिहरुमध्ये कुनै एकको मृत्यु न हो जाए. समय संग, मुक्केबाजहरुले उभिएर तथा पन्जा (कांटेदार) पहनकर तथा आफ्नो हातमामा कुहिनाहरुको तल आवरण लपेटएर लडन प्रारंभ गर्‍यो, हुनत यसको अतिरिक्त उनी पूर्णतः नग्न रहन्थे.
 
डेरियन विस्मयकारी छ! 688 ई.पू.मा पहिलो पल्ट मुक्केबाजीको [[औलिम्पिक]] खेलहरुमा सम्मिलित गरियो, जसलाइ ''पाइगेम (Pygme)'' अथवा ''पिग्माशिया (Pygmachia)'' भन्यो जान्थ्यो. प्रतिभागियहरुलाइ [[पञ्चिंग बैग]], (जसे ''कोरिकोस (Korykos)'' भन्यो जान्थ्यो,मा प्रशिक्षण दिए जान्थ्यो. योद्धा आफ्नो हातमा, नाडिहरु, र कहिले काँही छाती,मा चमडेको पट्टे (जसलाइ ''हाइमेंटस (himantes)'' भन्थे, पहना गर्थे, ताकि उनको सुरक्षाको जा सके. यो पट्टे उनको औंलाहरुलाई खुला राखथे. एक किंवदंतीको अनुसार तरवार र ढाल देखि लडाईको तैयारी गर्नको लागि मुक्केबाजीको प्रयोग सबै भन्दा पहिले स्पार्टन मान्छेहरुले गरेको थियो।
 
=== प्राचीन रोमन मुक्केबाजी ===
[[प्राचीन रोम]] मा, मुक्केबाजीको दुइ प्रकार थिए र दुवै नै एट्रुस्कैन (Etruscan) देखि आये थिए। मुक्केबाजीको एथलेटिक रूप पुरा रोमन विश्वमा लोकप्रिय बनिरह्यो. मुक्केबाजीको अन्य रूप योद्धाओं देखि संबंधित थिए। सामान्यतः यो योद्धा अपराधी तथा गुलाम भयो गर्थे, जसलाइ विजेता बनन र आफ्नो स्वतन्त्रता प्राप्त गरेर पानको आशा होती थी; हुनत, स्वतन्त्र पुरुष, महिलाहरु र यहाँ सम्म कि अभिजात वर्गको मान्छे पनि लडने गर्थे। आक्रमणहरु बाट बच्नको लागि योद्धा आफ्नो औंलाहरुलाई जोडोंमा "सेस्टी (cestae)" तथा आफ्नो अग्र-भुजाओंमा चमडेको भारी-भरकम पट्टे पहना गर्थे. [[फूलगोभी जस्तै कानहरु वालाहरु]] तथा बुरी तरिका जख्मी [[क्विरीनाल (Quirinal)को मुक्केबाज]]को चित्र दर्शाता छ कि यो खेल कति अधिक नृशंस हो सकता थियो (मुकाबलहरु अक्सर एक विरोधीको मृत्यु या विकलांगता पछि खत्म हुन्थे).
 
अंततः मु्ष्टि-युद्ध यति अधिक लोकप्रिय हो गय कि [[शासकहरु]] सम्मले लडन प्रारंभ गर्‍यो र यस पद्धतिको सीजर [[नेरोनिस]]ले प्रोत्साहित गर्‍यो। रोमको राष्ट्रीय महाकाव्य [[एनीड (Aeneid)]] (पहिलो सताब्दी ईसा पूर्व)मा फुर्तीले डेरस (Dares) तथा महाकाय एंटेलस (Entellus)को बीच एक लडाईको विस्तार देखि वर्णन गरिएको छ।<ref>वर्जिल, एनिड, 5.421</ref>
 
393 ईसवी मा, ईसाई शासक [[थियोडसियस (Theodosius)]] द्धारा औलिम्पिकमा पाबंदी लागयो दी गई र 400 ईसवी मा, [[थियोडसियस महान]]ले मुक्केबाजीको यो भन्एर पूरी तरिका प्रतिबंधित गर्‍यो कि यो ईश्वरको अपमान छ किन भनें यो अनुहारको बिगाड देती छ, जुन कि ईश्वरको प्रतिबिंब हुन्छ। हुनत, पूर्वी साम्राज्यको प्रमुख नगरहरुको बाहिर यस फतवेको प्रभाव धेरै नै कम थियो।<ref>[http://www.bbc.co.uk/london/sport/boxing/early_history.shtml बीबीसी (BBC). ''द ओरिजिंस अफ बक्सिंग'' , बीबीसी (BBC) हिस्ट्री]</ref> यस समय तक, पश्चिमी यूरोप रोमन साम्राज्यको भाग हैन रह गय थियो। पुरा मध्य युग र उसपछि पनि मुक्केबाजी संपूर्ण यूरोपमा लोकप्रिय बनी रह्यो. कुश्ती, तलवारबाजी र दौड (रथोंको दौड तथा पैदल दौड दुईटै)मा पछिको रोमनहरु द्धारा कहिल्यै पाबंदी नलगाईएको किन भनें यिनिहरुबाट कुनै व्यक्तिको रूप हैन बिगडता थियो।
 
== आधुनिक मुक्केबाजी ==
=== ब्रटनको नियम (1743) ===
 
[[चित्र:Blow2.jpg|thumb|left|150px|एडमंड प्राइसमा एक सीधा सही तरिका देखि प्रदर्शन द साइन्स अफ सेल्फ डिफेंस: अ ट्रिटीज औन स्पैरिंग एण्ड रेसलिंग, 1867]]
[[रोमन साम्राज्य]]को पतन पछि मुक्केबाजीको प्राचीन गतिविधिहरुको रिकर्ड लुप्त भए. हुनत मुड्कीहरु संग लडे जाने वालाहरु
विभिन्न खेलहरुको रिकर्ड उपलब्ध छन्, जुन कि बारहऔं तथा सत्रहऔं सदिहरुको बीच इटलीको विभिन्न शहरहरु र राज्यहरुमा अनुरक्षित गरेर रखे गये थिए। [[प्राचीन रुस]]मा पनि एक खेल थियो, जसलाइ [[मुष्टि-युद्ध]] भन्यो जान्थ्यो. त्यस पछि अठारहऔं सताब्दीको प्रारंभमा यो खेल इङ्गल्याण्डमा [[खुली अंगु्लिहरु वाला मुक्केबाजी]], जसलाइ अक्सर '''प्राइजफाइटिंग (prizefighting)''' पनि भनिन्छ,को रूपमा पुनः उभरा. इङ्गल्याण्डमा खुली-अंगुलिहरु वाला लडाईको पहिलो लेखबद्ध विवरण 1681मा ''[[लंडन प्रोटेस्टंट मर्क्युरी]]''मा प्रदर्शित भयो, र 1719मा [[जेम्स फिग]] खुली-अंगुलिहरु वाला खेलको पहिलो विजेता बना.<ref>[http://www.ibhof.com/figg.htm ''जेम्स फिग'' , आएबीओएचऍफ (IBOHF)]</ref> यही त्यो समय छ, जब "मुक्केबाजी (boxin)" शब्दको पहिलो पल्ट प्रयोग शुरु भयो। यस कुरामा ध्यान दिए जान पर्छ यो कि आधुनिक मुक्केबाजीको यो शुरुवात रूप धेरै अधिक भिन्न थियो। श्री फिगको कालको प्रतियोगिताओं, मुष्टि-युद्ध संग ही,मा तलवारबाजी तथा लठ्ठिहरु संग लडाई पनि शामिल भयो गर्दथ्यो.
 
प्रारंभिक मुकाबलहरुको कुनै लिखित नियम थिएनन्. उनी दिनहरु लाइई भार-विभाजन अथवा चक्र सीमाहरु हैन थिए र न त कुनै रेफरी हुन्थे. सामान्य रूप ले, यो अत्यधिक अस्त-व्यस्त थियो। उच्च भार समूहको मुक्केबाजीको विजेता [[जैक ब्रटन]] द्धारा 1743मा पहिलो पल्ट मुक्केबाजीको नियम, जसलाइ [[ब्रटनको नियम]] भनिन्छ, प्रस्तुत गरिएको ताकि रिंगमा खेलाडिहरुको संरक्षण दिए जा सके, जहाँ कहिले काँही मृत्यु पनि हुन्थ्यो.<ref>[http://www.eastlondonhistory.com/broughton%20jack.htm जन रेनी (2006) ''ईस्ट लन्डन प्राइज रिंग रूल्स'' ] 1743</ref> यिनी नियमहरुको तहत, यदि कुनै व्यक्ति तल गिर जान्छ र 30 सेकेन्डको गिनती पछि पनि खेल जारी रख पानमा सक्षम न हो, त लडाई समाप्त हुन्थ्यो. कुनै गिरे भएका योद्धाको मारना अथवा कमरको तल प्रहेर गर्न प्रतिबंधित थियो। ब्रटनले "मफलरों", गद्देदार दस्तानहरुको एक प्रकार, जसको प्रयोग प्रशिक्षण तथा प्रदर्शनहरुलाइ लागि गरिन्थ्यो,को पनि आविष्कार गरे तथा प्रचार गर्‍यो। मुक्केबाजीमा पहिले शोध-पत्रको प्रकाशन अठारहऔं सताब्दीको अन्तमा [[बर्मिंघम]]को सफल मुक्केबाज 'विलियम फ्युट्रेल' द्धारा भएको थियो, जुन 9 जुलाई 1788को स्मिथहैम बटम, क्रोयडनमा एक धेरै कम आयु वाला "सज्जन" जन जैक्सन संग एक घण्टा र सत्र मिनेट सम्म चलेको मुकाबला, जसलाइ हेर्नको लागि [[प्रिंस अफ वेल्स]] पनि उपस्थित थिए, देखि पूर्व सम्म अपराजित रहे थिए।
[[चित्र:Cribb vs Molineaux 1811.jpg|thumb|हैवीवेट चैम्पियनशिपको लागि एक पल्ट फेरि देखि टम मोलिनेक्स बनाम टम क्रीब, इङ्गल्याण्ड, 1811]]
इन नियमहरुले मुक्केबाजहरुलाई यस्तो लाभ पनि प्रदान गर्‍यो, जुन वर्तमान समयको मुक्केबाजहरुको नजिकै उपलब्ध छैन: उनले कुनै पनि समय 30 सेकेन्डको गिनती शुरु गर्नको लागि योद्धाको एक गोडामा बैठ जानेको अनुमति प्रदान गरे। यस प्रकार, यो नियम परेशानीमा घिर जानेको अहसास भए पछि योद्धाको उससे उबरनेको एक अवसर प्रदान गर्दथ्यो। हालांक, यसलाइ "अपौरुषेय" मानिन्थ्यो<ref>बेनामी ("एक मनाया बाक्सर"), द आर्ट एण्ड प्रैक्टिस अफ बक्सिंग, 1825</ref> र सेकण्ड्स अफ द बक्सर्स द्धारा जोडे गये अतिरिक्त नियमहरुको द्धारा यसलाइ अक्सर अस्वीकृत गर्‍यो जान्थ्यो.<ref>डैनियल मेंडोजा, द मडर्न आर्ट अफ बक्सिंग, 1790</ref> आधुनिक मुक्केबाजीको अंकीय प्रणालीमा उबरनेको प्रयासमा जानिजानि तल गए पछि खेलाडीको अंक गुमान पडेंगे. यसको वाहेक, किन भनें प्रतियोगिहरुको नजिकै आफ्नो हातहरुलाई बचानको लागि चमडेको भारी पन्जा तथा नाडिहरुमा लपेटे जाने वाला पट्टे हुदैनन्, अतः सिरमा वार गर्दा खेरी संयमको एक विशिष्ट मात्राको आवश्यकता थियो।
 
=== लन्डन पुरस्कार रिंगको नियम (1838) ===
{{Main|London Prize Ring rules}}
 
[[1838]] मा, लन्डन पुरस्कार रिंगको नियम संहिताबद्ध गरिएको. त्यस पछि 1853मा संशोधित यो नियम निम्नलिखित कुराहरुलाई सुनिश्चित गर्छन:<ref>[http://www.cyberboxingzone.com/boxing/london-rules-1838.htm क्ले मोय्ले र आर्ली एलन (2006) ''1838 प्राइज रूल्स'' ]</ref>
 
* मुकाबलहरु रस्सिहरु देखि घिरी भए एक {{convert|24|ft}}-वर्ग रिंगमा हुन्थे.
* यदि कुनै एक खेलाडीको गिरा दिये जाए, त खेल अगाडी जारी राखनको अनुमति प्राप्त गर्नको लागि 30 सेकेन्डको भित्र आफ्नो स्वयंको शक्तिको द्धारा उठन उनको लिये अनिवार्य थियो।
* काटन, सिर देखि मारना तथा बेल्टको तल मारना नियमहरुल्लंघन घोषित गरियो।
 
उन्निसऔं सताब्दीको अन्तिम भाग तक, मुक्केबाजी अथवा प्राइजफाइटिंग मुख्यतः एक संदिग्ध वैधता वाला खेल थियो। इङ्गल्याण्ड तथा संयुक्त राज्य अमरीकाको अधिकांश भागमा गैर-कानूनी घोषितको जा चुकी प्राइजफाइट अक्सर जुएको अड्डोंमा आयोजित गरिन्थ्यो, जसलाइ पुलिस द्धारा बीचमा नै रोक दिए जान्थ्यो. उपद्रव तथा कुश्तीको तरकीबें जारी रहीं र प्राइजफाइटोंको समयमा दंगे हो जाना एक साधारण कुरा थियो। यसको बावजूद, यस पुरा काल मा, खुली-अंगुलिहरु वाला मुक्केबाजीको केही उल्लेखनीय विजेता उभरे, जसले लडाईको एकदम परिष्कृत तरिका विकसित किये.
 
=== मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरीको नियम (1867) ===
1867मा [[लिली ब्रिज (Lillie Bridge)]], लन्डनमा [[कम-भार (Lightweights)]], [[मध्यम-भार (Middleweights)]] तथा [[उच्च-भार (Heavyweight)]] वाला शौकिया खेलाडिहरुको लागि आयोजित शौकिया प्रतियोगिताहरुको लागि [[जन चेंबर्स]] द्धारा [[मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरी नियम]] तैयार गरिएको. यो नियम [[मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरी]]को संरक्षणमा प्रकाशित हुए, जसको नाम सदैव नै यिनी नियमहरु संग जोडयो जाता रहेको छ ।
 
[[चित्र:Leonard Cushing Kinetograph 1894.ogv|thumb|200px|left| जून 1894मा आयोजित लिओनार्ड-कुशिंग मुक्केबाजी प्रतियोगिता.]][[चित्र:Leonard Cushing Kinetograph 1894.ogv|काइनेटोग्राफ द्धारा रेकर्ड गरिएको एक-एक मिनेटको छः चक्रहरुमध्ये प्रत्येक $22.50को कीमतमा प्रदर्शकहरुलाइ लागि उपलब्ध थिए।<ref>लाइब्रेरी अफ कांग्रेसको ''इन्वेंटिंग एन्टरटेनमेंट (Inventing Entertainment)'' शैक्षणिक वेबसाइटको [http://rs6.loc.gov/cgi-bin/query/r?ammem/papr:@filreq(@field(NUMBER+@band(edmp+4026))+@field(COLLID+edison)) लियोनार्ड-कुशिंग मुकाबलहरु] वाला भाग.]][[चित्र:Leonard Cushing Kinetograph 1894.ogv|12/14/96को लियाइयो.</ref> अन्तिम चक्रको देखने वाला ग्राहकहरुले लियोनार्डको एक नकडाउन स्कोर गर्दै देखा.]]
कुल मिलाएर बाह्र चक्र हुए, र उनले यो स्पष्ट गर्‍यो कि लडाइयां एक 24-फुट-वर्ग या समान रिंगमा "एक न्यायसंगत खडी मुक्केबाजीको मुकाबलहरु"को रूपमा होनी चाहिये. चक्र तीन मिनेट लामो थिए, जसको बीच विश्रामको लागि एक मिनेटको अंतराल भयो गर्दथ्यो। यदी कुनै खेलाडीको तल गिरा दिइएको हो, त उसलाइ दस-सेकेन्डको समय दिए जान्थ्यो र कुश्ती प्रतिबंधित थियो।
 
"न्यायसंगत आकार"को दस्तानोंको प्रस्तुतिले पनि मुक्केबाजीको मुकाबलहरुको स्वरूपको बदल दिए। मुक्केबाजीको दस्तानहरुको एक औसत जोडयो फूलएको दस्तानोंको एक जोडेको समान दिखाई दिइन्छ र यसलाइ नाडिहरुमा बांधा जान्छ।<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9051067?tocId=9051067&amp;query=queensberry&amp;ct= ब्रिटैनिका विश्वकोश (2006).] [http://www.britannica.com/eb/article-9051067?tocId=9051067&amp;query=queensberry&amp;ct= ''क्वीन्सबरी रूल्स'' , ब्रिटानिका]</ref>
दस्तानेको प्रयोग प्रतिद्वंद्वीको हमलहरुलाइ रोकनमा गरिन सक्छ। यिनीहरुका प्रयोग शुरु किये जानेको कारण, मुक्केबाजीको मुकाबलहरु ज्यादा लामो र अधिक रणनीतिपूर्ण हो गये छन्, तथा चिप्लन, झांसा दिन, प्रत्युत्तर दिन र जकडन जस्तो प्रतिरक्षात्मक चालहरुको महत्व अधिक बढ्यो छ। किन भनें अग्र-भुजाओंको प्रयोगमा कम तथा दस्तानोंमा अधिक प्रतिरक्षात्मक जोर दिए गएको थियो, अतः खुला-अंगुलि वाला मुक्केबाज द्धारा पारंपरिक रूपले अग्र-भुजाहरुको बाहिर तिर राख्दै, धडको पछि तिर झुकानहरुको मुद्रा एक ज्यादा आधुनिक मुद्रामा बदल गई, जसमा धडको अगाडी तिर झुकाइन्छ र हात आफ्नो मुंहको नजिकै रखे जान्छन्।
 
1882मा ''[[आर वी. कुना (R v. Coney)]]''को अंग्रेज मामलाले पाया कि प्रतिभागीको [[सम्मति]]को बावजूद [[खुली-अंगुलिहरु वाली]] लडाई एक [[हमलाको समान थियो, जसमा कहिले काँही शरीरमा सचमुच चोट लग जाया गर्दथ्यो]]. यो इङ्गल्याण्डमा व्यापक रूपले प्रचलित खुली-अंगुलिहरु वाला लडाईको अन्त थियो।
 
क्वीन्सबेरी नियमहरुको अंतर्गत पहिले उच्च-भार विजेता [["जेंटलमैन जिम" कर्बेट]] थिए, जसले 1893मा [[न्यू र्लियान्स]]को पेलिकन एथलेटिक क्लबमा [[जन एल. सुलिवन]]को मात दी.<ref>[http://www.cyberboxingzone.com/boxing/corbett.htm ट्रेसी कालिस (2006).] [http://www.cyberboxingzone.com/boxing/corbett.htm ''जेम्स कर्बेट'' , Cyberboxingzone.com]</ref>
 
बीसऔं सताब्दीको प्रारंभिक कालको समयमा, मुक्केबाजहरुले वैधता प्राप्त गर्नको लागि संघर्ष गरे र [[टेक्स रेकर्ड]] जस्तै प्रायोजकों तथा जन एल. सुलिवन देखि लिएर जैक डेम्प्सी सम्मको महान विजेताओंको प्रभाव पनि यसमा सहायक सिद्ध भयो। यस युगको शीघ्र बाद, यस खेलमा नियन्त्रण राखन तथा वैश्विक रूपले स्वीकृत विजेताहरुको स्थापित गर्नको लागि बक्सिंग कमीशन तथा अनुमोदक संस्थाहरुको स्थापनाको गई.
{{See|Professional boxing}}
 
== नियम ==
 
1867मा उनको प्रकाशनको समय देखि नै ''[[मार्क्वेस अफ क्वीन्सबेरी नियम]]'' आधुनिक मुक्केबाजीको सञ्चालक नियम रहे छन्।
 
मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा विशिष्ट रूपले तीन-मिनेटहरुको चक्रहरुको एक निर्धारित संख्या हुन्छ, जुन अधिकतम 12 चक्रहरु (पूर्वमा 15) सम्म हुन सक्छ। विशिष्ट रूपले प्रत्येक चक्रको बीच एक मिनेटको अंतराल हुन्छ, जसको समयमा खेलाडी उनलाई आवंटित कोनहरुमा आफ्नो प्रशिक्षक तथा कर्मचारीहरु संग सल्लाह र सहायता प्राप्त गर्छन। लडाईको नियन्त्रण एक रेफरी द्धारा गरिन्छ, जुन रिंगको भित्र खेलाडिहरुको व्यवहारको परखने तथा उनिमा नियन्त्रण राखन, सुरक्षित रूपले लडनको उनको क्षमताको नियमन गर्न, नक-डाउन गरिएको खेलाडिहरुको उठनको अवसर दिनको लागि गिनती गर्न तथा फाउलको नियमन गर्नको कार्य गर्दछ। मुक्केबाजीको मुकाबलहरुमा अंक दिन तथा संपर्क, प्रतिरक्षा, नकडाउन, तथा अन्य, अधिक व्यक्तिगत, मापनोंको आधारमा खेलाडिहरुको अंक आवंटित गर्नको लागि रिंगको नजिकै विशिष्ट रूपले अधिकतम तीन निर्णायक उपस्थित हुन्छन्। मुक्केबाजीको निर्णयनको मुक्त-शैलीको कारण, अनेक मुकाबलहरुको परिणाम विवादास्पद हुन्छन्, जसमा एक (या दुईटै) खेलाडिहरुको यो विश्वास हुन्छ कि उनलाई "लूट" लियाइयो छ अथवा अन्यायपूर्ण ढंग देखि जीत देखि वंचित राखाइएको छ। प्रत्येक खेलाडीको रिंगको एक कोना आवंटित गरिन्छ, जहाँ उनको प्रशिक्षक तथा साथ नै एक या अधिक "सहायक" खेल गरे शुरुवातमा तथा चक्रहरुको बीच खेलाडीको सञ्चालन गरेर सकते छन्। प्रत्येक चक्रको शुरुवात भए पछि प्रत्येक मुक्केबाज उनको लिये आवंटित कुनाले रिंगमा प्रवेश गर्दछ र प्रत्येक चक्रको समाप्तिको संकेत मिलन बित्तिकै लडाई रोक दिन र आफ्नो कुनामा फिर्ता लौट जाना उनको लिये अनिवार्य हुन्छ।
 
जस मुकाबलहरुमा चक्रहरुको पूर्व निर्धारित संख्या पूरी हो चुकी हो, उनको निर्धारण निर्णायकहरु द्धारा गरिन्छ र उसलाइ "दूरी सम्म जाता भयो (go the distance)" भनिन्छ। लडाईको अन्तमा जस खेलाडीको स्कोर उच्चतर हो, उसलाइ विजेता घोषित गरिन्छ। तीन निर्णायकहरु संग, सर्वसम्मत तथा विभाजित निर्णय तथा साथ नै मुकाबलहरु बराबरीमा समाप्त हो जाना पनि संभव छ। कुनै निर्णयमा पहुंच पान देखि पूर्व कुनै मुक्केबाज एक नकाआउटको द्धारा मुकाबलहरुको जीतन सक्छ; यस्तो मुकाबलहरुलाई "दूरीको भित्र (inside the distance)" भनिन्छ। यदि लडाईको समयमा कुनै खेलाडीको तल गिरा दिइन्छ, जसको निर्धारण यस कुरा बाट हुन्छ कि के खेलाडीले विपक्षीको मुक्केको कारण आफ्नो खुट्टाहरुको अतिरिक्त शरीरको कुनै पनि अन्य भागले कैनवासको फर्शको स्पर्श गरेको छ, न कि चिप्लए पछि, जस्तो कि रेफरीको द्धारा निर्धारित गरिन्छ, त रेफरी तब सम्म गिनती गिनना शुरु गर्दछ, जब सम्म कि खेलाडी आफ्नो खुट्टाहरुमा पुनः खडा न हो जाए र खेल अगाडी न बढन लगे. यदि रेफरी दस सम्मको गिनती पूरी गरेर ले, त तल गिरे भएका मुक्केबाजको "नक-आउट हो चुका" करार दिइन्छ (चाहे त्यो बेहोश भयो हो या न भयो हो) र दोस्रो मुक्केबाजको नकआउट (KO)को द्धारा विजेता घोषित गरेर दिइन्छ। एक "प्राविधीक नकआउट (TKO) पनि संभव छ, र यसको निर्णय रेफरी, लडाईको समयमा उपस्थित चिकित्सक, अथवा यदि खेलाडी सुरक्षित रूपले खेल जारी रख पानमा सक्षम न हो, त उनको कुना द्धारा, चोटोंको आधारमा अथवा प्रभावी रूपले स्वयंको रक्षा गरेर पानमा अक्षम पाए गए पछि लिया जान्छ। अनेक न्यायाधिकार-क्षेत्रहरु तथा अनुमोदन अभिकरणहरुमा पनि एक "तीन-नकडाउन नियम" हुन्छ, जसको अंतर्गत कुनै एक चक्रमा तीन नकडाउन भए पछि यसलाइ एक सुइहरुओ (TKO) घोषित गरेर दिइन्छ। एक सुइहरुओ (TKO)को उनी खेलाडीको रिकर्डमा एक नकआउट मानिन्छ। एक "खडे आठ"को गिनतीको नियम पनि प्रभावी हुन सक्छ। यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै खेलाडी खतरेमा छ, त यो नियम रेफरीको बीचमा दखल दिन तथा उनी खेलाडीको लागि आठ सम्मको गिनती गिननेको अधिकार दिइन्छ, भले नै कुनै नकडाउन न भयो हो. गिनती गिनने पछि रेफरी उनी खेलाडीको अवलोकन गरेर यो निर्णय लेगा कि त्यो खेल पान योग्य छ या हैन. स्कोरिंगको उद्देश्य से, खडे आठको गिनतीको एक नकडाउन मानिन्छ।
 
सामान्य तरिका मा, मुक्केबाजहरुलाई बेल्ट देखि तल वार गर्न, पकडने, ठोकर मारने, काटन, थूकने अथवा कुश्ती लडन देखि प्रतिबिंधित गरिएको छ। मुक्केबाजको जांघिया उठी भए हुन्छ, ताकि प्रतिद्वंद्वीको पेट तथा जांघको बीच वाला क्षेत्रमा मारनेको अनुमति न मिल सके. उनलाई लात मारने, सिर देखि ठोकर लगान, अथवा बंधी भए मुट्ठीको जोडोंको अतिरिक्त बांहको कुनै पनि अन्य भाग (कोहनी, काँध या अग्र-बाहु तथा साथ नै खुला दस्तानों, कलाई, हातको भित्री, पछिल्लो या बगल वाला भाग सहित) देखि मारने भन्दा पनि रोकाइएको छ। पीठ मा, गरदन अथवा सिरको पछिल्लो भाग (जसे एक "रैबिट-पञ्च" भनिन्छ) अथवा किडनिहरुमा प्रहेर गर्न पनि निषिद्ध छ। उनलाई मुक्का मारते समय सहारेको लागि रस्सियहरुलाइ पकडने, मुक्का मारते समय प्रतिद्वंद्वीको समातेर राखन, अथवा प्रतिद्वंद्वीको बेल्ट देखि तल झुकन (प्रतिद्वंद्वीको कमर देखि तल झुकन, भले नै दूरी कितनी पनि किन न हो)को पनि अनुमति हुदैन. यदि एक "पकड"- एक रक्षात्मक चाल, जसमा मुक्केबाज आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरुको लपेट लिइन्छ र एक विराम निर्मित गर्छ-को रेफरी द्धारा तोडइन्छ, त पुनः खेल शुरु गर्न देखि पूर्व प्रत्येक खेलाडीको लागि एक पूरा कदम पछि तिर हटना अनिवार्य हुन्छ (वैकल्पिक रूप ले, रेफरी खेलाडिहरुको पकड देखि "पञ्च आउट" गर्नको निर्देश पनि दिन सक्छ). जब एक मुक्केबाजको तल गिरा दिइन्छ, त दोस्रो मुक्केबाजको लागि तुरुन्त लडाईको रोक दिन तथा जब सम्म रेफरी एक नक-आउटको घोषणा न गरेर दे या खेलको जारी राखनको आदेश न दे, तब सम्मको रिंगको दूरस्थ निष्पक्ष छोर तिर जाना अनिवार्य हुन्छ।
 
इन नियमहरुको उल्लंघनहरुलाइ रेफरी द्धारा "फाउल" करार दिए जान सक्छ, जुन कि उल्लंघनको गंभीरता तथा इरादेको आधारमा चेतावनिहरु जारी गर्न सक्छ, अंक काटन सक्छ, या कुनै नियमहरुको उल्लंघन गर्न वाला मुक्केबाजको अयोग्य घोषित गर्न सक्छ, जसबाट खेलाडी स्वतः नै मुकाबला गंवा दिइन्छ। यदि जानिजानि गरिएको फाउलको कारण यस्तो चोट लग जाए, जसबाट खेलको अगाडी जारी रख पान संभव न हो, त यस्तो स्थितिमा फाउल गर्न वाला खेलाडीको अयोग्य घोषित गरेर दिइन्छ। यदि कुनै खेलाडीको गल्तिले हल्की-सी ठोकर लगी हो, त उसलाइ उबरनेको लागि पांच मिनेट सम्मको समय दिए जान सक्छ, र यदि उनी इसपछि पनि खेल जारी रख पानमा अक्षम हुन् , त उनलाई नक-आउट घोषित गरिन सक्छ। यदि दुर्घटनावश भएका कुनै फाउलको करण यस्तो चोट लग जाए कि मुकाबलहरुको रोक दिन पडे, त यसको परिणाम "कुनै स्पर्धा हैन"को रूपमा भेटिन्छ अथवा यदि पर्याप्त चक्र (विशिष्टतः चार या अधिक, या चार चक्रहरु वाला मुकाबलहरुमा कम से कम तीन) पूर्ण हो चुके हुन् , त मुकाबलहरुको परिणामको बारेमा निर्णयको रूपमा भेटिन्छ।
 
== व्यावसायिक बनाम शौकिया मुक्केबाजी ==
सत्रहऔं सताब्दीले लिएर उन्नीसऔं सताब्दीको समयमा, मुक्केबाजीको मुकाबलहरुलाई धनको द्धारा प्रेरणा मिलती थियो किन भनें मुक्केबाज [[इनामको राशि]]को लागि प्रतिस्पर्धा गरे गर्थे,प्रायोजक द्वारको नियन्त्रण गर्थे तथा दर्शक परिणामहरुमा सट्टा लगाया गर्थे. आधुनिक औलिम्पिक आंदोलनले शौकिया खेलहरुमा रुचिको दोबारा प्रचलित गरे र 1908मा शौकिया मुक्केबाजी एक औलिम्पिक खेल बन्यो. यसको वर्तमान स्वरूप मा, औलिम्पिक र अन्य शौकिया मुकाबलहरु विशिष्टतः तीन या चार चक्रहरु सम्म सीमित हुन्छन्, अंकहरुको गणना मुक्कोंको प्रभावको प्रति निरपेक्ष रहते हुए, यिनको संख्याको आधारमा गरिन्छ, र खेलाडी सिरमा रक्षात्मक कवच पहनते छन्, जसबाट चोटों, नक-डाउन र नक-आउटको संख्यामा कमी आउँछ। वर्तवान समय मा, शौकिया मुक्केबाजीमा स्कोरिंग मुक्के रिंगको बाहिर स्थित निर्णायकहरु द्धारा व्यक्तिगत रूपले गिने जान्छन्, तर अस्ट्रेलियन इंस्टीट्यूट फर स्पोर्ट्स (Australian Institute for Sports)ले एक [[औटोमैटेड बक्सिंग स्कोरिंग सिस्टम (Automated Boxing Scoring System)]]को एक प्रतिमान प्रस्तुत गरेको छ, जुन स्कोरिंग निष्पक्षताको प्रदर्शित गर्दछ, सुरक्षाको बढाता छ र विवादास्पद रूपले खेलको दर्शकहरुलाइ लागि अधिक मनोरंजक बनाइन्छ। व्यावसायिक मुक्केबाजी अझै सम्म दुनियाको सर्वाधिक लोकप्रिय खेल बनेको छ, हुनत क्युबा तथा केही भूतपूर्व सोभियत गणराज्यहरुमा शौकिया मुक्केबाजीको वर्चस्व छ। अधिकांश खेलाडिहरुको लागि, एक शौकिया क्यारियर, विशेष रूपले औलिम्पिक मा, व्यावसायिक मुक्केबाजीको तैयारीको लागि आफ्नो कौशलको विकसित गर्न तथा अनुभव प्राप्त गर्नमा सहायक हुन्छ।
 
=== शौकिया मुक्केबाजी ===
:{{Main|Amateur boxing}}
[[चित्र:Ouch-boxing-footwork.jpg|thumb|155px|आधुनिक शौकिया मुक्केबाजीमा सिरको टोपी अनिवार्य है]]
 
[[चित्र:Boxing pictogram.svg|50px|left]]शौकिया मुक्केबाजी महाविद्धालयीन स्तर मा, [[औलिम्पिक खेलहरु]] मा, [[कमनवेल्थ खेलहरु]]मा तथा शौकिया मुक्केबाजी संघठनों द्धारा स्वीकृत अनेक अन्य स्थलहरुमा देखि जान सक्छ। शौकिया मुक्केबाजीमा एक अंक स्कोरिंग प्रणाली हुन्छ, जुन शारीरिक हानिको सट्टा सफल मुक्कोंको संख्याको मापन गर्छ। औलिम्पिक तथा कमनवेल्थ खेलहरुमा होने वाला मुकाबलहरुमा तीन मिनेटको तीन चक्र हुन्छन्, र राष्ट्रीय एबीए (ABA) (एमेच्योर बक्सिंग एसोसियेशन (Ameteur Boxing Association))मा होने वाला मुकाबलहरुमा तीन मिनेटको तीन चक्र हुन्छन्, जसमा देखि प्रत्येकमा चक्रहरुको बीच एक-मिनटको एक अंतराल हुन्छ।
 
प्रतियोगी सिरमा रक्षात्मक कवच र हातमामा पन्जा पहनते छन्, जसमा औंलाहरुलाई जोडोंमा एक सेतो पट्टी हुन्छ। कुनै पनि मुक्केको लागि अंक केवल त्यतिखेर पाइन्छन्, जब मुक्केबाजले पन्जाको सेतो भागको द्धारा संपर्क गरे हो. पर्याप्त बल संग सिर अथवा धडमा स्पष्ट रूपले पर्न वाला प्रत्येक घूंसेको लागि एक अंक दिइन्छ। मुकाबलहरुको निरीक्षण एक रेफरी द्धारा गरिन्छ, ताकि यो सुनिश्चित गरे जा सके कि प्रतियोगी केवल वैध मुक्कहरुको प्रयोग गर्दै छन्। शरीरमा पहना गयो एक बेल्ट मुक्कोंको तल्लो सीमाको दर्शाता छ- यदि कुनै मुक्केबाज बार-बार [[निचले घूंसे (बेल्टको नीचे)]] मार रहयो हो, त उसलाइ अयोग्य घोषित गरेर दिइन्छ। रेफरी यस कुराको पनि सुनिश्चित गर्दछ कि प्रतिद्वंद्वीको दोलन देखि रोकनको लागि मुक्केबाज उसलाइ पकडनेको तरीका न आफ्नो रहे हुन् . यदि यस्तो हुन्छ, त रेफरी प्रतिद्वंद्वियहरुलाइ एक-दोस्रो देखि अलग गर्दछ र मुक्केबाजी जारी राखनको आदेश दिइन्छ। एक-दोस्रोको बार-बार पकडनेको परिणामस्वरूप एक मुक्केबाजको दण्डित र अंततः अयोग्य घोषित पनि गरिन सक्छ। यदि कुनै मुक्केबाज गंभीर रूपले घाइते हो जाए, एक मुक्केबाज दोस्रोमा धेरै अधिक हावी हो रहयो हो, या यदि स्कोर धेरै अधिक असंतुलित भयो हो, त रेफरी मुकाबलहरुको रोक देगा.<ref>[http://boxing.about.com/od/amateurs/a/oly_rules.htm एन्ड्रयू एयसहरुले (2005).] [http://boxing.about.com/od/amateurs/a/oly_rules.htm ''ओलिंपिक बक्सिंग रूल्स'' , About.com]</ref> यस प्रकार समाप्त होने वाला शौकिया मुकाबलहरुलाई एक राम्रो प्रतिद्वंद्वी (RSCO), अधिक अंक लिएर हरान वाला प्रतिद्वंद्वी (RSCOS), चोट (RSCI) अथवा सिरको चोट (RSCH)को संकेतहरु संग "आर एस सी (RSC)" (रेफरी द्धारा रोकीएको प्रतियोगिता)को रूपमा दर्ज गरिन्छ।
 
=== व्यावसायिक मुक्केबाजी ===
{{Main| Professional boxing}}
 
सामान्यतः व्यावसायिक मुकाबलहरुको अवधि शौकिया मुकाबलहरुको तुलनामा धेरै अधिक, विशिष्टतः दस भन्दा बाह्र चक्रहरु तक, हुन्छ, हुनत कम अनुभवी खेलाडिहरु अथवा क्लबको खेलाडिहरुको लागि चार चक्रहरुको मुकाबलहरु साधारण छन्। कहीं-कहीं, विशेषतः अस्ट्रेलिया मा, दो-<ref>[http://www.boxrec.com/show_display.php?show_id=329616 बक्सरेक बक्सिंग रेकर्ड]</ref> तथा तीन-चक्रहरु वाला व्यावसायिक मुकाबलहरु<ref>[http://www.boxrec.com/show_display.php?show_id=521719 बक्सरेक बक्सिंग रेकर्ड]</ref> पनि हुन्छन्। बीसऔं सताब्दीको शुरुआती दौर मा, मुकाबलहरुमा असीमित चक्र हुनु एक साधारण कुरा थियो, जसमा मुकाबलहरु केवल त्यतिखेर समाप्त हुन्थे, जब कुनै एक खेलाडी खेल छोड दे, जुन कि [[जैक डेंप्से (Jack Dempsey)]] जस्तै उच्च-ऊर्जायुक्त खेलाडिहरुको लागि लाभदायक थिए। 1980को दशकको शुरुवातमा मुक्केबाज [[डुक कू किम (Duk Koo Kim)]]को मृत्यु पछि चक्रहरुको संख्याको घटाकर बाह्र किये जाने देखि पूर्व, बीसऔं सताब्दीको अधिकांश कालको समयमा पंद्रह चक्रहरुको सीमा नै चैम्पियनशिप मुकाबलहरुको लागि अंतर्राष्ट्रीय तरिकामा स्वीकृत सीमा बनी रह्यो.
 
व्यावसायिक मुकाबलहरुमा सिरमा कवच पहननेको अनुमति हुदैन र कुनै मुकाबलहरुको रोक दिनले पूर्व मुक्केबाजहरुलाई सामान्यतः धेरै अधिक सजाय भुगतने दी जान्छ। हुनत, यदि रेफरीको यो महसूस हो कि कुनै एक प्रतिभागी आफ्नो चोटको कारण स्वयंकी रक्षा हैन गरेर सकता, त रेफरि कुनै पनि समय प्रतियोगिताको रोकन सक्छ। यस्तो स्थिति मा, दोस्रो प्रतिभागीको एक प्राविधीक नक-आउट जीत प्रदान गरिन्छ। एक प्राविधीक नक-आउट उनी स्थितिमा दिए जाएगा, जब कुनै खेलाडी द्धारा मारे गये घूंसेको कारण प्रतिद्वंद्वीको कुनै चोट लग जाए र त्यस पछि चिकित्सक द्धारा यो घोषित गर्‍यो जाए कि त्यो खेलाडी उनी चोटको कारण खेलको अगाडी जारी रख पानमा सक्षम छैन। यस कारणको लागि, खेलाडी अक्सर [[चोट-निवारक (Cutmen)]] व्यक्तिको नियुक्त गर्छन, जसको कार्य चक्रहरुको बीच चोटको उपचार गर्न हुन्छ, ताकि चोटको बावजूद पनि खेलाडी खेलको जारी रख पानमा सक्षम हो सके. यदि कुनै मुक्केबाज यूं नै खेल छोडएर बाहिर निकल जाए अथवा यदि उनको छोर लडाईको रोक दे, तब पनि जीतन वाला मुक्केबाजको एक प्राविधीक नक-आउट जीत प्रदान गरिन्छ। शौकिया मुक्केबाजीको विपरीत, व्यावसायिक पुरूष मुक्केबाजहरुलाई सीना खुला राखएर लडन हुन्छ।<ref>बर्ट रैनडोल्फ शुगर (2001). "बक्सिंग", वर्ल्ड बुक औनलाइन अमेरिकास एडिशन [http://www.owingsmillsboxingclub.com/boxing.htm Owingsmillsboxingclub.com]</ref>
 
== वस्र ==
{{Expand section|date=November 2009}}
आफ्नो भार श्रेणीको निरपेक्ष, सबै मुक्केबाजहरुको लागि विशिष्ट प्रकारको वस्र मुकाबलहरुको लागि आवश्यक हुन्छन्। व्यावसायिक मुक्केबाज शौकिया मुक्केबाजहरु देखि भिन्न प्रकारको वस्र पहनते छन्, तर उनिमा एक बुनियादी विचार या अर्थ हुन्छ। अनुमोदित मुकाबलहरुमा शामिल सबै मुक्केबाजहरुको लागि हस्त-आवरण (handwraps), पन्जा, उरू-मूल रक्षक (groin protectors), मुख-रक्षक (mouth guards) तथा मुलायम तलवों वाला जूते पहनना आवश्यक हुन्छ।
 
=== शर्ट्स ===
शौकिया मुक्केबाजी मा, प्रत्येक मुक्केबाज आफ्नो छोरको रंगमा आफ्नो अनुमोदन संस्था द्धारा अनुमोदित रंगको शर्ट्स पहनता छ। व्यावसायिक मुक्केबाजी मा, शर्ट्सको रंग र डिजाइनको चयन प्रत्येक खेलाडीमा छोड दिइन्छ र यसको नियमन गरेन जाता. शर्ट्सको अनेक प्रकार चटख रंगों संग पट्टेदार हुन्छन्। धेरै मुक्केबाज शर्ट्सको कमरबंदमा आफ्नो नाम या उपनाम लिखवा लिछन, साथ नै उनको प्रायोजकों र यहाँ सम्म कि उनी अनुमोदन संस्थाहरुको प्रतीक-चिह्न पनि हुन्छन्, जसले उनले बेल्ट आवंटित गरे हो. अनेक मुक्केबाज, जस्तै [[प्रिंस नसीम हामिद]], अत्यधिक अलंकृत शर्ट्स पहनते छन्, जबकि [[माइक टाइसन]] जस्तै अन्य मुक्केबाज सादगीपूर्ण शर्ट्स पसंद गर्छन। आधुनिक युगमा शर्ट्स पछिल्लो पीढीको तु्लनामा धेरै अधिक ढीली-ढाली हुन्छं, ताकि अधिक गतिशीलता, आराम तथा विशिष्टता प्राप्तको जा सके.
 
=== टैंक टप ===
व्यावसायिक महिला मुक्केबाजहरुको तरिका शौकिया मुक्केबाज पनि टैंक टप शर्ट पहनते छन्। केही महिला मुक्केबाज टैंक टपको सट्टा खेलहरुको लागि बनाए गये अंतर्वस्र पहनना पसंद गर्छं। माथि शरीरको आवरण प्रत्येक खेलाडीको व्यक्तिगत पसंदको अनुसार बदलता रहन्छ। व्यावसायिक पुरूष मुक्केबाज सदैव नै आफ्नो शरीरको माथि भागको वस्रहरुलाइ उतारकर नै मुकाबला गर्छन।
 
=== सुरक्षात्मक उपकरण ===
शौकिया मुक्केबाजहरुको लागि सिरमा आफ्नो छोरको रंगको कवच र एक बिना बांहको शर्ट पहनना आवश्यक हुन्छ, जबकि व्यावसायिक मुक्केबाज खुला छाती र सिरमा कवचको बिना लडछन। शौकिया स्तरको महिला मुक्केबाजहरुलाई एक सानो बांहको शर्ट पहननेको अनुमति दी जान्छ, जबकि व्यावसायिक महिला मुक्केबाज एक बिना बांहको शर्ट पहनती छन्। सबै महिला मुक्केबाजहरुलाई छातीको सुरक्षा गर्न वाला कवच पहननेको अनुमति हुन्छ। एक माउथपीस सबै मुक्केबाजहरुको लागि आवश्यक हुन्छ, जसको निर्माण अनुमोदन संस्था तथा मुक्केबाजमा निर्भर हुन्छ। अनुमोदित मुकाबलहरुमा सबै मुक्केबाजहरुको लागि एक फाउल रक्षकको हुनु आवश्यक हुन्छ, जुन उनको उरु मूल र पेटको तल्लो भागको बचाइन्छ। महिला फाउल रक्षकहरुमा उरु मूल वाला स्थानमा कम पैडिंग हुन्छ, तर फेरि पनि अनुमोदित मुकाबलहरुमा उनको लिये यिनलाइ पहनना आवश्यक हुन्छ। सबै मुक्केबाज पन्जा पहनते छन्, जसको भार शौकिया मुकाबलहरुमा 8-16 औंस तथा व्यावसायिक मुकाबलहरुमामा 6-12 औंसको बीच हुन्छ। शौकिया मुक्केबाजहरुको लागि एक अनुमोदित पन्जाको हुनु अनिवार्य हुन्छ, जबकि व्यावसायिक मुक्केबाजहरुको लागि केवल एक न्यूनतम भारको पालन आवश्यक हुन्छ, जसको सटीक भार र यहाँ सम्म कि ब्रांडको निर्धारण मुकाबलहरु देखि पूर्व आपसी सहमतिको द्धारा गरिन सक्छ। मुकाबलहरु देखि पूर्व अनुमोदक संस्थाको प्रतिनिधिहरु तथा विपक्षी खेलाडीको छोरको मान्छेहरु द्धारा दस्तानहरुको निरीक्षण गरिन्छ। इसपछि ढीला हुन बाट बचानको लागि उनिमा टेप लागयो दिइन्छ र सामान्यतः अनुमोदन संस्थाको प्रतिनिधि उनिमा हस्ताक्षर गर्छन, ताकि यस कुराको सुनिश्चित गरे जा सके कि कुनै छेड-छाड गरेनगई छ। हस्त-आवरण (Handwraps) पहनना पनि मुक्केबाजहरुको लागि आवश्यक हुन्छ। यूएसए बक्सिंग (USA Boxing) पुन:प्रयोग किये जा सकने योग्य सूती हस्त-आवरणको अनुमति देती छ, जसमा एक हुक तथा एक पाश संवरक हुन्छ, जबकि व्यावसायिक मु्काबलहरुको लागि चिपकाये जा सकने वाला तथा एक नै पल्ट प्रयोग किये जा सकने वाला आवरण आवश्यक हुन्छन्। यिनी आवरणहरुको पनि परीक्षण गरिन्छ, जसको एक उल्लेखनीय उदाहरण [[शेन मोस्ले]] र [[एंटोनियो मार्गारिटो]]को बीच भयो मुकाबला छ, जसमा मार्गारिटोको आवरणहरुमा प्लास्टर जस्तो एक पदार्थ पायाइयो, जसको परिणामस्वरूप उनलाई "कम से कम एक वर्ष"को लागि निलंबित गरियो। आधुनिक व्यावसायिक मुक्केबाजी मा, पुरूषहरुलाइ लागि एक कमरबंद पहनना आवश्यक हुन्छ, जसलाइ उनको जांघको माथि भाग र कमरको तल्लो भागमा लपेटइन्छ। सामान्यतः यो कमरबंद काले अथवा रातो रंगको हुन्छ र रबर (कहिले काँही चमडे)को बनयो हुन्छ, ताकि खेलाडीको शरीरको नर-शरीरको सबै भन्दा संवेदनशील भाग-उनको [[लिंग]]- तिर होने वाला कुनै पनि जानलेवा वार देखि बचाया जा सके. हुनत, कमरबंद पहननेको बावजूद पनि कुनै घूंसेको कारण लिंगमा चोट लग जाना संभव छ, जुन कि घूंसेको शक्तिमा निर्भर हुन्छ। मुकाबलहरुको समयमा कमरबंद झुकएर मुड जान्छ र अक्सर मुक्केबाजको शर्ट्सको बाहिर टाँसछ, जसबाट उनको पेटमा थोडा दबाव पर्दछ। 1980को दशकले पूर्व, कमरबंद धेरै सानो हुन्थ्यो; यसले मुक्केबाजको पेडूको अधिक क्षति पहुंचती छ।
 
=== जूते ===
सभी मुक्केबाजहरुको लागि मुलायम तली वाला जूते पहनना आवश्यक हुन्छ, ताकि खुट्टाहरुमा गल्तिले अथवा जानिजानि दोस्रो खेलाडीको खुट्टा पड जाने देखि होने वाला क्षति न्यूनतम हो. जूतेको निर्माण खेलाडीमा निर्भर हुन्छ, जसमा देखि अनेक आंतरिक खेलाडी अधिक कर्षण पानको लागि बुनावट वाला रबरको तलीको पसंद गर्छन, र अनेक बाहिरी खेलाडी कम घर्षण र सरल गतिशिलताको लागि चिल्लो तलीको प्राथमिकता दिछन।
 
== मुक्केबाजीको शैलीको शब्दावली ==
मुक्केबाजी मा, किन्हीं दुइ खेलाडिहरुको शैलियां एक समान हुदैन. मुक्केबाज आफ्नो अभ्यासको समयमा जुन केही पनि सिकछन र उनको स्वयंको लागि जुन पनि उपयुक्त हुन्छ, उसलाइ लागू करते गए पछि उनको शैली विकसित हुन्छ। फेरि भी, यस्तो अनेक शब्दावलियहरुको प्रयोग गरिन्छ, जुन मोटे तरिकामा एक मुक्केबाजको शैली{{Citation needed|date=July 2009}}को वर्णन गर्छं। ध्यान दिनुहोस कि कुनै मुक्केबाजको वर्णन गर्नको लागि यिनीहरु मध्ये कुनै एक शब्दावली सम्म नै सीमित रहन आवश्यक हुँदैन. कुनै खेलाडी आंतरिक लडाई र बाह्य लडाई दुवैमा पूर्ण हुन सक्छ, जसको एक राम्रो उदाहरण मैनी पक्वेओ र बर्नार्ड हपकिन्स हैं र मुक्केबाजहरुको कुनै अद्धितीय शैली पनि हुन सक्छ, जुन कुनै पनि श्रेणीमा सरलताले समाहित नको जा सकती हो, जस्तै नसीम हामिद.
 
=== मुक्केबाज/बाह्य-योद्धा ===
[[चित्र:Muhammad Ali NYWTS.jpg|thumb|right|हैवीवेट च्याम्पियन मुहम्मद अली]]
एक पारंपरिक "मुक्केबाज" या शैलीकार (जसे "बाह्य-योद्धा" पनि भनिन्छ) जोड से, लामो दूरीको मुक्के मारते हुए, सर्वाधिक उल्लेखनीय रूपले चुभाते हुए, र अंततः आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको तल गिरा गरेर आफ्नो र प्रतिद्वंद्वीको बीच अंतर बनाए राखनको प्रयास गर्दछ। कमजोर मुक्कोंको प्रति यस निर्भरताको कारण, बाह्य-योद्धा नक-आउटको सट्टा अंकहरुको निर्णय द्धारा जीतन तिर प्रवृत्त हुन्छ, हुनत केही बाह्य-योद्धाओंको नक-आउट रेकर्ड उल्लेखनीय छ। अक्सर उनलाई मुक्केबाजीको सर्वश्रेष्ठ रणनैतिकार पनि मानिन्छ किन भनें उनिमा लडाईको गतिको नियन्त्रित गरेर पान र आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको नेतृत्व गर्नको क्षमता हुन्छ, जसको द्धारा उनी योजनाबद्ध रूपले उसलाइ पराजित गरेर दिछन र कुनै ब्रलर{{Citation needed|date=July 2009}}को तुलनामा अधिक कुशलता र योग्यताको परिचय दिछन। बाह्य-योद्धाहरुको पहुंच, हातमाको गति, प्रतिक्रिया र खुट्टाहरुको गतिविधिको आवश्यकता हुन्छ।
 
उल्लेखनीय बाह्य-योद्धाहरुमा [[मुहम्मद अली]], [[जीन टनी]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 162</ref> [[एजार्ड चार्ल्स]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 254</ref> [[विली पेप]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 384</ref> [[मेल्ड्रिक टेलर]], [[लैरी होम्स]], [[रय जोन्स जूनियर]], [[शुगर रे लियोनार्ड]], [[औस्कर डे ला होया]] र [[जो काल्जेग]] शामिल छन्।
 
=== मुक्केबाज-पञ्चर ===
एक मुक्केबाज-पञ्चर (Boxer-Puncher) एक पूर्णतः विकसित मुक्केबाज हुन्छ, जुन प्रविधी र शक्तिको संयोजन संग कम दूरीमा रहएर लड पानमा सक्षम हुन्छ र अक्सर एक संयोजनको द्धारा र केही स्थितिहरुमा एक नै मुक्केमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको हरीयो दिइन्छ। उनको गतिविधि र कौशल एक बाह्य-योद्धाको समान नै हुन्छन् (हुनत, सामान्यतः उनी बाह्य-योद्धा जति गतिशील हुदैनन्), तर निर्णयको द्धारा जीतनको सट्टा उनी संयोजनहरुको प्रयोग आफ्नो प्रतिद्वंद्वी देखि अगाडी बढन र एक नक-आउट स्कोर प्राप्त गर्नको प्रयास गर्छन। यस शैलीको प्रयोग गरेर पानको लागि एक मुक्केबाजको पूर्णतः विकसित हुनु चाहिये.
 
उल्लेखनीय पञ्चरहरुमा मैनी पक्वेओ, सैम लैंगफोर्ड,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 120</ref> हेनरी आर्मस्ट्रांग,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 204</ref> जुन लुईस,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 337</ref> [[शुगर रे रबिन्सन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 403</ref> [[टोनी जेल]], [[आर्ची मूर]], [[कार्लोस मनजन]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 353,</ref> [[एलेक्सिस आर्ग्वेलो]], [[एरिक मोरेल्स]], [[लेन्नक्स लेविस]], [[व्लादिमिर क्लित्श्को]], [[टेरी नरिस]] र [[थमस हर्न्स]] शामिल छन्।
 
=== ब्रलर/स्लगर ===
एक ब्रलर एक यस्तो खेलाडी हुन्छ, जसमा योग्यताको र रिंगमा खुट्टाहरुको गतिविधिको कमी हुन्छ, तर जुन यसको पूर्ति मुक्के मारनेमा आफ्नो प्रवीणताको द्धारा गर्दछ। अनेक ब्रलर गतिशीलताको कम राखनको प्रयास गर्छन, कम गतिशील रहनको प्राथमिकता दिछन, अधिक स्थिर धरातल चाहते हैं र आफ्नो खुट्टाहरुलाई छिटो गतिले चलान वाला खेलाडिहरुको प्रतिस्पर्धाएर पानमा उनलाई कठिनाई महसूस हुन्छ। उनिमा संयोजन मुक्केबाजीको उपेक्षित गर्न र यसको सट्टा एक हातले लगातार मुक्के-मारने तथा कम गति वाला र अधिक शक्तिशाली मुक्के (जस्तै हूक र अपर-कट) मारनेको प्रवृत्ति पनि हुन सक्छ। उनको मंद गति र पूर्वानुमेय पैटर्न (स्वाभाविक पहल संग एकल मुक्के)को कारण अक्सर उनलाई प्रतिकारक मुक्कहरुको पनि सामना गर्न पर्छ, अतः सफल ब्रलरहरुलाइ लागि यो अनिवार्य छ कि उनी सजायको पर्याप्त मात्राको सह पानमा सक्षम हुन् . शक्ति र सहनशीलता (सजाको सहते भएका मुक्केबाजी जारी रख पानको क्षमता) एक ब्रलरको सर्वाधिक महत्वपूर्ण सम्पत्तिहरु हुन्छं।
 
उल्लेखनीय ब्रलरहरुमा डेविड ट्युआ, रिकी हैटन, स्टैनले केशेल,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 114, 115</ref> मैक्स बेयर,<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 50</ref> जैक लैमोटा, [[रबर्टो ड्युरान]], [[रकी ग्रेजियानो]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 293</ref> [[सनी लिस्टन]]<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, "डौघ ग्रांट",2008 पृष्ठ 330</ref> र [[जर्ज फोरमैन]], [[जुआन उरांगो]] शामिल छन्।
 
=== स्वर्मर/अंतःयोद्धा ===
अंतःयोद्धा/स्वर्मर (जसे कहिले काँही "दबाव योद्धा" पनि भन्छन्ं) आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको निकट बने रहनको प्रयास गर्दछ र अचानक तीव्र आक्रमण गर्दै र [[हूक]] तथा अपर-कटको संयोजनको प्रयोग गर्दछ। एक सफल अंतःयोद्धाको लागि अक्सर एक राम्रो "[[ठोढी]]"की आवश्यकता हुन्छ किन भनें स्वर्मिंगमा आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको निकट पहुंच पान, जहाँ उनी अधिक प्रभावी हुन्छन्, देखि पूर्व अक्सर अनेक [[जैब]]को आक्रमण झेलना पर्दछ। अंतःयोद्धा कम दूरीमा आफ्नो सर्वश्रेष्ठ प्रदर्शन गर्छन किन भनें सामान्यतः उनी साना कदको हुन्छन् र प्रतिद्वंद्वीको तुलनामा उनको पहुंच कम हुन्छ र यसैले उनी कम दूरीमा ज्यादा प्रभावी हुन्छन्, जहाँ उनको प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो लामो हातमाको कारण मुक्के मारनेमा कठिनाई हुन्छ। हुनत केही यस्तो खेलाडी पनि छन्, जसले आफ्नो श्रेणीको तुलनामा लामो होते भएका पनि अंतःयुद्ध र बाह्य-युद्ध दुवैको राम्रो तरिका आफ्नो लिएको छ। एक स्वर्मरको मूल-मन्त्र बिना रूके हमला गरि रहन छ। साना कद वाला धेरै अंतःयोद्धा आफ्नो कदको लाभ उठाते हैं र बब-एण्ड-वीव रक्षाको प्रयोग गरेर आफ्नो कमरको थोडा झुकाएर रखते भएका मुक्कों देखि तल या उनको बगलमा हटकर आफ्नो बचाव गर्छन। अवरोधको विपरीत, यदि प्रतिद्वंद्वीको मुक्का व्यर्थ चला जाए, त यसले उनको ताल-मेल बिगड जान्छ, जसबाट खेलाडीको अगाडी बढएर प्रतिद्वंद्वी मुक्केबाजको तनी भए बांहको सीमाको भित्र पहुंच जानेको मौका मिलछ र जवाबी हमला गर्नको लागि उनको हात खुला भएको हुन्छन्। अंतःयोद्धाहरुको मिलनवाला एक विशिष्ट लाभ अपरकट मारते समय भेटिन्छ, जसमा उनी मुक्के संग आफ्नो पुरा शरीरको भार लगाउन सक्नुहुन्छं; [[माइक टाइसन]] विध्वंसक अपरकटको लागि प्रसिद्ध थिए। केही अंतःयोद्धा आफ्नो कठोर वारको लागि कुख्यात रहे छन्। आक्रमकता, धैर्य, सहनशीलता र बबिंग-एण्ड-वीविंग एक स्वर्मरको लागि सबै भन्दा महत्वपूर्ण छन्।
 
उल्लेखनीय अंतःयोद्धाहरुमा [[माइक टाइसन]], [[हैरी ग्रेब]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 98, 99</ref> [[जैक डेम्प्सी]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 75</ref> [[रकी मार्सियानो]],<ref>जेम्स रबर्ट्स र एलेक्जेंडर स्कट, ''द बक्सिंग रजस्टर'' , 1999, पृष्ठ 339, 340</ref> [[जो फ्रेजियर]], [[जेक लामोटा]] र [[जुलियो सीजर शावेज]] शामिल छन्।
 
=== प्रत्युत्तरकारी-मुक्केबाज ===
[[प्रत्युत्तरकारी मुक्केबाज]] अनिश्चित, रक्षात्मक शैली वाला खेलाडी हुन्छन्, जुन अक्सर लाभ प्राप्त गर्न, चाहे त्यो स्कोर कार्डमा हो या अधिक राम्रो रूपले एक नक-आउट,को लागि आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको गल्तिहरुमा निर्भर हुन्छन्। उनी हमलाहरु देखि बचनेको लागि आफ्नो पूर्ण विकसित प्रतिरक्षाको प्रयोग गर्छन र फेरि सही समयमा एक सटीक मुक्का मार गरेर आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको तुरुन्त परास्त गरेर दिछन। यस प्रकार, प्रत्युत्तरकारी मुक्केबाजको बिरुद्ध लडनको लागि सतत छल गर्न र कहिल्यै पनि आफ्नो मुक्केको अनुमान न लगान दिनको आवश्यकता हुन्छ, ताकि प्रत्युत्तरकारी मुक्केबाज एक राम्रो आक्रमण न गरेर सके. यस शैलीको प्रयोग गरेर सफल होनेको लागि उनिमा राम्रो प्रतिक्रिया, बुद्धि, मुक्केको अचूकता र हातमाको राम्रो गति हुनु अनिवार्य हुन्छ।
 
उल्लेखनीय प्रत्युत्तरकारी मुक्केबाजहरुमा [[फ्लायड मेवेदर, जूनियर]], [[जेरी क्वेरी]], [[रेकर्डो लोपेज]], [[बर्नार्ड हप्किन्स]], [[विताली क्लित्श्को]], [[जेम्स टोनी]], [[मार्विन हैग्लर]], [[इवेंडर होलीफील्ड]], [[जुआन मैन्युएल मार्क्वेज]] र [[पर्नेल व्हाइटेकर]] शामिल छन्।
 
=== शैली मिलान ===
अन्य शैलिहरुको विरुद्ध यिनीहरु मध्ये प्रत्येक मुक्केबाजी शैली देखि मिलन वाला लाभको बारेमा एक सामान्यतः स्वीकृत नियम हो। सामान्य रूप ले, एक अंतः योद्धाको एक बाह्य-योद्धाको तुलनामा अधिक लाभ हुन्छ, एक बाह्य-योद्धा एक पञ्चर भन्दा अधिक फायदेमा रहन्छ र एक पञ्चरको एक अंतःयोद्धा भन्दा अधिक लाभ भेटिन्छ; यस प्रकार प्रत्येक शैली एक शैलीको तुलनामा मजबूत र दोस्रो शैलीको तुलनामा कमजोर होनेको कारण एक प्रकारको चक्र बनछ, र [[रक-पेपर-सिजर्स]]को खेल गरे तरिका यसमा कुनै पनि कुनै दोस्रोमा हावी हुँदैन. स्वाभाविक रूप ले, अनेक अन्य कारक, जस्तै कुशलताको स्तर र खेलाडिहरुको प्रशिक्षण, मुकाबलहरुको परिणामको निर्धारण गर्छन, तर मुक्केबाजीको प्रशंसकों र लेखकहरुको मनमा शैलिहरुको बीच सम्बन्धको लिएर व्यापक तरिकामा स्वीकृत यो विश्वास यस भनेवतमा सम्मिलित छ कि "शैली देखि नै लडाईमा जीत मिलती छ (styles make fights)."
 
ब्रलर स्वर्मरों या अंतःयोद्धाओंमा हावी होनेको प्रयास गर्छन किन भनें स्लगरको निकट आनको प्रयास गरे पछि, अंतः योद्धाको निरपवाद रूपले धेरै अधिक कठोरतापूर्वक आक्रमण गरेर रहे ब्रलरको बन्दूकको सामना गर्न पडेगा, अतः, जब सम्म अंतःयोद्धामा धेरै अधिक सहनशीलता न हो र ब्रलरको शक्ति धेरै कमजोर न हो, तब सम्म ब्रलरको मजबूत शक्ति नै विजयी होगी. [[जो फ्रेजियर]]को बिरुद्ध [[जर्ज फोरमैन]]को नक-आउट जीत यस प्रकारको मिलानको लाभको एक प्रसिद्ध उदाहरण छ।
[[चित्र:Julio Cesar Chavez vs. Meldrick Taylor poster.jpg|thumb|left|टेलर बनाम चावेज 1: एक शैलीको मेल खानको लागि एक उदाहरण]]
हुनत अंतः योद्धा भारी स्लगरोंको बिरुद्ध संघर्ष गर्छन, तर विशिष्ट रूपले उनलाई बाह्य-योद्धाओं अथवा मुक्केबाजहरुको बिरुद्ध अधिक सफलताको आनंद भेटिन्छ। बाह्य-योद्धा एक मधुरो लडाई पसंद गर्छन, जसमा उनको र प्रतिद्वंद्वीको बीच केही अंतर हो. अंतःयोद्धा यस अंतरको पाटने र उग्र आक्रमणहरुलाई उजागर गर्नको प्रयास गर्छन। भित्री भाग मा, बाह्य-योद्धा आफ्नो लडनको प्रभावकारिताको धेरै सारा भाग खो दिइन्छ किन भनें त्यो कठोर मुक्के मार पानमा सक्षम हुँदैन. सामान्यतः यस स्थितिमा अंतःयोद्धा सफल रहन्छ किन भनें आफ्नो प्रतिद्वंद्वीमा लाभको तीव्रता र राम्रो दक्षताको कारण उसलाइ हरीयो पान कठिन हुन्छ। उदाहरणार्थ, स्लगर जर्ज फोरमैन द्धारा सरलताले पराजित गरियो स्वर्मर जुन फ्रेजियर मुक्केबाज [[मुहम्मद अली]] संग भएका आफ्नो तीन मुकाबलहरुमा उनको लिये अनेक अन्य समस्याहरु खडी गरेर पानमा सक्षम रहयो थियो। सन्यास पछि [[जो लुईस]]ले यो स्वीकार गरे कि उनलाई घिर जाने देखि घृणा थियो र मुक्त/अपराजित विजेता [[रकी मार्सियानो]] जस्तै स्वर्मर लुइसको सर्वश्रेष्ठ दौरमा पनि उनको लिये शैलीको समस्या उत्पन्न गरेर पानमा सक्षम भएका होते.
 
मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा एक ब्रलर, जसको मधुरो गति (दुईटै हात र दुवै खुट्टा) तथा कमजोर प्रविधी उसलाइ छिटो बाह्य-योद्धाको आक्रमणको एक सरल लक्ष्य बनाती छ,को विपरीत सर्वाधिक सफल रहछन। बाह्य-योद्धाको मुख्य चिन्ता सजग बने रहन हुन्छ किन भनें ब्रलरको आफ्नो खेल पूरा गर्नको लागि केवल एक राम्रो मुक्का मारनेको आवश्यकता हुन्छ। यदि बाह्य-योद्धा उनी शक्तिशाली मुक्कों देखि बच सके, त त्यो अक्सर आफ्नो तीव्र मुक्कोंको द्धारा ब्रलरको थकाकर उसलाइ हरान सक्छ। यदि त्यो पर्याप्त रूपले सफल हो, त पछिको चक्रहरुमा अतिरिक्त दबाव हालएर त्यो एक नक-आउट हासिल गर्नको प्रयास पनि गर्न सक्छ। मुहम्मद अली जस्तै अधिकांश पारंपरिक मुक्केबाजहरुले स्लगरोंको विरूद्ध नै आफ्नो सर्वश्रेष्ठ सफलताहरुको आनंद लिएको थियो।
 
[[मेल्ड्रिक टेलर]], मुक्केबाज या बाह्य-योद्धा,को बिरुद्ध [[जुलियो सीजर शावेज]], एक स्वर्मर या अंतःयोद्धा,को बीच ऐतिहासिक मुकाबला शैली मिलानको एक उदाहरण छ ([[शावेज बनाम टेलर]] हेर्नुहोस). शावेजको जबरदस्त मुक्केबाजी क्षमता र टेलरको अंधाधुंध गतिको एक संकेतको रूपमा यस मुकाबलहरुको "थण्डर मीट्स लाइटनिंग"को संज्ञा दी गई थियो। शावेज मुक्केबाजीको "मैक्सिकन" शैलीको प्रतीक थिए। उनी लगातार पीछा गरि रहथे र दोस्रो खेलाडीको सीमामा अगाडी बढ्दो रहथे, भले नै उनलाई निकट दूरीमा आनको कारण कितनी नै सजाय भुगतनी पडे, जसपछि उनी आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको सजाय दिए गर्थे, जुन या त शरीरमा एक भयंकर आक्रमणको रूपमा हुन्थ्यो, जसको परिणामस्वरूप प्रतिद्वंद्वी या त दुखाइ र थकानको कारण गिर जान्थ्यो या अत्यधिक थकानको कारण आफ्नो बचाव गरेर पानमा असमर्थ हुन्छ र तब शावेज उनको सिरमा हमला गरेर उसलाइ एक नक-आउटको द्धारा परास्त गरेर दिथे. लडाईको समयमा, टेलरको हातमा र खुट्टाहरुको शानदार गति र उनको मुक्केबाजीको क्षमताओं देखि उनलाई शुरुआती लाभ मिला, जसबाट उनले अंकहरुको एक ठूलो बढत बनानी शुरू गरेर दी, तर अन्तमा शावेजको सजायले टेलरको परास्त गर्‍यो र अन्तिम चरणमा दाहिने हातले मारे गये एक भीषण घूंसेले उनलाई नक-डाउन गर्‍यो, जसबाट उनको हार हो गई.
 
== उपकरण ==
चूंकि मुक्केबाजीमा शक्ति संग लगातार मुक्के मारना शामिल हुन्छ, अतः हातमाको हड्डिहरुमा होने वाला क्षति देखि बचावको लागि सावधानिहरु अपनान अनिवार्य छ। अधिकांश प्रशिक्षक मुक्केबाजहरुलाई [[हातमा/कलाईको आवरणों]] र [[मुक्केबाजीको दस्तानों]]को पहने बिना प्रशिक्षण लिन र अभ्यास गर्नको अनुमति हैन देते. हातमाको आवरणहरुको प्रयोग हातमाको हड्डिहरुको सुरक्षाको लागि गरिन्छ र दस्तानहरुको प्रयोग हातहरुलाई कुनै घातक चोट देखि बचानको लागि गरिन्छ, जसबाट मुक्केबाजहरुलाई उनको तुलनामा अधिक बल संग मुक्के मारनेको मौका मिलता, जितना कि उनी यिनीहरुका प्रयोग किये बिना मार सके होते. उन्नीसऔं सताब्दीको अन्तिम भागले नै पन्जा प्रतिस्पर्धाको लागि आवश्यक रहे छन्, हुनत मुक्केबाजीको आधुनिक पन्जा बीसवीं-सदीको प्रारंभिक दौरको खेलाडिहरु द्धारा पहने जाने वाला दस्तानों देखि धेरै अधिक भारी हुन्छन्। मुक्केबाजीको मुकाबलहरु देखि पूर्व, दुवै मुक्केबाज मुकाबलहरुमा प्रयोग किये जाने वाला दस्तानोंको भारमा आपसी सहमति बनयो लिछन, यस समझ संग कि हल्के पन्जा भारी मुक्केबाजहरुलाई अधिक क्षति पहुंचाते छन्। दस्तानहरुको ब्रांड पनि मुक्कोंको असरको प्रभावित गर्न सक्छ, अतः मुकाबलहरु देखि पूर्व अक्सर यसमा पनि सहमति बनाए जान्छ। दातों तथा मसूडहरुलाइ चोट देखि बचानको लागि र ठोढीको बचाव गर्नको लागि एक मुख-रक्षक पनि आवश्यक हुन्छ, जसबाट नक-आउटको संभावना कम हुन्छ।
 
मुक्केबाज दुइ बुनियादी प्रकारको पञ्चिंग बैगमा आफ्नो कौशलको अभ्यास गर्छन। प्रतिक्रियाहरु र दोहरावपूर्ण ढंग देखि मुक्के मारनेको कौशलको पैना गर्नको लागि एक सानो, आंसूको बूंदको आकारको "स्पीड बैग"को प्रयोग गरिन्छ, जबकि शक्तिशाली ढंग देखि मुक्के मारने र शरीरमा होने वाला भीषण प्रहेरहरुको अभ्यास गर्नको लागि एक ठूलो बेलनाकार "हैवी बैग"को प्रयोग गरिन्छ, जुन बालुवा, एक संश्लेषित पदार्थ अथवा जल देखि भरी भए हुन्छ। उपकरणहरुको यिनी विशिष्ट सामग्रिहरुको अतिरिक्त, मुक्केबाज आफ्नो शक्ति, गति र धैर्यको बढानेको लागि अधिक सामान्य प्रशिक्षण उपकरणहरुको प्रयोग पनि गर्छन। सामान्य प्रशिक्षण उपकरणहरुमा फ्री वेट्स, रोविंग मिसिन, [[जंप रोप]] र मेडिसिन बल्स शामिल छन्।
 
== प्रविधी ==
=== मुद्रा ===
आधुनिक मुक्केबाजीको मुद्रा उन्नीसऔं सताब्दी र बीसऔंको सताब्दीको प्रारंभिक दौरको विशिष्ट मुक्केबाजी मुद्राओं देखि धेरै अधिक भिन्न छ। आधुनिक मुद्रामा हातमाको रक्षाको लागि एक ज्यादा ऊर्ध्व गार्ड हुन्छ, जबकि बीसऔं सताब्दीको प्रारंभिक दौरको हूक प्रयोक्ताओं, जस्तै [[जैक जन्सन]], द्धारा अपनाएइयो गार्ड अधिक क्षैतिज हुन्थ्यो, जसमा औंलाहरुको जोड अगाडी तिर भयो गर्थे.
 
<gallery>
File:attitude_droite1.jpg|ईमानदार दृष्टिकोण
File:attitude_semi-enroulée1.jpg|अर्द्ध-झुकना
File:attitude_enroulée1.jpg|पूर्ण झुकन
</gallery>
 
एक पूर्णतः खडी मुद्रा मा, मुक्केबाज खुट्टाहरुलाई आफ्नो दुवै कंधोंको बराबरको दूरीमा राखएर खडा हुन्छ र पिछला खुट्टा अर्को खुट्टाले आधा-कदम पछि र खाउछ। दाहिने हातले लडनवाला या रुढिवादी मुक्केबाज आफ्नो बायाँखुट्टा र बायीं मुट्ठीको अगाडी राखिन्छ। दुवै खुट्टा समानांतर हुन्छन् र दाहिने कुर्कुच्चा जमीन देखि माथि उठी भए हुन्छ। अगली (बायीं) मुट्ठी आँखाहरुको सीधमा अनुहारको अगाडी लगभग छः इंचको दूरीमा ऊर्ध्व रूपले स्थित हुन्छ। पछिल्लो (दाहिनी) मुट्ठीको ठोढीको बगलमा र खाउछ र कोहनी करङहरुको ढांचेको अगाडी हुन्छ, ताकि शरीरको रक्षाको जा सके. ठोढीको छाती तिर झुकाएर र खाउछ, ताकि जबडेमा पर्न वाला मुक्कों देखि बचा जा सके, जुन अक्सर नक-आउटको कारण बनछन र ठोढी अक्सर केंद्रले थोरै टाढा हुन्छ। कलाइयां थोरै झुकी भए हुन्छं, ताकि मुक्के मारते समय होने वाला कुनै संभावित क्षति देखि बचा जा सके र करङहरुको सुरक्षाको लागि कुहिनाहरुलाई दबाकर र खाउछ। केही मुक्केबाज अगाडी तिर थोडा झुकएर दुबकनेको मुद्रामा लडछन र आफ्नो खुट्टा पास-पास राखछन। यहाँ वर्णित मुद्राको "टेक्स्टबुक" मुद्रा मानिन्छ र खेलाडिहरुको यस कुराको लागि प्रोत्साहित गरिन्छ कि एक पल्ट यसमा महारत हासिल गरेर लागि पछि यसलाइ आधार मानएर उनी यसमा बदलाव गरि रहें. त्यहि बिंदुको ध्यान राख्दै, केही छिटो मुक्केबाज आफ्नो हातहरुलाई तल राखछन र उनको खुट्टा लगभग अतिशयोक्तिपूर्ण मुद्रामा हुन्छन्, जबकि ब्रलर अथवा बुली मुक्केबाज मधुरो गतिले आफ्नो प्रतिद्वंद्वियहरुको सामना गर्नको प्रयास गर्छन।
 
बायाँहात वाला या साउथप (Southpaw) खेलाडी रुढिवादी मुद्राको प्रतिबिंब मुद्राको प्रयोग गर्छन, जसबाट रुढिवादी खेलाडिहरुको अगाडी समस्य उत्पन्न हुन सक्छ, जुन विपरीत दिशा देखि हमला, हूक अथवा क्रस झेलनेको अभ्यस्त हुदैनन्. यसको विपरीत यो साउथप मुद्रा, सीधा दाहिने हातको बिरुद्ध कमजोर साबित हुन्छ।
 
उत्तरी अमरीकी खेलाडी एक अधिक संतुलित मुद्राको पसंद गर्छन, जसमा उनी लगभग वर्गाकार रूपले प्रतिद्वंद्वीको अगाडी उभिएर उनको मुकाबला गर्छन, जबकि अनेक यूरोपीय खेलाडिहरुको मुद्रा यस प्रकारको हुन्छ कि उनको धड बगलमा अधिक मुडा भयो हुन्छ। हातमाको स्थितिमा पनि अंतर हुन सक्छ किन भनें केही खेलाडी दुवै हातहरुलाई अनुहारको अगाडी उठाएर राखन पसंद गर्छन, जसबाट शरीरमा होने वाला प्रहेरहरुको खतरा बढ्छ।
 
कहिले काँही आधुनिक मुक्केबाजहरुलाई आफ्नो गालों या माथेको आफ्नो मुड्कीहरु संग थपथपाते भएका देख्न सकिन्छ, जसको द्धारा उनी स्वयंको सम्झना दिलाछन कि उनलाई आफ्नो हात माथि राखन हैं (जो कि लामो मुकाबलहरुको समयमा कठिन हुन्छ). मुक्केबाजहरुलाई आफ्नो खुट्टाहरुलाई गतिशील बनाए राखनको प्रशिक्षण दिइन्छ, ताकि उनी प्रभावी रूपले आफ्नो चाल चल सकें. अग्र-गमनमा अगाडी वाला खुट्टाको उठाना र पछिल्लो खुट्टाले अगाडी बढन शामिल हुन्छ। पश्च-गमनमा पछिल्लो खुट्टाको उठाना र अर्को खुट्टाले पछि तिर बढन शामिल हुन्छ। पार्श्विक गतिको समयमा गतिको दिशामा स्थित खुट्टा पहिले बढइन्छ, जबकि विपरीत दिशामा स्थित खुट्टा शरीरको हिलानेको आवश्यक बल प्रदान गर्दछ।
 
=== घूंसे ===
मुक्केबाजीमा घूंसे मूलतः चार प्रकारको हुन्छन्: जैब, सीधा दाहिना/बायां हात, हूक र अपरकट. यदि कुनै मुक्केबाज दाहिने हातले खेलइन्छ (रुढिवादी), त उनको बांया हात अगला हात र दाहिना हात पिछला हात हुन्छ। एक बायाँहात वाला मुक्केबाज या साउथपको लागि, हातमाको यो स्थिति उल्टी हुन्छ। स्पष्टताको लागि, निम्नलिखित चर्चा एक दाहिने हातको मुक्केबाजमा विचार गर्छ।
<gallery>
File:jab7.jpg|चुभाना
File:Drop3.jpg|क्रस - काउंटर में-पञ्च एक लूपिंग संग
File:crochet1.jpg|अंकुडा
File:uppercut2.jpg|काटना
File:direct_court2.jpg|कम सीधा मुक्का - कम रेंजमा र करीब रेंज में
File:drop5.jpg|क्रस-काउंटर (काउंटर पञ्च)
File:semi-crochet2.jpg|आधा देखि काटन - एक विस्तृत काटनको एक संयोजन/सीधे मुक्का
File:uppercut1.jpg|आधा हुक - एक विस्तृत हूकको एक संयोजन/सीधे मुक्का
</gallery>
* '''[[जैब]]''' - एक तेज, सीधा घूंसा जुन अगाडी वाला हातले गार्डको स्थितिले मारा जान्छ। जैब संग नै शरीर र कूल्हहरुलाइ घडीको सुईको दिशामा थोडा-सा घुमाया जान्छ, जबकि मुट्ठी 90 अंशमा घूम जान्छ र प्रभावी भए पछि क्षैतिज स्थितिमा आ जान्छ। जब घूंसा आफ्नो पुरा विस्तार पुगइन्छ, त अर्को काँधको ठोढीको रक्षाको लागि माथि लाया जान सक्छ। जबडेको सुरक्षाको लागि पिछला कंधा अनुहारको नजिकै बनयो रहन्छ। लक्ष्य संग संपर्क बनयो लिन पछि, अगला हात तुरुन्त फिर्ता खींच लिया जान्छ, ताकि त्यो अनुहारको रक्षकको रूपमा आफ्नो स्थितिमा लौट सके. जैबको कुनै मुक्केबाजको शस्रागारको एक महत्वपूर्ण घूंसा मानिन्छ किन भनें यो आफ्नो सुरक्षाको एक पर्याप्त मात्रा प्रदान गर्दछ र यो प्रतिद्वंद्वीको प्रतिक्रियात्मक घूंसेको लागि सबै भन्दा कम स्थान छोडइन्छ। कुनै पनि मुक्केको तुलनामा यसको पहुंच सबै भन्दा लामो हुन्छ र यसको लिये कुनै प्रतिबद्धता या अधिक भारको स्थानांतरणको आवश्यकता हुदैन. यसको अपेक्षाकृत कमजोर शक्तिको कारण, जैबको अक्सर दूरिहरुको थाह लिनको लागि, प्रतिद्वंद्वीको प्रतिरक्षाको जांच गर्न, प्रतिद्वंद्वीको परेशान गर्न र एक अधिक वजनी, अधिक शक्तिशाली मुक्कोंको तैयारी गर्नको एक उपकरणको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। अतिरिक्त शक्तिको लागि यसमा आधा-कदम जोडयो जान सक्छ, जसबाट पुरा शरीरको शक्ति मुक्केमा शामिल हुन्छ। [[लैरी होम्स]] र [[व्लादिमिर क्लित्श्को]] केही यस्तो उल्लेखनीय मुक्केबाजहरुमा शामिल छन्, जुन आफ्नो जैबमा सापेक्ष शक्ति विकसित गरेर पान र आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको सजाय दिन या 'मात दिन'मा केही हद सम्म सफल रहे थिए।
[[चित्र:Wladimir Klitschko (2008-12-13).jpg|thumb|right|175px|यूक्रेनी आएबीऍफ, डब्ल्यूबीओ र आएबीओ हैवीवेट च्याम्पियन व्लादिमीर क्लिट्सचको.]]
* '''[[क्रस]]''' - पछिल्लो हातले मारा जाने वाला एक शक्तिशाली, सीधा घूंसा. गार्डको स्थिति ले, पिछला हात ठोढी देखि फेंका जान्छ, जुन कि शरीरको पार करता भयो एक सीधी रेखामा लक्ष्य तिर बढइन्छ। पिछला कंधा अगाडी तिर झुकएको हुन्छ र ठोढीको बाहिर भागको हल्का-सा छूते भएका समाप्त हुन्छ। त्यहि समयमा, अर्को हातको पछि खींचकर अनुहारको अगाडी रख लिया जान्छ, ताकि ठोढीको आंतरिक भाग गरे रक्षाको जा सके. अतिरिक्त शक्तिको लागि, क्रस मारते समय धड र कूल्हे घडीको सुईको विपरीत दिशामा घूम जान्छन्। भार पनि पछिल्लो खुट्टाले अर्को खुट्टा तिर स्थानांतरित गरेर दिइन्छ, जसको परिणामस्वरूप पछिल्लो कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ किन भनें यो भारको स्थानांतरणको लागि आधार प्रदान गर्नको कार्य गर्छ। शरीरको घुमाने र भारको अचानक स्थानांतरित गर्न देखि नै क्रसको यसको शक्ति मिलती छ। जैबको नै तरह, अगाडी तिर आधा कदम बढाया जान सक्छ। एक पल्ट क्रसको प्रहेर गरेर दिइएको पछि, हातको तुरुन्त पछि खींच लिया जान्छ र पुनः गार्डको स्थिति बनो जान्छ। यसको प्रयोग एक जैबको प्रत्युत्तर दिनको लागि (या शरीरमा लक्ष्यित कुनै क्रसको उत्तर दिनको लागि) या कुनै हूक स्थापित गर्नको लागि प्रतिद्वंद्वीको सिरको निशाना बनाएर गरिन सक्छ। क्रसको प्रयोग कुनै जैब पछि पनि गरिन सक्छ, जसबाट यो एक पारंपरिक "एक-दो" संयोजन बनाइन्छ। क्रसको एक "स्ट्रेट" या "राइट" पनि भनिन्छ, विशेषतः यदि प्रतिद्वंद्वीको पूरी तरिका तानएको जैबको पार न गरेर रहयो हो.
 
* '''[[हूक]]''' - अर्को हातले प्रतिद्वंद्वीको सिरको पार्श्व भागमा मारा गयो एक अर्ध-वृत्ताकार घूंसा. गार्डको स्थिति ले, एक क्षैतिज मुट्ठी संग कोहनी पछि तिर ल्याए जान्छ (अंगुलिहरुको जोडहरुलाइ बाहिर तिर राख्दै) र मुडी भए हुन्छ। ठोढीको सुरक्षित राखनको लागि पिछला हात दृढतापूर्वक जबडेको अगाडी र खाउछ। धड र कूल्हे घडीको सुईको दिशामा घुमाए जान्छन्, र शरीरको अगाडी तिर घडीको सुईको दिशामा एक चाप बनाते भएका र लक्ष्य देखि संपर्क गर्दै मुट्ठीको धकेल्याउछ। त्यहि समयमा, अगला खुट्टा घडीको सुईको दिशामा घूमछ र बायीं कुर्कुच्चा बाहिर तिर मुड जान्छ। संपर्क भए पछि, हूकको वृत्ताकार पथ अकस्मात समाप्त हुन्छ र आफ्नो स्थितिको रक्षा गर्नको लागि अगला हात जोड देखि पछि तिर खींच लिया जान्छ। एक हूक शरीरको तल्लो भागमा पनि केंद्रित हुन सक्छ र यस प्रविधीको कहिले काँही "रिप" भनिन्छ, ताकि यसलाइ सिरमा मारे जाने वाला पारंपरिक हूक देखि अलग पहिचानयो जा सके. पछिल्लो हातले पनि एक हूक मारा जान सक्छ। बायाँहातले हूक मारने वाला उल्लेखनीय खेलाडिहरुमा शामिल हैं: [[जो फ्रेजियर]] र [[माइक टाइसन]].
 
* '''अपरकट''' - पछिल्लो हातले मारा गयो एक उर्ध्व, माथि तिर उठएको घूंसा. गार्डको स्थिति ले, धड थोडा-सा दाहिने ओर सरक जान्छ, पिछला हात प्रतिद्वंद्वीको छातीको सीधको तल पर्दछ र गोडा केही मुडे भएका हुन्छन्। यस स्थिति ले, पिछला हात माथि तिर एक उभरते भएका चापमा प्रतिद्वंद्वीको ठोढी या धड तिर फेंका जान्छ। त्यहि समयमा, गोडा जोड देखि माथि तिर धकेले जान्छन् र धड तथा कूल्हे घडीको सुईको विपरीत दिशामा घूमछन र क्रसको शारीरिक गतिविधिको नकल गर्दै पछिल्लो कुर्कुच्चा बाहिर तिर निकल जान्छ। अपरकटको रणनैतिक उपयोगिता प्रतिद्वंद्वीको शरीरको "उठाने"को यसको क्षमता, जसबाट अर्को हमलहरुलाइ लागि उनको संतुलन बिगड जान्छ,मा निर्भर हुन्छ। दाहिने अपरकट पछि एक बायाँहूकको प्रयोग एक घातक संयोजन हुन्छ, जसमा अपरकट प्रतिद्वंद्वीको ठोढीको एक आघात योग्य स्थितिमा उठयो दिइन्छ, र इसपछि हूक प्रतिद्वंद्वीको नक-आउट गर्छ।
 
मुक्कोंको यो विभिन्न प्रकार अनेक संयोजनों या "कम्बो"को निर्माण गर्नको लागि तीव्र अनुक्रममा प्रयोग किये जान सकिन्छं। जैब र क्रसको संयोजन सबै भन्दा साधारण छ, जसलाइ "वन-टू कम्बो"को नाम दिइएको छ। यो सामान्यतः एक प्रभावी संयोजन हुन्छ किन भनें जैबको कारण प्रतिद्वंद्वी क्रसको देख हैन पाता, जसबाट यसको प्रयोग अधिक सफाई र बल संग गरेर पान सरल हुन्छ।
 
मुर्गे जस्तो पीठ वाला स्थितिले शुरु होने वाला एक बडा, झूलता भयो वृत्ताकार घूंसा, जसमा हात हूकको तुलनामा अधिक लामो दूरी सम्म विस्तारित हुन्छ र यसको पछि खेलाडीको सारी शक्ति लगी हुन्छ, कहिले काँही एक "राउंडहाउस", "हेमेकर" या सकर-पञ्च पनि भनिन्छ। शरीरको भार र एक व्यापक चापको भित्र केन्द्राभिसारी बलको आधार मा, राउंडहाउस एक शक्तिशाली प्रहेर हुन सक्छ, तर यो अक्सर जंगली र अनियन्त्रित घूंसा हुन्छ, जसलाइ मारने वाला खेलाडी इसपछि आफ्नो संतुलन खो दिइन्छ र उनको रक्षा-कवच खुल जान्छ। चौडे, चक्रीय घूंसोंको एक अन्य कमी यो हो कि उनलाई मारनेमा समय पनि अधिक लागइन्छ, जसबाट प्रतिद्वंद्वीको प्रतिक्रिया गर्न तथा प्रत्युत्तर दिनको लागि पर्याप्त चेतावनी मिल जान्छ। यस कारण, हेमेकर या राउंडहाउस एक पारंपरिक घूंसा छैन र प्रशिक्षक यसलाइ कमजोर प्रविधी या हताशाको प्रतीक मानछन। यसको अत्यधिक संभावित शक्तिको कारण कहिले काँही यसको प्रयोग कुनै यस्तो प्रतिद्वंद्वीको खेल समाप्त गर्नको लागि गरिदै आएको छ, जुन पहिले देखि नै लडखडा रहयो हो र उनको द्धारा उनी कमजोर स्थितिको लाभ उठाए जानेको संभावना अथवा क्षमता न दिखाई दे रही हो, जसमा यो घूंसा यसको प्रयोग गर्न वालाहरुकोले आउछ।
 
दुर्लभ अवसरोंमा प्रयोग हुन वाला एक अन्य अपरम्परागत घूंसा "[[बोलो पञ्च (bolo punch)]]" छ, जसमा प्रतिद्वंद्वी आफ्नो एक हातको एक चौडे चापमा धेरै पल्ट झुलाता छ, सामान्यतः ध्यान बंटानेको लागि, र इसपछि त्यसै हातले या दोस्रो हातले घूंसा मारता छ।
 
=== प्रतिरक्षा ===
एक मुक्केबाज मुक्कों देखि बचने या उनलाई रोकनको लागि अनेक बुनियादी चालहरुको प्रयोग गर्न सक्छ, जसलाइ तल प्रदर्शित तथा वर्णित गरिएको छ।
<gallery>
File:slip1.jpg|स्खलन
File:slip2.jpg|झटका
File:blocage1.jpg|अवरुद्ध (हथियारहरु संग)
File:protection_passive1.jpg|कवर-अप (दस्ताने संग)
File:neutraliser1.jpg|जकडना
File:pas_de_retrait.jpg|फुटवर्क
File:retrait2.jpg|दूर खींचना
</gallery>
* '''फिसलना (Slip)''' - [[फिसलने]] देखि शरीर थोडा घूमछ, जसबाट आन वाला घूंसा कुनै हानि पहुंचाए बिना सिरको बगल देखि निकल जान्छ। जब प्रतिद्वंद्वीको घूंसा आउछ, त मुक्केबाज तीक्ष्णता देखि कूल्हों र कंधहरुलाइ घुमाता छ। यसले ठोढी बगलमा घूम जान्छ र घूंसा "फिसलकर" निकल जान्छ। [[मुहम्मद अली]], र शुरुवातमा [[माइक टाइसन]] भी, अत्यधिक तीव्र तथा निकट स्लिपको लागि प्रसिद्ध थिए।
 
* '''घूमना या झुकन (Sway or fade)''' - कुनै घूंसेको पूर्वानुमान गर्न र यसले बचने या यसको प्रभावको पर्याप्त मात्रामा कम गर्नको लागि शरीरको माथि भाग या सिरको पछि तिरले जाना. यसलाइ "रोलिंग विथ द पञ्च" या "राइडिंग द पञ्च" पनि भनिन्छ।
 
* '''डक''' या '''ब्रेक''' (Duck or break)-पीठको पूरी तरिका सीधा तल तिर गर्न, ताकि सिरको लक्ष्य बनाएर मारा गयो घूंसा पूरी तरिका दिखाई दे जाए या चूक जाए.
 
* '''बब एण्ड वीव (Bob and Weave)''' - [[बबिंग]]मा सिरको आन वाला मुक्केको पार्श्वमा तथा उससे तल तिर हटाइन्छ। जब प्रतिद्वंद्वीको मुक्का आउछ, त मुक्केबाज आफ्नो खुट्टाहरुलाई जोड देखि मोड दिइन्छ र साथ नै शरीरको दाहिने या बायीं ओर थोडा सरका दिइन्छ। एक पल्ट मुक्के देखि बचाव भए पछि मुक्केबाज पुनः सीधी खडी स्थिति तिर "मुड जाता" छ र प्रतिद्वंद्वीको अझै सम्म विस्तारित भुजाको बाहिर या भित्र तिर आछ। प्रतिद्वंद्वीको विस्तारित भुजाको बाहिर जाना "बाहिर तिर बबिंग" भनिन्छ। प्रतिद्वंद्वीको विस्तारित भुजाको भित्र आन "भित्र तिर बबिंग" भनिन्छ। जुन फ्रेजियर, जैक डेम्प्सी, माइक टाइसन र रकी मार्सियानो बबिंग र वीविंगको विशेषज्ञ थिए।
 
* '''पैरी/ब्लक (Parry/block)''' - [[पैरी गर्न]] या [[ब्लक गर्न]]को लागि मुक्केबाजको काँध, हातमा या भुजाको प्रयोग आन वाला आक्रमणहरु देखि बचावको लागि रक्षात्मक उपकरणहरुको रूपमा गरिन्छ। एक ब्लकमा सामान्यतः मुक्केको सामना गर्न पर्छ, जबकि खुट्टाीमा यसको दिशा बदलनेको प्रयास गरिन्छ। एक "पंजा" या "चांटा" एक ब्लक छ, जुन आन वाला घूंसेको रोकन वाला खेलाडीको पन्जाको उनी भागमा उद्देश्यपूर्ण रूपले झेलता छ।
 
* '''ढंकना (The Cover-up)''' - [[ढंकना]] कुनै अरक्षित अनुहार या शरीरको एक आक्रमणले बचानको अन्तिम अवसर (एक मुक्केको द्धारा घुमानेको अतिरिक्त) हुन्छ। सामान्य शब्दहरु मा, सिर र ठोढीको बचानको लागि हात माथि रखे जान्छन् र शरीरमा होने वाला हमलाको रोकनको लागि अग्र-भुजाहरु धडको अगाडी हुन्छं। शरीरको बचाव गर्दा खेरी, मुक्केबाज कूल्हहरुलाइ घुमाता छ र आन वाला मुक्कहरुलाइ रक्षक भन्दा टाढा "निकल जाने" दिइन्छ। सिरको बचानको लागि, मुक्केबाज दुवै मुड्कीहरुलाई अनुहारको अगाडी राखिन्छ र अग्र-भुजाहरु समानांतर तथा बाहिरको दिशामा हुन्छं। यस प्रकारको रक्षक तल देखि होने वाला आक्रमणहरुको बिरुद्ध कमजोर हुन्छ।
 
* '''[[जकडना (The Clinch)]]''' - जकडन [[कुश्ती]]को एक अपरिष्कृत रूप हो र यसको प्रयोग तब गरिन्छ, जब दुवै खेलाडिहरुको बीचको दूरी कम हो र सीधा मुक्के न मारे जा सकते हुन् . यस स्थिति मा, मुक्केबाज प्रतिद्वंद्वीको हातहरुलाई [[पकडने]] या "बांधने"को प्रयास गर्दछ, जसबाट त्यो हूक या [[अपरकट]] मार पानमा अक्षम हुन्छ। जकडनको लागि, मुक्केबाज दुवै हातहरुलाई प्रतिद्वंद्वीको कंधोंको बाहिर देखि लपेटते भएका उनलाई अग्र-भुजाओंको तल देखि भित्र तिर ल्याएर प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरुको त्यसैको शरीरको सहायता देखि जकड लिइन्छ। यस स्थिति मा, प्रतिद्वंद्वीको भुजाहरु बंध जान्छं र त्यो आक्रमण गर्नको लागि यिनीहरुका प्रयोग हैन गरेर सकता. [[जकडना]] मुकाबलहरुको एक अस्थाई अवस्था हो र रेफरी द्धारा यसलाइ तुरुन्त नै टाढा गरेर दिइन्छ। प्राविधीक तरिकामा जकडन नियमहरुको विरुद्ध छ र यसको प्रयोग गरे पछि शौकिया मुकाबलहरुमा तुरुन्त नै अंक काट लिये जान्छन्। हुनत, व्यावसायिक मुक्केबाजीमा जकडए पछि अंकहरुमा कटौतीको देखे जानेको संभावना छैन।
 
==== रक्षक ====
अनेक रक्षात्मक स्थितिहरु (रक्षक या शैलियां) छन्, जसको प्रयोग मुक्केबाजीमा गरिन्छ। प्रत्येक शैलीको भित्र, मुक्केबाजहरुको बीच पर्याप्त विविधता हुन्छ किन भनें केही मुक्केबाज आफ्नो सिरको बचाव गर्नको लागि रक्षकको ऊंचाईमा रख सकते छन्, जबकि अन्य मुक्केबाज शरीरमा आन वाला घूंसों देखि बचावको लागि आफ्नो रक्षकको तल रख सकते छन्। अनेक खेलाडी पुरा मुकाबलहरुको समयमा आफ्नो रक्षात्मक शैलीको बदलि रहछन, ताकि उनी पलको स्थितिको अनुसार आफ्नो बचाव गर्नको लागि सर्वाधिक उपयुक्त अवस्थाको चयन गरे जा सके.
 
एक सीधी खडी मुद्राको प्रयोग गर्न वाला मुक्केबाज आफ्नो ठोढीको बचाव पछिल्लो हातको द्धारा एक तल्लो या मिश्रित रक्षक शैलीमा गर्छन, जुन कि तल प्रदर्शित छ। दुबकनेको मुद्रामा लडन वाला खेलाडी सामान्यतः "पीक-अ-बू (Peek-a-boo)" शैलीको प्रयोग गर्छन, जसको चर्चा तलको गई छ।
<gallery>
File:garde_basse2.jpg|कम गार्ड
File:garde_mixte1.jpg|मिश्रित गार्ड
File:garde_rentrée1.jpg|पीक-अ-बू
</gallery>
 
* '''[[पीक-अ-बू (Peek-a-boo)]]''' -कहिले काँही यसलाइ "ईयरमफ्स (Earmuffs)"को नामले पनि जानिन्छ, हातहरुलाई अनुहारको अगाडी एक-दोस्रो संग र खाउछ (यसको सटीक स्थितिको लिएर खेलाडिहरुमा विविधता देखि जान्छ) र कुहिनाहरु शरीर देखि सटाकर रखी जान्छं (यो स्थिति कुहिनाहरुलाई यथासंभव नजिकै ल्याएर हासिल गरिन्छ र यस कुराको ध्यान र खाउछ कि यस्तो गर्न स्वयंको लागि श्रमसाध्य न हो). जब कुनै मुक्केबाज मुक्केबाजीको शुरुवात गरेर रहयो हुन्छ, त उसलाइ यही रक्षात्मक शैली सिखाई जान्छ, अनुभव प्राप्त गरेर लागि पछि त्यो रक्षकको बदलने या उनमा संशोधनको निर्णय लिन सक्छ। प्रत्युत्तरमा मुक्के मारने र आघातको कम गर्नको संदर्भमा यो शैली मध्यम-मार्ग वाला शैली छ। एक मुक्केबाज यस मुद्राको द्धारा मुक्कहरुको प्रत्युत्तर दे त सक्छ, तर यस्तो गर्न कठिन छ।ज हुनत, यस्तो मुक्केबाज रहे छन्, त यो कार्य धेरै राम्रो तरिका गरेर सकते छन्। यो प्रतिरक्षा एक मुक्केबाजको राम्रो तरिका सुरक्षित रखती छ, तर फेरि पनि यसमा केही कमियां छन्। हूक हातमाको आस-पास गएर या कुहिनाहरुको ठीक पछि मारकर क्षति पहुंचाते छन्। क्षतिको कम गर्नको दृष्टिकोण से, विंकी राइट द्धारा यस शैलीको प्रयोग धेरै राम्रो तरिका गरिन्छ। एक अन्य प्रसिद्ध उदाहरण माइक टाइसनको छ, जसले आफ्नो क्यारियरको शुरुवातमा पीक-अ-बूको प्रयोग अत्यधिक सफलता संग गर्‍यो।
 
* '''बंधे भएका हात (Cross-armed)''' - अग्र-भुजाहरुको अनुहारको अगाडी क्षैतिज रूपले एक दोस्रोको शीर्षमा र खाउछ र एक हातको पन्जा दोस्रो हातको कोहनीको शीर्षमा राखयो हुन्छ। जब पिछला हात ऊर्ध्व रूपले उठइन्छ, त यस शैलीमा धेरै अंतर आछ। यो शैली सिरमा होने वाला क्षतिको कम गर्नमा सर्वाधिक प्रभावी छ। यस स्थितिमा खेलाडीको केवल सिरको शीर्षमा मारे गये जैबको नै खतरा हुन्छ। शरीर खुला रहन्छ, तर यस शैलीको प्रयोग गर्न वाला अधिकांश मुक्केबाज आफ्नो शरीरको रक्षा गर्नको लागि थोडा मुड र झुक जान्छन्, तर यदि उनी सीधा खडे रहें र आफ्नो स्थिति न बदलें, त शरीरमा हमला हुन सक्छ। यस स्थितिमा रहते भएका मुक्कहरुको प्रत्युत्तर दे पान धेरै कठिन हुन्छ, तर यो सिरमा होने वाला क्षतिको संभावनाको सचमुच पूरी तरिका समाप्त गरेर देती छ।
 
* [[फिली शेल]], '''हिटमैन''' या '''क्रैब''' - अगली अग्र-भुजा शरीरको सामने, अक्सर नाइटो र छातीको बीच, रखी जान्छ र अगाडी वाला हात खेलाडीको शरीरको दोस्रो ओर हुन्छ। पिछला हात अनुहारको पार्श्व भागमा हुन्छ। अगला कंधा अनुहारको पार्श्वमा धेरै निकट ल्याइन्छ। यस शैलीको प्रयोग उनी खेलाडिहरु द्धारा गरिन्छ, जुन मुक्कहरुको प्रत्युत्तर दिन पसंद करते हुन् . यस रक्षकको क्रियान्वित गर्नको लागि खेलाडी धेरै अधिक चुस्त र अनुभवी हुनु अनिवार्य हुन्छ। मुक्कहरुको प्रत्युत्तर दिनको लागि यो शैली यति अधिक प्रभावी यसैले छ किन भनें यो खेलाडिहरुको घूमएर र आफ्नो शरीरको माथि भागको झुकाएर मुक्कों देखि बचनेको मौका देती छ र प्रहेर खेलाडीले टाढा देखि गुजर जान्छन्। जब प्रहेर गुजर जाए, त खेलाडीको पिछला हात आफ्नो-स्थिति-से-हट-चुके प्रतिद्वंद्वीको मारनेको लागि सर्वाधिक उपयुक्त स्थितिमा हुन्छ। यस शैलीमा शोल्डर लीन (Shoulder lean) विधिको प्रयोग गरिन्छ। जब प्रतिद्वंद्वीको मुक्का खेलाडी तिर आ रहयो हो, त शोल्डर लीनको क्रियान्वित गर्नको लागि त्यो मुक्केबाज घूमछ र वार देखि बचनेको लागि शरीरको झुकयो लिइन्छ तथा जब उनको प्रतिद्वंद्वी आफ्नो हात फिर्ताले रहयो हो, तब त्यो पछि तिर घूमइन्छ। आफ्नो असुरक्षित प्रतिद्वंद्वी तिर घूमते समय खेलाडी आफ्नो पछिल्लो हातले एक मुक्का मारेगा. यस शैलीको कमजोरी यो हो कि जब खेलाडी स्थिर हो र घूम न रहयो हो, त उनिमा आक्रमण गरिन सक्छ, अतः यस शैलीको प्रयोग गर्नको लागि यो अनिवार्य छ कि खेलाडी चुस्त र राम्रो स्थितिमा हो. यस शैलीको मात दिनको लागि खेलाडी आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको काँधमा जैब गर्न पसंद गर्छन, जसबाट काँध र भुजामा दुखाइ होने लागइन्छ र उनको भुजा स्थिर हुन्छ।
 
सामान्यतः मुक्केबाज उच्च, तीव्र संयोजनहरुको प्रयोग गर्न र उसपछि तुरुन्त आफ्नो स्थिति बदल लिनको प्रयास गर्छन, ताकि प्रतिद्वंद्वी तिर देखि होने वाला कुनै पनि संभावित प्रतिक्रियाले बचा जा सके. रणनैतिक रूप ले, सामान्यतः यस चक्रको केंद्रमा रहन वांछित हुन्छ किन भनें यस्तो भए पछि मुक्केबाज आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको उनको चारै ओर स्थित वृत्तमा गए पछि बाध्य करको गतिविधिलाई उलट पानमा सक्षम हुन्छ। यदि मुक्केबाज केंद्रमा हो, त उसलाइ पछि तिर धकेल गरेर रिंगको चारै ओर देखि घेर गरेर राखनवाली रस्सिहरुमा गिराये जाने र उनिमा अधिकार गरेर लिये जानेको संभावना पनि कम हुन्छ। मुक्केबाजको शैलीको आधार मा, केन्द्रिय स्थिति वांछित हुन्छ किन भनें प्रतिद्वंद्वीमा अधिकार गरेर लिन सदैव नै एक राम्रो रणनीति हो। हुनत, अधिकांश खेलाडी केंद्रमा स्थित मुक्केबाजको आस-पास हैन घूमेंगे किन भनें यस्तो गरे पछि उनी अच्छे कोणोंमा गरिएको प्रहेरोंको प्रति असुरक्षित हो जान्छन्। गतिशीलता नै रिंगमा सर्वाधिक महत्वपूर्ण साधन हो र यो खेलाडीको उनी मुक्कों देखि बचनेको मौका देती छ, जसको अनुमान भएको थिएन. यदि कुनै मुक्केबाज स्थिर खडा छ, त उनको प्रतिद्वंद्वीको नजिकै उनिमा प्रहेर गर्नको एक राम्रो मौका हुन्छ। स्थिर रहएर कुनै प्रहेरको पूर्वानुमान गरेर रहे खेलाडीको बच पानको संभावना गतिशील खेलाडीको तुलनामा कम हुन्छ।
 
=== कम प्रचलित रणनीतिहरु ===
* '''"रोप-अ-डोप" रणनीति''' : जर्ज फोरमैनको बिरुद्ध 1974को आफ्नो "[[रंबल यिनी द जंगल]]" मुकाबलहरुमा मुहम्मद अली द्धारा प्रयुक्त, [[रोप-अ-डोप]] विधिमा रस्सिहरुमा पछि तिर लेट जाना र स्वयंको रक्षात्मक रूपले यथासंभव बचाते भएका प्रतिद्वंद्वीको धेरै सारा मुक्के मारनेको प्रयास गर्न दिन शामिल हुन्छ। पछिको झुक जानेको मुद्रा, जसको सहायता देखि आफ्नो बचाव गरेर रहयो मुक्केबाज उतना असंतुलित हुँदैन, जितना कि त्यो सामान्य तरिकामा पछि गए पछि हुनेछ, बचाव गरेर रहे मुक्केबाजको सिर र प्रतिद्वंद्वीको बीचको दूरीको पनि अधिकतम गरेर देती छ, जसबाट यस कुराको संभावना बढ जान्छ कि मुक्के आफ्नो अझैष्ट लक्ष्य देखि चूक जाएंगे. पर्नवाला प्रहेरहरुलाइ हावामा राखएर प्रतिरक्षक आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको आफ्नो ऊर्जा खर्च गर्नको प्रलोभन दिइन्छ, जबकि स्वयंको ऊर्जाको बचाएर राखिन्छ। यदि यो रणनीति सफल हो जाए, त आक्रमण गर्न वाला प्रतिद्वंद्वी अंततः थक जाएगा र रक्षात्मक दोष निर्मित गरेर लेगा, जसको लाभ मुक्केबाज उठयो सक्छ। आधुनिक मुक्केबाजी मा, रोप-अ-डोप विधिको सामान्यतः हतोत्साहित गरिन्छ किन भनें अधिकांश मुक्केबाज यसको झांसेमा हैन आते र एक लंबे, अनुत्तरित हमलाको झेल पानको शारीरिक क्षमता धेरै कम मुक्केबाजहरुमा हुन्छ। हुनत, हाल नै मा, [[सेवन-डिविजनको विश्व विजेता]] [[मैनी पक्वेओ]]ले नोभेम्बर 2009मा वेल्टरवेट विजेता [[मिग्वेल कटो]]को शक्तिको अनुमान गर्नको लागि कुशलतापूर्वक यस रणनैतिको प्रयोग गरेको थियो। पक्वेओले रोप-अ-डोप चालको समापन एक नकडाउनको द्धारा गर्‍यो।
 
* '''[[बोलो-पञ्च]]''' : औलिम्पिक मुक्केबाजीमा कहिले काँही दिखाई दिन वाला बोलो (bolo) भुजाओं देखि मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जुन शरीरको भारको स्थानांतरणको सट्टा एक [[वृत्ताकार चाप]]को सानो गरेर आफ्नो शक्ति प्राप्त गर्दछ; मुक्केको वास्तविक शक्तिको सट्टा यो विचित्र कोणको विस्मयको द्धारा अधिक प्रभाव हालनको प्रयास गर्दछ। कुनै प्राविधीक कौशलको सट्टा यो एक तिकडम अधिक छ; यस मुक्केको प्रशिक्षण हैन दिए जाता किन भनें मुक्केबाजीमा प्राविधीक रूपले यो अली शफलको नै स्तरमा छ। यसको बावजूद, केही पेशेवर मुक्केबाजहरुले धेरै प्रभावी ढंग देखि बोलो-पञ्चको प्रयोग गरेको छ, जसमा पूर्व [[वेल्टरवेट]] विजेता [[शुगर रे लियोनार्ड]] र [[किड गैविलन]] शामिल छन्। मिडलवेट विजेता [[सेफेरिनो गार्शिया]]को बोलो-पञ्चको आविष्कारक मानिन्छ।
<gallery>
File:contre_bolo1.jpg|बोलो पञ्च
File:drop1.jpg|ओवरहैण्ड (ओवरकट)
</gallery>
 
* '''[[ओवरहैण्ड राइट (Overhand right)]]''' : ओवरहैण्ड राइट एक यस्तो मुक्का छ, जुन हरेक मुक्केबाजको शस्रागारमा हैन पाया जाता. दाहिने क्रसको विपरीत, जसमा जमीनको समानांतर एक वक्र रेखा हुन्छ, ओवरहैण्ड राइटमा एक वृत्ताकार पाशयुक्त चाप हुन्छ किन भनें यसलाइ कंधे-के-माथि देखि फेंका जान्छ र पंजा मुक्केबाजको विपरीत दिशामा हुन्छ। यो विशेष रूपले साना कद वाला मुक्केबाजहरुको बीच लोकप्रिय छ, जुन आफ्नो देखि लामो कद वाला प्रतिद्वंद्विहरु सम्म पुगनको प्रयास गरेर रहे हुन् . जस मुक्केबाजहरुले सतत रूपले तथा प्रभावी तरिकामा यस मुक्केको प्रयोग गरेको छ, उनिमा पूर्व हेवीवेट विजेता [[रकी मार्सियानो]] [[तथा टिम विदरस्पून]] शामिल छन्। ओवरहैण्ड राइट यस्तो अन्य मुकाबलहरुमा एक लोकप्रिय हथियार बन्यो छ, जसमा मुड्कीहरु संग प्रहेर गर्न शामिल हुन्छ।
 
* '''[[चेक हूक]]''' : एक चेक हूकको प्रयोग आक्रामन मुक्केबाजहरुको झपट्टे देखि बचनेको लागि गरिन्छ। चेक हूकको दुइ भाग हुन्छन्। पहिले भागमा एक सामान्य हूक हुन्छ। दोस्रो भाग एक युक्तिपूर्ण भाग हो, जसमा खुट्टाहरुको गतिविधि शामिल हुन्छ। जब प्रतिद्वंद्वी झपट्टा मारता छ, त मुक्केबाजको आफ्नो हूक मारना चाहिये र आफ्नो बायाँखुट्टाको धुरि बनाते भएका आफ्नो दाहिना खुट्टा 180 अंशको कोणमा घुमाना चाहिये. यदि यसलाइ सही ढंग देखि क्रियान्वित गरे जाए, त आक्रामक मुक्केबाज झपट्टा मारेगा र जस प्रकार कुनै सांड लक्ष्य देखि चूक जान्छ, त्यसै प्रकार त्यो मुक्केबाज कुनै हानि पहुंचाए बिना आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको पार निकल जाएगा. व्यावसायिक मुक्केबाजीमा यसलाइ देख्यो जाना दुर्लभ नै छ किन भनें यसको प्रयोग गर्नको लागि कुशलताको एक असाधारण स्तरको आवश्यकता हुन्छ। प्राविधीक तरिकामा त यो भनिन्छ कि चेक हूक जस्तो कुनै चीज हुदैन र यो प्रतिद्वंद्वीको बिरुद्ध प्रयुक्त एक हूक मात्र छ जसमा अगाडी तिर झटका दिदै आफ्नो प्रतिद्वंद्वीको पार निकल्याउछ, जुन बीचमा उसलाइ केवल हूक गर्छ। अन्य मान्छेहरुको तर्क छ कि चेक हूकको अस्तित्व त छ, तर यो एक अवैध मुक्का छ किन भनें यो धुरीको आधारमा मारा जाने वाला एक मुक्का छ, जसको प्रयोग यस खेलमा अवैध छ।
फ्लाएड मेवेदर जूनियरले रिकी हैटनको बिरुद्ध एक चेक हूकको प्रयोग गरेको थियो, जसको परिणामस्वरूप पहिले छटनको सिर कुनामा स्थित खंबे देखि टकराया र फेरि उनलाई नकडाउन गरियो। नकडाउन पछि पनि हैटन पुनः आफ्नो खुट्टाहरुमा खडे हो पानमा सफल रहे, तर स्पष्ट रूपले उनी स्तब्ध दिखाई दिइरहेका थिए र केही नै क्षणों पछि मेवेदरले मुक्कोंको झडी लागयो दी, जसको कारण होटन कैनवासमा गिर पडे र मेवेदरको दसवें चक्रमा एक टीको ओ (TKO) जीत तथा हैटनको उनको आज सम्मको पहिलो हार मिली.
 
== कोना ==
मुक्केबाजी मा, प्रत्येक खेलाडीको रिंगमा एक कोना दिइन्छ, जहाँ त्यो चक्रहरुको बीच विश्राम गर्दछ र जहाँ प्रशिक्षक खडे रहछन। विशिष्ट रूप ले, कुनामा स्वतः मुक्केबाजको अतिरिक्त तीन मान्छे खडे रहछन; यो छन्, प्रशिक्षक, सहायक प्रशिक्षक तथा [[कटमैन]]. सामान्यतः प्रशिक्षक तथा सहायक मुक्केबाजको यस बारेमा सल्लाह दिछन कि त्यो भनें गलती गरेर रहेको छ र यदि त्यो हार रहयो हो, त उनको हौसला बढाते छन्। कटमैन एक छाला-चिकित्सक]] हुन्छ, जसको जिम्मेदारी मुक्केबाजको अनुहार र आँखाहरुलाई घाउहरु र रगतले मुक्त राखनको हुन्छ। यो विशेष रूपले महत्वपूर्ण छ किन भनें अनेक मुकाबलहरु यस्तो घाउहरुको कारण रोक दिये जान्छन्, जिनसे मुक्केबाजको आँखाहरुमा आघात होनेको भय हो.
 
यसको अतिरिक्त, यदि कुनामा खडे मान्छे यो महसूस करें कि उनको खेलाडीमा कुनै स्थायी चोटको गंभीर खतरा छ, तब पनि खेलको रुकवाना उनको जिम्मेदारी हुन्छ। कहिले काँही कुनामा खडे मान्छे एक सेतो तौलिया पनि फेकेंगे, जुन एक मुक्केबाजको आत्म-समर्पणको सूचित गर्दछ (मुहावरेदार वाक्यांश "तौलिया फेंकना", जसको अर्थ हार मान लिन हुन्छ, त्यहि विधिले बनेको छ ).<ref>[http://www.phrases.org.uk/meanings/throw-in-the-towel.html Phrases.org]</ref> यसलाइ [[डियेगो करेल्स]] र [[फ्लायड मेवेदर]]को बीच भए लडाईमा देख्न सकिन्छ। उनी लडाई मा, करेल्सको कुनामा खडे मान्छेहरुले करेल्सको दृढ इंकारको बावजूद आत्म-समर्पण गर्‍यो थियो।
 
== चिकित्सीय चिंताएं ==
किसी व्यक्तिको मुक्का मारकर बेहोश गरेर दिन या यहाँ सम्म कि [[कम गंभीर आघात]] लगाए पछि पनि स्थायी रूपले [[मस्तिष्कको क्षति]] पुगन सक्छ।<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/medical_notes/363957.stm ''बक्सिंग ब्रेन डैमेज'' ], [[बीबीसी (BBC) न्यूज]]</ref> यस कुराको कुनै स्पष्ट विभाजन छैन कि कुनै व्यक्तिको गिरानेको लागि कितने बलको आवश्यकता हो र कति बल लगाए पछि कुनै व्यक्तिको मृत्यु हुन सक्छ। 1980 से, रिंगको भित्र या प्रशिक्षणको समयमा लगी चोटोंको कारण 200 भन्दा अधिक शौकिया र व्यावसायिक मुक्केबाज र [[टफमैन]] खेलाडिहरुको मृत्यु भइ सकेको छ।<ref>स्विन्थ, जोसेफ आर. [http://ejmas.com/jcs/jcsart_svinth_a_0700.htm "][http://ejmas.com/jcs/jcsart_svinth_a_0700.htm रोशनीको तहत मौत"], ''इलेक्ट्रनिक जर्नल्स अफ मार्शल आर्ट्स र विज्ञान'' , 25 नोभेम्बर 2007को पुनःप्राप्त</ref> अतः 1983मा ''जर्नल अफ द [[अमेरिकन मेडिकल एसोसियेशन]] (Journal of the American Medical Association)'' ले मुक्केबाजीको प्रतिबंधित गर्नको मांग गरेको थियो। यसको संपादक डक्टर जर्ज लुंडबर्गले मुक्केबाजीको एक "फूहडता" करार दिए, "जसे कुनै पनि सभ्य समाज द्धारा स्वीकार गरेन जाना चाहिए."<ref>लैंडबर्ग, जर्ज डी. "मुक्केबाजी सभ्य देशहरुमा प्रतिबंधित गर्‍यो जाना चाहिए." ''जर्नल अफ द अमेरिकन मेडिकल एसोसिएशन'' . 1983, पीपी. 249-250.</ref> त्यतिखेर से, ब्रिटिश,<ref>[http://www.bma.org.uk/ap.nsf/Content/BoxingPU BMA.org.uk]</ref> क्यानाडाई<ref>[http://www.cma.ca/index.cfm/ci_id/3385/la_id/1.htm CMA.ca]</ref> र अस्ट्रेलियाई<ref>[http://www.ama.com.au/web.nsf/doc/SHED-5F7FUG CMA.ca]</ref> मेडिकल एसोसियेशन पनि मुक्केबाजीको प्रतिबंधित गर्नको मांग गर्दै छन्।
 
इस प्रतिबंधको समर्थकहरुको तर्क छ कि मुक्केबाजी नै एक मात्र यस्तो खेल हो, जसको लक्ष्य नै दोस्रो खेलाडीको हानि पहुंचाना छ। [[ब्रिटिश मेडिकल एसोसियेशन (British Medical Association)]]को मुक्केबाजी प्रवक्ता डक्टर बिल ओ' नीलोले मुक्केबाजीमा बी एम ए (BMA)को प्रस्तावित प्रतिबंधको समर्थन गरेको छ: "यो एक्लो यस्तो खेल हो, जसको लक्ष्य तपाईंको प्रतिद्वंद्वीको गंभीर चोट पहुंचाना हुन्छ, र हामी यो महसूस गर्छन कि हामिलाइ अवश्य नै मुक्केबाजीको पूर्ण-रूप देखि प्रतिबंधित गरेर दिनु पर्छ।"<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/87267.stm ''न्यूज औन बक्सिंग बैन'' ] बीबीसी (BBC) औनलाइन</ref> 2007 मा, शौकिया मुक्केबाजहरुमा गरिएको एक अध्ययनले दर्शाया कि सिरमा पहने जाने वाला रक्षात्मक कवचले मस्तिष्कको होने वाला क्षति देखि रक्षा हैन गर्‍यो,<ref>{{cite journal| url=http://www.newscientist.com/article/mg19426023.000-amateur-boxers-suffer-brain-damage-too.html| title=Amateur boxers suffer brain damage too| month=08 May| year= 2007| journal=New Scientist| issue=2602 | pages=4}}</ref> र एक अन्य अध्ययनले पाया कि शौकिया मुक्केबाजहरुमा मस्तिष्कको क्षतिको अत्यधिक खतरा थियो।<ref name="amatneuro">{{cite news | first= | last= | coauthors= | title=Does Amateur Boxing Cause Brain Damage? | date=May 2, 2007 | publisher= | url =http://www.aan.com/press/index.cfm?fuseaction=release.view&release=470 | work =American Academy of Neurology | pages = | accessdate = | language = }}</ref>
 
1997 मा, मुक्केबाजीमा होने वाला चोटहरुलाइ रोकनको लागि अनुसंधान तथा शिक्षाको माध्यमले चिकित्सीय प्रोटोकल निर्मित गर्नको लागि अमेरिकन एसोसियेशन अफ प्रोफेशनल रिंगसाइड फिजिशियन्स (American Association of Professional Ringside Physicians)को स्थापनाको गई.<ref>[http://www.aaprp.org अमेरिकन एसोसिएशन अफ प्रोफेशनल रिंगसाइड फिजिशियंस]</ref><ref>हौजर, थमस. [http://www.secondsout.com/usa/colhauser.cfm?ccs=208&amp;cs=15463 "मेडिकल इशुस एण्ड द एएपीआरपी"] SecondsOut.com, 25 नोभेम्बर 2007को पुनःप्राप्त</ref>
 
[[नर्वे]], [[आइसलैण्ड]], [[क्यूबा]], [[इरान]] र [[उत्तरी कोरिया]]मा व्यावसायिक मुक्केबजी प्रतिबंधित छ। अझै हाल{{when}} सम्म यो [[स्वीडेन]]मा प्रतिबंधित थियो, जब प्रतिबंध त हटा लियाइयो, तर कडी शर्तें, जसमा मुकाबलहरुको लागि तीन-मिनटको चार चक्र राखन सहित, लाद दी गई{{Fact|date=May 2007}}.
 
== मुक्केबाजीको हल अफ फेम ==
मुक्केबाजीको खेलको दुइ अंतर्राष्ट्रीय तरिकामा स्वीकृत बक्सिंग हल अफ फेम हैं; [[इंटरनैशनल बक्सिंग हल अफ फेम (International Boxing Hall of Fame) (आईबीएचओएफ) (IBHOF)]] र [[वर्ल्ड बक्सिंग हल अफ फेम (World Boxing Hall of Fame) (डब्ल्यूबीएचएफ) (WBHF)]], जसमा देखि आए ओ बी एच एफ (IOBHF) अधिक व्यापक रूपले मान्य बक्सिंग हल अफ फेम छ।
 
डब्ल्यू बी एच एफ (WBHF)को स्थापना 1980मा [[एवरेट एल. सैण्डर्स]]को द्धारा गरिएको थियो। आफ्नो जन्म देखि नै डब्ल्यू बी एच एफ (WBHF)को कहिल्यै पनि कुनै स्थायी कार्यालय या संग्रहेलय रहेको छैन, जसको कारण अधिक हालिया आए बी एच हो एफ (IBHOF)को ज्यादा लोकप्रियता र सम्मान प्राप्त गर्नको मौका मिलेको छ । डब्ल्यू बी एच एफ (WBHF)को उल्लेखनीय नामहरुमा [[रेकर्डो "फिनिटो" लोपेज]], [[गैब्रियल "फ्लैश" एलोरेड]], [[माइकल कार्बाजल]], [[खाओसाई गैलेक्सी]], [[हेनरी आर्मस्ट्रन्ग]], [[जैक जनसन]], [[रबर्टो ड्युरान]], [[जर्ज फोरमैन]], [[कैफेरिनो गार्शिया]] र [[सैल्वाडोर सांचेज]] शामिल छन्।
मुक्केबाजीको अंतर्राष्ट्रीय हल अफ फेम 1982मा एक अमरीकी कस्बे द्धारा दुइ स्थानीय नायकहरुलाइ लागि आयोजित एक सम्मान समारोह देखि प्रेरित थियो। यो नगर, [[कैनेस्टोटा, न्यूयर्क]] (जो न्यूयर्क स्टेट थ्रूवे देखि हो्कर सिरेक्यूजको पूर्वमा लगभग {{convert|15|mi|km}}को दूरीमा स्थित है),ले [[वेल्टरवेट]]/[[मिडिलवेट]]को पूर्व विश्व-विजेता [[कार्मेन बैसिलियो]] र उनको भतीजे, पूर्व विश्व हेवीवेट विजेता [[बिली बैक्कस]]को सम्मानित गर्‍यो। कैनेस्टोटाको मान्छेहरुले यस सम्मान समारोहको लागि धन एकत्र गर्‍यो, जसबाट उल्लेखनीय मुक्केबाजहरुको लागि एक आधिकारिक, वार्षिक हल अफ फेम बनाउनको विचारको प्रेरणा मिली.
 
1989मा कैनेस्टोटामा [[इंटरनैशनल बक्सिंग हल अफ फेम]]को उदघाटन भयो। 1990मा यसमा शामिल होने वाला सबै भन्दा पहिले मुक्केबाजहरुमा जैक जन्सन, [[बेनी लियोनार्ड]], जैक डेम्पसी, हेनरी आर्मस्ट्रन्ग, [[शुगर रे रबिन्सन]], [[आर्ची मूर]] र मुहम्मद अली शामिल थिए। विश्व-स्तरको अन्य शख्सियतहरुमा रबर्टो "मैनोस डे पीड्रा" ड्युरान, [[रेकर्डो लोपेज]], [[गैब्रियल "फ्लैश" एलर्ड]], [[वायसहरुटे साल्दिवर]], इस्माएल लैग्युना, युस्बियो पेड्रोजा, कार्लोस मन्जन, अजुमाह नेल्सन, रकी मार्सियानो, पाइपिनो क्युवास र [[केन बुकानन]] शामिल छन्। प्रतिवर्ष जूनमा चार-दिनहरुको एक आयोजनको भागको रूपमा हल अफ फेममा प्रवेशको कार्यक्रम आयोजित गरिन्छ।
 
प्रवेश सप्ताहांतको लागि कैनेस्टोटा आन वाला प्रशंसकहरुलाइ लागि अनेक कार्यक्रम आयोजित गरिन्छ, जसमा हस्ताक्षर सत्र, मुक्केबाजीको प्रदर्शन, पूर्व तथा वर्तमान प्रवेशधारियहरुलाइ प्रदर्शित गर्न वाला एक परेड र स्वतः प्रवेश आयोजन शामिल छन्।
 
== सञ्चालन तथा अनुमोदन निकाय ==
[[चित्र:BoxChamps.png|thumb|upright|250px|1920 देखि चैंपियंसको सबै भन्दा महत्वपूर्ण संघोंको हैवीवेट मुक्केबाजी संग]]
{| class="wikitable"
!सञ्चालन निकाय
!वेबसाइट
|-
| [[ब्रिटिश बक्सिंग बोर्ड अफ कण्ट्रोल (British Boxing Board of Control)]] (बीबीबीऔफसी) (BBBofC)
| http://www.bbbofc.com/
|-
| [[नेवादा स्टेट एथलेटिक कमीशन (Nevada State Athletic Commission)]]
| http://boxing.nv.gov/
|-
| [[अमेरिकन एसोसियेशन अफ प्रोफेशनल रिंगसाइड फिजिशियन्स (Amrican Association of Professional Ringside Physicians)]](एएपीआरपी) (AAPRP)
| http://www.aaprp.org/
|-
| [[यूरोपियन बक्सिंग यूनियन]]
| http://www.boxebu.com/
|-
!अनुमोदन संस्था
!वेबसाइट
|-
| [[वर्ल्ड बक्सिंग एसोसियेशन (World Boxing Association)]] (डब्ल्यू.बी.ए.) (W.B.A.)
| http://www.wbaonline.com/
|-
| [[वर्ल्ड बक्सिंग काउंसिल (world Boxing Council)]] (डब्ल्यू.बी.सी.) (W.B.C.)
| http://www.wbcboxing.com/
|-
| [[इंटरनैशनल बक्सिंग फेडरेशन (International Boxing Federation)]](आई.बी.एफ.) (I.B.F.)
| http://www.ibf-usba-boxing.com/
|-
| [[वर्ल्ड बक्सिंग ओर्गनाइजेशन (World Boxing Organization)]](डब्ल्यू.बी.ओ.) (W.B.O.)
| http://www.wbo-int.com/
|-
| [[वर्ल्ड प्रोफेशनल बक्सिंग फेडरेशन (World Professional Boxing Federation)]](डब्ल्यू.पी.बी.एफ.) (W.P.B.F.)
| http://www.wpbf-usbc.org/
|}
 
== यिनलाइ पनि हेर्नुहोस ==
{{wikiquote}}
{{commons|Boxing}}
* [[स्वचालित मुक्केबाजी स्कोरिंग प्रणाली]]
* [[ग्रीष्मकालीन ओलंपिकमा मुक्केबाजी]]
* [[मुक्केबाजी प्रशिक्षण]]
* [[मुक्केबाजी वजन]]
* [[हेलमेट मुक्केबाजी]]
* [[मौजूदा विश्व च्याम्पियन मुक्केबाजीको सूची]]
* [[महिला मुक्केबाजहरुको सूची]]
* [[मुक्केबाजीको ट्रिपल चैंपियंसको सूची]]
* [[एनसीएए (NCAA) मुक्केबाजी चैम्पियनशिप]]
* [[पर्स बोली]]
* [[व्हाइट कलर मुक्केबाजी]]
* [[महिल्या गर्‍यो मुक्केबाजी]]
* [[अमेरिका अंतः मुक्केबाजी च्याम्पियन]]
 
== नोट्स ==
{{Reflist|2}}
 
== संदर्भ ==
* ''एक्सीडेंट्स टेक लाइव्स अफ यंग ऐल्यूम्नी'' (जुलाई/अगस्ट 2005). ''[[इलिनोइस ऐल्यूम्नी]],''
'''18''' (1), 47.
* [http://www.thepugilists.com बीटिंग द हेक औट्टा दियर इंस्ट्रुमेंट्स]
* [http://ejmas.com/jcs/jcsart_svinth_a_0700.htm रोशनीको तहत मौत: द मैनुअल वेलाजक्वेज बक्सिंग फैटालिटी कलेक्शन]
* फ्लेइस्चर, नेट, सैम एन्ड्रे, निगेल कोलिन्स, डैन राफेल (2002). ''ऐन इलस्ट्रेटेड हिस्ट्री अफ बक्सिंग'' . सीटाडेल प्रेस. ISBN 0-8065-2201-1
* फक्स, जेम्स ए. (2001). ''बक्सिंग'' . स्टीवर्ट, टबोरी र चैंग. ISBN 1-58479-133-0
* [http://ahfaa.org/1747.htm गडफ्रे, जन ''ट्रिटीज अपन द युस्फुल साइन्स अफ डिफेन्स देखि "बक्सिंग"'' , 1747]
* गन एम, रमरोड डी. द लिगालिटी अफ बक्सिंग. कानूनी अध्ययन. 1995;15:181.
* हल्बर्ट, क्रिस्टी (2003). ''द अल्टीमेट बक्सर: अंडरस्टैंडिंग द सपोर्ट एण्ड स्किल्स अफ बक्सिंग'' . प्रभाव सेमिनार, इंक. ISBN 0-9630968-5-0
* हैटमेकर, मार्क (2004). ''बक्सिंग मेस्ट्री: एडवान्स्ड टेक्नीक, टैकटिक्स एण्ड स्ट्रैटेजस फ्रम द स्वीट साइंस'' . ट्रैक्स प्रकाशन. ISBN 1-884654-21-5
* मैकइवैने, ह्यूग (2001). ''द हार्डडेस्ट गेम: मैकइवैने औन बक्सिंग'' . मैकग्र-हिल. ISBN 0-658-02154-0
* म्येलर, पैट्रिक (1997). ''[[A Century of Boxing Greats: Inside the Ring with the Hundred Best Boxers]]'' [68]. रब्सन किताबहरु (ब्रिटेन) / पार्कवेस्ट प्रकाशन (अमेरिका). ISBN 1-86105-258-8.
* [http://www.thelasersshadow.com/Books/ma/Science%20of%20Self%20Defence%20%281867%29%20-%20Edmund%20Price.pdf मूल्य, एडमुंड ''द साइन्स अफ सेल्फ डिफेन्स: ए ट्रिटीज औन स्पेय्रिंग एण्ड रेसलिंग'' , 1867]
* [[रबर्ट अनासी]] (2003). ''द ग्लोव्ज: ए बक्सिंग क्रनिकल'' . नर्थ पइंट प्रेस. आएएसबीएन (ISBN) 0-86547-652-7
* स्चल्बर्ग, बड (2007). ''रिंगसाइड: ए ट्रेजरी अफ बक्सिंग रिपोर्टटेज'' . इवान आर. डी. आएएसबीएन (ISBN) 1-56663-749-X
* सिल्वरमैन, जेफ (2004). ''द ग्रेटेस्ट बक्सिंग स्टोरीज एवर टोल्ड: थर्टी-सिक्स इनक्रेडिबल टेल्स फ्रम द रिंग'' . द ल्हरु स प्रेस. आएएसबीएन (ISBN) 1-59228-479-5
* [http://saddoboxing.com/learn.html स्कैली, जन ''लर्न टू बक्स विथ द आइसमैन'' ]
* अमेरिका एमेच्योर मुक्केबाजी इंक (1994). ''कोचिंग ओलिंपिक स्टाइल बक्सिंग'' . कूपर पब समूह. 1-884-12525-5
* अ पिक्टोरल हिस्ट्री अफ बक्सिंग, सैम एन्ड्रे एण्ड नैट फ्लेइस्चर, हैमल्यें, 1988, ISBN 0-600-50288-0
{{refend}}
 
== बाहिरी लिंक्स ==
* [http://www.youtube.com/user/rareboxing लडाईको एक व्यापक संग्रह 1894-1970]
* [http://www.ken-buchanan.com/ केन बुकानन - लाइटवेट चैम्पियन अफ द वर्ल्ड] - एटीजी बक्सर द्धारा फुल बक्सिंग फाइट्स
* [http://boxingcommunity.org/ BoxingCommunity.org] - लास्टेस बक्सिंग न्यूज, बक्सिंग न्यूज, बक्सिंग विडियोस, फाईट शेड्यूल
 
{{Martial arts}}
{{World boxing champions}}
{{Olympic sports}}
{{grammar errors}}
This page might contain typos and errors.
 
==सन्दर्भ सामग्रीहरू==
[[श्रेणी:मुक्केबाजी]]
{{reflist}}
[[श्रेणी:युद्ध खेल]]
[[श्रेणी:यूरोपीय मार्शल आर्ट]]
[[श्रेणी:व्यक्तिगत खेल]]
[[श्रेणी:ओलंपिक खेल]]
[[श्रेणी:NWT]]
 
[[श्रेणी:खेल]]
{{Link GA|es}}
"https://ne.wikipedia.org/wiki/मुक्केबाजी" बाट अनुप्रेषित