|
}}
'''माघे सङ्क्रान्ति''', मकर सङ्क्रान्ति, माघी नामले चिनिने नेपालको एक प्रमुख चाड हो। यो माघ महिनाको पहिलो दिन पर्दछ। ज्योतिष शास्त्र अनुसार सौरमासको हिसाबले माघे सङ्क्रान्तिदेखि सूर्य [[धनु राशि]]बाटराशिबाट [[मकर राशि]]माराशिमा प्रवेश गर्ने हुनाले यसलाई 'मकर सङ्क्रान्ति' पनि भनिएको हो ।हो। सामान्यतया सूर्यले सबै राशि लाईराशिलाई प्रभावित गरेता पनि सूर्यको कर्कट राशि ( [[साउने सङ्क्रान्ति ]]) र मकर राशि (माघे सङ्क्रान्ति) प्रवेशलाई धार्मिक दृष्टिले मह्त्वपूर्ण मानिन्छ ।मानिन्छ। यो दिन देखिदिनदेखि सूर्य [[दक्षिणी गोलार्ध]]बाट [[उत्तरी गोलार्ध ]] तर्फ प्रवेश गर्ने भएकोले दिन लामो र रात छोटो हुँदै जाने विश्वास गरिन्छ तापनि आजभोली पुष ७ गतेबाटै दिन लम्बिन र रात छोट्टिन शुरु हुन्छ ।हुन्छ।▼
'''माघे सङ्क्रान्ति''', मकर सङ्क्रान्ति, माघी नामले चिनिने किराँतहरूको नयाँ वर्षको रूपमा परम्परा देखि नै मनाउदै आएको देखिन्छ। यो नेपालको एक प्रमुख चाड हो। यो माघ महिनाको पहिलो दिन पर्दछ।
माघे /मकर सङ्क्रान्ति पर्व नेपाल भर विभिन्न पवित्र [[नदी , सागर]] तथा त्रिवेणीमा स्नान गरीगरि मन्दिरमा पूजाआजाका साथै [[घिउ]], [[चाकु]], तिलको लड्डु र [[तरुल]] खाईखाएर मनाइन्छ। यस पर्वमा [[देवघाट गाउँपालिका|देवघाट]], [[बराहक्षेत्र]], [[रिडी]], [[पनौती नगरपालिका|पनौती]], [[दोलालघाट]], [[कन्काई नदी|कन्काई]] तथा भारतको [[प्रयाग ]] र [[गङ्गा सागर ]] लगायतका नदी र घाटमा स्नान, दान, श्राद्ध आदि गर्नेको ठूलो भिड लाग्छ। [[भविष्य पुराण]], विष्णुवचन तथा धर्मसिन्धु नामक ग्रन्थमा यस दिन स्नान गरीगरि [[घिउ]], [[चाकु]], तिलको लड्डु, सागपात, [[तरुल]], वस्त्र, पानीको भाँडो र मकलसहितको सिदा दान गरेमा विशेष फल प्राप्त हुने र उक्त पदार्थ आफूले पनि खाएमा शरीर पोषिलो हुनुका साथै निरोगी होइनेहुने उल्लेख छ। मीठो खाने, राम्रो लगाउने र भलो सुन्ने-भन्ने यस पर्वमा गुरु, पुरोहित र ब्राह्मण आ-आफ्ना यजमानकहाँ गई महिना सुनाउँछन्। महिना सुनिसकेपछि गृहस्थीहरू गुरु, पुरोहितलाई टीका लगाई [[घिउ]], [[चाकु]], [[तरुल]], लड्डुसहितको सिदा दान गर्छन्। [[शिशिर ऋतुमाऋतु]]मा पर्ने यो सङ्क्रान्तिमा शरीर शुद्ध गरी [[घिउ]], [[चाकु]] र [[तिल ]] तथा [[खिचडी]] खानाले शरीरमा गर्मीका मात्रा बढेर तागत दिने तथा मास हाली पकाइएको तेल शरीरमा घस्दाघुस्दा चिसोबाट मुक्त भई शरीरका छालासम्बन्धी र अन्य रोग नाश हुने विश्वास गरिन्छ। [[महाभारत]]का अनुसार [[भीष्म]]ले यहि दिन मृत्यु रोजेका थिए भने भगिरथले सोहि दिन [[गङ्गा नदी]]लाई पृथ्वीमा अवतरण गराई सागरमा मिलाएका थिए त्यसैले माघे सङ्क्रान्तिका दिन प्रयाग र गङ्गासागरमा गरिने स्नानलाई महास्नान भनिन्छ।▼▲ज्योतिष शास्त्र अनुसार सौरमासको हिसाबले माघे सङ्क्रान्तिदेखि सूर्य [[धनु राशि]]बाट [[मकर राशि]]मा प्रवेश गर्ने हुनाले यसलाई 'मकर सङ्क्रान्ति' पनि भनिएको हो । सामान्यतया सूर्यले सबै राशि लाई प्रभावित गरेता पनि सूर्यको कर्कट राशि ([[साउने सङ्क्रान्ति]]) र मकर राशि (माघे सङ्क्रान्ति) प्रवेशलाई धार्मिक दृष्टिले मह्त्वपूर्ण मानिन्छ । यो दिन देखि सूर्य [[दक्षिणी गोलार्ध]]बाट [[उत्तरी गोलार्ध]] तर्फ प्रवेश गर्ने भएकोले दिन लामो र रात छोटो हुँदै जाने विश्वास गरिन्छ तापनि आजभोली पुष ७ गतेबाटै दिन लम्बिन र रात छोट्टिन शुरु हुन्छ ।
▲माघे/मकर सङ्क्रान्ति पर्व नेपाल भर विभिन्न पवित्र नदी, सागर तथा त्रिवेणीमा स्नान गरी मन्दिरमा पूजाआजाका साथै [[घिउ]], [[चाकु]], तिलको लड्डु र [[तरुल]] खाई मनाइन्छ। यस पर्वमा [[देवघाट गाउँपालिका|देवघाट]], [[बराहक्षेत्र]], [[रिडी]], [[पनौती नगरपालिका|पनौती]], [[दोलालघाट]], [[कन्काई नदी|कन्काई]] तथा भारतको [[प्रयाग]] र [[गङ्गा सागर]] लगायतका नदी र घाटमा स्नान, दान, श्राद्ध आदि गर्नेको ठूलो भिड लाग्छ। [[भविष्य पुराण]], विष्णुवचन तथा धर्मसिन्धु नामक ग्रन्थमा यस दिन स्नान गरी [[घिउ]], [[चाकु]], तिलको लड्डु, सागपात, [[तरुल]], वस्त्र, पानीको भाँडो र मकलसहितको सिदा दान गरेमा विशेष फल प्राप्त हुने र उक्त पदार्थ आफूले पनि खाएमा शरीर पोषिलो हुनुका साथै निरोगी होइने उल्लेख छ। मीठो खाने, राम्रो लगाउने र भलो सुन्ने-भन्ने यस पर्वमा गुरु, पुरोहित र ब्राह्मण आ-आफ्ना यजमानकहाँ गई महिना सुनाउँछन्। महिना सुनिसकेपछि गृहस्थीहरू गुरु, पुरोहितलाई टीका लगाई [[घिउ]], [[चाकु]], [[तरुल]], लड्डुसहितको सिदा दान गर्छन्। शिशिर ऋतुमा पर्ने यो सङ्क्रान्तिमा शरीर शुद्ध गरी [[घिउ]], [[चाकु]] र तिल तथा [[खिचडी]] खानाले शरीरमा गर्मीका मात्रा बढेर तागत दिने तथा मास हाली पकाइएको तेल शरीरमा घस्दा चिसोबाट मुक्त भई शरीरका छालासम्बन्धी र अन्य रोग नाश हुने विश्वास गरिन्छ।
'''माघे मासि महादेव यो दद्यात् घृतकम्बलम् ।'''
'''स भुङ्क्त्वा सकलान् भोगान् अन्ते मोक्षं च विन्दति ॥'''
(मकर सङ्क्रान्ति का दिन घिउ र कम्बल दान गर्नाले मोक्ष प्राप्त हुन्छ। मौसम अनुसार यो समय जाडो हुनाले यसलाई सामाजिक सद्दभावको आधारमा पनि पुष्टि गर्न सकिन्छ।)
[[महाभारत]] का अनुसार भीष्मले यहि दिन मृत्यु रोजेका थिए भने भगिरथले सोहि दिन गंगा लाई पृथ्वीमा अवतरण गराई सागरमा मिलाएका थिए|त्यसैले माघे सङ्क्रान्ति का दिन प्रयाग र गङ्गासागरमा गरिने स्नानलाई महास्नान भनिन्छ ।
[[File:Maghe.jpg|thumb|माघे सङ्क्रान्तिमा बनाइने परिकार]]
| 