लुँडे झार

लुँडे झार कलिलो अवस्थामा सब्जीको रूपमा प्रयोग गरिने एक प्रकारको जङ्गली झार हो ।

Amaranthus viridis
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	वनस्पति
(श्रेणीविहीन):	Angiosperms
(श्रेणीविहीन):	Eudicots
(श्रेणीविहीन):	Core eudicots
गण:	Caryophyllales
कुल:	Amaranthaceae
वंश:	Amaranthus
प्रजाति:	A. viridis
वैज्ञानिक नाम
Amaranthus viridis L.

लुँडे Amaranthus viridis वनस्पति परिवार Amaranthaceae मा पर्ने एक विश्वव्यापी प्रजाति हो र सामान्यतया पातलो लुँडे वा हरियो लुँडे भनेर चिनिन्छ।

विवरण

लुँडे एक सीधा, हल्का हरियो एक वार्षिक जडिबुटी हो जुन उचाई मा लगभग ६०-८० सेन्टिमिटर सम्म बढ्छ। आधारबाट धेरै हाँगाहरू निस्कन्छन्, र पातहरू अण्डाकार, ३-६ सेन्टिमिटर लामो, २-४ सेन्टिमिटर चौडा, लगभग ५ सेन्टिमिटर लामो डाँठहरू हुन्छन्। बिरुवामा केही हाँगाहरू भएको टर्मिनल प्यानिकलहरू हुन्छन्, र 3 पुंकेसर भएका साना हरियो फूलहरू छन्।

प्रयोग

लुँडेलाई हरियो उमालेको वा तरकारीको रूपमा संसारका धेरै भागहरूमा खाइन्छ ।

उत्तरपूर्वी भारतीय राज्य मणिपुरमा , यसलाई चेंग-क्रुक भनिन्छ ; यसलाई दक्षिण भारतमा तरकारीको रूपमा पनि खाइन्छ , विशेष गरी केरलामा , जहाँ यसलाई कुप्पाचेरा भनेर चिनिन्छ । यो बंगाली खानामा एक सामान्य तरकारी हो , जहाँ यसलाई नोट शाक ("शाक" भनेको पातदार तरकारी) भनिन्छ । यो एक धेरै सामान्य तरकारी हो जुन ओडिया खानामा सागको रूपमा प्रयोग गरिन्छ, जस्तै कोशिला साग वा मार्सि साग ग्रामीण क्षेत्रमा।

यसलाई अफ्रिकाका केही भागहरूमा तरकारीको रूपमा खाइन्छ। धिवेहीमा मासागु भनेर चिनिने यस बोटको पातहरू शताब्दीयौंदेखि माल्दिभ्सको खानामा मास हुनी जस्ता परिकारहरूमा प्रयोग हुँदै आएको छ ।  पश्चिम अफ्रिकाको योरुबामा यस बोटको नाम इवे टेटे हो र यसलाई औषधीय र आध्यात्मिक उद्देश्यका लागि प्रयोग गरिन्छ।

१९ औं शताब्दीमा A. viridus , वा हरियो अमारन्थ अष्ट्रेलियामा खानाको एक वस्तु थियो। वनस्पतिविद् जोसेफ मेडेनले १९८९ मा लेखे: "यो पालकको लागि एक उत्कृष्ट विकल्प हो, सिडनीमा पालकको लागि बेच्ने सेतो चुकन्दरको धेरै पातहरू भन्दा धेरै उच्च छ। पालकको छेउमा यो उमालेको नेटल पातहरू जस्तै देखिन्छ, जुन जब युवा इङ्गल्याण्डमा प्रयोग गरिन्छ, र यो लुँडे पालक जस्तै पकाउनु पर्छ, र यो अधिक व्यापक रूपमा चिनिन्छ, यो निश्चित छ। लोकप्रिय, ती व्यक्तिहरू बीच बाहेक जसले यसलाई आफ्नो गरिमा मुनि विचार गर्न सक्ने सामान्य झारसँग कुनै सरोकार राख्न सक्छ।"

हरियो लुँडेमा अखरोट खान योग्य बीउहरूको समूह पनि हुन्छ, जसलाई खाजाको रूपमा खान सकिन्छ वा बिस्कुटमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। दानालाई पानीमा उमालेर दलिया बनाउन सकिन्छ। अन्य लुँडेहरू जस्तो नभई, बीउको पाकेको स्पाइक्सलाई औँलाहरू बीचमा स्क्र्याप गरेर सजिलै बीउ काट्न सकिन्छ।

लुँडेको संस्कृत नाम तान्दुलिया अन्तर्गत परम्परागत आयुर्वेदिक औषधिमा औषधीय जडीबुटीको रूपमा प्रयोग गरिन्छ ।

पोषण

हरियो लुँडेमा सुख्खा तौल अनुसार ३८% सम्म प्रोटिन हुन सक्छ। पात र बीउमा लाइसिन नामक अत्यावश्यक एमिनो एसिड हुन्छ।