रूसमाथि नेपोलियनको आक्रमण

रूसमाथि फ्रान्सेली आक्रमण (French invasion of Russia), जसलाई रूसी अभियान (Russian campaign), दोस्रो पोलिश युद्ध, बीस राष्ट्रको सेना, र १८१२ को देशभक्तिपूर्ण युद्ध पनि भनिन्छ, नेपोलियनद्वारा रूसी साम्राज्यलाई संयुक्त अधिराज्यको महाद्वीपीय नाकाबन्दीमा फिर्ता गर्न बाध्य पार्न सुरु गरिएको थियो। नेपोलियनको रुसको आक्रमण इतिहासमा सबैभन्दा राम्रो अध्ययन गरिएको सैन्य अभियानहरू मध्ये एक हो र विश्व इतिहासमा सबैभन्दा घातक सैन्य अपरेशनहरू मध्ये सूचीबद्ध छ। यो मानव जीवन मा ठूलो जनधनको क्षतिको कारणले विशेष छ: छ महिना भन्दा कम मा लगभग दस लाख सैनिक र नागरिकहरु मरे।

नेपोलियनको साम्राज्यवादी महत्वाकांक्षा र महाद्वीपीय प्रणालीको प्रश्नमा रुससँगको सम्बन्ध फेरि बिग्रियो। फलस्वरुप सन् १८१२ मा, नेपोलियनले रूसमाथि आक्रमण गरे। फ्रान्समा यसलाई ‘रुसी अभियान’ भनिन्छ भने रूसमा यसलाई ‘१८१२ को देशभक्तिपूर्ण युद्ध’ भनिन्छ।

२४ जुन २०१२ मा नेपोलियनको सेना नोमेन नदी पार गरेर रुसको सिमानामा प्रवेश गर्यो। रूसी सेनाले बाली, अन्न, भण्डारलाई नष्ट गर्दै पछी हट्ने र छापामार आक्रमण गर्ने नीति अपनाए । धेरै कठिनाइहरूको सामना गर्दै, कुनै न कुनै तरिकाले नेपोलियन जब मस्को पुगे (त्यतिबेला, मस्को एक धेरै महत्त्वपूर्ण शहर थियो, तर रूसको राजधानी थिएन; १७३२ देखि १९१८ सम्म, सेन्ट पीटर्सबर्ग थियो), उनले सम्पूर्ण शहर सुनसान पाए। वास्तवमा, अहिलेसम्म फ्रान्सेली सेना आफ्नो खर्च पराजित क्षेत्रहरूबाट असुल्ने गर्थ्यो , तर यस युद्ध पद्दति र रणनीतिले सम्भव हुन सकेन। नेपोलियनले जार अलेक्जेन्डरले आत्मसमर्पण गर्ने आशा राखे, तर जार अलेक्जेन्डर आत्मसमर्पण गर्नुको सट्टा साइबेरिया गए। नेपोलियन शान्ति प्रस्तावको प्रस्ताव आउने आशामा मस्कोमा पाँच हप्ता बसे, जुन कहिल्यै आएन। । उनको सेनाका लागि खाद्य संकट थियो र महामारी फैलियो। त्यसैले, नेपोलियन मस्कोबाट फर्कन बाध्य हुनुपर्यो। सेनालाई भोक, चिसो र रुसी छापामारहरूले सताएको थियो। यसरी यो अभियान निरर्थक सावित भयो । यसको असफलताको कारण नेपोलियनको जिद्दी र रूसी सेनाहरू पछि हट्ने कूटनीति बुझ्न असफल भएको थियो।

यद्यपि अनुमानहरू फरक छन् किनभने सटीक रेकर्डहरू राखिएको थिएन,, संख्या बढाइचढाइ थियो र सहायक सेनाहरू सधैं गणना गरिएन, नेपोलियनको सेना ४,५०,००० भन्दा बढी मानिस, १,५०,००० भन्दा धेरै घोडा, लगभग २५,००० वागें गाडी र करिब १,४०० आर्टिलरी का साथ् रुस प्रवेश गरेका थिए । मात्र १,२०,००० मानिस बाँचे (भगौडा बाहेक ); अभियानमा ३,८०,००० को मृत्यु भयो । फलस्वरूप, नेपोलियनको अजेयताको प्रतिष्ठा चकनाचुर भयो।

युद्धको घोषणा

क्याथरिन द ग्रेटको विस्तार नीतिप्रति प्रतिबद्ध, अलेक्ज्याण्डर प्रथमले अप्रिल १८१२ मा प्रशिया र वारसाको ग्रान्ड डचीबाट फ्रान्सेली सेनाहरू हटाउन माग गर्दै अल्टिमेटम जारी गरे। तर नेपोलियनले सेना फिर्ताको सट्टा युद्ध रोजे, जुन ८ र २० को बीचमा, सेनाहरू निरन्तर अघि बढे । नेपोलियनको मूल उद्देश्य इम्पीरियल रुसी सेनालाई परास्त गर्नु र जार अलेक्जेंडर प्रथमलाई महाद्वीपीय प्रणालीमा सामेल हुन बाध्य पार्नु थियो।

पछि

१८१२ मा फ्रान्सेली सेना माथि रूसी विजय नेपोलियनको युरोपेली प्रभुत्व को महत्वाकांक्षा को एक महत्वपूर्ण झटका थियो। यो युद्धको कारण अन्य गठबन्धन सहयोगीहरूले नेपोलियनमाथि एक पटक र सबैको लागि विजय हासिल गरे।

उनको दुवै फ्रान्सेली सेना, रुसी अभियानमा लडिरहेका र अन्य मोर्चामा खटिएका, चकनाचुर भएको थियो र मनोबल कम थियो। नेपोलियन एक्लै आदेशको कुनै पनि झलक कायम राख्न सक्षम थिए; उनको हराएसंगै, मुरट र अन्य अधिकारीहरूले सबै अधिकार गुमाए।

In January 1813 the French army gathered behind the Vistula some 23,000 strong. The Austrian and Prussian troops mustered some 35,000 men in addition. The number of deserters and stragglers having left Russia alive is unknown by definition. The number of new inhabitants of Russia is unknown. The number of prisoners is estimated at around 100,000, of whom more than 50,000 died in captivity.

The War of the Sixth Coalition started in 1813 as the Russian campaign was decisive for the Napoleonic Wars and led to Napoleon's defeat and exile on the island of Elba. For Russia, the term Patriotic War (an English rendition of the Russian Отечественная война) became a symbol for a strengthened national identity that had a great effect on Russian patriotism in the 19th century. A series of revolutions followed, starting with the Decembrist revolt of 1825 and ending with the February Revolution of 1917.

यो पनि हेर्नुहोस्

• महान देशभक्तिपूर्ण युद्ध (द्वितीय विश्व युद्ध)