मुन्धुम (पेलन भनेर पनि चिनिन्छ) किरात जातिको पुरानो धार्मिक ग्रन्थ र लोक साहित्य हो।[] यो नेपालको प्राचीन आदिवासी धर्म हो। लिम्बु भाषामा मुन्धुमको अर्थ 'ठूलो शक्तिको शक्ति' हुन्छ।[][] मुन्धुमले भारतीय उपमहाद्वीपमा वैदिक सभ्यताको उदय हुनुअघिदेखि नै पालना गरिएका किरात संस्कृति, रीतिरिवाज र परम्पराका धेरै पक्षहरूलाई समेट्छ।[][][][]

परम्परागत पहिरनमा लिम्बु महिलाहरू

'थुङ्साप' र 'पेसाप' गरि मुन्धुमलाई दुई भागमा व्यवस्थित गरिएको छ।[] संस्कृति, रीतिरिवाज र सामाजिक मूल्यहरूको लागि मार्गदर्शकको रूपमा सेवा गर्दै मुन्धुम धर्मभन्दा बाहिर फैलिएको छ। मुन्धुम पुरातन किरत लिपिममा लेखिएको छ र विभिन्न किरात जातिहरूमा भिन्न-भिन्न संस्करणहरू छन्। प्रत्येक जनजातिको विशिष्ट संस्कृतिको रूपमा सेवा गर्दै र अन्य जनजाति र मानिसहरूको सम्बन्धमा तिनीहरूको सामाजिक पहिचान र एकतालाई दर्शाउने गर्दछ। []

यो पनि हेर्नुहोस्

सम्पादन गर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  1. P120 The Rise of Ethnic Politics in Nepal: Democracy in the Margins By Susan I. Hangen Routledge, 4 Dec 2009
  2. Other Worlds: Notions of Self and Emotion among the Lohorung Rai, डिसेम्बर २०००। 
  3. Nationalism and Ethnicity in a Hindu Kingdom: The Politics and Culture of Contemporary Nepal, Front Cover By D. Gellner, J. Pfaff-Czarnecka, J. Whelpton Routledge, 6 Dec 2012 - Social Science - 648 pages, Page 530
  4. Fatalism and Development: Nepal's Struggle for Modernization 
  5. History and Culture of the Kirat People 
  6. "Cultures & people of Darjeeling", मूलबाट २०१३-१०-०४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २००८-०४-११  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१३-१०-०४ मिति
  7. Trident and Thunderbolt: Cultural Dynamics in Nepalese Politics, Nepal। 
  8. History and Culture of the Kirat People 
  9. Monika Bock, Aparna Rao. Culture, Creation, and Procreation: Concepts of Kinship in South Asian Practice. Page 65. 2000, Berghahn Books.