मङ्गोल साम्राज्य

मङ्गोल साम्राज्य (Mongolian: Mongolyn Ezent Güren listen^ⓘ; Mongolian Cyrillic: Монголын эзэнт гүрэн; [mɔŋɡ(ɔ)ɮˈiːŋ ɛt͡sˈɛnt ˈɡurəŋ]; वा रूसी वंशावलीमा Орда ("होर्द") १३ औँ तथा १४ औँ शताब्दीको साम्राज्य हो जुन विश्व इतिहासकै सर्वाधिक ठूलो जडित जमीनी साम्राज्य हो । मध्य एसियाको स्टीपदेखि सुरू भै मङ्गोल साम्राज्य पश्चिम पट्टि लेभान्त, करपाथियन पर्वत, पूर्वी युरोप र मध्य युरोपका केही भागहरूसम्म पुगेको थियो भने पूर्वमा जापानी समुद्र र इन्डो-चाइना, उत्तरमा साइबेरिया र दक्षिणमा भारतीय उपमहाद्वीप र इरानी उच्चसमस्थलीसम्म पुगेको थियो ।

मङ्गोल साम्राज्य ᠶᠡᠬᠡ ᠮᠤᠩᠭᠤᠯ ᠤᠯᠤᠰ Ikh Mongol Uls
१२०६–१३६८
१२०६ देषि १२९४ सम्म मङ्गोल साम्राज्यको युरेसियामा फैलावट
वस्तु-स्थिति	फिरन्ते साम्राज्य
राजधानी	१२०६–३५  अवर्ग १२३५–६०  काराकोरम  1260–1368  खानबालिक (Dadu)
आम भाषाहरू	मङ्गोलियन तुर्की चिनियाँ फारसी भाषा तथा अन्य भाषाहरू
धर्म	सुरूवाती तेङ्ग्री धर्म धामीझाँक्री पछि इस्लाम बौद्ध नेस्टोरिया
सरकार	राजतन्त्र
खगान (खानहरूको खान)
• १२०६–१२२७	जंगेज खाँ
• १२२९–१२४१	ओगदाइ खाँ
• १२४६–१२४८	गुयुक खाँ
• १२५१–१२५९	मांगके खाँ
• १२६०–१२९४	कुब्ला खाँ (नाममात्रको)
• १३३३–१३६८	तोगन तैमूर खाँ (नाममात्रको)
व्यवस्थापिका	कचरूलताई
इतिहास
• चंगेज खाँले मङ्गोल साम्राज्य दाबी गर्छ	१२०६
• चंगेज खाँको मृत्य	१२२७
• पाक्स मङ्गोलिका	१२५०–१३५०
• मङ्गोल विभाजन	१२६०–१२९४
• युआन वंशको पतन	१३६८
• चगताई खानतको पतन	१६८७
क्षेत्रफल
१२०६ (मङ्गोलियाको एकीकरण)	४०,००,००० किमी२ (१५,००,००० वर्ग माइल)
१२२७ (चंगेज खाँको मृत्यु)	१,३५,००,००० किमी२ (५२,००,००० वर्ग माइल)
१२९४ (कुब्लाइको मृत्यु)	२,३५,००,००० किमी२ (९१,००,००० वर्ग माइल)
1309 (अन्तिम औपचारिक पुनः एकीकरण)	२,४०,००,००० किमी२ (९३,००,००० वर्ग माइल)
मुद्रा	विभिन्न
पूर्ववर्ती उत्तरवर्ती Khamag Mongol Khwarazmian Empire Qara Khitai Jīn dynasty Song dynasty Western Xia Abbasid Caliphate Nizari Ismaili state Kievan Rus' Volga Bulgaria Cumania Alania Kingdom of Dali Kimek Khanate Sultanate of Rum Chagatai Khanate Golden Horde Ilkhanate Yuan dynasty Northern Yuan dynasty Timurid Empire Anatolian Beyliks Mamluk Sultanate Kingdom of Poland Grand Duchy of Lithuania Ming dynasty

क्रुर शासक जंगेज खाँको १२०६ मा सुरूवात भएको घुमन्ते तथा फिरन्ते जातिहरूको एकीकरण अभियानबाट मङ्गोल साम्राज्य खडा भएको थियो । सन् १२०६ मा सम्पूर्ण मङ्गोलहरूले जंगेजलाई मुखिया स्वीकारेका थिए । उनका वंशजहरूले सबै दिशामा हमला गरी विश्वकै विशाल साम्राज्य खडा गरे ।