पोर्ट मोरेस्बी

पोर्ट मोरेस्बी (/ˌpɔːrt ˈmɔːrzbi/; टोक:पोट मोस्बी), लाई पोम सिटी पनि भनिने वा मात्र मोरेस्बी, पपुवा न्युगिनी को राजधानी तथा सबैभन्दा ठूलो र लोकप्रिय शहर हो । यो न्यू गिनी द्वीपको किनारा द्वीप पापुआन पेनिनसुला को दक्षिण-पूर्वी समुद्री-तट मा अवस्थित छ । १९ औँ शताब्दीको मध्य भागमा शहर एक व्यापारिक केन्द्रको रूपमा प्रकट भयो । द्वितीय विश्वयुद्धको दौडान यो १९४२–४३ को समयमा शाही जापानी सेना द्वारा विजयको लागि एक प्रमुख उद्देश्य बनेको थियो । पोर्ट मोरेस्बी द्वितीय विश्वयुद्धको समयमा दक्षिण पूर्व एसिया र अमेरिकाबाट अस्ट्रेलिया लाई अलग्याउने आधार पनि बनेको थियो ।

पोर्ट मोरेस्बी Port Moresby
पोर्ट मोरेस्बी मूख्य बजार
झण्डा
राष्ट्र	पपुवा न्युगिनी
विभाजन	राष्ट्रिय राजधानी जिल्ला
स्थापित	१८७३
सरकार
• शासक	पोवेस पारकोप (२००७-)
क्षेत्रफल
• जम्मा	२४० किमी२ (९० वर्ग माइल)
उन्नतांश	३५ मिटर (११५ फिट)
जनसङ्ख्या  (२०११ जनगणना)
• जम्मा	४१०,९५४
• घनत्व	१७००/किमी२ (४४००/वर्ग माइल)
भाषा
• मुख्य भाषा	मोटु, टोक, अंग्रेजी
समय क्षेत्र	युटिसी+१० (अस्ट्रेलियाको प्रमाणिक समय)
हुलाक कोड	१११
वेबसाइट	www.ncdc.gov.pg

सन् २००० मा यसको जनसङ्ख्या २५४,१५८ थियो । २०११ को अनुसार यो नौ वर्षको अवधिमा २.१% को वार्षिक वृद्धि दरले यसको जनसङ्ख्या ३६४,१४५ पुग्यो । शहर स्थापना भएको ठाउँमा शताब्दी अघि देखि मोटुआन-कोइटाबु मानिसहरूको बसोबास रहेको थियो । १८७३ मा, पोर्ट मोरेस्बी हेर्ने पहिलो ब्रिटेनको कप्तान जोन मोरेस्बी थियो । यो नाम उनको पिता, एडमिरल सर फेयरफाक्स मोरेस्बी को सम्मान मा दिइएको थियो । यद्यपि पोर्ट मोरेस्बी केन्द्रीय प्रदेशबाट घेरिएर राजधानी भए पनि, यो त्यो प्रदेशको भाग नभइ, राष्ट्रिय राजधानी जिल्ला हो ।

इतिहास

वर्तमान समयमा पोर्ट मोरेस्बी को रूप मा चिनिने क्षेत्रका मोटुआन मानिसहरूले सागो, अन्य खाद्य र क्यानो लगहरू, हनुआबाडा देखि जलयात्रा गरी आफ्नो भाँडा-बर्तनको कारोबार गरे । तिनीहरूको भाषा, मोटु, हिरि मोटु, पपुवा न्यू गिनी को आधिकारिक भाषाको आधार थियो । १९६० को दशकदेखि यो मोटु भाषा को गिरावट आयो र टोक भाषा को लोकप्रियता बढ्दै गयो । हिरी यात्रीहरू ठूलो मात्रामा थिए । प्रत्येक ६०० जना पुरुषले २० वटा बहु-सङ्ख्यक समुद्री डुङ्गा वा लाकातोई को प्रयोगले प्रत्येक यात्रामा २०,००० माटाको भाँडा-बर्तनको कारोबार गरे । मोटुआनहरूको लागि, हिरी एक आर्थिक उद्यम थियो र यसको लामो र खतरनाक यात्रा को माध्यम ले आफ्नो आदिवासी पहिचान को पुष्टि गर्दथ्यो ।

स्वतन्त्रता

सेप्टेम्बर १९७५ मा, पोर्ट मोरेस्बी लाई राजधानी बनाइ पपुवा न्यू गिनी एक स्वतन्त्र देश भयो ।

जलवायु

पोर्ट मोरेस्बी को जलवायु उष्णदेशीय चक्रवात को छ र वर्ष भरि यस प्रकारको जलवायु रहन्छ । पोर्ट मोरेस्बी को औसत वार्षिक वर्षा मात्र १,००० मिलिमिटर वा ३९.३७ इन्च छ । जसको फलस्वरूप न्यू गिनी लाई एक सुख्खा स्थान हो भन्न सकिन्छ ।

बाह्य कडीहरू

• पोर्ट मोरेस्बी−राष्ट्रिय राजधानी जिल्लाको आधिकारिक वेबसाइट