नाथुला भन्ज्याङ

नाथूला भन्ज्याङ
Nathu La
नाथूला भन्ज्याङ; Nathu La
	भारत तर्फ बाट भारत-तिब्बती अन्तर्राष्ट्रिय सीमा सम्म गएको सीढीहरू
उन्नतांश	४,३१० मी (१४,१४० फिट)
द्वारा आरपार	पुरानो रेसम मार्ग को एक शाखा
स्थान	भारत (सिक्किम) – चीन (तिब्बत स्वशासित प्रदेश)
शृङ्खला	हिमालय
निर्देशाङ्कहरू	२७°२३′११″N ८८°४९′५२″E / २७.३८६४४८°N ८८.८३११९०°Eनिर्देशाङ्कहरू: २७°२३′११″N ८८°४९′५२″E / २७.३८६४४८°N ८८.८३११९०°E

नाथुला हिमालय मा एक पर्वत भन्ज्याङ हो कि भारतीय राज्य सिक्किम र दक्षिण तिब्बत मा चुम्बी घाटी लाई जोड्दछ।^[१] यो १४ हजार २०० फिटको उचाइमा छ। १९६२ को भारत र चीनको युद्ध पछि यसलाई बन्द गरिएको थियो। यो जुलाई ५, २००६ मा व्यापार को लागि फिर्ता खोलिएको छ। बीसौं शताब्दीको शुरुमा भारत र चीन बिच ८० प्रतिशत व्यापार नाथु ला भन्ज्याङ को माध्यम बाट भएको थियो। यो भन्ज्याङ पनि प्राचीन रेसम मार्ग को एक शाखा को हिस्सा भएको छ।^[२] तिब्बती भाषामा 'ला' को अर्थ 'भन्ज्याङ' हो।^[३]

भारतीय पक्ष बाट, यो भन्ज्याङ सिक्किम को राजधानी गान्तोक शहर बाट ५४ किमी (३४ माइल) पूर्व मा अवस्थित छ।^[४] केवल भारतीय नागरिकहरू यहाँ जान सक्छन् र यसको लागि उनीहरू गान्तोक बाट बनेको पासपोर्ट (पास) पाउनु पर्छ।

नाथु ला भन्ज्याङ चीन र भारत को बीच पारस्परिक सम्झौता द्वारा स्थापित तीन खुला व्यापार चौकीहरू मध्ये एक हो, जबकि अन्य दुई हिमाचल प्रदेश मा शिप्की ला र उत्तराखण्ड मा लिपु लेख हो।^[५] १९६२ को भारत-चीन युद्ध पछि बन्द भएपछि नाथु ला २००६ मा धेरै द्विपक्षीय व्यापार सम्झौता पछि खोलिएको थियो। भन्ज्याङ को उद्घाटन हिन्दु र बौद्ध तीर्थयात्रीहरू को लागि महत्वपूर्ण छ किनकि यो क्षेत्र मा धेरै तीर्थ स्थलहरू को दूरी कम गर्दछ, र भारत-चीन द्विपक्षीय व्यापार को वृद्धि को कारण यस क्षेत्र को अर्थव्यवस्था लाई बढावा दिन को लागि आशा गरिन्छ। तर, व्यापार सीमित छ केही वस्तुहरू र हप्ता को दिन जस मा यो मार्ग व्यापार को लागि खोलिएको छ।

यो भारत र चिनियाँ सेनाहरू बीच पारस्परिक सम्झौता द्वारा स्थापित चार स्थलहरू मध्ये एक हो जहाँ दुबै सेनाका मानिसहरू आआफ्ना विवाद सुल्झाउन भेट्न सक्छन्। यी चार सीमा बिन्दुहरू हुन्: चुशुल (लद्दाख), नाथु ला, बम ला भन्ज्याङ (तवांग जिल्ला, अरुणाचल प्रदेश) र लिपुलेख भन्ज्याङ (उत्तराखण्ड)।^[६]

अर्थव्यवस्था सम्पादन गर्नुहोस्

नाथुला मा भारतीय र चिनियाँ अधिकारीहरू

१९६२ सम्म, भन्ज्याङ बन्द हुनु भन्दा पहिले, कलम, घडी, अनाज, कपासको कपडा, खाद्य तेल, साबुन, निर्माण सामाग्री, र स्कूटर जस्ता सामानहरू को एक किसिम को डिसेम्बल र पछि जम्मा गर्न को लागि थियो। यो भन्ज्याङ को माध्यम बाट खच्चर को पीठ र तिब्बत पठाइयो। दुई सय खच्चर, लगभग ८० किलोग्राम (१८० पाउन्ड) गान्तोक बाट ल्हासा को लागि लोड गरीएको थियो र यो लगभग २०–२५ दिन लाग्यो। फिर्ता जाँदा, रेशम, ऊन, कस्तुरी, औषधीय बिरुवाहरू, स्थानीय वाइन, बहुमूल्य पत्थर, सुन र चाँदी बाट बनेको सामान भारत मा आयात गरीएको थियो।^[७] त्यतिबेला अधिकांश व्यापार मारवाड़ी समुदाय द्वारा संचालित थियो जसको स्वामित्व २०० फर्महरू मध्ये ९५% थियो।^[८]

जुलाई २०० पछि, व्यापार सोमबार र बिहीबार खुला छ।^[९] भारत बाट निर्यात छ कि कर छुट छ कृषि उपकरण, कम्बल, तामा लेख, कपडा, चक्र, कफी, चिया, जौ, चामल, गहुँ, आटा, नट, फल, तरकारी, सब्जी घी, सुर्ती, मसला छन्, जुत्ता, केरोसिन, स्टेशनरी, पर्स, डेयरी उत्पादनहरू, प्याकेज्ड खाद्य पदार्थ, रंग, र स्थानीय जडी बूटी। चिनियाँ निर्यातमा बाख्राको छाला, भेडाको छाला, ऊन, कच्चा रेशम, याक पुच्छर, याक कपाल, सिरेमिक, बोरेक्स, मक्खन, साधारण नुन, घोडा, बाख्रा र भेडालाई व्यापार शुल्क मा छुट छ।^[५]^[१०] व्यापारीहरूलाई प्रतिबन्ध लगाइएको छ र केवल उनीहरूलाई अनुमति प्राप्त छ जो १९७५ मा भारत संग विलय हुनु भन्दा पहिले सिक्किम का नागरिक थियो।

नाथु ला-तिब्बत अभियान को दौरान १९३८ मा फुलेको गुराँस को फूलहरू को बीच मा

भारतीय व्यापारीहरू लाई डर थियो कि भारतीय सामान तिब्बत मा एक सीमित बजार पाउनेछन् जबकि चीन सिक्किम र पश्चिम बङ्गाल मा पहिले देखि अवस्थित बजार मा पहुँच हुनेछ।^[११] यो पास को पुन: खोल्न को लागि क्षेत्र को अर्थव्यवस्था लाई बढावा दिने र भारत-चीन सम्बन्ध सुदृढ गर्ने अपेक्षा गरिएको थियो, यद्यपि यो भएन। तिब्बत स्वायत्त क्षेत्रीय ब्यूरो अफ कमर्सको तथ्या्कले देखाउँछ कि २००६ मा ५१ व्यापारिक दिनहरूमा मात्र १८६,२५० अमेरिकी डलर बराबरको सामान नाथुलाले व्यापार गरेको थियो।^[१२]

तिब्बती तीर्थयात्रीहरू बौद्ध धर्म को पवित्र मठहरू मध्ये एक रुमटेक मठ को यात्रा गर्न को लागि यो पास बाट आउन सक्छन्।

भारतीय पक्ष बाट, केवल भारतीय नागरिकहरू बुधबार, बिहिबार, शनिबार, र आइतबार ^[१३] मा पास को उपयोग गर्न सक्छन् र एक दिन अगाडि गान्तोक बाट अनुमति प्राप्त गर्न को लागि।^[१४] भन्ज्याङ विशेष गरी तिब्बती तीर्थयात्रीहरू को लागि महत्वपूर्ण छ जो रुमटेक मठ, प्रसिद्ध र पवित्र बौद्ध मठहरू मध्ये एक को यात्रा गर्न चाहान्छन्। हिन्दुहरूको लागि, यो भन्ज्याङ ले मानसरोवर ताल को यात्रा समय पन्ध्र दिन बाट दुई दिन सम्म घटाउँछ।^[१५]

भारत सरकार को एक प्रमुख चिन्ता वन्यजीव उत्पादनहरू मा अवैध व्यापार हो, जस्तै सिंह र चितुवा को छाला, हड्डीहरू, भालु गाला को मूत्राशय, बीवर फर र चेस्टनट ऊन, र यी सामानहरू नाथुला हुँदै भारतीय बजार मा प्रवेश हुनेछन्। भारत सरकार यस व्यापार को लागि प्रहरी र कानून प्रवर्तन एजेन्सीहरू लाई संवेदनशील बनाउन को लागि एक कार्यक्रम चलाइरहेको छ। वर्तमान मा, यस प्रकार को अवैध व्यापार को अधिकांश नेपाल को माध्यम बाट हुन्छ।^[१६]

यातायात सम्पादन गर्नुहोस्

तिब्बत तर्फ दुई राजमार्गहरू - कांगमार देखि याडोंग र याडोंग बाट नाथु ला - २००६ निर्माण योजनाहरू मा प्रस्तावित थिए। अर्को दसकमा किंगहाई-तिब्बत रेलमार्गलाई याडोंग सम्म विस्तार गर्ने काम पनि प्रगतिमा छ।^[१७]

हाल निकटतम रेलवे स्टेशनहरू भारतीय पक्ष मा नयाँ जलपाईगुड़ी र तिब्बत तिर जियांगज़ी मा छन्।

चिनियाँ सरकार याडोंग मा रेलमार्ग ल्याउन चाहन्छ जो नाथु ला बाट केही किलोमिटर (माईल) मात्र छ।^[१८] यसको अतिरिक्त, भारत सरकार दार्जीलि जिल्लाको सेवोक बाट सिक्किम को राजधानी गान्तोक सम्म रेल मार्ग विस्तार गर्न चाहन्छ, गान्तोक को दूरी ३८ माइल (६१ किमी) छ।^[१९]

यो पनि हेर्नुहोस् सम्पादन गर्नुहोस्

चुम्बी उपत्यका
Shigatse विभाग

सन्दर्भ सम्पादन गर्नुहोस्

↑ China's Shadow Over Sikkim: The Politics of Intimidation, G. S. Bajpai, pp. 7, Lancer Publishers, 1999, ISBN 9781897829523, ... Since good roads have also been constructed by the Chinese leading to important Nathu La and Jelep La passes, this axis offers an easy route of thrust from the Chumbi Valley of Tibet to India ...
↑ Chinese Tax Law and International Treaties, Lorenzo Riccardi, pp. 166, Springer, ISBN 9783319002750, ... In addition, on July 6, 2006, China and India reopened Nathula, an ancient trade route that was part of the Silk Road ...
↑ प्रधान, केशव (६ जुलाई २००६), "In the good ol' days of Nathu-la", टाइम्स ऑफ इण्डिया, मुम्बई (अङ्ग्रेजीमा) (बेनेट कोलमैन & कं॰ लि॰), पृ: १०।
↑ "तस्वीरों में करें नाथू ला दर्रे की सैर", मूलबाट ४ अगस्त २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्त २०१८।
↑ ^५.० ^५.१ "Nathula reopens for trade after 44 years", "ज़ी न्यूज", ६ जुलाई २००६, मूलबाट ३० सितंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुलाई २००६।
↑ "Indian soldiers prevent Chinese troops from constructing road in Arunacha –" (अङ्ग्रेजीमा), टाइम्स ऑफ इण्डिया, मूलबाट १ दिसंबर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७।
↑ रॉय, अम्बर सिंह (२५ नवम्बर २००३), "Nathula 'Pass'port to better trade prospects with China", हिन्दु बिजनेस लाइन, दि हिन्दु, मूलबाट २९ सितंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुलाई २००६।
↑ उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named toi-2
↑ उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named bbc-1
↑ वाणिज्य एवम् उद्योग मन्त्रालय, भारत सरकार (२३ अगस्त २००६), "Trade Between India And China Through Nathu La Pass" [नाथू ला दर्रे से होकर भारत और चीन के बीच व्यापार], प्रेस सूचना ब्यूरो: प्रेस रिलीज, NIC, मूलबाट १० दिसंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ फ़रवरी २००७।
↑ "Nathu-la shows the way: It opens a new route to amity", The Tribune, ८ अगस्त २००६, मूलबाट १५ दिसंबर २००६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ दिसम्बर २००६।
↑ "Nathu La Pass on Sino-Indian border closes" [चीन-भारत सीमा पर नाथू ला दर्रा] (अङ्ग्रेजीमा), चाइना डेली, १५ अक्टूबर २००६, मूलबाट १९ जनवरी २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ फ़रवरी २००७।
↑ उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Soil
↑ एन्विस दल (४ जून २००६), "Ecodestination of India-Sikkim Chapter" (PDF), Eco-destinations of India, दि एनवायरमेंटल इनफार्मेशन सिस्टम (ENVIS), पर्यावरण एवं वन मंत्रालय, भारत सरकार, पृ: ४५, मूलबाट १९ जून २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ दिसम्बर २००६। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००७-०६-१९ मिति
↑ विनायक, जी॰ (२८ जुलाई २००४), "Nathu La: closed for review" [नाथू ला पुनरीक्षण हेतु बंद], दि रेडिफ स्पेशल (अङ्ग्रेजीमा) (रीडिफ़.कॉम), मूलबाट २२ फ़रवरी २००६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २६ नवम्बर २००६।
↑ पेराप्प्दन, बिन्दु शाजन (२३ जून २००६), "Doubts over traffickers using re-opened Nathula Pass" [दुबारा खुले नाथूला दर्रे के तस्करों द्वारा प्रयोग का सन्देह], द हिन्दु (अङ्ग्रेजीमा), मूलबाट ३० सितंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुलाई २००६।
↑ "China to build three railways in Tibet" [तीन रेलमार्ग बनाएगा तिब्बत में चीन] (अङ्ग्रेजीमा), चाइना डेली, २९ जून २००६, मूलबाट २५ जुलाई २००८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २२ मई २००८।
↑ "Asia Times Online :: South Asia news, business and economy from India and Pakistan", मूलबाट ४ जनवरी २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१२-०१-०४ मिति
↑ "North Bengal-Sikkim Railway Link – Railway Technology", मूलबाट २३ जुलाई २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७।

थप पढ्नुहोस् सम्पादन गर्नुहोस्

Bashar, Iftekharul (१४ जुलाई २००६), "Indio-Chinese relations going back to Silk Route" (अङ्ग्रेजीमा), Weekly Holiday, मूलबाट १६ जुलाई २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ डिसेम्बर २००६। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १६ जुलाई २००७ मिति
क्यारिंग्टन, माइकल, "अधिकारी सज्जनहरू र चोरहरू: १ 3 ०३/४ युवा पति मिशन तिब्बत को दौरान मठहरू को लूट", आधुनिक एसियाई अध्ययन ३,, १ (२००३), pp। –१-१०।
फोर्ब्स, एन्ड्रयू ; हेन्ले, डेभिड (२०११)। चीन को प्राचीन चिया घोडा रोड। चियांग माई: Cognoscenti किताबहरू। ASIN: B005DQV7Q2
हैरिस, टीना (२०१३)। भौगोलिक विचलन: तिब्बती व्यापार, वैश्विक लेनदेन। जर्जिया प्रेस विश्वविद्यालय, संयुक्त राज्य अमेरिका। ISBN 0820345733। pp २०8।
Huggler, Justin; Coonan, Clifford (२० जून २००६), "China reopens a passage to India", द इंडिपेंडेंट, पृ: १२४, मूलबाट १८ अक्तूबर २००६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००६-१०-१८ मिति

बाह्य लि्क सम्पादन गर्नुहोस्

चार दसकपछि नाथु ला पास खुल्यो
'नाथुला' भारत-चीन मैत्री मार्ग मा एक नयाँ गन्तव्य बन्छ^{[dead link]}
नाथु ला (अङ्ग्रेजी)
सिक्किम को माउन्टेन पास (अङ्ग्रेजी)
पर्यटकहरू र ट्रेकर्स को लागि रुचि को स्थानहरू (अङ्ग्रेजी)

[ref20budiv-1] China's Shadow Over Sikkim: The Politics of Intimidation, G. S. Bajpai, pp. 7, Lancer Publishers, 1999, ISBN 9781897829523, ... Since good roads have also been constructed by the Chinese leading to important Nathu La and Jelep La passes, this axis offers an easy route of thrust from the Chumbi Valley of Tibet to India ...

[ref83qoqag-2] Chinese Tax Law and International Treaties, Lorenzo Riccardi, pp. 166, Springer, ISBN 9783319002750, ... In addition, on July 6, 2006, China and India reopened Nathula, an ancient trade route that was part of the Silk Road ...

[toi-1-3] प्रधान, केशव (६ जुलाई २००६), "In the good ol' days of Nathu-la", टाइम्स ऑफ इण्डिया, मुम्बई (अङ्ग्रेजीमा) (बेनेट कोलमैन & कं॰ लि॰), पृ: १०।

[4] "तस्वीरों में करें नाथू ला दर्रे की सैर", मूलबाट ४ अगस्त २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ अगस्त २०१८।

[zee-5] ५.० ^५.१ "Nathula reopens for trade after 44 years", "ज़ी न्यूज", ६ जुलाई २००६, मूलबाट ३० सितंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुलाई २००६।

[6] "Indian soldiers prevent Chinese troops from constructing road in Arunacha –" (अङ्ग्रेजीमा), टाइम्स ऑफ इण्डिया, मूलबाट १ दिसंबर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७।

[Historic_trade-7] रॉय, अम्बर सिंह (२५ नवम्बर २००३), "Nathula 'Pass'port to better trade prospects with China", हिन्दु बिजनेस लाइन, दि हिन्दु, मूलबाट २९ सितंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुलाई २००६।

[toi-2-8] उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named toi-2

[bbc-1-9] उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named bbc-1

[trade_items-10] वाणिज्य एवम् उद्योग मन्त्रालय, भारत सरकार (२३ अगस्त २००६), "Trade Between India And China Through Nathu La Pass" [नाथू ला दर्रे से होकर भारत और चीन के बीच व्यापार], प्रेस सूचना ब्यूरो: प्रेस रिलीज, NIC, मूलबाट १० दिसंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ फ़रवरी २००७।

[tribunemarket-11] "Nathu-la shows the way: It opens a new route to amity", The Tribune, ८ अगस्त २००६, मूलबाट १५ दिसंबर २००६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ दिसम्बर २००६।

[port-closes-12] "Nathu La Pass on Sino-Indian border closes" [चीन-भारत सीमा पर नाथू ला दर्रा] (अङ्ग्रेजीमा), चाइना डेली, १५ अक्टूबर २००६, मूलबाट १९ जनवरी २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ फ़रवरी २००७।

[Soil-13] उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Soil

[Permissions-14] एन्विस दल (४ जून २००६), "Ecodestination of India-Sikkim Chapter" (PDF), Eco-destinations of India, दि एनवायरमेंटल इनफार्मेशन सिस्टम (ENVIS), पर्यावरण एवं वन मंत्रालय, भारत सरकार, पृ: ४५, मूलबाट १९ जून २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ दिसम्बर २००६। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००७-०६-१९ मिति

[review-15] विनायक, जी॰ (२८ जुलाई २००४), "Nathu La: closed for review" [नाथू ला पुनरीक्षण हेतु बंद], दि रेडिफ स्पेशल (अङ्ग्रेजीमा) (रीडिफ़.कॉम), मूलबाट २२ फ़रवरी २००६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २६ नवम्बर २००६।

[16] पेराप्प्दन, बिन्दु शाजन (२३ जून २००६), "Doubts over traffickers using re-opened Nathula Pass" [दुबारा खुले नाथूला दर्रे के तस्करों द्वारा प्रयोग का सन्देह], द हिन्दु (अङ्ग्रेजीमा), मूलबाट ३० सितंबर २००७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ जुलाई २००६।

[17] "China to build three railways in Tibet" [तीन रेलमार्ग बनाएगा तिब्बत में चीन] (अङ्ग्रेजीमा), चाइना डेली, २९ जून २००६, मूलबाट २५ जुलाई २००८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २२ मई २००८।

[18] "Asia Times Online :: South Asia news, business and economy from India and Pakistan", मूलबाट ४ जनवरी २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१२-०१-०४ मिति

[19] "North Bengal-Sikkim Railway Link – Railway Technology", मूलबाट २३ जुलाई २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २७ मार्च २०१७।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]

[१६]

[१७]

[१८]

[१९]