नरदेव पाण्डे
नरदेव पाण्डे (१८७२ – १९४४) एक नेपाली कवि, लेखक र प्रकाशक थिए। उनले नेपालको प्रारम्भिक अखबार गोरखापत्रको पहिलो तालुकदारको रूपमा काम गरेका थिए। [१] [२] उनले काठमाडौंको थाहितिमा रहेको पहिलो निजी छापाखाना – पशुपत प्रेस चलाए । [३] उनी मोतीराम भट्टसँगै मोती मण्डली भनेर चिनिने साहित्यिक टोलीको सदस्य थिए। उहाँलाई नेपाली साहित्यको माध्यमिक कालका एक प्रतिष्ठित व्यक्तित्व मानिन्छ।
पण्डित नरदेव पाण्डे | |
|---|---|
| जन्म | वि.सं. १९२९ (सन् १८७२—१८७३) भोसिको टोल, काठमाडौं, नेपाल |
| मृत्यु | २४ अप्रिल १९४४ (उमेर ७२) अर्यघाट, पशुपति, काठमाडौं |
| राष्ट्रियता | नेपाली |
| पेशा | कवि, लेखक, प्रकाशक |
| चिनारीको कारण | मोतीराम भट्ट को जीवनी लेखन |
| मातापिता |
|
| आफन्त | मोतीराम भट्ट (भान्जा) |
जीवनी सम्पादन गर्नुहोस्
उहाँको जन्म वि सं १९२९ मा भोसिको टोल, काठमाडौंमा बुबा उमादेव पाण्डे र आमा शिवप्रिया देवीको घरमा भएको थियो। उनले बनारसबाट संस्कृतमा माध्यम उपाधि हासिल गरे।
उनको छापाखाना, पशुपत प्रेसले सुरुका दिनहरूमा गोरखापत्र प्रकाशित गर्यो। उनी गोरखापत्रको तालुकदार (प्रबन्धक) नियुक्त भएका थिए । उनले सेप्टेम्बर 1903 (1960 भाद्र) सम्म अखबारको व्यवस्थापन गरे। [४] उनले पहिलो नेपाली साहित्यिक पत्रिका सुधासागरको सम्पादन पनि गरेका थिए ।
उनी मोती मण्डली नामक साहित्यिक समूहका सदस्य थिए। यो समूह कवि पाण्डेका भतिजा मोतीराम भट्टले बनाएका हुन् । [५]
उनले मोतीराम भट्टको जीवनी कवि मोतीराम भट्टको सचित्र चरित्र बर्णन पनि लेखे। जुद्धशमशेर जबराको प्रधानमन्त्रीमा सार्वजनिक निर्देशनका वर्तमान निर्देशक मेजर जनरल मृगेन्द्र शमशेर जबराको सहयोगमा जीवनी प्रकाशित भएको थियो। [६]
उल्लेखनीय कार्यहरू सम्पादन गर्नुहोस्
- श्रीगणेश सरस्वती स्त्रोत (१९५० वि.सं.)
- वीरबल चतुरी (१९५६)
- अद्भुत मिलाप (१९५८ साल)
- मेरीना चरित्र (१९५९ वि.सं.)
- शंखमुल यात्रा (१९५९ वि.स.)
- चन्द्र भाटी प्रकाश (सन् १९६२)
- कवि मोतीराम भट्टको सचित्र चरित्र वर्णन
व्यक्तिगत जीवन र मृत्यु सम्पादन गर्नुहोस्
उनको चार पटक विवाह भएको थियो। उनको पहिलो र दोस्रो श्रीमतीबाट कुनै सन्तान थिएन। त्यसपछि उनले मुनुदेवीसँग विवाह गरे, जसबाट उनको एक छोरा थियो। छोरा जन्मेको दस महिनापछि मुनुदेवीको मृत्यु भयो । त्यसपछि उनले गन्धर्व राजकुमारी तिवारीसँग विवाह गरे, जसबाट उनका तीन छोरा र चार छोरीहरू थिए। उहाँ प्रख्यात कवि मोतीराम भट्टका मामा हुनुहुन्थ्यो। भट्टभन्दा करिब छ वर्ष कान्छा थिए। उहाँको निधन २४ अप्रिल १९४४ (१२ वैशाख २००१) मा आर्यघाट, पशुपतिनाथ मन्दिर, काठमाडौंमा भएको थियो। [७]
सन्दर्भहरू सम्पादन गर्नुहोस्
- ↑ "गोरखापत्रको पहिलो अङ्क पल्टाउँदा...", गोरखापत्रको पहिलो अङ्क पल्टाउँदा..., अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०।
- ↑ "Initial Days Of Gorkhapatra", GorakhaPatra (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०।
- ↑ "गिद्दे प्रेसले छाडेका डोब | Nepal Flash", NepalFlash (नेपालीमा), २०२०-०७-२२, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०, "छापाखानै पाँडेका नामले चिनिन्थे, मेरा बुढा मावली । मोतीराम भट्ट र मेरा बाबाका माइला बाजे नरदेव पाण्डे सुरु गरेका थिए, नेपालमा पहिलो छापाखाना । नाताले मोतीराम मेरा जिजु बाजेका भान्जा पर्ने रहेछन् । गिद्धे प्रेस भनिन्थ्यो ।"
- ↑ "शब्दचित्रमा गोरखापत्र", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०।
- ↑ Gautam, Deepak, "मोतिराम भट्टको योगदान", Sajha Bisaunee (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०।
- ↑ "माध्यमिक कालका कवि नरदेव", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०।
- ↑ "नरदेव पाण्डे Nara Dev Pandey", Nai Prakashan (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२२-०५-०५ मिति