दादरा र नगर हवेली

दादरा र नगर हवेली पश्चिम भारतको दादरा र नगर हवेली र दमन र दीवको केन्द्र शासित प्रदेशको जिल्ला हो। यो दुई अलग भौगोलिक संस्थाहरू मिलेर बनेको छ: नगर हवेली, महाराष्ट्र र गुजरात राज्यहरूको बीचमा १ किलोमिटर (०.६२ माइल) उत्तर-पश्चिममा,जुन गुजरातले घेरिएको छ। सिल्वासा दादरा र नगर हवेलीको प्रशासनिक मुख्यालय हो।

दादरा र नगर हवेली जिल्ला
जिल्ला
सिलवासमा रहेको दमन गङ्गा नदी
निर्देशाङ्क: २०°१६′१२″उ॰ ७३°१′१२″पू॰
देश	भारत
केन्द्र शासित प्रदेश	दादरा र नगर हवेली र दमन र दीव
मुख्यालय	सिलवास
क्षेत्रफल
• जम्मा	४९१ किमी२ (१९० वर्ग माइल)
• क्रम	३२औँ
उन्नतांश	१६ मिटर (५२ फिट)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• जम्मा	३४३७०९
• क्रम	३३औँ
• घनत्व	७००/किमी२ (१८००/वर्ग माइल)
भाषाहरू
• आधिकारिक	हिन्दी , गुजराती
सबैभन्दा बढी बोलिने भाषाहरू (२००१)
• सबै भन्दा धेरै बोलिने	भिलोडी, हिन्दी , गुजराती
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
वेबसाइट	dnh.gov.in

वरपरका क्षेत्रहरू भन्दा फरक, दादरा र नगर हवेलीमा १७८३ देखि २०औँ शताब्दीको मध्यसम्म पोर्चुगिजहरूले शासन गरेका थिए। यो क्षेत्र सन् १९५४ मा भारत समर्थक सेनाले कब्जा गरेको थियोर स्वतन्त्र दादरा र नगर हवेली को वास्तविक राज्य को रूप मा प्रशासित एक केन्द्र शासित क्षेत्र को रूप मा भारत सम्मिलित हुनु अघि,१९६१ [[१]] मा दादरा र नगर हवेली को केन्द्र शासित क्षेत्र थियो। केन्द्र शासित प्रदेशलाई छिमेकी केन्द्र शासित प्रदेश दमन र दीवसँग मिलाएर २६ जनवरी २०२० मा नयाँ केन्द्र शासित प्रदेश "दादरा र नगर हवेली र दमन र दीव" गठन गरिएको थियो। त्यसपछि दादरा र नगर हवेलीको क्षेत्र नयाँ केन्द्र शासित प्रदेशको तीन जिल्लाहरू मध्ये एक बन्यो, जसलाई दादरा र नगर हवेली जिल्ला भनिन्छ। [[२]]

भूगोल

दादरा र नगर हवेलीको क्षेत्रफल ४९१ वर्ग किलोमिटर (१९० वर्ग माइल) मा फैलिएको छ। यसको जनसङ्ख्या घनत्व ६९८ वर्ग किलोमिटर (२६९ वर्ग माइल) छ। उत्तरमा गुजरात र दक्षिणमा महाराष्ट्रको बीचमा भूपरिवेष्ठित भए तापनि यो भारतको पश्चिमी तट (२०°०′ र २०°२५′ उत्तर अक्षांश र ७२°५०′ र ७३°१५′ E देशान्तरको बीचमा) नजिक छ। र गुजरातको वापी हुँदै अरब सागर पुग्न सकिन्छ।

दादरा र नगर हवेली दुई अलग भौगोलिक एकाइहरू मिलेर बनेको छ। ठुलो भाग - नगर हवेली - तटमा रहेको दमन शहरबाट लगभग सी आकारको क्षेत्र माथिल्लो भागमा फैलिएको छ, जसको केन्द्रमा, गुजरातको सिमानामा रहेको मधुवन जलाशय हो। दादराको सानो अन्तःक्षेत्र उत्तरपश्चिममा छोटो दूरीमा छ। दादरा र नगर हवेली दमन गङ्गा नदीको अधुरो जलाधारको बीचमा छ, जुन नगर हवेलीबाट बग्छ र पछि दादराको छोटो दक्षिणी सीमा बनाउँछ। दादरा र सिल्वासा सहरहरू नदीको उत्तरी किनारमा अवस्थित छन्। पश्चिमी घाटको दायरा पूर्वमा बढ्छ, र दायराको फेदले जिल्लाको पूर्वी भाग ओगटेको छ।

दादरा र नगर हवेली पश्चिम, उत्तर र पूर्वमा गुजरातको वलसाड जिल्ला र दक्षिण र दक्षिणपूर्वमा महाराष्ट्रको ठाणे जिल्लाले घेरिएको छ (ठाणे जिल्लाको विभाजन पछि, यो अहिले नवगठित पालघर जिल्लाले घेरिएको छ)।

निकटतम रेलवे स्टेशन मुम्बई-दिल्ली मार्ग (पश्चिमी रेलवे) मा गुजरातको भिलाड र वापी हो। भिलाड सिल्वासाबाट करिब १४ किलोमिटर पश्चिममा छ र वापी सिल्वासाबाट १८ किलोमिटर उत्तरपश्चिममा छ। मुम्बई सिल्वासाबाट लगभग १८० सूरत शहर लगभग १४० किलोमिटर टाढा छ। मुम्बई र सुरत निकटतम एयरपोर्टहरू हुन्।

मौसम

दादरा र नगर हवेलीको हावापानी यसको प्रकारको विशिष्ट छ। तटको नजिक भएकोले, थोरै बसोबास गर्ने पूर्वी भागहरू बाहेक सबैमा सामान्य उत्तर हिन्द महासागर समुद्री मौसम छ। गर्मी मौसममा तातो हुन्छ र मे महिनामा तापक्रम ३९ डिग्री सेल्सियससम्म पुग्दा पछिल्ला भागमा बढी नमी हुन्छ। जुन महिनामा मनसुन सुरु हुन्छ र सेप्टेम्बरसम्म लम्बिन्छ। वर्षा दक्षिणपश्चिम मनसुनी हावाद्वारा ल्याउँछ।

प्रशासन

सिल्भासा टाउन हल

दादरा र नगर हवेलीले ४८७ कि.मी.2 को क्षेत्रफल ओगटेको छ र यसमा दुई उप-जिल्लाहरू छन्:

• दादरा
• नगर हवेली

दादर दादरा सहर र अन्य दुई गाउँहरू मिलेर बनेको दादरा तालुकको मुख्यालय हो।

बस्तीको प्रकार	पोर्तुगाली नाम	भारतीय नाम
सहर	दादरा	दादरा
गाउँ	वागडी	डेमनी
गाउँ	तिगरा	तिघरा

नगर हवेली सिल्वासा नगर हवेली तालुकको मुख्यालय हो, जसमा सिल्वासा सहर र ६८ अन्य गाउँहरू छन्।