झेलम

झेलम (उर्दु: جِہلم‎, पन्जाबी: جہلم‎) पाकिस्तानको पञ्जाब प्रदेशमा रहेको झेलम जिल्लाको राजधानी सहर हो जुन झेलम नदीको दायाँ किनारमा अवस्थित छ । झेलम सहरले पाकिस्तानको स्वतन्त्रता भन्दा पहिला ब्रटिस्ट सेनालाई धेरै मात्रामा सैनिकहरू दिएको थियो र पछि पाकिस्तानको लागि पनि देशको सबैभन्दा धेरै यहि सहरबाट उत्पादन भएका करणले यस सहरला सैनिकहरूको सहर र युद्धाको भुमी भन्ने गरिन्छ ।

झेलम جِہلم‎
सहर
उपनाम:  योद्धाहरूको सहर
देश	पाकिस्तान
प्रदेश	पञ्जाब
जिल्ला	झेलम
सङ्घीय परिसद	७
सरकार
• अध्यक्ष	खान शेर बहादुर काइरा
क्षेत्रफल
• जम्मा	२२.५ किमी२ (८.७ वर्ग माइल)
उन्नतांश	२३३ मिटर (७६८ फिट)
जनसङ्ख्या  (१९९८)
• जम्मा	१४५,८४७
• घनत्व	६५००/किमी२ (१७०००/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+५ (पाकिस्तानी समय)
हुलाक कोड	४९६००
सम्पर्क कोड	०५४४
मानव विकास सुचकाङ्क	८२९ (२०१४-१५ सम्मको)
विकास सुचाकङ्क श्रेणी	अति उच्च

झेलम सहर म्यासेडोनियाका राजा र राजा पुरुवसको बिच युद्ध भएको ठाउँबाट केहि दुरीमा रहेको छ जुन युद्धलाई झेलमको युद्ध पनि भन्ने गरिन्छ । राजा अलेक्जेन्डरको ब्युसेफलस घोडाको मृत्यु पछि यस सहरलाई राजा अलेक्जेन्डरले सहरलाई ब्युसेफेला राखेका थिए । यस सहरमा नजिकैको अन्य उल्लेखनीय सम्पदाहरू छन् जसमा १६ औँ शताब्दी रोहतस किल्ला, प्राचीन मन्दिर परिसर र १६ औँ शताब्दीको ग्रान्ड ट्रङ्क सडक आदि रहेका छन् जुन सहरमा पर्छ । यस सहरको नामको उत्पत्ति जल जसको अर्थ पानी हुन्छ भने हम जसको अर्थ हिउँ हुन्छ । यस सहरमा विभिन्न कलकारखानाहरू रहेका छन् जसमध्ये खैनी कारखाना, फर्निचर कारखाना, काँच कारखाना आदि रहेका छन् ।

भूगोल

झेलम सहर पाकिस्तानको पञ्वाब प्रदेशको झेलम जिल्लाको राजधानी सहर हो यो सहर ३२°५६' उत्तर देशान्तर र ७४°४४' पुर्वमा रहेको छ । झेलम सहर पाकिस्तानको राजधानी सहरबाट गाडी अथवा मटरबाट १ घण्डा ३० मिनेटको दुरीमा रहेको छ भने पञ्जाबको मुटु लाहोर सहरबाट मोटरमा ३ घण्टाको दुरीमा रहेको छ । झेलम सहर यी सहरहरूबाट पाकिस्तानी राष्ट्रिय राजमार्गबाट-५बाट जोडिएको छ ।

यस सहरमा विषेश गरी ग्रिष्म ऋतसमा अत्याधिक गर्मी र ओसीलो हुने गर्छ भने हिउँद ऋतुमा जाडो र सुख्खा हुने गरेको छ । यस सहरमा ग्रिष्म ऋतु अप्रिलमा सुरु हुन्छ र जुन महिनामा समाप्त हुन्छ यस सहरको सबैभन्दा अधिक तापक्रम ४९.२ डिग्री सम्म पुगेको छ भने न्युनतम तापक्रम -०.६ डिग्री मापन गरिएको छ । यस सहरमा वार्सिक औसत तापक्रम ८५० मिलिमिटर पर्छ भने यो वर्षा सहरलाई चाहपने भन्दा कम हो ।

जनशाङ्खिकि

सन् १९९८ को राष्ट्रिय जनगणना अनुसार यस सहरको जनसङ्ख्या १,४५६,४७ रहेको थियो भने सन् २०१२ मा यस सहरको जनसङ्ख्या १,८८८,०३ रहेको अनुमान गरिएको छ । यो पाकिस्तान ३२ औँ ठूलो सहर हो जसले पाकिस्तानमा कुल २२ वर्ग किलोमिटर ओगटेको छ । यस सहरको जन घनत्वो २६१ प्रति वर्ग किलोमिटर रहेको छ भने वार्सिक औसत जनसङ्ख्या बिद्धि दर १.५१ % रहेको छ जुन अन्य विकसित सहरको भन्दा निकै कम हो । यस सहरमा मुख्यतया इस्लाम धर्मका मानिसहरू छन् जसको आवाधी ९८.४७ % रहेको छ भने बाँकी इसाई र हिन्दु रहेका छन् । यस सहरमा गुर्खा, जान्जुफ गुज्जर, खेख्खर, कस्मिरी आदि जनजातिहरू पनि बसोबास गर्छन् ।

झेलम सहरको साक्षरता दर ७९% रहेको छ जुन पाकिस्तानकै उच्च मध्यको एक हो जुन नजिकका इस्लामाबाद र राबलपिंडी भन्दा मात्रै कम छ । यो पञ्जाबकै साक्षरता दर ( ५८ % ) भन्दा पनि बढी छ । यस सहरको साक्षरता दर १९८१ देखि अहिले सम्म ३८.९% ले बढेको छ जसमा सहरी क्षेत्रमा अन्य ठाउँ भन्दा महिला र पुरुषको साक्षरता दर समान छ । यस सहरमा ८४% जनसङ्ख्याले विद्घुतको प्रयोग गर्छन् भने ९६% जनसङ्ख्याले शुद्ध खाने पानीको सुविधा पाएका छन् । यस सहरको मानव विकास सुचाकाङ्क ०.७७७ जुन कराची पछिकै सबैभन्दा धेरै हो ।

बाह्य कडीहरू

• झेल जिल्ला आधिकारिक पोर्टल
• झेलम जिल्लाको जानकारी
• झेलम प्रहरीको वेबसाइट
• झेलमको वेबसाइट
• पञ्जाब सरकारको आधिकारिक वेबसाइटमा झेलम
• झेलम विकियात्रामा यात्रा सहयोगी