जम्मु र कश्मीर (केन्द्र शासित प्रदेश)

जम्मु र कश्मीर एक केन्द्र शासित क्षेत्रको रूपमा भारतद्वारा प्रशासित क्षेत्र हो र ठुलो कश्मीर क्षेत्रको दक्षिणी भाग मिलेर बनेको छ, जुन १९४७ देखि भारत र पाकिस्तान र सन् १९६२ देखि भारत र चीन बीचको विवादको विषय भएको छ। नियन्त्रणले जम्मू र कश्मीरलाई पश्चिम र उत्तरमा आजाद कश्मीर र गिलगिट-बाल्टिस्तानको पाकिस्तान-शासित क्षेत्रहरूबाट अलग गर्दछ। यो भारतीय राज्य हिमाचल प्रदेश र पन्जाबको उत्तरमा र लद्दाखको पश्चिममा अवस्थित छ जुन भारतद्वारा प्रशासित केन्द्र शासित प्रदेश हो।

जम्मु र कश्मीर
केन्द्र शासित प्रदेश
देश	भारत
केन्द्र शासित प्रदेश	३१ अक्टोबर २०१९
राजधानी	श्रीनगर जम्मु
जिल्लाहरू	२०
क्षेत्रफल
• जम्मा	४२२४१ किमी२ (१६३०९ वर्ग माइल)
उच्चतम उचाई	७१३५ मिटर (२३४०९ फिट)
न्यूनतम उचाई	२४७ मिटर (८१० फिट)
जनसङ्ख्या  (२०११)
• जम्मा	१२२६७०१३
• घनत्व	२९०/किमी२ (७५०/वर्ग माइल)

इतिहास

जम्मू कश्मीर राज्यलाई भारतीय संविधानको अनुच्छेद ३७० द्वारा विशेष दर्जा प्रदान गरिएको थियो। भारतका अन्य राज्यहरूको विपरीत, जम्मू र कश्मीरको आफ्नै संविधान, झन्डा र प्रशासनिक स्वायत्तता थियो। अन्य राज्यका भारतीय नागरिकहरूलाई जम्मु कश्मीरमा जग्गा वा सम्पत्ति किन्न अनुमति थिएँन।

जम्मु र कश्मीरका तीन अलग क्षेत्रहरू थिएँ: हिन्दु बहुल जम्मू क्षेत्र, मुस्लिम बहुल कश्मीर उपत्यका, र बौद्ध बहुल लद्दाख। काश्मिरी उपत्यकामा अशान्ति र हिंसा जारी रह्यो र सन् १९८७ मा एक विवादित राज्य चुनाव पछि, स्वायत्तता र अधिकारको विरोधमा विद्रोह जारी रह्यो।

भारतीय जनता पार्टी २०१४ को भारतीय आम चुनावमा सत्तामा आयो र पाँच वर्ष पछि जम्मू र कश्मीरलाई अन्य राज्यहरूसँग समान स्थितिमा ल्याउनको लागि, भारतीय संविधानको धारा ३७० को खारेज गर्ने आफ्नो २०१९ चुनाव घोषणापत्रमा समावेश गरियो।

भूगोल

जम्मू र कश्मीर कश्मीर उपत्यका, तवी उपत्यका, चेनाब उपत्यका, पुन्च उपत्यका, सिन्ध उपत्यका, र लिडर उपत्यका जस्ता धेरै उपत्यकाहरूको घर हो। कश्मीर उपत्यका १०० किमी (६२ माइल) चौडा र क्षेत्रफलमा १५,५२०.३ किमी २ (५,९९२.४ वर्ग मील) छ। हिमालयले कश्मीर उपत्यकालाई तिब्बती पठारबाट विभाजन गर्दछ जबकि पीर पन्जाल दायरा, जसले उपत्यकालाई पश्चिम र दक्षिणबाट घेर्छ, यसलाई सिन्धु-गङ्गा मैदानको पन्जाब मैदानबाट अलग गर्दछ।