चन्द्रिका कुमारतुङ्गा
चन्द्रिका कुमारतुङ्गा (सिंहली: චන්ද්රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග,तमिल: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க; जन्म २९ जुन १९४५) एक श्रीलङ्काली राजनीतिज्ञ हुन् जसले १२ नोबेम्बर १९९४ देखि १९ नोबेम्बर २००५ सम्म श्रीलङ्काको पाँचौ राष्ट्रपतिको रूपमा सेवा गरेकि थिइन् । अहिलेको मिति सम्म उनी देशको एक मात्र महिला राष्ट्रपति हुन्। उनी २००५ सम्म श्रीलङ्का फ्रिडम पार्टी को नेता समेत भाएकी थिइन्। [१][२] २०१५ मा उनी राष्ट्रिय एकता तथा पुननिर्माण कार्यालयको अध्यक्ष चयन भइन् ।[३]
चन्द्रिका कुमारतुङ्गा | |
|---|---|
 | |
| पाँचौ श्रीलङ्काको राष्ट्रपति | |
| कार्यकाल १२ नोबेम्बर १९९४ – १९ नोबेम्बर २००५ | |
| प्रधानमन्त्री | सिरिमावो बन्दरानाइके रत्नश्री विक्रमनायके रणिल बिक्रमासिंघे महिन्दा राजपाक्ष |
| पूर्वाधिकारी | Dingiri Banda Wijetunga |
| उतराधिकारी | महिन्दा राजपाक्ष |
| ११औँ श्रीलङ्काको प्रधानमन्त्री | |
| कार्यकाल १९ अगस्ट १९९४ – १२ नोबेम्बर १९९४ | |
| राष्ट्रपति | Dingiri Banda Wijetunga |
| पूर्वाधिकारी | रणिल बिक्रमासिंघे |
| उतराधिकारी | सिरिमावो बन्दरानाइके |
| श्रीलङ्का फ्रिडम पार्टीको नेता | |
| कार्यकाल १९९४–२००६ | |
| पूर्वाधिकारी | सिरिमावो बन्दरानाइके |
| उतराधिकारी | महिन्दा राजपाक्ष |
| व्यक्तिगत विवरण | |
| जन्म | चन्द्रिका बन्दरानाइके २९ जुन १९४५ कोलम्बो, ब्रिटिस सिलोन |
| राजनीतिक दल | श्रीलङ्का फ्रिडम पार्टी |
| जीवन साथी | विजय कुमारातुंगा (१९७८–१९८८) |
| सन्तान(हरू) | २ |
| अभिभावक(हरू) | एस.डब्लु.आर.डी बन्दरानाइके (पिता) सिरिमावो बन्दरानाइके (आमा) |
| निवास | होरगोल्ला वालुवा |
| हस्ताक्षर |  |
| वेबसाइट | Official website |
प्रारम्भिक जीवन र परिवार
सम्पादन गर्नुहोस्
चन्द्रिका बन्दरानाइकेको जन्म जुन २९, १९४५ मा कोलम्बोमा भएको थियो। उनको परिवार अर्को वर्ष रोसमेड प्लेस , कोलम्बोमा बसाई सर्यो ।
उनका पिता एस.डब्लु.आर.डी बन्दरानाइके अक्सफार्डबाट दीक्षित थिए, जो उनी जन्मेको समयमा स्थानीय प्रशासन मन्न्री थिए।
शिक्षा
सम्पादन गर्नुहोस्चन्द्रिकाको शिक्षा सेन्ट ब्रिजेट कन्भेन्ट , कोलम्बोमा भयो र रोमन क्याथोलिक याक्युनस विश्वविद्यालयमा कानुनको अध्ययनको लागि भर्ना भइन् । तर, उनले पढाई नसक्दै याक्युनस छोडेर छात्रवृत्तिमा पढ्न फ्रान्स गईन । उनले १९६८ देखि १९७३ सम्म पढेर विकास अर्थशास्त्रमा पी.एच.डी गरिन् ।[४][५] उनी धाराप्रवाह सिन्हाला भाषा, अङ्ग्रेजी भाषा र फ्रान्सेली भाषा बोल्न सक्थिन्।[६]
सुरुको राजनीति
सम्पादन गर्नुहोस्उनी १९७२ मा श्रीलङ्का फर्किन। उनकी आमा दोश्रो पटक श्रीलङ्काको प्रधानमन्त्री बनेकी थिइन् र सामाजिक विकासको बृहत कार्यक्रममा १९७१ मा कम्युनिस्ट बाधा भोग्नु परेको थियो।[७] श्रीलङ्का फर्केपछि उनी आफ्नी पिताले सुरु गरेको र अहिले आमाले नेतृत्वको कार्यक्रमको सक्रिय सदस्य बनिन ।१९७४ मा उनी महिला सङ्घको कार्यकारी समितिको सदस्य बनिन ।
शक्तिमा उदय
सम्पादन गर्नुहोस्जेभीपी बिद्रोहको अन्त्य पछि , चन्द्रिका १९९०मा देशव्यापी भ्रमण गरेर राजनीतिमा लागिन्। १९९३ मा उनी पश्चिमी प्रादेशिक परिषदको निर्वाचनमा उनी मुख्य मन्त्रीमा बिजयी भइन् ।
प्रधानमन्त्री
सम्पादन गर्नुहोस्१९९४ को निर्वाचन पछि, उनी श्रीलङ्का फ्रिडम पार्टीको नेता बनिन। यो निर्वाचनमा उनी गम्पाहा जिल्लाबाट अगस्ट १९९४ मा निर्वाचित भइन् । सिलोन वर्कर्स पार्टीको सहयोगमा १९ अगस्ट १९९४ मा उनको गठबन्धनले चन्द्रिका प्रधानमत्री को सरकार बन्यो जहाँ उनको आमा समेत मन्त्रिपरिषद्को सदस्य थिइन् ।[८] तत्काल नोबेम्बरमा राष्ट्रपति निर्वाचनको आह्वान गरियो।
राष्ट्रपति
सम्पादन गर्नुहोस्राष्ट्रपति निर्वाचनमा उनको बिपक्षी गामिनी दिसानायाके थिए। तर लिट्टेको आत्मघाती बम विष्फोटमा दिसनायाकेको हत्या भएपछि उनकी बिधवा पत्नी श्रीमा दिसनायाकेले उनको मनोनयन फिर्ता लिइन्। १९९४ को राष्ट्रपतिय निर्वाचनमा चन्द्रिका ६२.२८ % मत ल्याउदै विजयी भइन् । १९९४ नोबेम्बरमा श्रीलङ्काको प्रथम महिला राष्ट्रपति भएपछि, उनले प्रधानमन्त्रीको आफ्नो उत्तरधिकारीको रूपमा आफ्नी आमा सिरिमावो बन्दरानाइकेलाई नियुक्त गरिन् ।
व्यक्तिगत जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्चन्द्रिकाको विवाह चलचित्रकर्मी तथा राजनीतिज्ञ विजय कुमारतुङ्गासँग १९७८ मा भएको थियो, जसको १६ फेब्रुअरी १९८८ मा हत्या भयो।
सम्मान
सम्पादन गर्नुहोस्चन्द्रिका कुमारतुङ्गालाई २०१८ मा फ्रेन्च पदक कमान्डर अफ लिजन अफ अनरले सम्मानित गरियो।[९]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "BBC Profile: Chandrika Kumaratunga", BBC News, २६ अगस्ट २००५।
- ↑ "चन्द्रिका"।
- ↑ "Former President Chandrika Kumaratunga, Chairperson of the Office for National Unity and Reconciliation addresses the High Level Thematic Debate on UN, Peace & Security - Sri Lanka", www.un.int, अन्तिम पहुँच ७ नोभेम्बर २०१८।
- ↑ "Alumni - Sciences Po International", www.sciencespo.fr, ४ फेब्रुअरी २०१५, अन्तिम पहुँच ७ नोभेम्बर २०१८।
- ↑ "Chandrika awarded France’s Highest National Honour", Daily News (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०१८-०९-२२।
- ↑ "Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood", BBC News, ९ अक्टोबर २०००।
- ↑ President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 Sept 2014
- ↑ Prime Ministers
- ↑ "Chandrika becomes first Sri Lankan to be awarded France’s highest national order | FT Online", www.ft.lk (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०१८-०९-२२।