गोयाइनघाट उपजिल्ला

गोयाइनघाट (बङ्गाली: গোয়াইনঘাট) बङ्गलादेशको सिलेट जिल्लाको एक उपजिल्ला हो। यो उपजिल्ला सिलेट विभाग अन्तर्गत पर्दछ।

गोयाइनघाट গোয়াইনঘাট ꠉꠥꠀꠁꠘꠉꠣꠐ
उपजिल्ला
गोयाइनघाट बाङ्लादेशको नक्शामा गोयाइनघाट उपजिल्लाको अवस्थिति
निर्देशाङ्क: २५°६.२′उ॰ ९१°५३.५′पू॰
देश	बङ्गलादेश
विभाग	सिलेट विभाग
जिल्ला	सिलेट जिल्ला
क्षेत्रफल
• जम्मा	४८६.१ किमी२ (१८७.७ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् २००१)
• जम्मा	२०७,१७०
• घनत्व	४३०/किमी२ (११००/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+६ (बङ्गलादेशी मानक समय)
वेबसाइट	gowainghat.sylhet.gov.bd

भूगोल

गोयाइनघाट उपजिल्ला बङ्गलादेशको दक्षिण पूर्व भागमा पर्छ भने यो उपजिल्ला २४°५५' देखि २५°११' उत्तर अक्षांश र ९१°४५' देखि ९२°०१' पूर्वी देशान्तरणमा अवस्थित छ। गोयाइनघाट उपजिल्लाले बङ्गलादेशको कुल क्षेत्रफल मध्ये १४४.४८ वर्ग किलोमिटर ओगटेको छ। यस उपजिल्लालाई भारतको मेघालय राज्यले उत्तर, सिलेट सदर र जैन्तापुर उपजिल्लाले दक्षिण, जैन्तापुर उपजिल्लाले नै पूर्व र कोम्पनीगञ्ज उपजिल्लाले पश्चिमबाट घेरेको छ। शाडि गोयाइन, पियाइन, दमदम सिमसार क्षेत्र, बड दैया, शिलचाँद, बड डुङ्गाई, उनाई, बलालि, नलकुरी बिल आदि यस उपजिल्लाका प्रमुख नदी तथा नहरहरू हुन्।

जनशाङ्खिकि

जिल्ला विभाग प्रतिवेदनका अनुसार यस जिल्लाको कुल जनसङ्ख्या २०७१७० रहेको छ जसमध्ये पुरुषको जनसङ्ख्या १०७३१४ छ भने महिलाको जनसङ्ख्या ९९८५६ रहेको छ। धर्मका आधारमा यस जिल्लामा इस्लाम धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १९०५१८ छ भने हिन्दु धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १५८०९ रहेक‍ छ। त्यस्तैगरी बौद्ध धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या ७११, इसाई धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या २२ अन्य धर्मका मानिसहरूको जनसङ्ख्या ११० रहेको छ। यस उपजिल्लामा खसिया जनजातिहरू बसोबास गर्छन्। यस उपजिल्लामा १३१ मस्जिद र ८ मन्दिरहरू रहेका छन्। यस उपजिल्लाका ४४.७६% जनसङ्ख्याले शुद्ध पिउने पानीका लागि पानी तान्ने मोटर र धारोको प्रयोग गर्दै आएका छन् भने ३७.७७% ले पोखरी, १.१४% ले टुटी र ९.७७% ले अन्य माध्यमबाट पानीको प्रयोग गर्दै आएका छन्। यस उपजिल्लाको कुल घरहरू मध्ये २८.८९% घरहरूमा अझै पनि सुविधा सम्पन्न अर्थात पक्की सौचालय सुविधा रहेको छैन। यस उपजिल्लामा १ उपजिल्ला स्वस्थ्य जाँच केन्द्र, ३ ग्रामीण स्वस्थ्य केन्द्र, ५ परिवार नियोजन केन्द्रहरू रहेका छन्।

अर्थतन्त्र

यस उपजिल्लाको अर्थतन्त्र मुख्यतया कृषिमा आधारित छ। यस उपजिल्लाका अधिकांश मानिसहरू किसान हुन्। यस उपजिल्लामा मुख्यतया धान, गहुँ, आलु, प्याज, तोरी, पानको पात तथा अन्य अन्न बालीहरू उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा मुख्यतया कटहर, केरा, भुइँकटर, नरिवल, कागती, खरबुजा आदि उत्पादन हुँदै आएको छ। यस उपजिल्लामा धान कुटानी केन्द्र, गहुँ पिसानी केन्द्र, काष्ठ सामग्री उत्पादन केन्द्र, बरफ उद्योग तथा प्लाष्टिक सामग्री उत्पादन कारखाना रहेका छन्। यस उपजिल्लाले मुख्यतया चिया, पानको पात, सुन्तला, माछा लगायत मौसमी तरकारी र अन्य फलफूलहरू निर्यात गर्दै आएको छ। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख रहेको आलसको तेल र तिल पनि निम्न मात्रमा उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा १९ हाटबजार तथा मेलाहरू सञ्चालन रहेका छन्। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख ठेला, गोरू गाडा र रथहरू सामान ओसारपसार तथा यातायातका साधन बन्द‌ै आएका छन्। यस उपजिल्लामा १० माछापालन केन्द्र, २ दुग्ध सङ्कलन केन्द्र तथा २० कुखुरापालन केन्द्र रहेका छन्।

यस जिल्लाको मुख्य आय श्रोतको बाटो भनेको कृषि र खेती हो जसमा जिल्लाकै ५९.४०% मानिसहरू संलग्न छन्। यस जिल्लाका मानिसहरू अन्य जस्तै मजदुरीमा १४.१४%, उद्योगमा ०.५५% वाणिज्यमा ९.५४%, सञ्चार र यातायातमा ०.७६%, निर्माण क्षेत्रमा ०.४९%, सुविधामा २.३६%, धार्मिक सेवामा ०.४२%, वैदेशिक रोजगारी तथा भाडामा १.२४% र अन्यमा १०.८९% रहेका छन्।

प्रशासन

प्रशासकीय गोयाइनहाट थानाको स्थापना सन् १९०८ मा भएको थियो भने सन् १९८३ मा यसलाई उपजिल्लामा परिणत गरिएको थियो। हाल यस उपजिल्लामा ९ सङ्घ परिषद्, २६० मौजा/महल्ला र २६७ गाउँहरू रहेका छन्। यस उपजिल्लाका सङ्घ परिषद्हरू यस प्रकार छन्; रुस्तमपुर सङ्घ परिषद्, पश्चिम जाफलङ् सङ्घ परिषद्, पूर्व जाफलङ सङ्घ परिषद्, लेङ्गाँडा सङ्घ परिषद्, आलीरगाँउ सङ्घ परिषद्, फतेपुर सङ्घ परिषद्, नन्दिरगाँउ सङ्घ परिषद्, तोयाकुल सङ्घ परिषद्, डौबाडी सङ्घ परिषद्।

शिक्षा

यस जिल्लाको कुल साक्षरता दर २२.८२% रहेको छ जसमध्ये पुरुषको साक्षरता २७.०२% छ भने महिलाको साक्षरता दर १८.२९%रहेको छ। यस उपजिल्लाका केही उत्कृष्ट शिक्षण संस्थाहरू यस प्रकार छन्; गोयानइघाट उच्च विद्यालय, गोयाइनहाट उच्च विद्यालय (सन् १९५२), आलीगाँओ उच्च विद्यालय आदि।