शेरपुर उपजिल्ला

शेरपुर (बङ्गाली: শেরপুর উপজেলা) बङ्गलादेशको उत्तरी भागमा पर्ने जिल्ला बगुडा जिल्लाको एक उपजिल्ला हो। यो उपजिल्ला राजशाही विभागमा अन्तर्गत पर्दछ। सन् १९६२ मा शेरपुर थानाको स्थापना भएको थियो भने सन् १९८३ का दिन यसलाई उपजिल्लामा परिणत गरिएको थियो। यस उपजिल्लाको नाम यहाँ रहेको प्रशासकीय नगर शेरपुरबाट राखिएको हो। यस क्षेत्रमन प्राचीन कालमा सिंहहरू बस्ने भएकाले यसलाई शेरपुर भनिएको थियो।

शेरपुर শেরপুর
उपजिल्लाहरू
शेरपुर बङ्गलादेशको नक्शामा शेरपुर उपजिल्लाको अवस्थिति
निर्देशाङ्क: २४°४०′उ॰ ८९°२५′पू॰
देश	बङ्गलादेश
विभाग	राजशाही विभाग
जिल्ला	बगुडा जिल्ला
क्षेत्रफल
• जम्मा	२९५.९३ किमी२ (११४.२६ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११ को राष्ट्रिय जनगणना अनुसार)
• जम्मा	३३२,८२५
• घनत्व	११००/किमी२ (२९००/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+६ (बङ्गलादेशी मानक समय)
हुलाक कोड	५८४० देखि ५८४१
वेबसाइट	sherpur.bogra.gov.bd

भूगोल

शेरपुर उपजिल्ला बङ्गलादेशको उत्तरी भागमा पर्छ भने यो उपजिल्ला २४°३२' देखि २४°४४' उत्तर अक्षांश र ८९°२०' देखि ८९°३२' पूर्वी देशान्तरणमा अवस्थित छ। शेरपुर उपजिल्लाले बङ्गलादेशको कुल क्षेत्रफल मध्ये २९६.२७ वर्ग किलोमिटर ओगटेको। यस उपजिल्लालाई शाजाहानपुर उपजिल्लाले उत्तर, राईगञ्ज र तरास उपजिल्लाले दक्षिण, धुनट उपजिल्लाले पूर्व र सिङ्डा र नन्दिग्राम उपजिल्लाले पश्चिमबाट घेरेको छ।

इतिहास

बङ्गलादेश मुक्ति अभियान सन् १९७१ मा देश व्यापी रूपमा शुरू भएको थियो भने २५ अप्रिल १९७१ का दिन पाकिस्तानी सेना यस उपजिल्ला अन्तर्गत पर्ने इटाख‍ला भन्ने ठाउँमा ३२ सर्वसाधारणको अपहरण गरी सामूहिक हत्या गरेका थिए। २६ अप्रिलका दिन पाकिस्तानी सेनाले घोगा पुलमा ३०० भन्दा बढी बङ्गलादेशी नागरिकको सामूहिक हत्या गरेका थिए भने सोही दिन पाकिस्तानी सेनाले यस उपजिल्लाको दरिमुकान्दा भन्ने ठाउँमा २६ स्थानीय मानिसहरूको हत्या गरेका थिए। मे महिनामा पाकिस्तानी सेनाले कलानी गाउँमा आक्रमण गरी १०० भन्दा बढी सर्वसाधारणहरूको हत्या गरेका थिए।

जनशाङ्खिकि

उपजिल्ला विभाग प्रतिवेदनका अनुसार यस उपजिल्लाको कुल जनसङ्ख्या २८६३०८ रहेको छ जसमध्ये पुरुषको जनसङ्ख्या १४५४१४ छ भने महिलाको जनसङ्ख्या १४०८९५ रहेको छ। धर्मका आधारमा यस जिल्लामा इस्लाम धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या २५७३६६ छ भने हिन्दु धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या २८७१७ रहेको छ। त्यस्तै गरी बौद्ध धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या ५० र अन्य धर्मका मानिसहरूको जनसङ्ख्या १७५ रहेको छ। यस उपजिल्लामा सन्थल जनजाति बसोबास गर्छन्। यस उपजिल्लामा ४६१ मस्जिद, ५६ मन्दिर र १ गिर्जाघर रहेका छन्। धर मोकम मस्जिद, शेर मोकम मस्जिद आदि यस उपजिल्लाका प्रख्यात धार्मिक स्थलहरू हुन्।

अर्थतन्त्र

यस उपजिल्लाको अर्थतन्त्र मुख्यतया कृषिमा आधारित छ। यस उपजिल्लामा ५०.०८% कृषि योग्य जमिन छ। यस उपजिल्लामा धान, जुट, गहुँ, आलु, उखु, तोरी आदि अन्न बालीहरू उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा मुख्यतया आँप र केरा उत्पादन हुँदै आएको छ। यस उपजिल्लामा ५१६ धान कुटानी केन्द्र, ४४ स मिल, २५१ गहुँ पिसानी केन्द्र, १२ चिस्यान केन्द्र र १ सिमेन्ट कारखाना सञ्चालनमा रहेका छन्। यस उपजिल्लाले जुट, मकै, गहुँ, धान, मौसमी तरकारी तथा अन्य फलफूलहरू निर्यात गर्दै आएको छ। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख रहेका आलसको तेल, सखरखण्ड, तील र उखु पनि निम्न मात्रमा उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा ३४ हाटबजार तथा मेलाहरू सञ्चालन रहेका छन्। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख ठेला, गोरू गाडा र रथहरू सामान ओसारपसार तथा यातायातका साधन बन्द‌ै आएका छन्। यस उपजिल्लामा १७२ कुखुरा पालन केन्द्र, १८१ दुग्ध सङ्कलन केन्द्र र ३२ माछा पालन केन्द्रहरू रहेका छन्।

यस उपजिल्लाको मुख्य आय श्रोतको बाटो भनेको कृषि र खेती हो जसमा जिल्लाकै ६१.३३% मानिसहरू संलग्न छन्। यस जिल्लाका मानिसहरू अन्य जस्तै १.४४% मजदुरी, व्यापार र उद्योगमा १.३७%, वाणिज्यमा १४.५०%, सञ्चार र यातायातमा ४.४७%, निर्माण क्षेत्रमा १.८८%, सुविधा ५.७९%, धार्मिक सेवा ०.१६% र अन्य ७.१९% रहेका छन्।

प्रशासन

प्रशासकीय शेरपुर थानाको स्थापना सन् १९६२ भएको थियो भने सन् १९८३ मा यसलाई उपजिल्लामा परिणत गरिएको थियोे। शेरपुर उपजिल्ला शेरपुर नगरपालिका र १० सङ्घ परिषदमा विभाजन गरिएको छ जुन यस प्रकार छन्; भविनासपुर सङ्घ परिषद्, विशालपुर सङ्घ परिषद्, गारिदह सङ्घ परिषद्, कमलाकान्दि सङ्घ परिषद्, खानपुर सङ्घ परिषद्, कुसुम्बी सङ्घ परिषद्, मिरजापुर सङ्घ परिषद्, शाह -बेङ्दी सङ्घ परिषद्, शिमाबाडी सङ्घ परिषद्, सौगात सङ्घ परिषद्। यस उपजिल्लाका सङ्घ परिषद्हरू २२० मौजा र ३२२ गाउँहरूमा विभाजित छन्। शेरपुर नगरपालिका ९ वडा र १९ महल्लामा विभाजित छ।

शिक्षा

यस उपजिल्लाको कुल साक्षरता दर ३६.३% रहेको छ जसमध्ये पुरुषको साक्षरता ४१.५% छ भने महिलाको साक्षरता दर ३१% रहेको छ। यस उपजिल्लामा ७ क्याम्पस, ६ प्राबिधिक शिक्षण संस्था, ४९ माध्यमिक विद्यालय, ११९ प्राथमिक विद्यालय, २० बाल उद्दान केन्द्र र १०४ मदरसाहरू रहेका छन्। यस उपजिल्लाका केसमध्ये पुरुषको साक्षरता ४१.५% छ भने महिलाको साक्षरता दर ३१% रहेको छ। यस उपजिल्लामा ७ क्याम्पस, ६ प्राबिधिक शिक्षण संस्था, ४९ माध्यमिक विद्यालय, ११९ प्राथमिक विद्यालय, २० बाल उद्दान केन्द्र र १०४ मदरसाहरू रहेका छन्। यस उपजिल्लाका केही उत्कृष्ट विद्यालयहरू यस प्रकार छन्; शेरपुर क्याम्पस (सन् १९६७), चनोका उच्च विद्यालय (सन् १९५६), शेरपुर उच्च माध्यमिक विद्यालय (सन् १९६८), पल्ली उनयन प्रयोगशाला विद्यालय तथा क्याम्पस (सन् १९८५), शाहिदिया अलि मदरसा (सन् १९३७) आदि।