"चीनको विशाल पर्खाल" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
कुनै सम्पादन सारांश छैन |
Reverted to revision 369928 by Krish Dulal: Problem with infobox. (ट्विङ्कल) |
||
पङ्क्ति १:
{{Infobox World Heritage Site
|
| Image = [[File:Great Wall of China July 2006.JPG|250px|चिनको पर्खाल]]
| State Party = {{flag|China}}
| Type = Cultural
| ID = 438
| Year = १९८७
| Session = 11th
▲ | designation1_criteria = i, ii, iii, iv, vi
▲ | designation1_number = [http://whc.unesco.org/en/list/438 438]
▲ | designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in Asia|Asia-Pacific]]
}}
==परिचय==
अग्रेंजीमा ग्रेटवाल(Great Wall) भनिने चीनको बिशालकाय पर्खाल इशापूर्व ६५६मा बाह्य आक्रमणबाट बच्नका लागि चू राज्यका राजा चङले सर्वप्रथम सुरक्षाको कारण निर्माण गराएका
'''चीनको विशाल पर्खाल''' [[माटो]] र [[ढुंगा]]बाट बनेको एउटा किलानुमा पर्खाल हो जस्लाई [[जनबादी गणतन्त्र चीन|चीन]]को विभिन्न शासकहरू द्वारा उत्तरी हमलावरहरूबाट रक्षाको लागि [[पाँचौँ शताब्दी]] ईसा पूर्वदेखि सोह्रौँ शताब्दी सम्म बनाईयो। कई पर्खालहरू कि सामूहिक रूपले महान पर्खाल, जुन पुनर्निर्माण गरिएको छ र 5 औं शताब्दी ईसा पूर्व देखि 16 औं सताब्दीको माध्यमले बनाए राखयोको रूपमा सन्दर्भित गर्दै छन् 5 औं शताब्दी ईसा पूर्व पछि देखि निर्मित गरिएको छ। यसको विशालताको अंदाज यसै कुराबाट लगाउन सकिन्छ कि यस मानव निर्मित ढांचालाई अन्तरिक्षबाट पनि हेर्न सकिन्छ।▼
यो भित्ता ६,४०० [[किलोमीटर]] (१०,००० ली, चीनी लंबाई मापन इकाई) क्षेत्रमा फैलिएको छ। <ref>डेमियन जिमरमैन, [http://www.american.edu/ted/ice/wall.htm ICE केस स्टडीज: द ग्रेट वाला अफ चाइना], डिसेम्बर १९९७</ref> यसको विस्तार पूर्वमा [[शानहाइगुआन]]देखि पश्चिममा [[लोप नुर]] सम्म छ, र कुल लंबाई लगभग ६७०० कि.मी. (४१६० मील) छ। <ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9037891/Great-Wall-of-China|title=ब्रिटैनिको विश्वकोश अनलाइन– चीनको महान भित्ता|accessdate=२३ अक्टोबर २००७|dateformat=mdy}}</ref> हुनत पुरातत्व सर्वेक्षण विभागको हालको सर्वेक्षण अनुसार समग्र महान भित्ता, आफ्नो सबै शाखाहरू सहित 8851.8 सम्म फैलिएको छ।<ref name="Great Wall of China 'even longer'">{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm|title=ग्रेट वाल अफ चाइना 'ईवन लन्गर'|publisher=[[बीबीसी]]|date=2009-04-20|accessdate=2009-04-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|title=चाइना'ज ग्रेट वाला फर लन्गर दैन थौट: सर्वे|publisher=[[:en:Agence France-Presse|AFP]]|date=2009-04-20|accessdate=2009-04-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/chinas-great-wall-far-longer-than-thought-survey-20090420-acas.html|title=चाइना'ज ग्रेट वाल फर लन्गर दैन थौट: सर्वे|publisher=''[[:en:The Sydney Morning Herald|द संडे मर्निंग हेराल्ड]]''|date=2009-04-20|accessdate=2009-04-20}}</ref>▼
आफ्नो उत्कर्षमा मिंग वंशको सुरक्षा हेतु दस लाख भन्दा धेरै मान्छेहरू नियुक्त थिये।<ref>[http://library.thinkquest.org/C004471/tep/en/cultures/chinese.html द ग्रेट वाल अफ चाइना]</ref> अनुमानित छ, कि यस महान भितअ निर्माण परियोजनामा लगभग २० देखि ३० लाख मानिषहरूले आफ्नो जीवन लगाई दिएको थिये।<ref name="ICE">डैमियन जिमर्मैन, [http://www.american.edu/ted/ice/wall.htm द ग्रेट वाल अफ चाइना], ICE केस स्टडीज, डिसेम्बर, १९९७</ref>▼
चीनमा राज्यको रक्षा गर्नको लागि पर्खाल बनाउने शुरुवात भयो आठौँ शताब्दी ईसापूर्वमा जुन बेला कुई ( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Qi) , यान( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Yan) र जाहो ( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Zhao) राज्यहरूले तीर र तलवारहरूको आक्रमणबाट बचनको लागि माटो र ढुंगालाई ढाँचामा दबाएर बनाएको ईटाबाट भित्ताको निर्माण गर्यो। ईसादेखि २२१ वर्ष पूर्व चीन किन ( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Qin) साम्राज्य अन्तर्गत आयो। यस साम्राज्यनले सबै स-साना राज्यहरूलाई संयुक्त गरेर एक अखंड चीनको रचना गर्यो। किन साम्राज्यदेखि शासकहरूले पूर्वमा बनाएको विभिन्न भित्ताहरूलाई मिलाएर एकै बनाई दियो जुन की चीनको उत्तरी सीमा बन्यो। पांचौँ शताब्दीदेखि धेरै पछि सम्म धेरै भित्ताहरू बन्यो, जस्लाई मिलाएर चीनको भित्ता भनियो। प्रसिद्ध भित्ताहरूमा एउटा २२०-२०६ ई.पू.मा चीनको प्रथम सम्राट किन शी हुआंगले बनाउन लगाको थियो। त्यस भित्ताको अंशको केही अवशेष मात्रै बचेको थियो। यो मिंग वंश द्वारा बनाएको वर्तमान भित्ताको सुदूर उत्तरमा बनेको थियो। <ref>[http://www.ccds.charlotte.nc.us/History/China/save/barrett/barrett.html महान भित्ताको निर्माण]</ref> ▼
नयाँ चीनको धेरै लामो सीमा आक्रमणकारीहरूको लागि खुलेको थियो यसैले किन शासकहरूले भित्तालाई चीनको बाकी सीमाहरू सम्म फैलाउनु शुरू गरि दियो। यस कार्यको लागि अथम परिश्रम एवं साधनहरूको आवश्यकता थियो। पर्खाल बनाउने सामग्रीलाई सीमाहरू सम्म लईजानु एक कठिन कार्य थियो त्यसैले मजदूरहरूले स्थानीय साधनहरूको उपयोग गर्दै पर्वतहरू नजीक ढुंगाहरू र मैदानी माग नजीक माटो र ढुंगाको भित्ताको निर्माण गर्यो। ▼
आज यो भित्ताले विश्वमा चीनको नाम फैलाएको छ, र [[युनेस्को]] द्वारा १९८७ देखि [[विश्व धरोहर]] घोषित छ।▼
▲अग्रेंजीमा ग्रेटवाल(Great Wall) भनिने चीनको बिशालकाय पर्खाल इशापूर्व ६५६मा बाह्य आक्रमणबाट बच्नका लागि चू राज्यका राजा चङले सर्वप्रथम सुरक्षाको कारण निर्माण गराएका थिए। उनले निर्माण सुरु गरेको उक्त पर्खालको विभिन्न समयका राजा महाराजाहरूले थप्दै जोड्दै लम्बाइ बढाएर लगेर आजको संरचनामा आईपुगेको छ।
ग्रेटवालको निर्माण सँगसँगै स-साना राज्यहरू एकीकरण हुन थालेकोले ग्रेटवाल निर्माणले विशाल चीन बनाउन सहयोग पुर् याएको विश्वास गरिन्छ। सन् १९८७मा विश्व सम्पदा सूचीमा समावेश भएको चीनको ग्रेटवाल यस्तो ऐतिहासिक तथा सांस्कृतिक वास्तुकलाको नमुना हो जसले हालसम्म पनि संसारका अधिकांश मानिसहरूलाई आकर्षण गरिरहेको छ । यो ग्रेटवाल संसारको सातौ आश्चर्यमध्येको एक पनि हो ।
[[Image:GreatWall 2004 Summer 4.jpg|250px|right|चीनको ग्रेटवाल (The Great Wall)]]
Line ५४ ⟶ २७:
पर्खाल खासगरी सुरक्षाको दृष्टिकोणबाट सैनिक परिचालन गर्न सोहीअनुरूप निर्माण गरिएको छ । सैनिकहरूलाई सुरक्षा दिन पर्खाल एक मीटर जति अग्लो ढुंगाको जोडाइ गरी उठाइएको छ । पर्खालमा शत्रु पक्षलाई हेर्न स-साना प्वालहरू बनाइएको छ । प्रत्येक तीनसयदेखि पाँचसय मीटरको फरकमा पर्खालमाथि छानो लगाइएका स-साना कोठा बनाइएका छन् । ती कोठा युद्धको समयमा सुरक्षित रहन युद्ध रणनीति तयार पार्न र शत्रूपक्षलाई निगरानी गर्नका लागि बनाइएका हुन् । त्यति लामो ग्रेटवाल मुनिबाट वारिपारि जाने उद्देश्यले मुख्य-मुख्य ठाउँमा प्रवेशद्वार बनाइएको छ । ग्रेटवालको पूर्वी भागबाट प्राचीन चीनको राजधानी बेइजिङ जान तत्कालीन समयमा बनाइएको जुयोङग्वान प्रवेशद्वार धार्मिक तथा ऐतिहासिक दृष्टिले महत्वपूर्ण र कलात्मक छ । सन् १३४५मा बनाइएको यो प्रवेशद्वार बेइजिङबाट ५० कि.मी. उत्तर पश्चिममा पर्दछ । यस प्रवेशद्वारको माथि सेता मार्बलले बनाइएको प्यागोडा शैलीको बरण्डा छ । त्यस बरण्डामा प्रवेश गर्ने अति कलात्मक ६ पाटे ढोका छ । ढोकामा स्वर्गका राजाका चारवटा चम्किला आकृति बनाइएका छन् । त्यही ढोकाको खापामा बुद्धको आकृति खोपिएको छ । त्यहाँ विभिन्न भाषामा बुद्ध धर्मसम्बन्धी श्लोकहरू लेखिएका छन् । संस्कृत, तिब्बती, मंगोलियन, उगुर र चिनियाँ भाषामा बुद्ध धर्मसम्बन्धी श्लोकहरू ६०० बर्षअघि खोपिएका हुन् । सुरक्षाको दृष्टिकोणबाट त्यसबेला बनाइएको ग्रेटवाल मौलिक तथा चिनियाँ शैलीको छ । तर यो पर्खाल निर्माणको सोचचाहिँ पश्चिमी मुलुकबाट प्रभावित भएको अनुमान गरिन्छ। प्राचीन ग्रीक तथा रोमले स्कटल्याण्ड र इङल्याण्डको बीचमा सुरक्षाका लागि ग्रेटवाल बनाउनुअघि नै हयाड्रीयन पर्खाल बनाइसकेका थिए ।
▲'''चीनको विशाल पर्खाल''' [[माटो]] र [[ढुंगा]]बाट बनेको एउटा किलानुमा पर्खाल हो जस्लाई [[जनबादी गणतन्त्र चीन|चीन]]को विभिन्न शासकहरू द्वारा उत्तरी हमलावरहरूबाट रक्षाको लागि [[पाँचौँ शताब्दी]] ईसा पूर्वदेखि सोह्रौँ शताब्दी सम्म बनाईयो। कई पर्खालहरू कि सामूहिक रूपले महान पर्खाल, जुन पुनर्निर्माण गरिएको छ र 5 औं शताब्दी ईसा पूर्व देखि 16 औं सताब्दीको माध्यमले बनाए राखयोको रूपमा सन्दर्भित गर्दै छन् 5 औं शताब्दी ईसा पूर्व पछि देखि निर्मित गरिएको छ। यसको विशालताको अंदाज यसै कुराबाट लगाउन सकिन्छ कि यस मानव निर्मित ढांचालाई अन्तरिक्षबाट पनि हेर्न सकिन्छ।
▲यो भित्ता ६,४०० [[किलोमीटर]] (१०,००० ली, चीनी लंबाई मापन इकाई) क्षेत्रमा फैलिएको छ। <ref>डेमियन जिमरमैन, [http://www.american.edu/ted/ice/wall.htm ICE केस स्टडीज: द ग्रेट वाला अफ चाइना], डिसेम्बर १९९७</ref> यसको विस्तार पूर्वमा [[शानहाइगुआन]]देखि पश्चिममा [[लोप नुर]] सम्म छ, र कुल लंबाई लगभग ६७०० कि.मी. (४१६० मील) छ। <ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9037891/Great-Wall-of-China|title=ब्रिटैनिको विश्वकोश अनलाइन– चीनको महान भित्ता|accessdate=२३ अक्टोबर २००७|dateformat=mdy}}</ref> हुनत पुरातत्व सर्वेक्षण विभागको हालको सर्वेक्षण अनुसार समग्र महान भित्ता, आफ्नो सबै शाखाहरू सहित 8851.8 सम्म फैलिएको छ।<ref name="Great Wall of China 'even longer'">{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm|title=ग्रेट वाल अफ चाइना 'ईवन लन्गर'|publisher=[[बीबीसी]]|date=2009-04-20|accessdate=2009-04-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|title=चाइना'ज ग्रेट वाला फर लन्गर दैन थौट: सर्वे|publisher=[[:en:Agence France-Presse|AFP]]|date=2009-04-20|accessdate=2009-04-20}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/chinas-great-wall-far-longer-than-thought-survey-20090420-acas.html|title=चाइना'ज ग्रेट वाल फर लन्गर दैन थौट: सर्वे|publisher=''[[:en:The Sydney Morning Herald|द संडे मर्निंग हेराल्ड]]''|date=2009-04-20|accessdate=2009-04-20}}</ref>
▲आफ्नो उत्कर्षमा मिंग वंशको सुरक्षा हेतु दस लाख भन्दा धेरै मान्छेहरू नियुक्त थिये।<ref>[http://library.thinkquest.org/C004471/tep/en/cultures/chinese.html द ग्रेट वाल अफ चाइना]</ref> अनुमानित छ, कि यस महान भितअ निर्माण परियोजनामा लगभग २० देखि ३० लाख मानिषहरूले आफ्नो जीवन लगाई दिएको थिये।<ref name="ICE">डैमियन जिमर्मैन, [http://www.american.edu/ted/ice/wall.htm द ग्रेट वाल अफ चाइना], ICE केस स्टडीज, डिसेम्बर, १९९७</ref>
▲चीनमा राज्यको रक्षा गर्नको लागि पर्खाल बनाउने शुरुवात भयो आठौँ शताब्दी ईसापूर्वमा जुन बेला कुई ( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Qi) , यान( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Yan) र जाहो ( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Zhao) राज्यहरूले तीर र तलवारहरूको आक्रमणबाट बचनको लागि माटो र ढुंगालाई ढाँचामा दबाएर बनाएको ईटाबाट भित्ताको निर्माण गर्यो। ईसादेखि २२१ वर्ष पूर्व चीन किन ( [[अङ्ग्रेजी भाषा|अङ्ग्रेजी]] :Qin) साम्राज्य अन्तर्गत आयो। यस साम्राज्यनले सबै स-साना राज्यहरूलाई संयुक्त गरेर एक अखंड चीनको रचना गर्यो। किन साम्राज्यदेखि शासकहरूले पूर्वमा बनाएको विभिन्न भित्ताहरूलाई मिलाएर एकै बनाई दियो जुन की चीनको उत्तरी सीमा बन्यो। पांचौँ शताब्दीदेखि धेरै पछि सम्म धेरै भित्ताहरू बन्यो, जस्लाई मिलाएर चीनको भित्ता भनियो। प्रसिद्ध भित्ताहरूमा एउटा २२०-२०६ ई.पू.मा चीनको प्रथम सम्राट किन शी हुआंगले बनाउन लगाको थियो। त्यस भित्ताको अंशको केही अवशेष मात्रै बचेको थियो। यो मिंग वंश द्वारा बनाएको वर्तमान भित्ताको सुदूर उत्तरमा बनेको थियो। <ref>[http://www.ccds.charlotte.nc.us/History/China/save/barrett/barrett.html महान भित्ताको निर्माण]</ref>
▲नयाँ चीनको धेरै लामो सीमा आक्रमणकारीहरूको लागि खुलेको थियो यसैले किन शासकहरूले भित्तालाई चीनको बाकी सीमाहरू सम्म फैलाउनु शुरू गरि दियो। यस कार्यको लागि अथम परिश्रम एवं साधनहरूको आवश्यकता थियो। पर्खाल बनाउने सामग्रीलाई सीमाहरू सम्म लईजानु एक कठिन कार्य थियो त्यसैले मजदूरहरूले स्थानीय साधनहरूको उपयोग गर्दै पर्वतहरू नजीक ढुंगाहरू र मैदानी माग नजीक माटो र ढुंगाको भित्ताको निर्माण गर्यो।
▲आज यो भित्ताले विश्वमा चीनको नाम फैलाएको छ, र [[युनेस्को]] द्वारा १९८७ देखि [[विश्व धरोहर]] घोषित छ।
== चित्र दीर्घा ==
| |||