विकिपिडिया

"क्यान्सर" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
सा Bhawani Gautam (वार्तालाप)द्वारा RajeshBotद्वारा गरिएको पछिल्लो संशोधनतर्फ उ
अशुद्ध शव्दहरु सुधार्ने कार्य(correction work), replaced: पाए जान्छ → पाइन्छ (2), चौथा → चौथो (2), संच using AWB (7794)
पङ्क्ति १:
 
{{हिन्दीबाट अनुवादित}}
 
{{Otheruses}}
पङ्क्ति ६६:
*'''विकिरण चिकित्सा''' : विकिरण देखि उपचार.
*'''सहयोगी चिकित्सा''' : उपचार, या त कीमोथेरपी या विकिरण चिकित्सा, जुन शल्य चिकित्सा पछि शेष क्यान्सरको कोशिकाहरुलाई मारनेको लागि दिए जाइन्छ।
*'''पूर्वानुमान''' : थेरेपी पछि उपचारको संभावनाहरु सामान्यतया निदान पछि पाँच साल [[क्यान्सर पीडित|जीवित रहउन]]को सम्भावनाको रूपमा व्यक्त गरिन्छ।वैकल्पिक रूप ले, यसलाइ वर्षोंको संख्याको रूपमा व्यक्त गरे जान सक्छ जब 50% रोगी अझै पनि जीवित हुन् .दुईटै नै संख्याहरु सैंकडों समान रोगिहरु देखि संचितसञ्चित गरिएको(थियो) आंकडों देखि उत्पन्न भयो व्युत्पन्न भयो हुन् जुन [[कपलान- मेयर अनुमानक|कपलन-मेयर वक्र]] बनाती हुन् .
 
==वर्गीकरण ==
पङ्क्ति १११:
कुनै पनि चीज जुन प्रतिकृति गर्छ (हमारी कोशिकाहरु) [[संभाव्यता|संभवतया]] त्रुटिहरु देखि पीडित हुन सक्छं (उत्परिवर्तन). यदि [[त्रुटि संशोधन|त्रुटि सुधार]] र रोकथाम ठीक प्रकार देखि न गरे जाये त्रुटिहरु बनी रहेंगी, र [[कोशिका विभाजन|पुत्री कोशिकाहरु]]को पनि स्थानांतरित हुन सक्छं.
 
साधारण तरिका मा, शरीर धेरै विधिहरु को माध्यम ले क्यान्सरको बिरुद्धबचनेको कोशिश गर्छ, जस्तै: [[एपोपटोसिस|एपोप्टोसिस]], सहायक अणु (कुनै DNA पोलीमरेज), सम्भवतः [[जीर्णता]] आदि. हुनत यिनीहरु त्रुटि सुधार विधिहरु साना मायनहरुमा अक्सर असफल हुन्छं, विशेष रूप ले यस्तो/यस्ता/यसरी वातावरणमा जहांजहाँ त्रुटिहरु को उत्पन्न होने र बढनको संभावनाहरु अधिक हुन्छं.
 
उदाहरणको लिए, यस्तो/यस्ता/यसरी वातारणमा विघटनकारी तत्व शामिल हुन सक्छन् जुन [[कार्सिनोजन या क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक|कार्सिनोजन]] (क्यान्सर पैदा गराउन वाला कारक) कहलाते छन्. या आवधिक चोट (भौतिक, ऊष्मा आदि) हुन सक्छ, या वातावरण जसमा कोशिकाहरु आफ्नो अस्तित्वको लागि विकसित भएन हुन् , जस्तै [[हाइपोक्सिया]] {{cite journal | author = Nelson DA, Tan TT, Rabson AB, Anderson D, Degenhardt K, White E | title = Hypoxia and defective apoptosis drive genomic instability and tumorigenesis | journal = Genes & Development | volume = 18 | issue = 17 | pages = 2095–107 | year = 2004 | month = September | pmid = 15314031 | pmc = 515288 | doi = 10.1101/gad.1204904 | accessdate = 2009-06-06}}</ref> (हेर्नुहोस उपभाग).
 
इस प्रकार देखि क्यान्सर एक ''प्रगतिशील'' रोग हो, र यिनीहरु प्रगतिशील त्रुटिहरु विस्तारै विस्तारै कोशिकामा संचितसञ्चित होती रहन्छं जब सम्म जंतुमा उपस्थित कोशिका आफ्नो कार्हरु को विपरीत कार्य हैन गराउन लगती.
 
वे त्रुटिहरु जुन क्यान्सरको कारण हुन्छं, अक्सर ''स्व-प्रवर्धनशील'' हुन्छं, अंततः एक घातीय दर
पङ्क्ति १२२:
उदाहरणको लिए:
 
*एक कोशिका त्रुटि सुधार मिसिनरीमा एक उत्परिवर्तन, उनि कोशिका र उनको संततिमा त्रुटिहरु को अधिक जोड देखि संचितसञ्चित होनेको कारण बन सक्छ।
 
*कोशिकाको संकेतन ([[अन्तः स्रावी]]) मिसिनरीमा एक उत्परिवर्तन, आस पासको कोशिकाहरुमा त्रुटि उत्पन्न गराउन वाला संकेत भेज सक्छ।
पङ्क्ति १३२:
इस प्रकार देखि क्यान्सर अक्सर कुनै त्रुटिहरु को कारण एक [[श्रृंखला अभिक्रिया]]को रूपमा विस्फोटित हुन्छ, यिनीहरु त्रुटिहरु संयुक्त भएर अधिक गंभीर त्रुटिहरु बनाती छन्.
 
ऐसी त्रुटिहरु जुन अधिक त्रुटिहरु उत्पन्न गर्छं, उनि प्रभावी रूप ले क्यान्सरको मूल कारण हुन् , र साथ ही, यिनीहरु यस कुराको कारण पनि हुन् कि क्यान्सरको उपचार धेरै मुश्किल छ: चाहे क्यान्सरको 10,000,000,000 कोशिकाहरु हरुमा सबैको मार दिन पछि, उनिमा देखि (और त्रुटि प्रवण पूर्व क्यान्सर कोशिकाहरु) केवल 10 कोशिकाहरु आफ्नो प्रतिकृति गर्न सक्छं या त्रुटि उत्पन्न गराउन वाला संकेतहरुलाई अन्य कोशिकाहरुलाई भेज सकती हुन् त प्रक्रिया फेरि देखि शुरू हुन्छ। यो विद्रोह सदृश परिदृश्य अवांछनीय [[योग्यतमको उत्तरजीविता]] हो, जहांजहाँ [[विकास]]वादी बल आफु शरीरको डिजाइन र व्यवस्थाको लागू गराउनको विरुद्ध कार्य गर्छन्
 
वास्तव मा, एक पल्ट जब क्यान्सर विकसित हुनु शुरू हो जाइन्छ, यही बल निरन्तर अधिक आक्रामक अवस्थाहरु तिर क्यान्सरको प्रगतिमा सहायक हुन्छ, ओर यो [[क्यान्सर#क्लोन_विकास|क्लोनल विकास]] भनिन्छ। {{cite journal |author=Merlo LM, Pepper JW, Reid BJ, Maley CC |title=Cancer as an evolutionary and ecological process |journal=Nat. Rev. Cancer |volume=6 |issue=12 |pages=924–35 |year=2006 |month=December |pmid=17109012 |doi=10.1038/nrc2013}}</ref>
पङ्क्ति १७१:
अब वायरल [[प्रवर्धक|प्रवर्तक]] या अन्य प्रतिलेखन विनियमन तत्व उनि प्रोटो-ओंकोजीनको अति-अभिव्यक्तिको कारण बनछन. यसमा अनियन्त्रित कोशिका विभाजन शामिल छ।किनकी प्रविष्टिको स्थान प्रोटो-ओंकोजीनको लागि विशिष्ट हुदैन र कुनै पनि प्रोटो-ओंकोजीनको नजिकै प्रविष्टिको सम्भावना कम हुन्छ, मधुरो गति ले रूपांतरित होने वाला भाइरस, तीव्रता देखि रूपांतरित होने वाला भाइरसको तुलना मा, संक्रमणको अधिक लामो समय पछि गाँठ पैदा गर्छन्.
 
[[हेपेटाइटिस बी|हैपेटाइटिस बी]] र [[हेपेटाइटिस सी]] सहित हेपेटाइटिस भाइरस, एक दीर्घकालिक (क्रोनिक) वायरल संक्रमणलाई प्रेरित गर्न सक्छ, जुन प्रतिवर्ष [[हेपेटाइटिस बी|हैपेटाइटिस बी]]को 0.47% रोगिहरुमा (विशेष रूप ले एशिया मा, उत्तरी अमेरिकामा यस्तो कम दे खा्यो है) र प्रति वर्ष [[हेपेटाइटिस सी]]को 1.4% रोगिहरुमा [[यकृतकोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]]को कारण हो.लीवर सिरोसिस, चाहे क्रोनिक वायरल हैपेटाइटिस संक्रमणको कारण हो या रक्सी पीनेको कारण, यो [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]]को विकास देखि सम्बंधित हुन्छ, र सिरोसिस र वायरल हैपेटाइटिसको संयोजन [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]] विकासकहरु उच्चतम जोखिमको कारण हो.दुनिया भरमा [[वायरल हेपेटाइटिस|वायरल हैपेटाइटिस]]को संचरणसञ्चरण र रोगको भारी बोझको कारण, [[यकृत कोशिकी कार्सिनोमा|यकृत क्यान्सर]] सबै संग साधारण र सबै संग अधिक घातक क्यान्सरहरु हरुमा एक छ।
 
क्यान्सर अनुसंधानमा आधुनिकीकरणले क्यान्सरलाई रोकउनको लागि एक वेक्सीनको डिजाइन गरे छ।2006 मा, [[यू. एस. फूड एन्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेशन]]ले एक [[मानव पेपिलोमा भाइरस]] वेक्सीनको स्वीकृति दी जसलाइ [[गर्दासिल|गार्दासिल]] भनिन्छ। वेक्सीन चार HPV (एचपीवी) प्रकारों देखि सुरक्षा गर्छ, जुन 70% गर्भाशय ग्रीवाको क्यान्सर र 90% जननांग मस्सहरुको कारण हुन् .मार्च 2007 मा, यू. एस. [[रोग नियन्त्रण र रोकथामको लागि केंद्र|सेंटर्स फर डिजीज कंट्रोल एन्ड प्रिवेंशन]] (CDC) [[प्रतिरक्षा प्रक्रियाहरु मा सलाहकार समिटी|एडवाइजरी कमिटी ओन इम्युनाइजेशन प्रेक्टिसेस]] (ACIP)ले अधिकारिक रूप ले सल्लाह दीको 11-12 आयु वर्गको केटीयहरुलाइ वेक्सीन दी जानी चाहिए, र इंगित गरे कि 9 सालको सानो केटीहरु देखि लिएर 26 सालको आयु सम्मको महिलाहरु यस प्रतिरक्षाको लागि पात्र हुन् अर्थात उसलाइ यो टीका लगाईा जान सक्छ।
पङ्क्ति २००:
 
===अन्य कारण ===
गर्भधारणको साथ र केवल एक सीमांत रूपमा कुनै अंग दाताओंको साथ यस रोगको संचरणसञ्चरण कहिलेकाँही हो जाइन्छ, अन्यथा क्यान्सर सामन्यतया एक संक्रामक रोग छैन. यसको मुख्य कारण हो [[प्रमुख उतक अनुरूपता जटिल|MHC]] असंगति या बेजोडताको कारण ऊतक ग्राफ्ट अस्वीकृति.<ref name="Tolar">{{cite journal |author=Tolar J, Neglia JP |title=Transplacental and other routes of cancer transmission between individuals |journal=J Pediatr Hematol Oncol. |volume=25 |issue=6 |pages=430–4 |year=2003 |month=June |pmid=12794519 |doi=10.1097/00043426-200306000-00002 |url=http://meta.wkhealth.com/pt/pt-core/template-journal/lwwgateway/media/landingpage.htm?issn=1077-4114&volume=25&issue=6&spage=430}}</ref> मानव र अन्य कशेरुकिहरु मा, प्रतिरक्षी तन्त्र "स्व" र "गैर-स्व" कोशिकाहरुको बीच विभेदन गराउनको लागि MHC प्रतिजनहरुको उपयोग गर्छ, किनकी यिनीहरु प्रतिजन प्रत्येक व्यक्तिमा अलग हुन्छन्.
 
जब गैर स्व प्रतिजनहरुको सामना हुन्छ, त प्रतिरक्षा तन्त्र उपयुक्त कोशिकाको बिरुद्धप्रतिक्रिया गर्छ। यस्तो अभिक्रियाहरु प्रत्यारोपित कोशिकाहरुलाई नष्ट गरेर गाँठ कोशिका ग्राफ्टिंगको बिरुद्धसुरक्षा गर्छं
संयुक्त राज्य अमेरिका मा, प्रतिवर्ष लगभग 3500 गर्भवती महिलाहरुमा दुर्दमता पाए जान्छपाइन्छ, प्लेसंटा (अपरा)को माध्यम ले मां देखि भ्रूणमा [[तीव्र रक्त क्यान्सर]], [[लिम्फोमा]], [[मेलानोमा|मेलानोमा]], र [[कार्सिनोमा]]को संचरणकोसञ्चरणको दे खा्यो छ।<ref name="Tolar" /> अंग प्रत्यारोपणको द्वारा दाता देखि व्युत्पन्न गाँठ धेरै कम पाए जान्छ।पाइन्छ।
 
अंग प्रत्यारोपण देखि सम्बंधित गाँठको मुख्य कारण हो दुर्दम मेलानोमा, जुन अंगको हटाउउनको समय ज्ञात थिएन, {{cite journal |author=Dingli D, Nowak MA |title=Cancer biology: infectious tumour cells |journal=Nature |volume=443 |issue=7107 |pages=35–6 |year=2006 |month=September |pmid=16957717 |doi=10.1038/443035a |url=}}</ref> हुनत अन्य मामला उपस्थित थिए {{cite website |title= Cancer Spread By Transplantation Extremely Rare: In Very Rare Case, Woman Develops Leukemia from Liver Transplant|url=http://www.cancer.org/docroot/NWS/content/NWS_1_1x_Cancer_Spread_By_Transplantation_Extremely_Rare.asp}}</ref>.
पङ्क्ति २११:
 
मानवको वाहेक अन्य जीवहरुमा कुनै यस्तो/यस्ता/यसरी प्रकारको क्यान्सर पाए गए हुन् जुन आफु गाँठको कोशिकाहरुको संचरणकोसञ्चरणको द्वारा हुन्छन्. यो घटना [[स्टीकरको सार्कोमा|स्टिकर सार्कोमा]] देखि युक्त कुत्तहरुमा देखि गयी हो, जुन केनायन ट्रांसमिसिबल वेनरल ट्यूमर {{cite journal |author=Murgia C, Pritchard JK, Kim SY, Fassati A, Weiss RA |title=Clonal origin and evolution of a transmissible cancer |journal=Cell |volume=126 |issue=3 |pages=477–87 |year=2006 |pmid=16901782 |doi=10.1016/j.cell.2006.05.051}}</ref> र [[Tasmanian Devil|तस्मानियन डेविल]]मा [[तस्मानियन डेविल|डेविल चेहरेको ट्यूमरको रोग]]को रूपमा पनि जानी जान्छ।
 
==क्रिया प्रणाली ==
पङ्क्ति २७०:
[[File:Cancer progression from NIH.png|thumb|300px|left|उतकको सामान्य देखि लिएर क्यान्सर सम्म एक सतत स्पेक्ट्रममा संगठित गरे जान सक्छ।]]
 
अक्सर, बहुल आनुवंशिक परिवर्तन जसको परिणाम क्यान्सर हुन्छ, उसलाइ संचितसञ्चित होनेमा धेरै साल लग सकते छन्. यस समयको समयमा, पूर्व दुर्दम कोशिकाहरुको जैविक व्यवहार विस्तारै विस्तारै सामान्य कोशिका ले बदल गरेर क्यान्सर कोशिकाको हो जाइन्छ।[[सूक्ष्मदर्शी]]को सहायता भन्दा पहिले दुर्दम ऊतकमा विभेदक गुण देखे जान सकिन्छं.विभेदक लक्षणहरुमा हो विभाजित होती भयो कोशिकाहरुको बढी भयो संख्या, [[कोशिकाको केन्द्रक|केन्द्रक]]को आकार र आकृतिमा भिन्नता, कोशिकाको आकार र आकृतिमा भिन्नता, विशिष्टीकृत कोशिकाहरुको गुणहरुमा कमी, र सामान्य उतक संगठनको क्षति. [[डिस्प्लेजिया]] अतिरिक्त कोशिका प्रचुरोद भवनको एक असामान्य प्रकार हो जुन सामान्य उतक व्यवस्था तथा पूर्व दुर्दम कोशिकाहरुमा कोशिका सरंचनाको हानिको द्वारा परिलक्षित हुन्छ।ये प्रारंभिक निओप्लास्टिक परिवर्तन हाइपर प्लाजिया देखि विभेदित गरे जाउन चाहियें, जुन एक बाहिरी उद्दीपनको कारण कोशिका विभाजनमा एक उत्परिवर्ती वृद्धि हो, जस्तै होर्मोनी असंतुलन या पुरानी जलन.
 
डिस्प्लेजियाको सबै संग गंभीर मामलाहरुलाइ "[[कार्सिनोमा स्वस्थानी|स्वस्थानी कार्सिनोमा]]" भनिन्छ।ल्याटिन मा, "स्वस्थानी (in situ)" शब्दको अर्थ हो "स्थान मा", इसलागि कार्सिनोमा स्वस्थानी शब्दको अर्थ हो कोशिकाहरुको अनियन्त्रित वृद्धि जुन आफ्नो मूल स्थानमा नै बनी रहन्छ, र जसले अन्य उतकों मा कुनै आक्रमण होन दर्शाया छ।
पङ्क्ति ३१३:
क्यान्सरको जोखिमको अधिकांश कारक मा्यावरण या प्रकृतिमा जीवन शैली देखि सम्बंधित छन्, यिनीहरु दावा गर्छन् कि क्यान्सर व्यापक रूप ले रोकथाम किये जाउन योग्य एक रोग छ।<ref name="Danaei" /> संशोधित किये जाउन योग्य क्यान्सरको जोखिम कारकहरुको उदाहरण हुन् [[मादक पेय|एल्कोहल]]को उपभोग, (जो मुख, ग्रसनी, स्तनको र अन्य प्रकारको क्यान्सरहरुको जोखिमको बढन देखि सम्बंधित है), धुम्रपान (हुनत 10% पुरुषोंको तुलनामा फुफ्फुसको क्यान्सर देखि युक्त 20% महिलाहरु ऎसी हुन्छं जसले कहिल्यै पनि धुम्रपान हैन गरे हुन्छ {{cite web | title= Lung Cancer in American Women: Facts | url=http://www.nationallungcancerpartnership.org/page.cfm?l=factsWomen | accessdate=2007-01-19 }}</ref>), शारीरिक निष्क्रियता (वृहद् आंत्र, स्तन, र संभवतया अन्य क्यान्सरहरु देखि सम्बंधित), र धेरै अधिक वजन/ [[माता|मोटापा]] हुनु (वृहद् आंत्र, स्तन, अन्तः गर्भाशय कला, र संभवतया अन्य क्यान्सरहरु देखि सम्बंधित).
 
महामारी विज्ञान साक्ष्यको आधार मा, अब यो मानिन्छ कि रक्सीको धेरै अधिक सेवन देखि बचना विशेष प्रकारको क्यान्सरहरुको जोखिमको कम गराउनमा योगदान दिन्छ; हुनत तंबाकूको तुलना मा, प्रभावको मात्रा धेरै कम हो र प्रमाणको क्षमता अक्सर कमजोर हुन्छ।अन्य जीवन शैली र पर्यावरणीय कारक जुन क्यान्सरको जोखिमको प्रभावित गराउनको लागि जाउन जाछन, (या त लाभदायक या हानिकारक रूप मा)मा शामिल छन्, विशिष्ट यौन संचारितसञ्चारित रोग (जस्तै [[मानव पापिलोमा भाइरस|मानव पेपिलोमा भाइरस]]को द्वारा संचरितसञ्चरित होने वाला रोग), बहिर्जनित होर्मोनहरुको उपयोग, [[आयनीकरण विकिरण|आयनीकरण विकिरणों]] र [[पराबैंगनी]] विकिरणोंको संपर्कमा आना, र विशिष्ट व्यवसायिक र रासायनिक पदार्थहरुको संपर्कमा आना.
 
हर साल पूरी दुनियामा कम से कम 200,000 मान्छेहरुको मृत्यु आफ्नो कार्यस्थल देखि सम्बंधित क्यान्सरको कारण हुन्छ।<ref name="WHO_occup">{{cite press release |title=WHO calls for prevention of cancer through healthy workplaces |publisher=World Health Organization |date=2007-04-27 |url=http://www.who.int/mediacentre/news/notes/2007/np19/en/index.html |accessdate=2007-10-13}}</ref> धेरै मिलियन श्रमिक यस्तो/यस्ता/यसरी हुन् जसमा आफ्नो कार्य स्थलमा निरंतर एस्बेस्टस फाइबर र तम्बाकूको धुएँको संपर्कमा रहउनको कारण [[फेफडहरुको क्यान्सर|फुफ्फुस क्यान्सर]] र [[मिजोथेलीओमा]]को जस्तै/तरिका को क्यान्सरको विकसित होनेको खतरा हुन्छ या निरंतर [[बेंजीन]]को संपर्कमा रहउनको कारण [[ल्यूकेमिया या रक्त क्यान्सर|रक्त क्यान्सर (ल्यूकेमिया)]]को खतरा रहन्छ।<ref name="WHO_occup" /> वर्तमान मा, व्यवसायिक जोखिम कारकहरुको कारण ले होने वाला क्यान्सरको कारण होने वाला मृत्युें अधिकांशतया विकसित दुनियामा हुन्छं.<ref name="WHO_occup" /> यस्तो अनुमान लागाईाइएको छ कि संयुक्त राज्य अमेरिकामा हरेक साल लगभग 20,000 क्यान्सर मृत्युें र क्यान्सरको 40,000 नयाँ मामला व्यवसाय देखि सम्बंधित हुन्छन्. {{cite web|url=http://www.cdc.gov/niosh/topics/cancer/|title=National Institute for Occupational Safety and Health- Occupational Cancer |accessdate=2007-10-13|publisher=United States National Institute for Occupational Safety and Health}}</ref>
पङ्क्ति ३३४:
2005को एक [[द्वितीयक रोकथाम]] अध्ययन दर्शाता हो कि जीवन शैलीमा परिवर्तन र बिरुवाहरु मा आधारित आहारको सेवन देखि प्रोस्टेट क्यान्सरको रोगी पुरुषोंको एक समूहमा क्यान्सरमा कमी आएको जुन उनि समय मा कुनै परम्परागत उपचारको उपयोग होन गरिहेका थिए.<ref name="Ornish">{{cite journal | author = Ornish D et al. | title = Intensive lifestyle changes may affect the progression of prostate cancer | journal = The Journal of Urology | volume = 174 | issue = 3 | pages = 1065–9; discussion 1069–70 | year = 2005 | pmid = 16094059 | doi = 10.1097/01.ju.0000169487.49018.73}}</ref>
 
इन परिणामहरुलाई 2006को अध्ययन ले अधिक महत्त्व मिलयोजसमा 2400 भन्दा अधिक महिलाहरु मा अध्ययन गर्योगर्‍यो, यस समयमा यिनीहरुमा देखि आधी महिलाहरुको सामान्य आहार मा राखियो, र शेषको यस्तो आहार दिइएको जसमा वसाको कैलोरी 20% देखि कम हो.दिसम्बर, 2006को अंतरिम रिपोर्टमा भने गयो कि कम बोसो आहार मा राखीएको महिलाहरुमा स्तन क्यान्सर पुनरावृत्तिको मात्रा कम थियो। {{cite journal |author=Chlebowski RT, Blackburn GL, Thomson CA, ''et al.'' |title=Dietary fat reduction and breast cancer outcome: interim efficacy results from the Women's Intervention Nutrition Study |journal=J. Natl. Cancer Inst. |volume=98 |issue=24 |pages=1767–76 |year=2006 |pmid=17179478 |doi=10.1093/jnci/djj494}}</ref>
 
हालको अध्ययनहरु देखि क्यान्सरको कुनै रूपहरु र परिष्कृत शर्गरयोऔर अन्य साधारण कार्बोहाईड्रेटको उच्च उपभोगको बीच संभावित कडीको प्रदर्शित गरेको छ। {{cite journal |author=Romieu I, Lazcano-Ponce E, Sanchez-Zamorano LM, Willett W, Hernandez-Avila M |title=Carbohydrates and the risk of breast cancer among Mexican women |journal=Cancer Epidemiol Biomarkers Prev |volume=13 |issue=8 |pages=1283–9 |year=2004 |pmid=15298947 |url=http://cebp.aacrjournals.org/cgi/content/full/13/8/1283 |month=Aug |day=01}}</ref> {{cite journal | author= Francesca Bravi, Cristina Bosetti, Lorenza Scotti, Renato Talamini, Maurizio Montella, Valerio Ramazzotti, Eva Negri, Silvia Franceschi, and Carlo La Vecchia | title=Food Groups and Renal Cell Carcinoma: A Case-Control Study from Italy | journal=International Journal of Cancer | year=2006 | month=October | volume=355:1991-2002 | url=http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/abstract/113412400/ABSTRACT | doi=10.1002/ijc.22225}}</ref> {{cite journal | author= Jee SH, Ohrr H, Sull JW, Yun JE, Ji M, Samet JM | title= Fasting serum glucose level and cancer risk in Korean men and women | journal=JAMA | volume = 293 |issue=2 | doi= 10.1001/jama.293.2.194 | year= 2005 |pages=194–202 | pmid= 15644546 }}</ref> {{cite journal | author= Michaud DS, Liu S, Giovannucci E, Willett WC, Colditz GA, Fuchs CS | title= Dietary sugar, glycemic load, and pancreatic cancer risk in a prospective study | journal= J Natl Cancer Inst | volume= 94 |issue=17 | url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/94/17/1293 | pmid= 12208894 | doi= 10.1093/jnci/94.17.1293 | year= 2002 |pages=1293–300}}</ref> {{cite journal | author= Venkateswaran V, Haddad AQ, Fleshner NE ''et al.'' | title= Association of diet-induced hyperinsulinemia with accelerated growth of prostate cancer (LNCaP) xenografts | volume= 99 |issue=23 |url=http://jnci.oxfordjournals.org/cgi/content/full/99/23/1793 | pmid=18042933| doi=10.1093/jnci/djm231| year=2007| journal=J Natl Cancer Inst |pages=1793–800}}</ref> हुनत संबंधोंको अंश र केजुअल्सुइहरु अंश विवादकहरु मुद्दा छन्, [128] ^ फ्रिएबे, रिचर्ड: ''[http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1662484,00.html को एक उच्च बोसो युक्त आहार क्यान्सर देखि लडनमा मदद गर्छ?]'' टाइम मैगजीन, सेप्टेम्बर 17, 2007</ref> [129] ^ हित्ती, मिरांडा: ''[http://www.webmd.com/cancer/news/20070227/high-blood-sugar-linked-cancer-risk उच्च रक्त शर्गरयोलिंक क्यान्सरको खतरे देखि सम्बंधित है]'' [http://www.webmd.com WebMD], 22 फरवरी 2008</ref> मोयनिहन, टिमोथी: ''[http://www.mayoclinic.com/health/cancer-causes/CA00085 क्यान्सरको कारण: क्यान्सरको कारणहरुको बारेमा लोकप्रिय मिथक]'' , MayoClinic.com, 22 फरवरी 2008को पुनः प्राप्त</ref> खासगरि कुनै संगठन क्यान्सरको निवारणको लागि परिष्कृत शर्गरयोऔर स्टार्चको खपतको कम गराउनको सिफारिश गर्छन्. [131] ^ ''[http://www.aicr.org/site/PageServer?pagename=dc_recs_03_avoid_sugary_drinks शर्गरयोयुक्त पेय पदार्थहरु देखि बचें]'' ''[http://www.aicr.org/site/PageServer?pagename=dc_recs_03_avoid_sugary_drinks अधिक ऊर्जा युक्त खाद्य पदार्थहरुको उपभोग सिमित करें]'' , अमेरिकन इंस्टीट्यूट फर क्यान्सर रिसर्च , 20 फरवरी 2008को संशोधित</ref> ''[http://www.apha.org/publications/tnh/archives/2005/02-05/WebExclusive/287.htm उच्च शर्गरयोके स्तर क्यान्सर र मृत्यु दरको जोखिमको बढते छन्]'' , देशको स्वास्थ्य: अमेरिकन पब्लिक हेल्थ एसोसिएशनको सरकारी समाचार पत्र, फरवरी 2005</ref> {{cite journal |author=Kushi LH, Byers T, Doyle C, ''et al.'' |title=American Cancer Society Guidelines on Nutrition and Physical Activity for cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity |journal=CA Cancer J Clin |volume=56 |issue=5 |pages=254–81; quiz 313–4 |year=2006 |pmid=17005596 |doi=10.3322/canjclin.56.5.254 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/56/5/254}}</ref>
पङ्क्ति ३७०:
प्रारूपिक रूप ले 5 वर्षको लागि एक [[टेमोक्सीफेन|चयनात्मक एस्ट्रोजन रिसेप्टर मोड्युलेटर]] (SERM), [[चयनात्मक एस्ट्रोजन ग्राही मोड्युलेटर|टेमोक्सीफेन]]को दैनिक उपयोग उच्च जोखिम युक्त महिलाहरुमा [[स्तन क्यान्सर]]को खतरेको लगभग 50% सम्म कम गर्छ। हाल नैको अध्ययनको एक रिपोर्टको अनुसार [[चयनात्मक एस्ट्रोजन ग्राही मोड्युलेटर|चयनात्मक एस्ट्रोजन रिसेप्टर मोड्युलेटर]] [[रेलोक्सिफेन]] पनि [[टेमोक्सीफेन]]को जस्तै/तरिका नै लाभकारी हो, र उच्च जोखिम युक्त महिलाहरुमा स्तन क्यान्सरको खतरेको कम गर्छ यसको पार्श्व प्रभावहरुको प्रोफाइल अधिक अनुकूल छ।<ref name="STAR-P2">{{cite journal |author=Vogel V, Costantino J, Wickerham D, Cronin W, Cecchini R, Atkins J, Bevers T, Fehrenbacher L, Pajon E, Wade J, Robidoux A, Margolese R, James J, Lippman S, Runowicz C, Ganz P, Reis S, McCaskill-Stevens W, Ford L, Jordan V, Wolmark N |title=Effects of tamoxifen vs raloxifene on the risk of developing invasive breast cancer and other disease outcomes: the NSABP Study of Tamoxifen and Raloxifene (STAR) P-2 trial |journal=JAMA |volume=295 |issue=23 |pages=2727–41 |year=2006 |pmid=16754727 |doi=10.1001/jama.295.23.joc60074}}</ref>
 
[[रेलोक्सिफेन]] [[टेमोक्सीफेन]]को जस्तै/तरिका एक SERM है; उच्च जोखिम युक्त महिलाहरुमा स्तन क्यान्सरको खतरेको कम गराउनमा यो टेमोक्सीफेनको समान नै प्रभावी (STAR परीक्षण मा) पाइएको छ। यस माीक्षणमा लगभग 20,000 महिलाहरु मा अध्ययन गर्योगर्‍यो, [[रेलोक्सिफेन]]को पार्श्व प्रभाव [[टेमोक्सीफेन]] देखि कम छन्, यद्यपि यो अधिक [[डकटल कार्सिनोमा|DCIS]] बनाउनको लागि प्रक्रियाको बढावा दिन्छ।<ref name="STAR-P2" />
 
एक [[5-अल्फा-रिडकटेज संदमक]] [[फिनएसटेराइड|फिनएस्टेराइड]], प्रोस्टेट क्यान्सरको खतरेको कम गर्छ, यद्यपि यो सानो श्रेणीको ट्यूमरको अधिकांशतया रोक दिन्छ। {{cite journal |author=Thompson I, Goodman P, Tangen C, Lucia M, Miller G, Ford L, Lieber M, Cespedes R, Atkins J, Lippman S, Carlin S, Ryan A, Szczepanek C, Crowley J, Coltman C |title=The influence of finasteride on the development of prostate cancer |journal=N Engl J Med |volume=349 |issue=3 |pages=215–24 |year=2003 |pmid=12824459 |doi=10.1056/NEJMoa030660}}</ref>
पङ्क्ति ३९८:
ओंकोजनिक संक्रामक कारक जस्तै भाइरसको द्वारा संक्रमणलाई रोकउनको लागि रोग निरोधी [[सुइा (वैक्सीन)|वेक्सिनों]] या सुइहरुको विकास गर्‍यो हो, र क्यान्सर विशिष्ट [[एपीटोप|एपिटोप्स]]को बिरुद्धप्रतिरक्षी प्रतिक्रियालाई उत्तेजित गराउनको लागि चिकित्सात्मक सुइहरुको विकास गरे जा रहयोहै।<ref name="vacc_facts_nci">{{cite web | url=http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/cancervaccine | title=Cancer Vaccine Fact Sheet | publisher=[[National Cancer Institute|NCI]] | date=2006-06-08 | accessdate=2008-11-15 }}</ref>
 
जस्तोको माथि भने गयो हो कि एक निवारक [[मानव पेपीलोमा वाइरस वेक्सीन|मानव पेपिलोमा भाइरस वेक्सीन]] उपस्थित हो जुन [[मानव पेपीलोमा वाइरस|मानव पेपिलोमा भाइरस]]को विशिष्ट यौन संचरितसञ्चरित नस्लहरुलाइ लक्ष्य बनाइन्छ, जुन [[गर्भाशय ग्रीवाको क्यान्सर|गर्भाशय ग्रीवा क्यान्सर]] र [[जननांग मस्सा|जननांग मस्सों]]को विकास देखि सम्बंधित छन्.अक्टूबर 2007को बजारमा केवल दुइ HPV सुइहरु उपलब्ध थिए [[गार्दासिल|गर्दासिल]] र [[Cervarix|सर्वारिक्स]]. [[सर्वेरिक्स|[168]]] एक [[हेपेटाइटिस बीको टीके|हैपेटाइटिस B वेक्सीन]] पनि हो, जुन हैपेटाइटिस B देखि भाइरस देखि होने वाला संक्रमणलाई रोकती हो, यो भाइरस एक संक्रामक कारक हो जुन यकृत क्यान्सरको कारण हो.<ref name="vacc_facts_nci" /> एक केनायन मेलेनोमा वेक्सीनको पनि विकास गरेको छ।<ref name="Liao">{{cite journal |author=Liao JC, Gregor P, Wolchok JD, Orlandi F, Craft D, Leung C, Houghton AN, Bergman PJ. |title=Vaccination with human tyrosinase DNA induces antibody responses in dogs with advanced melanoma |journal=Cancer Immun. |volume=6 |pages=8 |year=2006}}</ref> {{cite press release
| title = USDA Grants Conditional Approval for First Therapeutic Vaccine to Treat Cancer
| publisher = Animal Medical Centre
पङ्क्ति ५९१:
 
दुनिया भरमा क्यान्सर मृत्युहरुको एक तिहाई संभावित संशोधन योग्य जोखिम कारकहरुको कारण हुन्छ। जसमा मुख्य छन्, [[तंबाकू धुम्रपान|तम्बाकू धुम्रपान]], [[मादक पेय|रक्सी]]को उपयोग, र आहारमा [[फल]] र [[सब्जियां|सब्जिहरु]] को कम उपभोग.
विकसित देशहरुमा अधिक वजन र [[मोटापा]] पनि क्यान्सरको एक प्रमुख कारण हो, र निम्न र माध्यम आय वर्ग वाला देशहरुमा [[मानव पेपिलोमा भाइरस]]को लैंगिक संचरणसञ्चरण [[ग्रीवा क्यान्सर]]को लागि मुख्य जोखिम कारक हो.<ref name="Danaei">{{cite journal |author= Danaei G, Vander Hoorn S, Lopez AD, Murray CJ, Ezzati M |title= Causes of cancer in the world: comparative risk assessment of nine behavioural and environmental risk factors |journal=Lancet |volume=366 |issue=9499 |pages=1784–93 |year=2005 |pmid=16298215 |doi=10.1016/S0140-6736(05)67725-2}}</ref>
 
==इतिहास ==
पङ्क्ति ६११:
</ref> (चित्र हेर्नुहोस )बादमा वहाँले प्रत्यय ''-ओमा'' जोडा, यूनानीमा यसको अर्थ हो सुनिंनु, र यस प्रकार देखि यसको नाम ''कार्सिनोमा'' भयो। किनकी शरीरको खोलन यूनानी माम्पराको बिरुद्धथा, हिप्पोक्रेट्सले छाला, नाक, र स्तन मा बाहिर देखि दि खाए दिन वाला ट्यूमरहरुको नै वर्णन गरे र उनको चित्र बनाए.उपचार चार शारीरिक द्रव्हरु (काले र पहेलो पित्त, रक्त, र कफ)को [[हुमोरिस्म|ह्यूमर सिद्धान्त]] मा आधारित थियो।रोगीको भावको अनुसार, उपचारको को लागि आहार, रक्त र /या जुलाब काममा लिया जान्थ्यो.सदिहरु को समयमा यो ज्ञात भयो कि क्यान्सर शरीरको कुनै पनि भागमा हुन सक्छ, तर ह्यूमर सिद्धांतमा आधारित उपचार 19 औं सताब्दी सम्म लोकप्रिय बनयोरहयोजब [[कोशिका (जीव विज्ञान)|कोशिकाहरु]]को खोजको गयी.
 
हाम्रो प्राचीनतम वर्णन र क्यान्सरको [[शल्य चिकित्सा|सर्जिकल]] उपचारको खोज [[मिस्र]]मा लगभग 1600 ई.पू.को गयी. [[पेपाइरस]]ले स्तनको 8 अल्सरको मामलाहरुको वर्णन गरे जसको ईलाज "अग्नि ड्रिल" नुन उपकरणको सहायता देखि दागनेको द्वारा गर्यो।गर्‍यो।
 
इस रोगको बारेमा लेखन कहता हो, "यसको कुनै उपचार छैन." <ref name="CancerOrgHistory">{{cite web
पङ्क्ति ६२२:
</ref>
 
क्यान्सरको लागि अन्य प्रारंभिक [[शल्य चिकित्सा|शल्य]] चिकित्साको वर्णन 1020मा [[एविसेना|अविसन्ना]] (इब्न सीना)को द्वारा ''[[चिकित्साको कैनन|दी केनन अफ मेडिसिन]]'' मा गर्यो।गर्‍यो। वहाँले भन्यो कि [[छांटना|छंटाई]] ठीक प्रकार देखि होनी चाहिए, र सम्पूर्ण रोग युक्त [[ऊतक (जीव विज्ञान)|उतक]]को हटा दिनयोचाहिए, यसमा [[विच्छेदन]]को उपयोग या [[गाँठ|ट्यूमर]]को दिशामा जाउन वाला [[शिरा|शिराओं]]को हटाउन शामिल छ। वहाँले सल्लाह दी कि आवश्यक पर्न मा प्रभावित क्षेत्रको लागि [[दागना|दागने]]को क्रियाको उपयोग पनि गरे जान सक्छ।<ref name="Patricia">[219] ^ पेट्रीसिया स्किनर (2001), [http://findarticles.com/p/articles/mi_g2603/is_0007/ai_2603000716 यूनानी-टिब्बी,] ''वैकल्पिक चिकित्साको विश्वकोश''</ref>
 
१६ औं र १७ औं शताब्दिहरु मा, मृत्युको कारणलाई खोजनेको लागि [[शव परीक्षा|शरीरको काटन]] डक्टरोंको लागि अधिक स्वीकार्य बन्यो.जर्मन प्रोफेसर [[विल्हेम फब्री|विल्हेम फेब्री]]को मानन थियो कि स्तन क्यान्सर एक स्तन वाहिनीमा दूधको थक्केको कारण हुन्छ। [[डेसकार्टेस]]को एक अनुयायी डच प्राध्यापक [[फ्रंकुनैस दे ला बोए सिल्वियस|फ्रेंकोसिस डे ला बोए सिल्वियस]]को मानन थियो कि सबै रोगयां रासायनिक प्रक्रियाको परिणाम हुन् , र अम्लीय [[लसीका|लसिका]] द्रव्य क्यान्सरको कारण हो.
पङ्क्ति ६३३:
18 औं सदीमा सूक्ष्मदर्शीको व्यापक उपयोग ले यो ज्ञात भयो कि 'क्यान्सरको जहर' आफ्नो प्राथमिक ट्यूमर ले अन्य स्थानहरु सम्म लिम्फ पर्वोंको माध्यम ले फैलता हो ("[[मेटास्टेसिस]]").इस रोगको यो दृष्टिकोण सबै संग पहिले अङ्ग्रेजी शल्य चिकित्सक [[कैम्पबेल डी मर्गन]]ले 1871 र 1874को बीच दिए। {{cite journal |author=Grange JM, Stanford JL, Stanford CA |title=Campbell De Morgan's 'Observations on cancer', and their relevance today |journal=Journal of the Royal Society of Medicine |volume=95 |issue=6 |pages=296–9 |year=2002 |url=http://www.jrsm.org/cgi/content/full/95/6/296|pmid=12042378|doi=10.1258/jrsm.95.6.296}}</ref> स्वच्छताको समस्याको कारण क्यान्सरको उपचार गराउनको लागि [[शल्य चिकित्सा]]को प्रयोग गराउनको परिणाम अच्छे हैन रहे. मशहूर स्कटलैंडको शल्य चिकित्सक [[अलेक्जेंडर मोनरो]]ले दुइ सालमा शल्य चिकित्सा पछि जीवित साठ विरामीहरु हरुमा केवल दुइमा स्तन ट्यूमरको देखा.19 औं सताब्दी मा, [[असेप्सिस]]ले शल्य चिकित्सामा स्वच्छताको दृष्टि ले सुधार गरे र यस संग [[क्यान्सर पीडित|जीवित रहउन]]को आँकडहरुमा वृद्धि भयो, शल्य चिकित्सा क्यान्सरको प्रारंभिक उपचार बन्यो.[[विलियम कोले|विलियम काले]] अपवाद थिए जसले 1800को अंतमा पायोकि असेप्सिस देखि ''पहिले'' शल्य चिकित्सा पछि उपचारको दर अधिक थियो, (और वहाँले मिश्रित परिणामहरुको साथ ट्यूमरमा जीवाणुलाई इंजेक्ट गर्‍यो), क्यान्सरको उपचार शल्य चिकित्सकको ट्यूमरको हटाउउनको कला मा निर्भर भयो।यहि अवधिको समयमा, यो ठेगाना लागयोकि शरीर धेरै [[ऊतक (जीव विज्ञान)|ऊतकों]] देखि बनयोहै जुन धेरै मिलियन कोशिकाहरु देखि बने छन्, यस विचार देखि शरीरमा रासायनिक असंतुलनको बारेमा ह्यूमर सिद्धांतहरुले जन्म लिए।[[कोशिका विकृतिविज्ञान]]को युगको जन्म भयो।
 
जब 19 औं सदीको अन्त मा, [[मारी क्यूरी|मेरी क्युरी]] र [[पियरे क्यूरी|पियरे क्युरी]]ले [[विकिरण]]को खोज गर्योगर्‍यो, वहाँले क्यान्सरको लागि पहिलो प्रभावी शल्य चिकित्सा हीन उपचार खोजा.विकिरणको साथ क्यान्सरको उपचारको लागि बहुल अनुशासनात्मक दृष्टिकोणको पहिले लक्षण प्रकट भए. शल्य चिकित्सक अब सिर्फ औपरेशन हैन गर्छन्, तर विकिरण विज्ञानीको साथ मिलेरकार्य गर्छन् र रोगीको मदद गर्छन्.यस संग संचारमासञ्चारमा जटिलताहरु आयीं, साथ नै घरको सट्टा रोगीको उपचारको आवश्यक अस्पतालमा महसूस भयो, साथ नै अस्पतालको फाइलहरुमा रोगी देखि सम्बंधित आंकडहरुलाइ संकलित गर्यो।गर्‍यो। जस संग पहिलो पल्ट सांख्यिकीय रोगी अध्ययनको शुरुवात भयो।
 
जनेत लेन-क्लेपोनको खोजलाई प्रकाशित गर्योगर्‍यो, जसले 1926मा ब्रिटिश स्वास्थ्य मन्त्रालयको लागि जीवन शैली र समान पृष्ठ भूमिको 500 नियन्त्रित रोगिहरु र 500 स्तन क्यान्सरको मामलाहरु को एक तुलनात्मक अध्ययनको प्रकाशन गर्‍यो.
क्यान्सर महामारी विज्ञान मा उनको जबरदस्त कार्यको [[रिचर्ड डोल]] र [[औस्टिन ब्रेडफोर्ड हिल|औस्टिन ब्राडफोर्ड हिल]]को द्वारा अगाडी बढायाइयो, जसले "[[फेफडहरुको क्यान्सर|फेफडोंको क्यान्सर]] र [[धूम्रपान]] देखि सम्बंधित मृत्युको अन्य कारणहरुलाई प्रकाशित गर्‍यो.अमरत्व मा ब्रिटिश डक्टरोंको दोश्रो रिपोर्ट"1956मा दी गई (अन्यथा [[ब्रिटिश डक्टरहरुको अध्ययन]] भनिन्छ।)रिचर्ड डोलले 1968मा [[औक्सफोर्ड]] कैन्सर महामारी विज्ञान ईकाईको शुरू गराउनको लागि [[लन्डन|लन्दन]] चिकित्सा अनुसंधान केन्द्रको छोड दिए।[[कम्प्यूटर]]को उपयोगको साथ, यो पहिलो ईकाई थियो जसले ठूलो मात्रामा क्यान्सरमा आंकडहरुको संकलन गर्‍यो.आधुनिक महामारी विज्ञान विधिहरु [[सार्वजनिक स्वास्थ्य]] नीति र रोगहरुको वर्तमान अवधारणाहरु देखि निकट सम्बंधित छन्.पछिल्लो 50 वर्ष ले, चिकित्सा अभ्यास, अस्पताल, प्रांतीय, राज्य, र यहाँ सम्म कि देशको सीमाओं, अदि मा आंकडा एकत्रित गराउनको लागि धेरै अधिक प्रयास गरियो छन्, साथ नै यस कुरा मा पनि ध्यान दिइएको हो कि पर्यावरण र सांस्कृतिक कारक क्यान्सरको घटनालाई कसरि प्रभावित गर्छन्.
 
पङ्क्ति ६५३:
 
* पजदुर आर, वागमन एल डी, केम्प हसनको ऐ, होस्किंस डबल्यू जे, संस्करण. [http://www.cancernetwork.com/cancer-management-11 क्यान्सर मेनेजमेंट: अ मल्टी डिसीप् लिउनरी अप्रोच]. ग्यारहवां संस्करण.२००९
*'' दी बेसिक साइन्स अफ ओन्कोलोजी '' तेनोक आएको ऍफ, हिल आरपी ''एट अल'' (संस्करण) चौथाचौथो संस्करण 2005 मेक ग्रा हिल.आईएसबीएन 0-07138-774-9.
* ''प्रिंसिपल्स अफ क्यान्सर बायोलोजी'' क्लेनस्मिथ, एल जे (2006).पियर्सन बेंजामिन क्युम्मिंग्स. आईएसबीएन 0-80534-003-3.
* {{cite journal |author= Parkin D, Bray F, Ferlay J, Pisani P |title= Global cancer statistics, 2002 |journal= CA Cancer J Clin |volume=55 |issue=2 |pages=74–108 |year=2005 |doi=10.3322/canjclin.55.2.74 |url=http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/55/2/74 |pmid=15761078 }}
* ''फूड, न्यूट्रीशियन, फिजिकल एक्टिविटी, एन्ड दी प्रिवेंशन अफ क्यान्सर: एक वैश्विक परिप्रेक्ष्य'' .विश्व क्यान्सर रिसर्च कोष (2007).आईएसबीएन 978-0-9722522-2-5.''[http://www.wcrf-uk.org/research_science/expert_report.lasso पूर्ण पाठ ]''
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?call=bv.View.ShowTOC&amp;rid=cmed.TOC&amp;depth=2 क्यान्सर मेडीसिन, छठा संस्करण] पाठ्यपुस्तक
* [http://www.springer.com/biomed/cancer/book/978-3-540-36847-2 एनसाइक्लोपीडिया अफ क्यान्सर ] चौथाचौथो खंड संदर्भ कार्य
* {{cite journal | author=Robert A. Weinberg | title=How Cancer Arises; An explosion of research is uncovering the long-hidden molecular underpinnings of cancer—and suggesting new therapies | url=http://www.bme.utexas.edu/research/orly/teaching/BME303/Weinberg.pdf | publication=Scientific American | month=September | year=1996 | pages=62–70 | quote=Introductary explanation of cancer biology in layman's language | format=PDF }}
 
"https://ne.wikipedia.org/wiki/क्यान्सर" बाट अनुप्रेषित