"मिश्रित खेती" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

आज यो आवश्यक छ कि हाम्रा किसान मिश्रित खेती गरुन। मिश्रित खेती मा मनुष्य, पशु, वृक्ष र भूमि सबै एक सूत्र मा बाँधिन्छन्। सिंचाई को सहायता बाट भूमि, मनुष्य र पशुहरु को लाभ को लागि, खेतिहरु र वृक्ष बनाउँछ र यसको बदलामा मनुष्य र पशु मल द्धारा भूमि लाइ उर्वरक बनाछन।बनाउँछन। यस प्रकार को कृषि-व्यवस्था मा प्रत्येक परिवार एक या दुइ गाइ या भैंसि, गोरुहरु को जोडी र, यदि सम्भव भएमा, केही कुखुराहरु पनि पाल्न सक्छ।सकिन्छ। थोरै भूमि मा साग-तरकारिहरु उमार्न सक्छसकिन्छ, खेतहरुमा अनाज आदि को खेतिहरु पैदा गर्न सक्छसकिन्छ र मेडों को सहाराले घर-खर्च को लागि या बेचनेबेच्न को लागि फल देने वालादिने वृक्ष उमारनउमार्न सक्छ।सकिन्छ। जहाँ संभव हुन्छ, किसान आफ्नो फारम मा साना साना पोखरि मा माछाहरु पनि पाल्न सक्छ।सक्छन्।

जहां पानी को कमी छैनहुँदैन, ति क्षेत्रहरु मा रुख बिरुवा लगाउने योजना यस प्रकार हुन सक्छ- खेत मा मेंडहरुको सहाराले पछिल्तिर, सिसौ जस्तै अग्ला काठ को वृक्ष र बबूल, अगाडी तिर कलमी आँप, मेवा, अम्बा, कागति र सुन्तला जस्तै फलहरु को वृक्ष लगाउनु पर्छं।पर्छ। कृषक परिवार को लागि स्वादिष्ट साग-तरकारी को रूप मा काम आउनेवाला कटहर को पनि एक-दुइ वृक्ष उमार्न सकिन्छ। यि सबै वृक्षहरु साना खालका वृक्षहरु हुन्, यिनको छाया थोरै नै हुन्छ। यसैले खेतिह लाइखेतिलाइ यिनिहरुबाट कुनै प्रकार को हानि पुग्दैन। दुइ वृक्ष यस्ता छन् जुन प्राचीन काल देखि नै भारतीहरु को ठूलो प्रिय रहेका छन्। घर को बगैचा मा यिनी दुवै वृक्षहरु लाइ लगाउन सबैले मन पराउँछन्। ति दुइ वृक्ष हुन्--बेल र अमला। बेल को फल पाचन-क्रिया, पेट को विकारहरु मा, विशेषगरेर अतिसार र संग्रहणी जस्तै रोगहरु मा, अति लाभदायक बुझिन्छ। अमला को फलहरु मा विटामिन `सी' प्रचुर मात्रा मा हुन्छ। अमला को फलहरु बाट चटनी र मुरब्बाहरु तैयार गरिन्छन्।

=== बकाइबकाइना ===

यो अति शीघ्र उम्रिने खालको वृक्ष हो। यसले हलहलो आदि कृषि औजारहरुलाइ लागि राम्रो काठ प्रदान गर्छ। यसको काठ लाइ घुन आदि कीराहरुबाट हानि पुग्ने पनि कुनै डर हुँदैन।

मरुभूमि को बढ़ावबढाव रोक्न मालाई वृक्षहरुवृक्ष को भूमिका पनि कम महत्व को छैन। अनुमान छ कि मरुभूमि ८ वर्ग मील प्रतिवर्ष को रफ्तार ले बढदै आइ रहेकोआइरहेको छ । भारतको हरियाणा को महेन्द्रगढ़ जिल्ला मा (जो कि राजस्थान को सीमा संग जोडिएको छ) मरुभूमि को रोकन र बालौटे टीलहरुलाइ रोकन को लागि सराहनीय कार्य गरिएको छ। त्यहाँको महेन्द्रगढ़ मा कमानिया गांउ को पंचायती भूमि मा राज्य को वन विभाग ले सरकंडे को घास र इजरायली कीकर एकदम संख्या मा लगाइन्छन्। यस तरिका ले घास र रुख लगाए पछि ५ साल को फरक मा बालौटे रोकिन्छन् । यस समय कुनै पनि न गरेमा मरुभूमि को असर झन् बढदै जान्छ। उनको उदाहरण भारतको कमानिया को नजिकै को अन्य गांउ नांगलिया मा भेटिन्छ, जहाँ हावा को सहाराले उडने बालुवा को थुप्रो ठेठ गांउ सम्म आएका छन्। वहां बालौटे इटाहरु जम्मा भएका छन्। सडकहरु तथा नहरहरुलाइ अवरूद्ध हुन बाट बचाउन को लागि पनि घास तथा विशेष रुख लगाउन पर्छ ।