मुद्रा विनिमय

ढाँचा:Foreign Exchange मुद्रा विनिमय (करेन्सी स्वाप) दुइ पक्षहरूको बीच एक मुद्रामा ऋणको विनिमय सम्बन्धी पहलुहरु (अर्थात मूलधन र /या ब्याजको भुगतान)को अन्य मुद्रामा ऋणको शुद्ध वर्त्तमान मान वाला समतुल्य पहलुहरूको लागि एक विदेशी मुद्रा विनिमय अनुबंध हो।हेर्नुहोस विदेशी मुद्रा डेरिभेटिव मुद्रा विनिमय तुलनात्मक लाभको द्धारा प्रेरित हुन्छन्. मुद्रा विनिमयको केन्द्रिय बैङ्कलाई नगदी विनिमयसँग अलग सम्झिनु पर्छ।

सरंचना

मुद्रा विनिमय बिना तैयारीबाट व्युत्पन्न हुन्, एवं ती ब्याज दर विनिमयसँग घनिष्ठ रूपबाट सम्बन्धित छन्। हुनत, ब्याज दर विनिमयको विपरीत, मुद्रा विनिमयमा मूलधनको विनिमय शामिल हुन सक्छ।

मुद्रा विनिमय द्धारा ऋण विनिमय गर्नलाई तीन अलग-अलग तरिका हुन्:

सबै भन्दा सरल मुद्रा विनिमय संरचना केवल मूलधनको प्रतिपक्षको साथमा, यस समय स्वीकृत दर मा, भविष्यमा कुनै निश्चित समयमा विनिमय गर्नु पर्छ। यस तरिकाको समझौतामा वायदा संविदा या भावी सम्झौतासँग समतुल्य एक कार्य संपादित हुन्छ। एक प्रतिपक्ष प्राप्त गर्ने लागतको पता लगाउन (या त सीधा या एक मध्यस्थको माध्यम बाट), एवं उनको साथ समझौता गर्न, लघु अवधिको अगाऊ विनिमय दरहरूलाई निश्चित गर्ने एक विधिको रूपमा वैकल्पिक व्युत्पन्नहरूको तुलनामा विनिमयलाई धेरै महंगो बनाइदिन्छ। हुनत, धेरै लामो अवधिको भावी सौदाको लागि, साधारण तरिकामा १० वर्ष सम्म, जहाँ डेरिभेटिव विकल्प हुनत लामो अवधिको भविष्यको लागि व्यापक, आमतौरमा माथिबाट १० सालको लागि छन् जहाँ क्रय-विक्रय दरहरूको अन्तर वैकल्पिक व्युत्पन्नहरूको लागि धेरै व्यापक हुन्छ, मात्र मूलधन वाला मुद्रा विनिमयहरूको प्रयोग अक्सर अगाऊ दरहरूलाई निर्धारित गर्नको लागि एक किफायती तरिकाको रूपमा गरिन्छ। मुद्रा विनिमयको यस रूपलाई एफ-एक्स (FX)-विनिमयको रूपमा पनि चिनिन्छ।

एक अन्य मुद्रा विनिमय संरचना उपर्युक्त मूलधनको ऋणलाई ब्याज दर विनिमयसँग मिश्रित गर्नु हो। यस्तो विनिमय मा, ब्याजको नगद प्रवाहको प्रतिपक्ष वालाले भुगतान गर्नु पूर्व तिनिहरुमध्ये खर्चको कटौती गरिंदैन (किनकी ती वनिला ब्याज दर विनिमयमा रहन्छन्) किन भनें विभिन्न मुद्राहरूमा तिनमाथी अधिकार राखिन्छ। यसर्थ की प्रत्येक पक्ष अन्य पक्षको तर्फबाट सफलतापूर्वक उधारो लिन्छ, यस्तो तरिकाको विनिमयको अघि-पछि (बैक-टू-बैक) ऋण पनि भनिन्छ।

यहां सबै भन्दा अन्त मा, तर निश्चित रूपमा कम महत्त्वपूर्ण नभएर, समान आकार एवं अवधि वाला ऋणको लागि केवल ब्याज भुगतान नगद प्रवाहको विनिमय गर्नु पर्छ। पुन:, किन भनें यो एक मुद्रा विनिमय हो, विनिमय गरिएको नगद प्रवाह अलग-अलग मूल्यवर्गमा हुन्छन् र यसैले तिनिहरूबाट खर्चको कटौती गरिंदैन । यस्तै गरी एक विनिमयको उदाहरण नियत-दर वाला अमेरिकी डलरको ब्याजको भुगतानको यूरोमा अस्थायी-दर वाला ब्याज भुगतानको साथ विनिमय गर्नु पर्छ। यस प्रकारको विनिमयको पार-मुद्रा ब्याज दर विनिमय, या पार-मुद्रा विनिमयको रूपमा पनि जानिन्छ।

उपयोग

मुद्रा विनिमय का दुइ मुख्य उपयोग छन्:

• सस्तो कर्जा प्राप्त गर्न (मुद्राको परवाह नगरिकनै सबै भन्दा राम्रो उपलब्ध दरमा कर्जा लिनु र फेरि अघि-पछि (बैक-टू-बैक) ऋणको उपयोग गरेर वांछित
• विनिमय दरहरूमा उतार-चढावको विरुद्ध बचाउ गर्न (जोखिम कम गर्न).

प्रतिरक्षा (बचाउ-व्यवस्था)को उदाहरण

उदाहरणको लागि, स्विस फ्रयाङ्कमा कर्जा लिनु (उधारो लिन) पर्ने आवश्यकता भएको अमेरिका स्थित एक कम्पनी र अमेरीकी डलर समान वर्तमान मूल्यमा कर्जा लिन (उधारो लिन) पर्ने आवश्यकता भएको स्विजरल्याण्ड स्थित एक कम्पनी, दुवै नै कम्पनीहरु निम्नांकित हरूमा कुनै एकलाई अपनाएर विनिमय दरहरूमा उतार-चढावको प्रति आफ्नो जोखिमलाई कम गर्न सक्छन्:

• यदि कम्पनीहरूले पहिले नै आफ्नो आवश्यकताहरूको अनुसार मूलधन वाला मुद्राहरूमा कर्जा (उधारो) लिएको छ भने, त जोखिमको केवल नगद प्रवाहको विनिमयको द्धारा कम गर्न सकिन्छ, जसले गर्दा प्रत्येक कंपनीको वित्तीय लागत ती कंपनीको घरेलू मुद्रामा रहोस्।
• वैकल्पिक रूपमा, कम्पनीहरु आफ्नो स्वयंको घरेलू मुद्राहरूमा कर्जा (उधारो) लिन सक्छन् (र यस्तो गर्नमा प्रत्येकलाई तुलनात्मक लाभ हुन सक्छ), र तब केवल मूलधनको विनिमयको द्धारा आफ्नो वांछित मुद्रामा मूलधन प्राप्त गर्न सक्छन्।

इतिहास

मूल रूपमा मुद्रा विनिमय (स्वाप)को कल्पना 1970मा यूनाइटेड किंगडममा विदेशी मुद्रा नियन्त्रणहरूबाट बच्नको लागि गरिएको थियो। त्यो समयमा ब्रिटेन का कम्पनीहरूलाई अमेरिकी डलरमा कर्जा लिनको लागि प्रीमियम (किस्ता)को भुगतान गर्नु पर्थ्यो। यसबाट बच्नको लागि, ब्रिटेनको कम्पनीहरूले स्टर्लिंग चाहिने वाला संयुक्त राज्य अमेरिका का कम्पनीहरु सँग अघि-पछि (बैक-टू-बैक) ऋण समझौता गरे। जबकि मुद्रा विनिमयमा यस्ता तरिकाका प्रतिबंधहरु दुर्लभ भइसकेका छन्, तुलनात्मक लाभको कारण अघि-पछि (बैक-टू-बैक) ऋणबाट अझै पनि बचत उपलब्ध छन्।

पार-मुद्रा ब्याज दर विनिमय (स्वाप) १९८१ म विश्व बैङ्क द्धारा आईबीएम (IBM)को साथ नगद प्रवाहको विनिमय गरेर स्विस फ्रैंक र जर्मन मार्क प्राप्त गर्नको लागि गरियो। यस सौदामा सालोमन ब्रदर्सले २१० मिलियन डलरको अनुमानित राशि एवं दस वर्ष भन्दा धेरैको अवधिको लागि समझौता गरे।

२००८को वैश्विक वित्तीय संकटको समयमा, संयुक्त राज्य सङ्घीय सञ्चय प्रणाली (यूनाइटेड स्टेट्स फेडरल रिजर्व सिस्टम) द्धारा केन्द्रिय बैङ्क तरलता विनिमयको स्थापना गर्नको लागि मुद्रा विनिमय लेनदेन संरचनाको प्रयोग गरियो। यिनमा, एक विकसित या स्थिर रूपबाट उठेको अर्थव्यवस्थाको फेडरल रिजर्व र केन्द्रीय बैङ्क वर्तमान प्रचलित बजार मौजूदा विनिमय दरमा घरेलू मुद्राहरूको विनिमय गर्नको लागि तैयार हुन्छन् एवं समान मुद्रा विनिमय दरमा भविष्यको एक नियत तिथिमा विनिमयलाई फिर्ता गर्नलाई लागि सहमत हुन्छन्। केन्द्रिय बैङ्क तरलता विनिमय (स्वाप)को उद्देश्य "विदेशी बजारहरूलाई अमेरिकी डलरहरूमा तरलता प्रदान गर्नु" हो। जबकि केन्द्रिय बैङ्क तरलता विनिमय (स्वाप) र मुद्रा विनिमय (स्वाप) संरचनात्मक रूपमा समान हुन्, मुद्रा विनिमय (स्वाप) तुलनात्मक लाभबाट प्रेरित वाणिज्यिक लेनदेन हो, जबकि केन्द्रिय बैङ्क तरलता विनिमय (स्वाप) विदेशी बजारहरूमा अमरीकी डलरहरूको आपाती ऋण हो, र वर्तमानमा यो ज्ञात छैन कि दीर्घकालीन रूपमा ती डलर या संयुक्त राक्य अमेरिकाको लागि लाभप्रद हुनेछन् या छैन।

चीनी जनतांत्रिक गणराज्यको अर्जेंटीना, बेलारूस, हङकङ, आइसलैंड, इंडोनेशिया, मलेशिया, सिंगापुर र दक्षिण कोरियाको साथ रेंमिंबीको लागि बहु वर्षीय मुद्रा विनिमय समझौताहरु छन् जुन केन्द्रिय बैङ्क तरलता विनिमयको समान नै कार्य गर्छन।