मार्केट डेप्थ (Market Depth) भनेको बजारमा क्रेता र विक्रेताहरूले राखेका विभिन्न मूल्यहरूमा रहेको अर्डरहरूको विवरण हो। यसले बजारमा उपलब्ध तरलता (Liquidity) को संकेत दिन्छ र शेयर वा धितोपत्रहरूको माग र आपूर्तिको बारेमा जानकारी दिन्छ।

मिति २०७५ चैत्र ३ को नेपाल बैङ्क लिमिटेडको मार्केट डेप्थ

मार्केट डेप्थको महत्त्व

सम्पादन गर्नुहोस्

मार्केट डेप्थ लगानीकर्ताहरू र व्यापारीहरूको लागि महत्त्वपूर्ण छ किनकि यसले उनीहरूलाई निम्न कुराहरू बुझ्न मद्दत गर्छ:

  1. तरलता मूल्याङ्कन: कुनै शेयरको तरलता मूल्याङ्कन गर्न मद्दत गर्छ। उच्च तरलता भएको शेयरहरूलाई किनबेच गर्न सजिलो हुन्छ।
  2. मूल्य गतिशीलता: मार्केट डेप्थले भविष्यमा शेयर मूल्यको सम्भावित गतिशीलताको संकेत दिन सक्छ।
  3. विस्तृत जानकारी: लगानीकर्ताहरूले कुनै पनि समयमा उपलब्ध विभिन्न मूल्यहरूमा रहेका अर्डरहरूको विस्तृत जानकारी प्राप्त गर्न सक्छन्।

मार्केट डेप्थमा कुन मूल्यमा कति जनाले कुन धितोपत्र विक्री गर्न र खरीद गर्न चाहन्छन् भन्ने हेर्न पाइयो भने त्यसको विश्लेषण गरेर शेयरका तत्कालीन मूल्य र भविष्यमा बजार कता जान्छ भन्ने पनि अनुमान गर्न सकिन्छ । यसले लगानीकर्तालाई कुन समयमा लगानी गर्ने र कति मूल्यमा बेच्ने भन्ने निर्णय गर्न सघाउँछ ।[] मार्केट डेप्थले बजारको तरलता अनि माग र आपूर्तिबिचको दुरीले मूल्य निर्धारण गर्न सहयोग गर्छ ।

बजारलाई प्रभावित गर्ने तत्त्वहरु

सम्पादन गर्नुहोस्

धितोपत्र बजारमा विभिन्न तत्त्वहरूले बजारको दिशा र गतिविधिलाई प्रभाव पार्छन्। यी तत्त्वहरूले बजारको अस्थिरता, मूल्य उतार-चढाव, माग र आपूर्तिमा परिवर्तन ल्याउँछन्। नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (NEPSE) पनि यी तत्त्वहरूको प्रभावबाट अछुतो छैन। बजारलाई प्रभावित गर्ने प्रमुख तत्त्वहरू निम्नानुसार छन्:

१. आर्थिक तत्त्वहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  • मुद्रास्फीति (Inflation): उच्च मुद्रास्फीति दरले उत्पादन लागत बढाउँछ, जसले कम्पनीहरूको मुनाफा घटाउँछ र शेयरको मूल्यमा कमी ल्याउँछ।
  • ब्याजदर (Interest Rate): ब्याजदरमा भएको परिवर्तनले लगानीको लागत र लाभप्रदतामा प्रभाव पार्छ। उच्च ब्याजदरले लगानीलाई महँगो बनाउँछ र शेयर बजारमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ।
  • मुद्रा विनिमय दर (Exchange Rate): विदेशी मुद्रा विनिमय दरमा भएको परिवर्तनले आयात-निर्यातमा प्रभाव पार्छ, जसले कम्पनीहरूको मुनाफालाई प्रत्यक्ष असर पार्छ।

२. राजनीतिक तत्त्वहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  • राजनीतिक स्थिरता (Political Stability): राजनीतिक स्थिरता र अस्थिरता शेयर बजारमा प्रत्यक्ष प्रभाव पार्छ। स्थिर सरकार र स्थायी नीति भएमा लगानीकर्ताहरूको विश्वास बढ्छ।
  • सरकारी नीति (Government Policy): कर नीति, व्यापार नीति, नियमन तथा अनुदान जस्ता सरकारी नीतिहरूले कम्पनीहरूको सञ्चालनमा ठूलो प्रभाव पार्छ।

३. सामाजिक तत्त्वहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  • आबादीको संरचना (Demographic Structure): जनसंख्याको वृद्धिदर, जनसंख्याको बृद्धि, र शिक्षित जनशक्तिको स्तर जस्ता सामाजिक तत्त्वहरूले बजारको माग र आपूर्तिमा प्रभाव पार्छ।
  • उपभोक्ता व्यवहार (Consumer Behavior): उपभोक्ताहरूको खर्च गर्ने व्यवहार, बचत दर, र उपभोगका बानीहरूले बजारमा माग र आपूर्तिलाई निर्धारण गर्छ।

४. प्राविधिक तत्त्वहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  • प्रविधिको विकास (Technological Advancements): नयाँ प्रविधिहरूको विकास र अपनाउँदाले कम्पनीहरूको उत्पादन क्षमता बढ्छ र नयाँ बजारहरूमा प्रवेश गर्न मद्दत गर्छ।
  • सूचना र सञ्चार (Information and Communication): द्रुत र विश्वसनीय सूचना प्रवाहले लगानीकर्ताहरूलाई सुसूचित निर्णय लिन सक्षम बनाउँछ।

५. अन्तर्राष्ट्रिय तत्त्वहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  • विश्वव्यापी आर्थिक अवस्था (Global Economic Conditions): विश्वव्यापी आर्थिक वृद्धिदर, अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार, र विदेशी लगानीले पनि स्थानीय बजारमा प्रभाव पार्छ।
  • अन्तर्राष्ट्रिय बजार (International Markets): अन्य देशका शेयर बजारहरूको प्रदर्शनले स्थानीय बजारमा मनोवैज्ञानिक प्रभाव पार्न सक्छ।

६. प्राकृतिक र वातावरणीय तत्त्वहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  • प्राकृतिक प्रकोप (Natural Disasters): भूकम्प, बाढी, र महामारी जस्ता प्राकृतिक प्रकोपहरूले कम्पनीहरूको उत्पादन र आपूर्ति श्रृंखलामा बाधा पुर्याउँछ।
  • मौसम परिस्थिति (Weather Conditions): मौसमको अवस्था विशेषगरी कृषि, पर्यटन, र निर्माण उद्योगमा ठूलो