मारू बिहाग (राग)

मारू बिहाग भारतीय शास्त्रीय सङ्गीतको एक राग हो। यो रागलाई रातकको दोस्रो प्रहरमा गाइने गरिन्छ।यो राग कल्याण ठाटदेखि निस्कन्छ।विद्वानहरू माझ यो रागको वादी तथा संवादी स्वर सम्बन्धमा मतभेद रहेको छ। केही विद्वानहरू मारू बिहागमा वादी स्वर गन्धार र संवादी निषादलाई मान्दछन् भने यसको विपरीत अन्य सङ्गीतज्ञ यसमा वादी स्वर पञ्चम र संवादी स्वर षडजलाई मान्दछन्। प्रस्तुत रागमा दुवै प्रकारको मध्यम स्वरहरू (शुद्ध 'म' र तीव्र 'म')को प्रयोग भएको छ। बाँकी सवै स्वर शुद्ध प्रयुक्त हुन्छ। मारू बिहाग आधुनिक रागको श्रेणीमा आउने गर्छ। यसको रचयिता उस्ताद स्वर्गीय अल्लादिया खाँलाई मान्ने गरिएको छ।

मारू बिहाग

ठाट	कल्याण
समय	मध्य रातमा
आरोहण	नि(मन्द्र) सा म ग, म(तीव्र)प, नि, सां
अवरोहण	सां, नि ध प, म(तीव्र)ग, म(तीव्र)ग रे, सा
पकड	प, म(तीव्र)ग, म(तीव्र)ग रे, सा, नि(मन्द्र)सा म ग, म(तीव्र)प, ग, म(तीव्र)ग, रे सा

विशेषता

• थाट-कल्याण
• गायन समय-रातको दोस्रो प्रहर
• जाति-ओडव-सम्पूर्ण (आरोहमा रे,ध स्वर वर्जित )
• समप्रकृति राग -बिहाग,कल्याण र मार्ग बिहाग ।
• आरोह-नि(मन्द्र) सा म ग, म(तीव्र)प, नि, सां ।
• अवरोह-सां, नि ध प, म(तीव्र)ग, म(तीव्र)ग रे, सा ।
• पकड-प, म(तीव्र)ग, म(तीव्र)ग रे, सा, नि(मन्द्र)सा म ग, म(तीव्र)प, ग, म(तीव्र)ग, रे सा ।