बिस्मिल्ला खाँन

उस्ताद बिस्मिल्ला खाँ (अङ्ग्रेजी: Bismillah Khan, जन्म: २१ मार्च, १९१६ - मृत्यु: २१ अगस्त, २००६) हिन्दुस्तान को प्रख्यात शहनाई वादक थिए। उनको जन्म डुमराँव, बिहार मा भएको थियो। सन् २००१ मा उनलाई भारत को सर्वोच्च सम्मान भारत रत्नबाट सम्मानित गरियो।

Ustad बिस्मिल्ला खाँन
खाँन कन्सर्टमा १९६४
व्यक्तिगत विवरण
वास्तविक नाम	कुमरादिन खाँन
जन्म	(१९१६-०३-२१)२१ मार्च १९१६ Dumraon, Buxar District, Bihar, India
मृत्यु	२१ अगस्ट २००६(2006-08-21) (उमेर ९०) Varanasi, Uttar Pradesh, India
विधा	Indian classical music
पेशा	सङ्गीतकार
वाद्ययन्त्र	Shehnai
वेबसाइट	http://ustadbismillahkhan.com/
सदस्यहरू
आफेक हैदर, सबिता आनन्द
पूर्व सदस्य(हरू)
जामिन हुसैन खाँन

उनी तेश्रो भारतीय सङ्गीतकार थिए जसलाई भारत रत्नबाट सम्मानित गरिएको छ।

प्रारम्भिक जीवन

बिस्मिल्ला खाँको जन्म बिहारी मुस्लिम परिवारमा पैगम्बर खाँ और मिट्ठन बाई को यहाँ बिहारको डुमराँव की भिरंग राउत की गली नामक मोहल्ले मा भएको थियो। उनको केटाकेटीको नाम कमरुद्दीन थियो। उनी आफ्नो बाबु-आमाको दोश्रो सन्तान थिए। किनकी उनको दाजुको नाम शमशुद्दीन थियो अत: उनको हजुरबुबा रसूल बख्शले भने-"बिस्मिल्लाह!" जसको मतलब थियो "राम्रो सुरुवात! वा श्रीगणेश" अत: घरका मनिसहरूले यही नाम राखिदिए। र आगाडी गएर उनी "बिस्मिल्ला खाँ" को नामबाट प्रशिद्द भए।

उनको मानिसहरू दरवारी राग बजाउनमा सिद्दहस्त थिए जो बिहारको भोजपुर रियासत मा आफ्नो सङ्गीतको हुनर देखाउनको लागि अक्सर जाने गर्दथे। उनको पिता बिहारको डुमराँव रियासतको महाराजा केशव प्रसाद सिंहको दरवारमा शहनाई बजाउने गर्दथे। ६ वर्षको उमेरमा बिस्मिल्ला खाँ आफ्नो बुबाको साथ बनारस आए। त्यहा उनले आफ्नो काका अली बख्श 'विलायती'बाट शहनाई बजाउन सिखे। उनको उस्ताद काका 'विलायती' विश्वनाथ मन्दिर मा स्थायी रूपमा शहनाई-वादन का काम गर्दथे।

धार्मिक विश्वास

यद्यपि बिस्मिल्ला खाँ शिया मुसलमान थिए तर पनि उनी अन्य हिन्दुस्तानी सङ्गीतकारहरू सरह धार्मिक रीति रिवाजहरूको प्रबल पक्षधर थिए र हिन्दु देवी-देवतामा कुनै फरक नहीं समझदैन थिए। उनी ज्ञानको देवी सरस्वती को सच्चा आराधक थिए। उनी काशी को बाबा विश्वनाथ मन्दिरमा गएर त शहनाई बजाउद थिए यसको अलावा उनी गङ्गा किनारे बसेर घण्टौ रियाज पनि गर्ने गर्दथे। उनकी आफ्नो मान्यता थियो कि उनलाई यस्तो गर्दा गङ्गा मइया प्रसन्न हुन्छिन।

यसलाई पनि हेर्नुहोस

• भारतीय सङ्गीत
• हिंदुस्तानी सङ्गीत

बाहरी कडियाँ

• श्रद्धांजलि (अभिव्यक्ति पत्रिका पर)
• परिचय (अभिव्यक्ति पत्रिका पर)
• साक्षात्कार (अभिव्यक्ति पत्रिका पर)
• बिस्मिल्लाह खां : सङ्गीत ही जिनका धर्म था वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-०७-१९ मिति (हिन्दी नेस्ट)