पिम्बहाल पोखरी

पिम्बहाल पोखरी ( पिम्बाहा पुखु र पिम बहल पोखरी पनि भनिन्छ) ललितपुर, नेपालको (ऐतिहासिक रूपमा पाटन भनेर चिनिने) मा अवस्थित एउटा कृत्रिम पोखरी हो। नेपाली लोककथा अनुसार यो पोखरी लाखे नामक राक्षसले बनाएको हो। सन् १९६७ मा नेपाल सरकारले पोखरीलाई बजारमा परिणत गर्ने प्रयास गरे पनि स्थानीयले विरोध पाएका थिए। पिम्बहाल पोखरी सन् १९३४ को नेपाल–भारत भूकम्प र सन् २०१५ को नेपाल भूकम्पले ध्वस्त भएको थियो। तर ती घटनाहरू पछि पुनर्निर्माण गरियो।

पिम्बहाल पोखरी
पिम्बहाल पोखरी पिम्बहाल पोखरी
स्थान	ललितपुर महानगरपालिका
निर्देशाङ्क	२७°४०′३४″उ॰ ८५°१९′१६″पू॰
प्रकार	कृत्रिम पोखरी
निर्माण	१४औँ शताब्दी

इतिहास

पिम्बहाल पोखरी सन् १८८४–५ मा।

पोखरी कसरी निर्माण भयो भन्ने बारेमा विभिन्न किंवदन्तीहरू छन्। एक जना भन्छन् कि १४औँ शताब्दीमा पिम्बहाल खाली जमिन थियो। दिनको समयमा, यो एक सक्रिय स्थान थियो तर रातमा, नेपाली लोकगीतमा लाखे, एक प्रकारको दानव द्वारा घुम्ने भनिएको छ। लाखेहरू हरेक रात आएर चर्को आवाज निकाल्ने, घरमा पसेर, बालबालिकालाई डराउने र इलाकामा अशान्ति मच्चाउने गरेका छन्। स्थानीय बासिन्दा गया बाजे तिनीहरूको कार्यबाट रिसाए, त्यसैले उहाँले तिनीहरूलाई नियन्त्रण गर्न आफ्नो जादुई शक्ति प्रयोग गर्नुभयो र तिनीहरूलाई पिम्बहालमा पोखरी खन्न लगाइयो किनभने "जबसम्म जमिन रहन्छ, लाखेहरू आइरहनेछन्"। अर्को किंवदन्ती अनुसार लाखेकी श्रीमती हिउँदमा पानी लिन धेरै टाढा जानुपर्थ्यो किनभने धारा सुकेको थियो। त्यसबेला ललितपुरमा पोखरी थिएनन् र श्रीमतीलाई टाढा हिँड्नु परेको देख्न नचाहेर राक्षसले एकै रातमा पिम्बहाल पोखरी बनाए।

सन् १९३४ को नेपाल–भारत भूकम्पले पोखरी ध्वस्त पारेको थियो। पोखरीको पुनर्स्थापना मोडेल कथित रूपमा हेनरी एम्ब्रोस ओल्डफिल्डको चित्रमा आधारित थियो। सन् १९६७ मा, नेपाल सरकारले पोखरीको शीर्षमा बजार निर्माण गर्ने प्रयास गर्यो जसले स्थानीय प्रतिरोधको नेतृत्व गर्यो; फलस्वरूप सरकार पछि हट्यो। २०१४ सम्म, पोखरी उपेक्षित अवस्थामा रहेको रिपोर्ट गरिएको थियो र सहरलाई यसको मर्मत गर्न गाह्रो भइरहेको थियो। पोखरीको उत्तरपट्टि १६६३ सालको चण्डेश्वरी मन्दिर र पिम्बहाल पोखरी नजिकै सन् १३५७ मा मुस्लिम आक्रमणकारीहरूले क्षतिग्रस्त भएको स्तूप पनि छ। २०१५ अप्रिलमा नेपालमा गएको भूकम्पले पोखरीलाई क्षति पुर्याए पनि २०१७ मा पोखरीलाई पुरानै स्वरूपमा पुर्याइयो। पिम्बहाल पोखरी ललितपुरको प्रसिद्ध पोखरी मध्ये एक हो।