इलुस्ट्राडो

यो इलुस्ट्राडो (स्पेनिसमा "इरुडीटे," "सिकेका," अथवा "प्रबुद्ध व्यक्तिहरूलाई") १९औ शताब्दीको अन्त तिर स्पेनिस औपनिवेशिक काल खण्डमा फिलिपिनो शिक्षित वर्गको गठन भयो ।

इलुस्ट्राडो म्याड्रिडमा (सी.१८९०)

तिनीहरूले स्पेनीहरूलाई शिक्षित र स्पेनिशहरूलाई उदार र युरोपेली राष्ट्रवादी आदर्शलाइ उजागर गरेका थिए जो मध्यम वर्ग थिए। यो इलुस्ट्राडो वर्ग देशी-जन्म बुद्धिजीहरू र इथ्नोलिंगुस्टिक मार्फत कटौती र जातीय लाइनहरु- इन्डीयोस, इसुलरेसर र मेसटिजोस अरूका बीचमा तथा स्पेनिस संरक्षण का अन्तर्गत "दुवै राजनीतिक र आर्थिक शक्ति को एक थप समान व्यवस्था" को माध्यमबाट सुधारको माग गरेका थिए।

स्टेनली कार्नोव, मा आफ्नो हाम्रो छवि: फिलिपिन्समा अमेरिकाको साम्राज्य, "धनि बुद्धिजीवी" का रुप मा इलुस्ट्राडो गर्नको लागि पठाएको थियो किनकि कोहि धनी जग्गावाला का छोरा थिए । तिनीहरूले फिलिपिनो राष्ट्रवाद को विकास मा महत्त्वपूर्ण खेलेका थिए।

इतिहास

स्पेन मा तीन प्रमुख इलुस्ट्राडोहरू: जोस रिजाल, मार्सेलो एच डेल पिलर र मारियेनो पोन्से (दायाँ देखि बायाँ). फोटो सन् १८९० मा स्पेन मा लिईएको।

सबैभन्दा प्रमुख इलुस्ट्राडो ग्रासियेनो लोपेज जइना, मार्सेलो एच डेल पिलर, मारियानो दलाल, एन्टोनियो लुना र जोस रिजाल फिलिपीन राष्ट्रिय नायक थिए। रिजाल को उपन्यासहरु मा मलाइ हात नलगाउनु("मलाई छुनुहोस् छैन") र एल फिलिबुस्तेरिस्मो ("विध्वंसक") मा फिलिपीन मा स्पेनिस उपनिवेश शासनमा भएको अन्याय उजागर गरिएको थियो ।

शुरुवात मा, रिजाल र आफ्ना सँगी इलुस्ट्राडोहरु ले स्पेनबाट स्वतन्त्रता जीत उपयुक्त छैन भन्ने सोचाई राखे, बरु त्यसको सट्टा तिनीहरूले अलग हुनको लागि कानुनी समानता लागि दुवै पेनिनसुलरेस तथा मूल निवासी- इन्डीयोस, इसुलरेसर र मेसटिजोस natives—Indios, Insulares, र mestizos, अरूका बीचमा—मा आर्थिक सुधार माग गरेर इलुस्ट्राडोहरु द्वारा गरिएको मांग को आर्थिक सुधार को र दोस्रोमा मा थियो कि "फिलिपिन्स कोर्टेस मा प्रतिनिधित्व गरियो र स्पेन को एक प्रान्त तथा जनपदको धर्म निरपेक्षता को रूपमा मानिने गरिन्छ ।"

तर, सन १८७२ मा राष्ट्रवादी भावना बलियो हुदै गयो, जब तीन फिलिपिनो पूजाहारीहरू, जोस बर्गोस, मारियानो गोमेज र फ्रिअर जासिन्टो जमारो थिए, जोसँग चार्ज गरिएको अग्रणी एक सैन्य विद्रोह प्रमुख को साथ छ भन्ने आरोप मा एक शस्त्रागार मा , मनिला नजिकै स्पेनी अधिकारीहरूले द्वारा मारिए का थिए । घटना र अन्य दमनकारी कार्यहरु र विभिन्न गतिविधिहरूमा, रिजाल ३० डिसेम्बर, १८९६ मा मारिएका थिए । उहाँको कार्यान्वयन गर्ने इलुस्ट्राडो चालित गरियो । यो पनि गर्नुको एकता बीचमा इलुस्ट्राडोस र एनड्रेज बोनिफासीवओ जातीय कतिपुनन भए । फिलिपीन नीतिहरू द्वारा संयुक्त राज्य अमेरिका प्रबलित मूख्य स्थिति को इलुस्ट्राडोस भित्र फिलिपिनो समाज देखिन्छ । तपस्वी सम्पदा इलुस्ट्राडोस लाइ बेचिएर र सरकारले सबैभन्दा उच्च स्थान तिनीहरूलाई गर्ने प्रस्ताव गरेका थिए ।

उल्लेखनीय व्यक्तित्व

• मार्सेलो एच डेल पिलर (१८५०-१८९६)
• फेलिक्स रेसुर्रेस्सिओन हिदल्गो (१८५५-१९१३)
• ग्रासियेनो लोपेज (१८५६-१८९६)
• एन्टोनियो लुना (१८६६-१८९९)
• जुआन लुना (१८५७-१८९९)
• मारियेनो पोन्से (१८६३-१९१८)
• जोस रिजाल (१८६१-१८९६)
• इसाबेलो डे लोस रेएस (१८६४-१९३८)
• डोमिनाडोर गोमेज (१८६८-१९२९)