"नागरिकता" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
चिनोहरू: मोबाइल सम्पादन मोबाइल वेब सम्पादन |
सा वि. म.: हिज्जे ठीक (-राजनैतिक; +राजनीतिक) |
||
पङ्क्ति १:
'''नागरिकता''' एक विशेष सामाजिक,
सामाजिक अनुबन्धका सिद्धान्त मातहत नागरिकताको अवस्थामा अधिकार र उत्तरदायित्व दुइटै सामेल हुन्छन्। "सक्रिय नागरिकता"को दर्शन अर्थात् नागरिकहरुलाई सबै नागरिकहरुका जीवनमा सुधार गर्नका लागि आर्थिक सहभागिता, सार्वजनिक, स्वयंसेवी कार्य, र यस्तै प्रकारका प्रयासका माध्यमदेले आफ्नो [[जाति|समुदाय]]लाई अझ राम्रो बनाउने दिशामा कार्य गर्नु पर्नेछ. यस दिशामा, केही देशहरुमा [[विद्यालय|स्कूल]] नागरिकता शिक्षा उपलब्ध गर्दछन्. भर्जीनिया लिएरी (2016) द्वारा नागरिकतालाई "अधिकारहरुका एक समुच्चय-को रूपमा परिभाषित गरिएको छ- तिनको अनुसार नागरिकताको अवस्थामा प्राथमिक रुपले सामुदायिक जीवनमा
पङ्क्ति १०:
सामान्य तौरमा नागरिकतालाई एक व्यक्ति र एक विशेष देशका बीच सम्बन्धका रूपमा देखिन्छ।
प्राचीन ग्रीसमा, मुख्य
आधुनिक समयमा, नागरिकताको नीति ''जूस सहरुगुनिस (jus sanguinis)'' ("रक्तको अधिकार") र ''जूस सोली (jus soli)'' ("मृदाको अधिकार") राष्ट्रहरुका बीच विभाजित छ। एक ''जूस सहरुगुनिस'' नीति जातीयता वा वंशका आधारमा नागरिकता दिन्छ र यो यूरोपमा प्रचलित एक राष्ट्र राज्यको अवधारणादेखि सम्बन्धित छ। एक ''जूस सोली'' नीति प्रत्येक त्यस व्यक्तिलाई नागरिकता दिन्छ जो राज्यका प्रान्त विशेषमा पैदा भएकोछ, यस नीतिको अनुसरण संयुक्त राज्य सहित अमेरिकाका धेरै देसहरुमा गरिन्छ।
पङ्क्ति २५:
"राष्ट्रमण्डल नागरिकता"को अवधारणा तबदेखि अस्तित्वमा छ जबदेखि [[राष्ट्रकुल|राष्ट्रमण्डल राष्ट्रहरु]]को स्थापना भएको छ. जस्तो कि यूरोपीय संघका मामलेमा हुन्छ, कुनै व्यक्ति राष्ट्रमण्डल नागरिकतालाई तब प्राप्त गर्न सक्छ यदि त्यो राष्ट्रमण्डल सदस्य राज्यको नागरिक हो। यस प्रकारको नागरिकता केही राष्ट्रमण्डल देसहरुमा केही विशेषाधिकार उपलब्ध गरा्दछ:
* यस्ता केही देसहरुमा अन्य राष्ट्रमण्डल देसहरुका नागरिकहरुलाई यात्रा गर्नका लागि टूरिस्ट [[वीजा (दस्तावेज)|वीजा]]को आवश्यकता हुँदैन।
* केही राष्ट्रमण्डल देसहरुमा अन्य राष्ट्रमण्डल देसहरुका निवासी नागरिकहरुलाई
* केही मामलहरुमा कुनै पनि पदमा (सिविल सेवाहरु सहित) काम गर्ने अधिकार दिइन्छ, यसमा केही विशिष्ट पदहरुलाई सामेल गरेनन् जाता (उदहारण, डिफहरुस, राज्यपाल वा [[राष्ट्रपति]], प्रधान मंत्री)।
पङ्क्ति ४०:
मास्टरीचट सन्धिले यूरोपीय संघको नागरिकताको अवधारणालाई शुरू गरे। यूरोपीय संघको संशोधित सन्धि<ref name="Rome">[http://eur-lex.europa.eu/en/treaties/dat/12002E/htm/C_2002325EN.003301.html रोमको सन्धि] (समेकित संस्करण)</ref> को अनुच्छेद १७ (१) भन्दछ कि <blockquote>संघको नागरिकता यसका द्वारा स्थापित छ। प्रत्येक व्यक्ति जसका नजिक सदस्य राज्यको राष्ट्रीयता छ, त्यो संघको नागरिक हुनेछ। संघको नागरिकता पूरक हुनेछ र राष्ट्रीय नागरिकतालाई प्रतिस्थापित गर्नेछैन। </blockquote>
संशोधित यूरोपीय संघ सन्धि <ref name="Rome" /> यूरोपीय संघका नागरिकहरुका विशिष्ट न्यूनतम अधिकारहरुलाई स्थापित गर्दछ। संशोधित यरोपीय संघ सन्धिको अनुच्छेद 12 सन्धिका अन्तर्गत गैर भेदभावका सामान्य अधिकारको ग्यारण्टी दिन्छ। अनुच्छेद 18 सदस्य राज्यहरुमा मुक्त आन्दोलन र आवासको एक सीमित अधिकार दिन्छ, बद्ला यसका कि यूरोपीय संघका नागरिक राष्ट्रीय छन्। अनुच्छेद 18-21 लेख र 225 विशिष्ट
संघका नागरिकहरुका नजिक कुनै पनि सदस्य राज्यमा आर्थिक गतिविधिमा भाग लिने व्यापक अधिकार पनि हुन्छ (अनुच्छेद 39, 43, 49 EC), जो संघ नागरिकतामा सामेल हुनेलाई पूर्व निर्धारित गर्दछ।
पङ्क्ति ४९:
=== पोलिस नागरिकता ===
पहिला प्रकारको नागरिकता यस कुरामा आधारित थियो कि मानिस पोलिसका साना पैमानाका कार्बनिक समुदायहरुमा, कुन तरिकाले [[प्राचीन यूनानी भाषा|प्राचीन यूनानी]] कालमा रहन्थे। ती दिनहरुमा नागरिकतालाई एक सार्वजनिक मामलाका रूपमा देखिंदैनथ्यो, यो एक व्यक्तिका निजी जीवनदेखि अलग हुन्थ्यो। नागरिकताका दायित्व पोलिसका दैनिक जीवनका साथ गहिराईदेखि जोडिएका थिए। सही रुपमा मनुष्य हुनका लागि, व्यक्तिलाई समुदायको एक सक्रिय नागरिक बन्नु पडन्थ्यो, जसलाई अरस्तुले यस प्रकारदेखि अभिव्यक्त गरेको थियो: "समुदायका मामलाहरुका सञ्चालनमा भाग न लिने अर्थ हुन्छ कि वा त तपाईं जानवर हुनुहुन्छ वा देवता!" नागरिकताको यो रूप समुदायका प्रति नागरिकहरुका दायित्वहरुमा आधारित थियो, यसका बद्ला समुदायमा नागरिकहरुलाई दिइने अधिकार अधिक मायन राख्तैनथ्यो। यो एक समस्या थिएन किनभनें ती सबै मानिस दृढतादेखि पोलिसका साथ जोडिएका थिए; तिनको आफ्नो भाग्य र समुदायको भाग्य एक अर्कासित प्रबलतादेखि सम्बन्धित थिए। यसका अतिरिक्त, पोलिसका नागरिक दायित्वहरुलाई धार्मिक हुने अवसर मान्थ्यो, यो तिनको लागि सम्मान र आदरको एक स्रोत हुन्थ्यो। एथेन्समा, शासक र शासित दुइटै प्रकारका नागरिक थिए, महत्वपूर्ण
तर पनि, पोलिसको नागरिकताको एक महत्वपूर्ण पहलू विशिष्टता थियो। प्राचीन ग्रीस र रोम तथा मध्यकालीन सहरहरुमा नागरिकता, जो पोलिसको नागरिकताको अनुसरण गर्दथ्यो, त्यो विशिष्ट थियो र असमानताको स्थितिलाई व्यापक रुपले स्वीकृत गरिन्थ्यो। नागरिकहरुको स्तर गैर नागरिकहरुको तुलनामा पर्याप्त उच्च थियो। गैर नागरिकहरुमा महिलाहरु, गुलाम र 'बारबेरियन' सामेल थिए। उदाहरणका लागि, महिलाहरुलाई
[[रोमन साम्राज्य]]मा, पोलिस नागरिकतामा परिवर्तन आयो: नागरिकता साना पैमानाका समुदायदेखि पूर्ण साम्राज्यमा विस्तृत भयो। रोमका मानिसहरुले महसूस गरे कि पूरा साम्राज्यद्वारा मानिसहरुलाई नागरिकता दिनु विजय प्राप्त रोमन शासी क्षेत्रहरुलाई वैद्यता दिन्छ। रोमन युगमा नागरिकता अब कुनै राजनीतिक एजेन्सीहरुसीको दर्जा थिएन; यो कम भएर अब एक न्यायिक सुरक्षा र कानून र नियमको अभिव्यक्तिमा बद्ल्यो। (हेर्नुहोस् सिविस रोमेनस सम (Civis romanus sum))।
पङ्क्ति ८८:
|accessdate=2009-09-22}}</ref>
ऐतिहासिक दृष्टि भन्दा अधिकांश राज्य नागरिकतालाई आफ्नो आबादीसम्म नैं सीमित राख्छन्, यसका द्वारा ती नागरिक वर्गलाई
रोमन गणराज्य एक अन्य उदाहरण प्रस्तुत गर्दछ (हेर्नुहोस् रोमन नागरिकता), र हाल नैंमा, पोलिश-लिथुनियन राष्ट्रमण्डलका अभिजात वर्गमा केही यस्तो नैं विशेषताहरु पाइयो।
पङ्क्ति ११४:
|accessdate=2007-06-09}}</ref>।
नागरिकता,लाई स्कटल्याण्डका स्कूलहरुमा एक विषयका रूपमा पढाइंदैन, तर पनि वहाँ "आधुनिक अध्ययन" नामक एक विषय पढाइन्छ, जसमा स्थानीय, राष्ट्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दहरुका सामाजिक,
|url=http://www.msa-scotland.co.uk/
|title=Modern Studies Association
| |||