लेप्टोस्पिरोसिस

लेप्टोस्पिरोसिस (जुन फिल्ड ज्वरो, मुसा समात्नेको पहेँलो, र प्रिटिबियल ज्वरो को नामले पनि परिचित छ) एक संक्रमण हो जुन लेप्टोस्पिरा नामक कर्कस्क्रु-आकारको जीवाणुको कारणले गर्दा हुन्छ। लक्षणहरू नदेखिन पनि सक्छन् र देखिएमा टाउको दुख्ने, मांसपेशी दुख्ने, र ज्वरो आउनेजस्ता सामान्य लक्षणहरू देखि लिएर फोक्सोमा रक्तस्राव हुने वा मेनिन्जाइटिस (मस्तिष्क ज्वर) जस्ता गम्भीर लक्षणहरू देखा पर्ने गर्छन्। यदि यो संक्रमणको कारणले गर्दा व्यक्ति पहेँलो परेमा, मिर्गौला खराबी (मिर्गौलाले काम गर्न छोड्नु) र रक्तस्राव भएमा यसलाई विल्स रोग भनिन्छ। यदि यसको कारणले गर्दा फोक्सोमा अत्यधिक रक्तस्राव भएमा, यसलाई सिभियर पल्मोनरी हेमोरेज सिन्ड्रोम भनिन्छ।

लेप्टोस्पिरोसिस
विभाग:	Infectious diseases

13 वटासम्म विभिन्न अनुवांशिक प्रकारका लेप्टोस्पिराले मानिसहरूमा यो रोग पैदा गर्दछन्। यो दुबै जंगली तथा घरेलु जनावरहरूबाट सर्ने गर्छ। यो रोग बढी फैलाउने जनावरहरूमा दंशक जन्तुहरू (मुसा, छुचुन्द्रो, खरायो, इत्यादि) पर्दछन्। यो प्राय: जनावरको पिसाबबाट फैलने गर्छ वा जनावरको पिसाबद्वारा दूषित माटो छालामा भएको घाउ, आँखा, मुख, वा नाकको सम्पर्कमा आउँदा सर्ने गर्छ। विकासोन्मुख मुलुकहरूमा यो रोग प्राय: किसानहरू र सहरमा बस्ने गरीब मानिसहरूलाई लाग्ने गर्छ। विकसित मुलुकहरूमा यो रोग प्राय: न्यानो र आर्द्र स्थानहरूमा बाहिरी क्रियाकलापहरूमा संलग्न मानिसहरूलाई लाग्ने गर्छ। शरीरमा यो जीवाणु विरुद्ध एन्टिबडी पैदा भएको छ कि भनेर हेरेर वा रगतमा यसको डिएनए (DNA) खोजेर यो रोगको निदान गर्ने गरिन्छ।

यो रोग रोकथाम गर्ने उपायहरूमा संभावित संक्रमित जनावरहरूको साथमा काम गर्दा जीवाणुको सम्पर्कमा आउनबाट जोगिनको लागि सुरक्षात्मक सामग्री वा उपकरण प्रयोग गर्ने, त्यस्तो ठाउँमा काम गरेपछि हात धुने, र मानिसहरू बस्ने र काम गर्ने ठाउँमा दंशक जनावरहरू (मुसा, छुचुन्द्रो, इत्यादि) नियन्त्रण गर्ने पर्दछन्। यात्रुहरू बीच यो संक्रमण फैलन नदिने प्रयास स्वरूप प्रयोग गरिने एन्टिबायोटिक डक्सिसाइक्लाईन (doxycycline)ले कत्तिको लाभ पुर्‍याउँछ भन्ने कुरा स्पष्ट छैन। जनावरहरूको लागि केही निश्चित प्रकारको लेप्टोस्पिरा को लागि खोप उपलब्ध छ जसले यो संक्रमण मानिसहरूमा सर्ने जोखिम कम गर्न सक्छ। संक्रमित भएको अवस्थामा निम्न एन्टिबायोटिकद्वारा उपचार गरिन्छ: डक्सिसाइक्लाईन, पेनिसिलिन (penicillin), वा सेफ्टरिएक्सोन (ceftriaxone)। विल्स रोग र सिभियर पल्मोनरी हेमोरेज सिन्ड्रोमको मृत्यु दर, उपचार प्राप्त भएपछि समेत, क्रमश: 10% र 50% भन्दा बढी छ।

प्रत्येक वर्ष सत्तरी लाख देखि एक करोड मानिस लेप्टोस्पिरोसिसद्वार संक्रमित हुन्छन् भन्ने अनुमान छ। यसको कारणले हुने मृत्युको सङ्ख्या भने स्पष्ट छैन। यो रोग प्राय: विश्वको उष्णदेशीय क्षेत्रहरूमा बढी हुने गर्छ तर यो जहाँकही हुनसक्छ। विकासोन्मुख मुलुकका सुकुम्बासी तथा गरीब बस्तीहरूमा प्रकोप फैलन सक्छ। यो रोगको बारेमा पहिलो पटक सन् 1886 मा जर्मनीमा विलले व्याख्या गरेका थिए। संक्रमित जनावरहरूमा कुनैपनि लक्षण नदेखिन पनि सक्छ, अथवा हल्का, वा गम्भीर लक्षणहरू देखा पर्न सक्छन्। लक्षणहरू जनावरको प्रकार अनुसार भिन्न-भिन्न हुन्छन्। केही जनावरहरूमा लेप्टोस्पिरा प्रजनन प्रणालीमा रहने गर्छ, जसको कारणले गर्दा सम्भोग गर्दा यो रोग सर्छ।