मस्यौदा:प्रेमध्वज प्रधान
| प्रेम ध्वज प्रधान | |
|---|---|
 प्रधान २००८ मा | |
| व्यक्तिगत विवरण | |
| वास्तविक नाम | प्रेम ध्वज प्रधान |
| जन्म | ६ जून १९३८ चौतारा, सिन्धुपाल्चोक, नेपाल |
| मृत्यु | ६ मे २०२१ (८२ बर्ष) सुन्धारा, काठमाडौँ |
| विधा | आधुनिक गायक |
| वाद्ययन्त्र | आवाज
हार्मोनियम गीतार |
| सक्रिय वर्ष | सन् १९४४-२०२१ |
प्रेम धोज प्रधान (६ जुन १९३८-६ मे २०२१) नेपाली सङ्गीतकार थिए। उनी गायक, सङ्गीतकार र क्षेत्रीय पार्श्व गायक थिए। उनले नेपालका दुई प्रमुख भाषाहरूः नेवारी र नेपालीमा गीत गाए। उनलाई गोल्डेन भ्वाइस र नेपालको रोमान्टिक मेलोडीजको राजा पनि भनिन्छ।[१]
प्रधान नेपालमा गिटार बजाउने पहिलो सङ्गीतकार थिए र सन् १९६५ मा मैतिघर चलचित्रका लागि भारतीय पार्श्व गायिका उषा मङ्गेशकर गाउने पहिलो नेपाली गायक थिए। सन् १९८५ मा, उनले भारतको बम्बईमा मायालु चलचित्रका लागि आशा भोसले युगल गीत गाए। प्रधानले आफ्नो करियरमा आफ्नो साङ्गीतिक शैलीमा विविधता ल्याए र प्रत्यक्ष प्रसारण र रेकर्ड गरिएका गीतहरूसहित रेडियो नेपाल दुवै भाषामा लगभग ७०० भन्दा बढी गीतहरू रेकर्ड गरे।
प्रारम्भिक जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्
प्रेम धोज प्रधानको जन्म ६ जुन, १९३८ मा काठमाडौँ २८ माइल पूर्वमा रहेको सानो सहर चौतारा रत्न धोज प्रधान, एक व्यापारी र प्राण देवी प्रधान, एक सङ्गीतकारको घरमा भएको थियो।
प्रधानका आमाबाबु उनी जवान हुँदा अलग भए, र उनलाई उनकी आमा र उनको परिवारले हुर्काए, जसले उनलाई सङ्गीतको प्रेम दिए। उनकी आमा एकजना प्रतिभाशाली कलाकार थिइन् र उनलाई सङ्गीतको बारेमा सिकाएकी थिइन्। उनले साधारण नेपालीहरूका लागि रेडियो प्रतिबन्धित भएको समयमा आफ्ना हजुरबुबासँग प्रत्येक रात एक घण्टा शास्त्रीय सङ्गीत सुन्ने कथा पनि सुनाउँछन्।
उनले सन् १९६७ मा सरस्वती मल्टिपल क्याम्पस, त्रिभुवन विश्वविद्यालय, नेपालबाट ब्याचलर अफ आर्ट्स प्राप्त गरे।[२]
सङ्गीत करियर
सम्पादन गर्नुहोस्सन् १९५० को दशक
सम्पादन गर्नुहोस्प्रधानको सङ्गीत करियर सन् १९५२ मा रेडियो नेपालमा भएको भ्वाइस टेस्टबाट सुरु भएको थियो। कुनै समय राजनीतिक सूचना प्रसारण गर्न मात्र अनुमति दिइएको स्टेसनले सन् १९५० को दशकको सुरुमा प्रधानजस्ता नेपाली कलाकारका लागि मञ्चको रूपमा सेवा गर्न थाल्यो, जसले उनीहरूलाई हरेक महिना दुईवटा गीत गाउन अनुमति दियो।
दुई वर्षपछि सन् १९५४ देखि सुरु गरेर प्रधानले स्वर्गीय गणेशलाल श्रेष्ठसँग अध्ययन गर्न पन्ध्र महिना बिताए। यसै समयमा उनले अन्य आठ जना सङ्गीतकारहरूको समूहसँग काठमाडौँमा प्रस्तुति दिन थाले, र कन्सर्टहरू गर्ने देशको पहिलो समूह बने। र सन् १९५७ मा तारा देवीसँग मिलेर, उनी प्रत्यक्ष प्रसारणको विपरित रेडियो नेपालका लागि गीत रेकर्ड गर्ने पहिलो नेपाली गायक बने।
सन् १९६० को दशक
सम्पादन गर्नुहोस्सन् १९६१ मा, प्रधानले आफ्नो बायाँ स्वरको कर्डमा रहेको गैर-घातक पोलिप हटाउन शल्यक्रिया गरेपछि दुई वर्षसम्म गायन बन्द गर्नुपरेको थियो। यस अन्तरालको समयमा, उनले आफ्नो नयाँ शैलीको भागको रूपमा गिटार अपनाए, त्यसो गर्ने पहिलो नेपाली गायक बने। उनले त्यस वर्षको अन्त्यमा फेरि प्रदर्शन गर्न थाले, र उनलाई सन् १९६३ मा अखिल नेपाल आधुनिक गीत प्रतियोगितामा "गोरेटो टियो गाउन्को" का लागि उत्कृष्ट आवाजको पुरस्कार प्रदान गरियो।[२]
आफ्नो सिग्नेचर स्टाइलमा महारत हासिल गरेपछि, उनले सन् १९६३ को शरद ऋतुमा आफ्नो पहिलो एलपी रेकर्ड जारी गरे। सन् १९६९ को अन्त्यसम्ममा उनले ३२ वटा गीत रेकर्ड गरिसकेका थिए।[२]
प्रायोजक फेला पार्न नसकेपछि, प्रधानले व्यक्तिगत रूपमा आफ्ना सोह्र डिस्कहरू मध्ये एघारलाई आर्थिक सहयोग गरे। सन् १९६४ को अन्त्यतिर उनले नेपालीमा आठ र नेवारी छ वटा गीत रेकर्ड गरे।[२]
नोभेम्बर १९६५ मा जयदेव उनलाई नेपाली फिल्म मैती घर लागि उषा मङ्गेशकर गीत गाउन आमन्त्रित गरेका थिए।[२]
सन् १९७० को दशक
सम्पादन गर्नुहोस्सन् १९७० मा आफ्नै सङ्गीत रचनामा उनले स्विंगिङ काठमाडौँको हिमालयन बाउकेट नामक एल्बममा १० वटा नेपाली गीत रेकर्ड गरे। सोही वर्ष उनले जयदेवको अधीनमा भजन गीतहरू (छवटा टुक्रा) पनि रेकर्ड गरे।[२]
मृत्यु
सम्पादन गर्नुहोस्प्रधानको ६ मे २०२१ मा न्यूरो र जनरल अस्पताल, सुन्दर, काठमाडौँ सास फेर्न समस्या र छाती दुखाइको कारण अस्पतालमा भर्ना भएपछि निधन भएको थियो।[३]
सम्मान र पुरस्कार
सम्पादन गर्नुहोस्सन्दर्भहरू
सम्पादन गर्नुहोस्.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}
बाह्य लिङ्कहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ Sangroula, Prasun (२०२३-०६-२१), "Unforgettable icons: Remembering 22 legends of Nepali music", Online Khabar (en-GBमा), अन्तिम पहुँच २०२३-०८-३०।
- ↑ २.० २.१ २.२ २.३ २.४ २.५ "Prem Dhoj pradhan", Artist Nepal, मूलबाट २८ नोभेम्बर २०११-मा सङ्ग्रहित।
- ↑ "Senior musician Prem Dhoj Pradhan passes away", The Himalayan Times, २०२१-०५-०६, मूलबाट २०२२-१२-२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ मे २०२१।
- ↑ "Prem Dhoj Pradhan to be honoured - Entertainment Magazine from Nepal …", मूलबाट २३ फेब्रुअरी २०१३-मा सङ्ग्रहित।
- ↑ "Noted musicians honoured", Gorkhapatra, २०१२-०७-२१, मूलबाट २० डिसेम्बर २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१२-१२-२०।