बानियाँ
बानियाँ नेपाल, भारत तथा अन्य स्थानहरूमा बसोबास गर्ने हिन्दू धर्मावलम्बी विशेषतया नेपालीहरूको थर हो।
'जनसंख्या'
सम्पादन गर्नुहोस्जनसंख्या सामान समयमा आइपुग्दा सिन्दुरियाहरूको जनसंख्या कति भने विषयमा पनि जानकारीको अभाव रहेको पाइन्छ । वि . सं . २०६५ सालमा भारतमा प्रकाशित " अति पिछडा दर्पण मा गरी लाल प्रतिवेदनको अनुसार , भारतमा १९७१ इ . स . सम्म सिन्मुरियाहरूको जनसंख्या लगभग पौने दुई लाख थियो जुन राज्यको गुण जनसंख्याको जगमा चार प्रतिशत थियो । यस मारेगा भारतबाट प्रकाशित राष्ट्रिय सिन्दुरिया निर्देशिका पुस्तकका पुछायोजक राजेश रंजन आफ्नो विचार राख्नु हुन्छ कि आज यस जातिमा आफै पनि ८० प्रतिशत यस्तो समुदाय छ जो गरीब छन र कठिन पूर्वक जीवन यापन गरिरहेछन् । त्यसमध्ये पनि २० प्रतिशत व्यक्तिहरू आजपनि आफ्ना पारम्परिक व्यवसाय सिन्दुर , नित जडिवुटी सग घरेलु मसला पागारका पारचुन सामग्री आदि नम मिसाएर विभिन्न स्थाई अस्थाई गेला , हाट या मन्दिरमा व्यापार भने गरिरहेको भेटिन्छन् । तिनीहरू समय - समयमा हुने समुदायको भेला , गोष्ठी ५ पैठकमा आर्थिक अभावका कारणले सम्पर्कमा आउन चाँहदैनन् । ६० प्रतिशत सिन्दुरियाहरूको अवस्थामा भने करिब – करिब अज्ञात नै शिम छ र बाँँकी २० प्रतिशतहरू सगृद्ध त छन तर तिनीहरूको सम्पर्क कर प्रायः सबै जनासँग नरहेकोले रिति चिन्ताजनक छ । नेपालको सम सिन्दुरियाहरूको संख्या वारेमा भने 8अ अज्ञात जस्तो स्थिति छ । तराई क्षेत्रमा बसोवास गर्ने केही पहिचानमा आएका जातिहरू बाहेक विभि संख्या कति यस जातिले प्रयोग गर्ने थरहरू दास , बनिया , बानिया आदि शब्दहरूको मात्रै पहिचान हुन सकेको नेपालमा प्रकाशित विभिन्न जातजाति सम्वन्धि पुस्तकहरूको अध्ययनबाट प्रष्ट हुन्छ । डा दर्पण इ . स . सम्म ' नेपाल वैश्य कल्याण महासंघले आफ्नो विधानमा वैश्य समुदाय अन्र्तगतका सिन्दुरिया वनिया सहित २३ वटा जातिहरूलाई हाल सम्म पहिचान गरी समावेश गरेको पाइएकोछ । चयो जुन विगतको जनगणनाहरूमा समेत वनिया अन्र्तगत केही वाहेक छट्टाछट्टै अन्य सवै जातजातिको उल्लेख गरिएको पाइदैन । २०५८ र्देशिका को जनगणना अनुसार नेपालको जातीय संरचना अन्र्तगत शिर्षकमा सिधै वनिया जातिको जनसंख्या १ , २६ , ९७१ जना भनि उल्लेख गरिएको छ जो पाइन्छ र छुट्टै पुनः ( जानकारीको अभावमा ) वनिया अन्र्तगतकै विभिन्न ध्ये पनि जातजातिलाई समेत छुट्टाछुट्टै संख्यामा उल्लेख गरिनुले पनि सम्बन्धित सिन्दुर , निकायमा वनिया वर्ण अन्र्तगतका जातजाति वारे ज्ञात ( जानकारी ) | आदि नभएको प्रष्ट हुन्छ तर हालको जनगणना २०६८ को तथ्याङकले व्यापार भने यस वारे केही प्रष्ट पार्न खोजेको देखिन्छ । भेला , दैनन् । २०६८ को जनगणनाको जनसंख्याको जात / जातिगत विवरण ज्ञात नै शिर्षकमा अन्य र उल्लेखित नभएको वाहेक १२५ वटा जाति अन्र्तगत सम्पर्क कथवनिया जाति भनेर १ , ३८ , ६३७ जना उल्लेख छ तर यहाँ भने लको समस्या देखिन्छ । किन भने यस जातिका व्यक्तिहरू आफूलाई छ । छुट्टाछुट्टै स्थान अनुसार सिन्दुरिया , कैथल वैश्य वा कथवनिया आदि बाहेक विभिन्न नामले चिनिन खोजेका हुन्छन् ।अन्य जाति शीर्षकमा समेत यस जातिका व्यक्तिहरूको संख्या समान भएको हुन सक्छ । त्यसैले यहाँ यस जातिको वास्तविक तथ्याङका यसैग लागि सिन्दुरिया ( कैथल वैश्य / कथवनिया ) जाति भनेर उल्लेख कारणले ग आवश्यक छ । उपलब्ध हुन व्यवसायको यसरी विभिन्न सरोकारवाला निकाय समेत वनिया अर्न्तगत पुग्छ त्यसै अन्य जातजाति संगै सिन्दुरियाहरूको पनि वास्तविकता वारे खोजीनिति भाषिक रूप गरेको पाइदैन । यसर समग्रमा व्राह्मण वर्ण र क्षेत्रिय वर्णलाई जस्तै गरी समग्र भाषाका स बनिया ( वैश्य वर्ण ) को जनसंख्या के कति र यस वर्ण अर्न्तगत छुट्टाछुट्टै स्थानिय भ उपजातिहरूको पहिचान गरी उल्लेख गर्न आवश्यक देखिन्छ । । हरेक जात दौडमा यस अहिलेको बहुसंख्या अशिक्षित र भूमिहीनहरूको वाहुल्य रहेको यस जमघट , जाति वारे जनगणनावाट पनि हालसम्म पूर्ण पहिचानमा ल्याउन सम्बन्धित निकायहरू असमर्थ रहेको पाउन सकिन्छ । आफ्नो जातीय विषय भने इतिहास वारे अनभिज्ञ हुनु परेकोमा स्वयम् सिन्दुरियाहरू पनि यसको कारक रहेको महसुस हुन्छ । बिडम्बना नै भन्नु पर्छ कि यो जाति आज सम्म आइपुग्दा कतिको संख्यामा छ ? १ लाख , २ लाख , वा अझै वढी ? त्यसको यर्थाथ अभिलेख उपलब्ध हुन सकेको छैन । यसको आधिकारिक जानकारी न त सम्वन्धित सरकारी निकायसंग नै छ , न त यस जाति भित्रकै सरोकारवालाहरूसंग | नेपालमा सिन्दुरिया बनिया ( कैथल वैश्य / कथबनिया ) १८ नेपालमा
पूर्वज
सम्पादन गर्नुहोस्==
बानियाँले (दास) जाति मान्ने विशेष
सम्पादन गर्नुहोस्१. यिनिहरूको मुख्य पर्वहरू दिपावली हो.
५ . धार्मिक र पौराणिक मान्यतामा कायस्थ
हिन्दु धार्मिक मान्यता अनुरूप साधारणतया समाजका सबैजसो जातजातिले हालसम्म स्वीकार गरिआएको केही धार्मिक ग्रन्थ र पुराणहरू अर्थात पद्म पुराण ( सृष्टि खण्ड , पाताल खण्ड र उत्तर खण्ड ) , भविष्य पुराण , यम संहिता , महाभारत र बृहद पराशर स्मृतिमा आधारित छ । धौकरिया यस अनुसार सृष्टिकर्ता ब्रह्माले तल पृथ्वी र माथि स्वर्गमा रहेका चार वर्ण ( ब्राह्मण , क्षत्रीय , वैश्य र शुद्र ) का सबै जीवीत जो जन्मिसके र जो जन्मिन बाकी छन् , तिनीहरूको सबै असल र खराब कामको लेखा अभिलेख राख धर्मराज ( यमराज , जसलाई मृत्युको देवता पनि भनिन्छोलाई आदेश दिए । इतिहास ज्यस्थ त्यपछि धर्मराजले ब्रह्मासंग प्रार्थना गरे , “ हे प्रभु म एक्लैले तीन लोकमा जन्मेका चौरासी लाख योनी ( जिवन स्वरूप ) को कामको लेखा कसरी राख् सक्छु र ? ” त्यसपछि भगवान ब्रह्मा आँखा चिम्लेिर ध्यानमा मग्न भए । उनको ध्यानबाट एक हातमा प्याँखको कलम र अर्को हातमा मसीको भाँडा बोकेको जगमगाउँदो आकृतिको जीव उत्पन्न भयो । उत्पन्न आकृति सृष्टिकर्ता ब्रह्माको आत्मा - ज्ञान ( चित्त ) मा गर्भधारण रही उहाँमै निष्क्रिय र गोप्य ( गुप्त ) रहेकाले उहाँले उनको नाम चित्रगुप्त राखिदिए । साथै उनलाई धर्मराजको निम्ति लेख्ने र अभिलेख राख्ने मन्त्रीको काममा नियुक्ति गरे ।
उनी ब्रह्माको शरीर ( काया )बाट उत्पन्न भएका यसकारण सृष्टिकर्ता ब्रह्माले फैसला गरे कि उहाँका सन्ताना , कायस्थ भनिनेछ । यसरी पाँचौं बर्ण कायस्थ अस्तित्वमा आ जनविश्वास अनुसार सिन्दुरियाहरू भगवान चित्रगुप्तकासन व्यापार भए , हुन् । यस समुदायको बंश परम्परा निम्न अनुसार बर्णन गरी नै विस्थापि पाउन सकिन्छ । महाराज चित्रगुप्तले श्रीभानु ( श्रीवास्तव ) , जसको राशीको नाम धर्मध्वज थियो , उनलाई काश्मीर र कान्धारको श्रीभास ( श्रीनगर ) मा एउटा राज्यको स्थापना गर्न पठाए । उनले नागराज बासुकीकी छोरी देबी पद्मिनीसंग बिवाह गरे , जसबाट दुई ईश्वरीय छोराहरूको जन्म भयो । उनीहरूको नाम श्री देवदत्त र श्री घनश्याम राखियो | श्री देवदत्त काश्मिरका शासक भए भने श्री घनश्याम सिन्धु नदिको किनारका शासक बने । भार उपचार लोकप्रिय जब भार पद्धतिक हरूको समयको अन्तरालसंगै सिन्धु राज्यका बासिन्दालाई सिन्धुरी र पछि गएर सिन्दुरिया भनियो । यसरी यिनै धनश्यामका सन्ततिहरू कालान्तरमा सिन्दुरिया हुन पुगेको पुष्टि हुन आउँछ । व्यवस मारमा विधि
