केशवप्रसाद पराजुली
विकिपिडियामा स्वागत छ!
सम्पादन गर्नुहोस्
सुरुवात- पहिले विकिपिडियाको परिचय पृष्ठ पढ्नुहोस्।
- तपाईंले कसरी विकिपिडियामा योगदान गर्न सक्नुहुन्छ जान्नुहोस्।
- आफ्नो परिचय दिनको लागि तपाईंको [[प्रयोगकर्ता:{{subst:BASEPAGENAME}}|प्रयोगकर्ता पृष्ठ]] बनाउनुहोला ताकि हामी तपाईंलाई अझ राम्रोसँग चिन्न सक्छौँ। (परिचय दिइरहनु आवश्यक नै भने छैन)
सुझावहरू- कृपया वार्तालाप पृष्ठमा चारवटा वक्र (
~~~~) प्रयोग गरि हस्ताक्षर गर्नुहोला। यसो गर्नाले वार्तालाप पृष्ठमा स्वत: तपाईंको नाम, वार्ता पृष्ठसूत्र र मिति थपिने छ। - यदि तपाईंलाई विकिपिडियामा केही समस्या परेको छ भने आफ्नो वार्तालाप पृष्ठमा
{{मद्दत}}राख्नु होला। हाम्रा प्रयोगकर्ताहरूले तपाईंको समस्याको समाधान बताउने छन्। - नयाँ पृष्ठहरू सम्पादन गर्दा वा सिर्जना गर्दा, सन्दर्भहरू थप्दा वा मेटाउँदा गल्ती गर्न डराउनु पर्दैन किनकि गल्ती जो कोहीबाट हुन् सक्छ।
स्वागतम्, हामी नेपाली विकिपिडियामा तपाईंको सम्पादनको लागि पर्खिरहेका छौं!
-- नेपाली विकिपिडिया स्वागत (कुरा गर्ने) १२:०४, २७ अक्टोबर २०२० (नेपाली समय)
कथा : विराेध
सम्पादन गर्नुहोस्बिक्रम सम्बत् १११३ बैशाख शुक्ल चतुर्थीको शुभ दिन । दिनजस्तै गहुँगोरो वर्ण र अग्लो कदका सुशरण पराजुलीको निँद आज अरु दिन भन्दा अलिक छिटो खुल्यो । आकाशमा तीनतारे पन्चासेको शिरमा अझै पुगेका थिएनन् । सेतै फुलेका दाह्री र जुँगासँग रँग मिलेको धोती काखी च्यापेर सुशरण घरै छेउ खोल्साको छायाँमा अलप भएको केही पछि भने सुशरण बाजेका घरमा अरु सदस्यहरु पनि दैला बाहिर देखिन थाले । अन्नपूर्ण र माछापुच्छ््रेका शिरमा सुनौलो लालि चढ्न थालेपछि काहुँडाँडाको टुप्पामा सुर्य किरणको जादूमय दर्शन सुरु भैहाल्यो । सुर्योदयको त्यही क्षणमा नुहाइधुवाइ गरी धोती फेरेर बाजे पुजाकोठामा छिरे अनि केहीबेरमै उक्त घरको सेरोफेरोमा धुपको सुगन्ध सहित वैदिक मन्त्र, घण्टी र शङ्खको मनमोहक ध्वनी थपियो । नित्यकर्म सकेर सेतो कमेजसुरुवालमा पिँढीमा निस्किएका सुशरण बाजेको मुखको कान्ती धपक्क बलेको थियो । बायाँ हातमा एउटा रातो गाता भएको पुस्तक लिएर उनी आँगनमा निस्के र दायाँ हत्केलाले एकपटक आफ्ना जुँगा र दाह्री सुम्सुम्याउँदै तल बेसीसम्म नजर दौडाए । सेतो कमेरो र रातोमाटोले पोतेका भित्ता अनि गाजल जस्तै कालो रङ लगाइएका झ्यालढोका भएको दुइतले उनको घरमा ढुङ्गाको छानो थियो । आँगनमा पनि ढुँङ्गैका छपनी मिलाएर लगाइएका थिए । आँगनको डिलैमा तुलसीको मठ, जुठेल्नो अनि करेसावारीका वरिपरी थरीथरीका फलफूलले घरको शोभा अझ बढाएका थिए । आँगनको डिलमा बसेर दक्षिणतीर हेर्दा पर क्षितिजसम्म तहतह परेका हरिया नागबेली डाँडाहरु देखिन्थे । पामेको बगर अनि बैदाम ताल भन्दा उत्तरपूर्व समथर मैदान देखिन्थ्यो । तालको माथिबाट सेतो वादल उडेर बेलाबेलामा बाजेकै घरमाथिको कास्कीकोट हुँदै लुम्ले काँडेसम्म पुग्थ्यो । बाजे तगारोबाट निस्कनै लाग्दा गोठमा मालिगाईले पहिलोपटक बाँ गरिन् । बाजेले फर्केर पनि हेरेनन् । उनका पाइलाहरु फटाफट कोट दरवार उक्लने सिँडीहरु चढ्न थाले । कोटको आँगनमा पुगेर सुशरण बाजेले गहिरो श्वास फेरे अनि कालिका मन्दिरलाई दाहिने पारेर तीनचोटी परिक्रमा गरी भित्र छिरेर पुजापाठ गरे । बाहिर निस्कँदा मन्दिरकै ढोकामा एक युवक भेटिए । दौरासुरुवाल र ढाकाटोपी लगाएका ती युवकले कम्मरमा कसेको पटुकीमा एउटा खुकुरी भिरेका थिए । चिल्लो गाला भएका ती गहुँगोरो युवकका माथिल्ला ओठमाथि कालो सिरुपाते जुँगा निकै सुहाएको थियो । सुशरण बाजेलाई देख्नासाथ मुसुक्क मुस्कुराउँदै दुईहात जोरेर उभिएका ती युवकका निधारमा बाजेले चन्दन र अविरको टिका लगाइदिँदै भने –“यशश्वी भवः” कास्कीकोटको सिरानमा ढुँगा र काठको कालिगढीले सिँगारिएको कोट दरवारमा आज विशेष चहलपहल छ । सेता, राता र काला पोशाकमा सजिएका मानिसहरु अलमल नगरी आफ्नो आफ्नो काममा दत्तचित्त भएका छन् । गुन्युचोली लगाएका र मजेत्रो ओढेका महिलाहरु पनि लिपपोत र बढारकुडार गर्नमा व्यस्त देखिन्छन् । दरबारको पिँढिमा सजाइएका आशनमा बसेपछि सुशरण पराजुली र ती युवकले पालैपाले केही मानिसहरुसँग बातचित गरे । ती मानिसहरुले गरेको व्यवहारबाट प्रष्ट हुन्थ्यो की ती युवक अरु कोही नभएर सिँह वँशीय युवराज जयदेव खाँ थिए । घाम जति माथि चढ्दै गयो, उति नै कोट उक्लने मानिसहरुको भिड बढ्दै गयो । सारङ् खेल खेल्ने र हेर्नेहरुको कोलाहल सुनिन थाल्यो । पन्चेबाजा बजाउनेहरुले वातावरणमा साँगितिक माहौल थपिदिए अनि नाच्ने र गाउनेहरु अघि सरे । मांशहारी र साकाहारीका लागि भिन्दाभिन्दै खानपिनको व्यवस्था थियो । दरवारको अभिलेखअनुसार लाचोक, घाचोक, धम्पुस, लान्द्रुक, घान्द्रुक, पुरन्चौर, काहुँ, भदौरे, भोटेपोखरी, पुम्दीभुम्दी, सल्यान लगायत लम्जुङ, तनहुँ, पैयु, रिसिङ, घिरिङ, मुसिकोट आदि विभिन्न राज्य र प्रान्तका प्रतिनिधिहरु कास्कीको निमन्त्रणामा सरिक भएका थिए । प्रातकालिन शुभ मुहुर्तमा मुख्य गुरु सुशरण पराजुलीले युवराज जयदेव खाँको शुभराज्याभिषेक गरेर कास्कीलाई स्वतन्त्र राज्यका रुपमा घोषणा गर्दा जयजयकारको ध्वनी र प्रतिध्वनी टाढाटाढासम्म सुनिएको थियो । नयाँ राजाले तुरुन्तै आफ्ना मन्त्रीहरुलाई सपथ ग्रहण समेत गराए । आगन्तुक पाहुनाहरुले शुभकामना व्यक्त गर्ने कार्यक्रम पछि खानपिन भयो । राजा जयदेव खाँले आफ्ना गुरु तथा मन्त्रीहरुको सुझाव र सल्लाहमा काम गरी कास्की राज्यलाई सक्षम नेतृत्व प्रदान गरे । राजनीतिक कुशलताको कारण नै उनी बिचित्र खाँको नाउँले पनि चिनिए । वास्तवमा, यिनका पुर्खाहरु दक्षिणतिरबाट सर्दैसर्दै उँभो आएका थिए । उनका छोरा कुलमण्डल खाँले लम्जुङ र कास्कीको राजा भएपछि आफूलाई सम्मानस्वरुप प्राप्त शाह पदवीलाई नै आफ्नो थरका रुपमा प्रयोग गरेपछि नेपालमा शाह वँशको श्रीगणेश भयो । कुलमण्डल शाह निकै महत्वाकाँक्षी राजा थिए । उनका गुरु थिए देवानन्द पराजुली । आध्यात्मिक दक्षताले प्रशिध्द गुरु देवानन्दसँग प्रातः र सन्ध्याकालमा आफैँ बज्ने अनौठो दाहिने शङ्ख थियो । यी शिध्द पुरुषको तेज र ख्याती जताततै चर्चित थियो । यिनै त्रिकालदर्शी ज्ञानी पण्डितका मार्गदर्शन र आशिर्वादका कारण नै राजा कुलमण्डल शाहले चौतर्फी ख्याती कमाउन सकेका थिए । कुलमण्डल शाहले गुरुलाई रिझाउन पोखराको बगरमा रहेको भिमकालीको ढुँगामाथिबाट देखिनेजति सबै भूमि आफ्ना गुरुलाई नै दान दिएका पनि थिए । तर, सत्ताको चुलीमा रहँदा राजाका बुध्दिमा विस्तारै धमिरा लाग्नथाले । आफ्नो कान भर्ने भारदार समेतको उक्साहटमा लागेर राजाले गुरुको शङ्ख आफ्नो बनाउने प्रयास गर्नथाले । देवानन्दले उक्त शङ्ख राजालाई दिन इन्कार गरेका थिए । असारको महिना थियो । मानिसहरु वेशीमा धान रोप्ने सुरसारमा व्यस्त थिए । मनसुनी बर्षाको मात्रा बढीरहेको थियो । पाखापखेरा नै बढारेर लैजान्छ की जस्तो गरी मेघगर्जन सहित मुसलधारे पानी परिरहेको थियो । गुरु देवानन्द घरको पिँढीमा बसेर कुनै पुस्तक पढिरहेका थिए । गुरुआमा गोठमा गाईलाई कुँडो खुवाउने बन्दोवस्तमा थिइन् । गुरु परिवारका दुईभाई छोरा र एक छोरी पिँढीमै बसेर धुलौटे पाटीमा लेखपढ गरिरहेका थिए । एकाएक दक्षिण पश्चिमपट्टीको पञ्चासेको थाप्लोतिर भयङ्कर आवाजमा बिजुली चम्क्यो । केटाकेटी तर्सेर च्याँठिँदै रोएको आवाजले बाजेबज्यै दुवैको ध्यान भङ्ग भयो । जेठोचाहीँ छोरोलाई चट्याङ लागेछ । उनी कहिल्यै नउठ्ने गरी ढलेका थिए । छोराको टाउकै नेर बज्यै पनि सुकेको रुख ढलेझैँ लडिन् । देवानन्द बाजे दुईजना छोराछोरी अँगालोमा बेरेर केटाकेटी जस्तै निकैबेर रोए । पुत्र वियोगमा विरक्त भएका गुरु एकदिन बिहान सवेरै पोखरातिर झरेको थिए । राजाकहाँ खवर पुगिहाल्यो । मौका हेरिबसेका राजाले एकजना विश्वासीला भारदारलाई गुरुको घरमा पठाइदिए । राजाको योजना मुताविक देवानन्द बाजेका घरमा पुगेको भारदारले यताउती हेर्दै निकै चलाखीसाथ बज्यैसँग गूरुले आफुलाई शङ्ख लिन पठाउनु भएको भनी बतायो । सोझी बज्यै दायाबायाँ केही नसोची पुजाकोठामा गइन् । बाजेले श्रध्दापूर्वक पुजा गरी राखेको दाहिने शङ्खलाई दुईहात जोडी नमस्कार गरिन् र दुईहातले विस्तारै उठाएर ल्याई त्यो भारदारका हातमा राखिदिइन् । शङ्ख हात पर्नासाथै बज्यैलाई चिप्लो घस्नेपाराले धन्यवाद दिँदै त्यो भारदार मन्दमन्द मुस्कुराउँदै कास्कीकोट दरवारमा राजाका सम्मुख उभियो । झुक्याएर शङ्ख दरबारमा ल्याएपछि कुलमण्डल शाह र गुरु देवानन्द पराजुलीका बीच मनोमालिन्य बढ्यो । राजासँग विद्रोह गरी देवानन्द बाजे सपरिवार पोखरा झरे । आफ्ना अनन्य मित्रले अचानक घरगाउँ त्यागेर बसाईँ सरेको सम्झनामा गुरु देवानन्द पराजुलीका बालसखा शिवशरण तिवारीले मित्रपूजा गर्ने प्रचलन नै बसाले । तर राजा कुलमण्डल शाहले राजकीय दम्भ तथा दरवारका स्वार्थी मन्त्री र भारदारहरुको कुरामा लागेर आफ्ना गुरुको वास्ता समेत गरेनन् । सुशरण गुरुले निर्माण गरेको घर उनका छोरा देवानन्दले छाडेर हिँडेपछि अहिले भग्नावशेषमा परिवर्तन भएको छ । राजगुरुले नुहाउन प्रयोग गरेको इनार अहिले सँरक्षणको अभावमा पुरिँदै गएको छ । पोखरा झरेको केही समय पश्चात् देवानन्द गुरु पनि परलोक गए । त्यसरी राजाले आफ्ना पुर्खा देवानन्द माथि अन्याय र छलगरेको विरोधमा पोखरा र चैनपुर निवासी पराजुली बन्धुहरुले आजसम्म पनि आफन्तको शवयात्रामा शङ्ख बजाउँदैनन् ।