नेपालमा जलवायु परिवर्तन

विश्वव्यापी रूपमा, नेपाल जलवायु परिवर्तनको जोखिमको हिसाबले चौथो स्थानमा छ। बाढी हिमालयको फेदमा फैलिएको छ र पहिरो ल्याउँछ, दसौं हजार घर र खेतबारी र सडकहरूको ठुलो क्षेत्र छोडेर। जर्मनवाचको क्लाइमेट रिस्क इन्डेक्सको २०२० संस्करणमा, १९९९ देखि २०१८ सम्मको अवधिमा जलवायु प्रकोपबाट सबैभन्दा बढी प्रभावित नवौँ राष्ट्र मानिएको थियो नेपाल अल्पविकसित देश हो, जहाँ २८.६ प्रतिशत जनसङ्ख्या बहुआयामिक गरिबीमा बाँचिरहेका छन्।

तापमान र मौसम परिवर्तन

नेपालको जलवायु प्रवृत्ति विश्लेषणले वार्षिक अधिकतम तापमान प्रवृत्ति उल्लेखनीय रूपमा सकारात्मक रहेको देखाउँछ।

खडेरी र बाढी दुवै घटनाहरूमा ग्रीनहाउस ग्याँसहरूको प्रभावहरू फेला पारिएको छ, जसमा गम्भीर जाडो खडेरी र अत्यधिक मनसुन बाढी समावेश छ। जलवायु परिवर्तनले विश्वव्यापी तापक्रमलाई चिन्ताजनक बनाएको छ।

मानिसमा असर

आर्थिक प्रभाव

नेपाल जलवायु परिवर्तन प्रतिक्रियामा हालैका वर्षहरूमा बढ्दो छ र परिवर्तनशील अवस्थासँग जुध्न र जलवायु परिवर्तन अनुकूलन गर्न लचिलो क्षमता निर्माण गर्ने प्रयास गरिएको छ। जलवायु प्रेरित असुरक्षाको सन्दर्भमा, नेपालले जलवायु परिवर्तनका लागि कार्यको राष्ट्रिय अनुकूलन कार्यक्रम जस्ता नीतिगत स्तरको प्रावधान विकास गरेको छ। नापा दस्तावेजले देशमा अनुकूलन गतिविधिहरू कार्य गर्न ढोका खोल्यो। राष्ट्रिय स्तरको नीतिको प्रावधान अन्तर्गत, स्थानीय अनुकूलन कार्य योजना राष्ट्रिय ढाँचा सरकारद्वारा तयार गरिएको थियो। यसले जलवायु परिवर्तन अनुकूलनमा कार्य गर्न जिल्ला वा गाउँ विकास समिति स्तरमा कार्यान्वयन संयन्त्रको प्रावधानको मात्र उल्लेख गरेको छ। यद्यपि, यो दस्तावेज अझै पनि सामुदायिक स्तरमा कार्यान्वयन संयन्त्रको प्रावधानमा मौन छ। यद्यपि ढाँचाले सामुदायिक स्तरमा अनुकूलन कार्यान्वयन संयन्त्रको उल्लेख गर्दैन, केही सामुदायिक स्तर अनुकूलन रणनीतिहरू कार्यान्वयन भइरहेका छन्। यी रणनीतिहरू गरिब र कमजोर समुदायहरूका लागि समुदायमा आधारित अनुकूलन योजनाहरू हुन् जसको प्रकोपहरूको सामना गर्ने क्षमता कम छ र आफ्नो जीविकोपार्जन लागि प्राकृतिक स्रोतहरूमा बढी निर्भर छन्।

समाज र संस्कृति

लिङ्ग

नेपालमा खाद्यान्न उत्पादन, घरको पानी आपूर्ति र तापका लागि ऊर्जा लगायत परम्परागत दैनिक घरायसी कामका लागि पनि महिलाहरू जिम्मेवार छन्। यद्यपि, यी कार्यहरू बढी समय खपत गर्ने र गाह्रो हुने सम्भावना छ, किनकि जलवायु परिवर्तनको प्रभाव बढ्दै जाँदा, यदि महिलाहरूले वस्तुहरू सङ्कलन गर्न टाढा यात्रा गर्नुपर्ने हुन्छ भने। यो महिलाहरूका लागि अतिरिक्त तनावको रूपमा प्रमाणित हुन्छ, स्वास्थ्य जोखिम र रोगहरूको जोखिम बढाउँदै, र फलस्वरूप जलवायु परिवर्तनको जोखिम बढाउँदै।