थर्मोपाइलीको युद्ध

थर्मोपाइलीको युद्ध (//θərˈmɒpɪliː//thər-MOP-i-lee ग्रिकः μάχη τον Θερμοπύλον, Máchē tōn Thermopylōn) ४८० ईसा पूर्वमा जेर्क्सस प्रथमको अधीनमा रहेको अकेमेनिड फारसी साम्राज्य र लियोनिडास प्रथम मातहतको स्पार्टा नेतृत्वमा रहेको ग्रिक नगर-राज्यहरूको गठबन्धनको बिचमा लडिएको थियो। तीन दिनको अवधिमा, यो ग्रीसमाथि दोस्रो फारसी आक्रमण र ग्रीको-फारसी युद्ध दुवैको सबैभन्दा प्रमुख युद्धहरू मध्ये एक थियो।

आक्रमणको सुरुवातको केही अघि, लियोनिडासको नेतृत्वमा लगभग ७,००० सैनिकको ग्रिक सेनाले थर्मोपाइलेको बाटो रोक्न उत्तरतिर कुच गऱ्यो। प्राचीन लेखकहरूले फारसी सेनाको आकारलाई दसौं लाखमा अनुमान गरेर धेरै बढाइचडाइ गरेपनि, तर आधुनिक विद्वानहरूले यसलाई १२०,००० देखि ३००,००० सैनिकहरू बीच अनुमान गरेका छन्। उनीहरू अगस्टको अन्त्य वा सेप्टेम्बरको सुरुमा थर्मोपाइलीमा आइपुगेका थिए; निकै कम सङ्ख्यामा रहेका ग्रिकहरूले उनीहरूलाई सात दिन ( तिनवटा प्रत्यक्ष युद्धहरू सहित) सम्म रोके। इतिहासको सबैभन्दा प्रसिद्ध अन्तिम स्ट्यान्डहरू मध्ये एकमा उनीहरूको रियर-गार्ड नष्ट हुनु अघि। दुई दिनको युद्धको समयमा, ग्रिकहरूले विशाल पर्सियाली सेनाले साँघुरो बाटो पार गर्न सक्ने एक मात्र सडक अवरुद्ध गरे। दोस्रो दिनपछि, एफियाल्टेस नामक एक स्थानीय बासिन्दाले पर्सियालीहरूलाई ग्रिक लाईन पछाडि जाने मार्ग देखाइदिए। त्यसपछि, लियोनिडासले आफ्नो सेना पर्सियन सेनाले घेरा हालेको थाहा पाएर, ग्रिक सेनाको ठुलो हिस्सालाई हटाए र ३०० स्पार्टन र ७०० थेस्पियनहरूसँगै उनीहरूको पछि हट्ने रक्षाका लागि रोकिए । ४०० थेबनहरू बाहेक, जसमध्ये अधिकांशले आत्मसमर्पण गरे, ग्रिकहरूले पर्सियालीहरूसँग मृत्युसम्म लडे।

प्राचीन र आधुनिक दुवै लेखकहरूले थर्मोपाइलेको युद्धलाई आफ्नो मूल भूमिको रक्षा गर्ने सेनाको शक्तिको प्रमुख उदाहरणको रूपमा प्रयोग गरेका छन्। ग्रिक रक्षकहरूको प्रदर्शनलाई प्रशिक्षण, उपकरण, र रणनैतिक फाइदाको रूपमा भुगोलको प्रयोगका फाइदाहरूको उदाहरणको रूपमा पनि प्रयोग गरिन्छ।

स्रोतहरू

ग्रिक-फारसी युद्धहरूको प्राथमिक स्रोत ग्रिक इतिहासकार हेरोडोटस हुन्। सिसिलियन इतिहासकार डियोडोरस सिकुलस ईसापूर्व पहिलो शताब्दीमा आफ्नो बिब्लियोथेका हिस्टोरिकामा लेखेका छन्, यसले पनि ग्रिको-फारसी युद्धहरूको विवरण प्रदान गर्दछ, जुन आंशिक रूपमा पहिलेका ग्रिक इतिहासकार एफोरस लिइएको हो। डियोडोरस हेरोडोटसको लेखनसँग धेरै अनुरूप छ। यी युद्धहरू प्लुटार्क, सिनिडसका सिटेसियास लगायत अन्य धेरै प्राचीन इतिहासकारहरूले पनि कम विवरणमा वर्णन गरेका छन् र अन्य लेखकहरूले पनि उल्लेख गरेका छन्, जस्तै द पर्सियनमा एस्किलस गरेका छन्।

पुरातात्विक प्रमाणहरू, जस्तै सर्प स्तम्भ (अहिले कन्स्टान्टिनोपलको हिप्पोड्रोम) ले पनि हेरोडोटसको केही विशिष्ट रिपोर्टहरूलाई समर्थन गर्दछ। जर्ज बी ग्रन्डी थर्मोपाइलेको विस्तृत स्थलाकृतिक सर्वेक्षण गर्ने पहिलो आधुनिक इतिहासकार थिए, र केही आधुनिक लेखकहरू (जस्तै लिडेल हार्ट युद्धका केही पक्षहरूको बारेमा आफ्नो विचारहरू संशोधन गर्न नेतृत्व गरे। ग्रन्डीले प्लाटियाको पनि अन्वेषण गरे र त्यो युद्धमा एउटा ग्रन्थ लेखे।