इन्दिरा गान्धी नहर
इन्दिरा गान्धी नहर राजस्थानको मुख्य नहर हो। यसको पुरानो नाम "राजस्थान नहर" थियो। यो राजस्थान राज्यको उत्तर पश्चिम भागमा बग्दछ। यसलाई राजस्थानको मारुगङ्गा पनि भनिन्छ [१]
राजस्थानको महत्वाकांक्षी इन्दिरा गान्धी नहर परियोजनाले मरुभूमि क्षेत्रमा चमत्कारिक परिवर्तन आई रहेको छ र यसबाट मरुभूमिमा सिँचाइको साथसाथै पिउने पानी र औद्योगिक कार्यको लागि पनि पानी पाउन थालेको छ।नहर निर्माण हुनु भन्दा पहिले, मानिसहरूलाई धेरै लामो यात्राबाट पिउने पानी ल्याउनु पर्दथ्यो।
राजस्थान नहर सतलज र ब्यास नदीको सङ्गममा निर्मित बाटको "हरिके बाँध" बाट निकालिएको छ। यस नहरले पञ्जाब र राजस्थानलाई पानी आपूर्ति गर्दछ। पञ्जाबमा यो नहरको लम्बाई १३२ किमी छ र त्यहाँ यसलाई राजस्थान फिडरको रूपमा चिनिन्छ। यसबाट यस क्षेत्रमा सिँचाइ हुँदैन तर पिउने पानी उपलब्ध हुन्छ। राजस्थानमा यो नहरको लम्बाई ४७० किमी छ। राजस्थानमा यो नहर लाई राज नहर पनि भनिन्छ। राजस्थान नहर यसको मुख्य शाखा वा मुख्य नहर २५६ किलोमिटर लामो छ जबकि यसको वितरकहरू ५६०६ किलोमिटर छ र यसको सिञ्चित क्षेत्र १९.६३ लाख हेक्टर अनुमानित छ।
यो नहरको उद्घाटन ३१ मार्च १९५८ मा भएको थियो जबकी २ नोभेम्बर १९८४ मा यसलाई इन्दिरा गान्धी नहर परियोजनाको नाम दिइएको थियो। यो नहर राजस्थानमा हनुमानगढ जिल्लाको मासितावाली हेडमा प्रवेश गर्दछ। सन् १०१७ मा पानीको अभावलाई ध्यानमा राखी, यसको सिँचाइ क्षेत्र १ १६.१७ लाख हेक्टरमा घटाइएको थियो। राजस्थानका १० जिल्लाहरू यस नहरबाट लाभान्वित छन्।
सन्दर्भ
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "संग्रहीत प्रति", मूलबाट २ फेब्रुअरी २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ सेप्टेम्बर २०१०। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०११-०२-०२ मिति
