साक्षरता

साक्षरता भन्नाले अक्षर चिनेको वा जानेको, लिपि चिनेको वा अलिअलि लेखपढ गर्न सक्ने वा अल्पशिक्षितलाई जनाउँदछ। व्यापक अर्थमा भन्नु पर्दा साक्षरता भन्नाले साक्षरताले प्रयोगको कुनै विशिष्ट सन्दर्भमा लिखित रूपमा विचारहरू बुझ्ने वा व्यक्त गर्ने उद्देश्यका साथ "पढ्न र लेख्न जानेको" भन्ने बुझिन्छ। अर्को शब्दमा भन्ने हो भने, साक्षर समाजका मानिसहरूसँग लेखन उत्पादन र उपभोगका लागि धेरै अभ्यासहरू छन्। यस दृष्टिकोणमा, पढ्नु भनेको सधैँ कुनै न कुनै उद्देश्यका लागि केही न केही पढ्नु हो; लेखन भनेको जहिले पनि कुनै विशेष उद्देश्यको लागि कसैको लागि केहि लेख्नु हो। पढ्ने र लेख्ने बारेमा रहेको विश्वासले समाज र व्यक्तिको लागि यसको मूल्यले जीवनकालमा साक्षरतालाई अभिवृद्धि गर्दछ भने यसले सिकाइने कुरा र अभ्यास गर्ने तरिकाहरूलाई सधैँ प्रभाव पार्दछ। नेपालको साक्षरता दर ६७.९१% रहेको छ।

केही अनुसन्धाताहरूले "साक्षरता" को अवधारणामा चासोको इतिहासलाई दुई अवधिहरूमा विभाजित गर्न सकिन्छ भनेर सुझाव दिएका छन्। पहिलो, सन् १९५० अघिको समय हो, जब साक्षरतालाई वर्णानुक्रमीय साक्षरता (शब्द र अक्षर पहिचान) को रूपमा मात्र बुझिन्थ्यो। दोस्रो, सन् १९५० पछिको समय हो, जब साक्षरतालाई बिस्तारै व्यापक अवधारणा र प्रक्रियाको रूपमा लिन थालियो, जसमा पठन र लेखनको सामाजिक र सांस्कृतिक पक्षहरू र कार्यात्मक साक्षरता समावेश छ।

वयस्क साक्षरता दर, सन् २०१५ वा सबैभन्दा नयाँ अवलोकन