सांस्कृतिक मार्क्सवादी

साँस्कृतिक मार्कसवाद के हो ?

यो एउटा षडयन्त्रकारी विचार र सिद्धान्त हो ।

राजनीतिक समुहहरुले समुदायमा भएको विभेद र समस्याहरुलाई लिइर अपब्याख्या गर्छन् । यो समुदायमा भएका अन्याय, पर्याप्त प्रमाण नहुने र भावनात्मक बिषयमा षणयन्त्रपुर्वक खेलेर गरिने ब्याख्याको आधारमा निर्माण हुन्छ । ऐतिहासिक रुपमा यो अन्याय झुटो प्रचारवाजी अभियान हो । जसको आधारमा मानिसहरुलाई सिकार गर्छ र नरसंहार गर्छ । दुवैतर्फ प्रभाव पार्न सक्ने दोहोरो चरित्र भएको र द्विअर्थि ब्याख्यामा आधारित सिद्धान्त जसले समाजमा द्वन्द्व फैलायो तर समाधान भने दिएन ।

उग्र धार्मिक साँस्कृतिक वा घोर दक्षिणपन्थि राजनीतिक विचारधारा हो ।

एकल जातिय वा धार्मिक साँस्कृतिक बर्चस्वका साथ निरङ्कुस वा एकल सासनको वकालत गर्छ । उदाहारणको लागि इरान अफगानिस्तान धार्मिक वा जातिय बर्चस्वको वकालत गर्ने र आफुभन्दा फरक जाती समुदाय आस्थालाई नियन्त्रण गर्ने सिध्याउँने लखेट्ने उठ्न नदिने हुन्छ ऐतिहासिक रुपमा फासिस्टवादी मुसोलिनिको र हिटलरको नाजीवादी राजनीति यसले दवाउने जातीय सफाया गर्ने हिंसा भड्काउने नरसंहार गर्न उक्साउँछ । जनचेतना फैलाउने नाममा भड्काउने र घृणा फैलाउने हिंसात्मक द्वन्द्व फैलाउने ।

कुनै जातिय धार्मिक वा साँसकृतिक समुदायको बिरोधमा घृणा फैलाउने र आक्रमण गर्ने (एन्टीसेमेटिजम)

उदाहारणको लागि यहुदि जातीप्रति संसारका अन्य धार्मिक वा राजनीतिक समुदायले लगातार घृणा फैलाउने काम गर्छन् । अमेरिकामा काला गोरा बिच एकापसमा घृणा फैलाउन भड्काउने गरिन्छ भारतमा हिन्दु मुस्लिम समुदायलाई एकअर्काको बिरुद्धमा भड्काउने गरिन्छ । सुन्नि सिया समुदायलाई एकापसमा भड्काउने लडाउने गरिन्छ । मध्यपुर्वमा यहुदि ख्रीष्टियनको बिरुद्धमा मुस्लिम दाजुभाइलाई भड्काउने आदि

रुसमा मार्कसवादी आर्थिक सिद्धान्त असफल भएपछि पुनपरिभाषित गरी पस्चिमी मार्कसवादको बिकास गरिएको

पस्चिमी पुजीवादी समुदायमा भएका विभिन्न धार्मिक साम्प्रदायीक समस्याहरु र रङ्गभेदमाथि खेलेर निर्माण गरिएको भाष्य । साम्यावदी अर्थनीति असफल भएको दोस लुकाउनको लागि साँस्कृतिक विषय जोडतोडका साथ उचालेको । आर्थिक सिद्धान्त असपल भएर लाखौ मानिस भोकमरिले मरेपछि पुजिवादीहरुले गिज्याए भनेर पुजिवादी समुदायमा आपसमा घृणा उत्पन्न गराउँन ल्याइएको । संस्कृति र इतिहासको विकास कसरी भयो भनेर अक्ययन गर्ने वाहानामा समुदायमा तितोपना पढाउने र बिभाजन गर्ने काम गर्यो । दोस्रो विश्‍वयुद्धपछि विश्‍वबिद्यालयका दर्शनशास्त्रि प्राध्यापकहरुद्वारा यसलाई पुष्ट्याइ गर्ने काम भयो ।   पस्चिमा सामाजिक दर्शनशास्त्री र आलोचनात्मक सिद्धान्तका विद्वानहरुले यसलाई मानवतावादी मार्कसवादको रुपमा ब्याख्या गरेर पस्चिमा समुदायमा कायम रहेको सामाजिक आर्थिक धार्मिक पद्दतिलाई उल्टाउने प्रायस गरे जो अहिले पनि जारी छ । देशको अर्थतन्त्रलाई ध्वस्त पार्ने, हिंसा र नरसंहर गराउने र हाहाकार मच्चाउने अनि त्यस बिरूद्ध नागरिक सडकमा आउछन् त्यसको आडमा सत्ता क्जा गर्ने र शैनिक साशन लाद्ने । जस्तै म्यानमार ।

धार्मिक साँस्कृतिक लडाइ र अस्तब्यस्तता

विभिन्न धार्मिक साँस्कृतिक समुदायका बिचमा उनीहरुले मानि आएका संस्कार रीती सामाजिक नियम उनिहरुको इतिहास उत्पत्ति बसोवास आदिका भिन्नतालाई एका दोस्राका बिरुद्धमा प्रयोग गरी स मुदायमा फाटो ल्याउने । एउटा सम्प्रदायको मुल्य मान्यता अर्को समुदायलाई लाद्न खोज्ने वा एउटाले अर्कोलाई दवाउने । म्यानमर । हरेक समुदायमा समस्या हुन्छन् तीनको समाधान खोज्ने होइन कि समस्यालाई मात्र बढाईचढाई गर्ने र बिग्रह ल्याउने प्रयास गर्ने । अमेरिकामा गर्भपतन समलिङ्गि बिवाह तेस्रो लिङ्गिको अधिकार यौन स्वतन्त्रता बहुसाँसस्कृतिक समाज रङ्गभेद जीवन पद्धति नैतिकता आदिको विषयमा बिरोधाभाष श्रृजना गरी शत्रुता बढाउने काम गरिरहेका छन् । लोकतान्त्रिक मुलुकमा प्राप्त अभिब्यक्ति स्वतन्त्रताको दुरूपयोग गरि लोकतान्त्रिक समाजमा केआस श्रृजना गरिरहेको छ ।

तथाकथित प्रगतिसिल राजनीति

प्रविधि र आर्थिक भौतिक विकासका आधारमा मानिसको सामाजिक धार्मिक साँस्कृतिक परंपरा पहिचान आदि पुनर्परिभाषित गरिनुपर्छ भन्ने तर्कमा आधारित द्वन्दात्मक भौतिकवादि मार्कसवादमा जोड दिने । तथाकथित प्रगतिसिलहरुको विचारमा बीसौ सताब्दिमा भएको आौद्योगिक क्रान्ति पछि समुदायमा औद्योगिकरणले भौतिक धेरै परिवर्तन ल्यायो तर धनि र गरिवको बिचमा ठूलो खाडल बनायो ।   प्रगतिसिलको परिभाषा पनि बारंवार परिवर्तन भैरहने हुनाले उनिहरुले भन्न खोजेको प्रगति के हो त्यसको मापक के हो भन्ने कुरा सधै अनिस्चित छ । साम्यावाद वा समाजवाद जस्तै जसको कुनै मापक छैन ।

द्वन्दात्मक सिद्धान्तमा आधारित र पहिचानबादी राजनीति

समाजमा बिद्धमान बिभिन्न धार्मिक जातिय साँस्कृति सामाजिक आर्थिक अल्पसंख्यक पिडित अवसर नपाएका पछि पारिएका समुदायका नाममा राजनैतिक अवसरको लागि संगठीत हुने राजनीतिक दल खोल्ने वा विभिन्न अभियान सञ्चालन गरी राजनीतिक र आर्थिक भौतिक फाइदाको लागि लविङ गर्ने कतिपय अवस्थामा अलग राज्य वा एकाइ माग गर्ने आदि गरिन्छ । हरेक समुदायमा विभिन्न स्तरका धार्मिक जातिय पेसागत आदि समुहरु र अन्य समुहहरु हुन्छन् समुदायमा सबैको सम्मन स्वतन्त्रता निस्चित गर्नुपर्छ तर अतिवादिहरुले समुदायबाटै अलग्गिने वा अलग्याउने जस्ता अभियान पनि चलाउँछन् । इतिहासको कालखण्डमा विभिन्न समुदायमा अनेक प्रकारका समुहहरु घुलमिल भए कतिलाई अन्या पनि पर्यो तर त्यसको बदला लिने भन्दा पनि मेलमिलाप क्षमा क्षतिपुर्तिको कुरा गर्नुपर्ने हुन्छ तर पहिचानबादिले बदला लिने फुटाउने फेरी पहिलाकै अवस्थातिर फर्काउन खोज्ने काम गरिरहेका छन् । कतिपय समुदायमा माथि उल्लेखित कुनै समस्या अन्याय बिभेद नभएको पनि हुन सक्छ तर यो सिद्धान्तले जवर्वस्ती मानिसलाई फुटाउने कोसिस गरिरहेको छ । पहिचानबादि सिद्धान्त विश्‍वब्यापीकरण समावेसिकारण समतामुलक समानको विपरित अलगाववादी फुटाउ र राज गर भन्ने सिद्धान्तमा आधारित छ । वास्तवमा मार्कसवादिहरु अरुलाई जे झुटो आरोप लगाउँछन् आफूचाहि त्यहि गर्छन् । एकातिर द्वन्दात्मक भौतिकवाद र अर्कोतिर बर्गबिहिन समाजको परिकल्पनाको बिरोधाभासमा फसेपछि साँकृतिक मार्कसवाद मार्फत सेफ लेन्डिङ गर्न खोज्या ।

नेपालमा कहिले कसरी प्रवेश पायो ?

नेपालमा उग्रबादि कम्युनिस्ट स्कुलिङको कारण लामो समयदेखि प्रभाव पारेको छ । नेपालमा विभिन्न जातिय समुदाय धार्मिक समुदाय छन् । उनिहरुको विचमा विभेद कायम छ । आर्थिक राजनैतिक रुपमा पछि पारिएका समुदायहरु छन् । ती समुदायहरुको बिचा फाटो ल्याउँने विरोध र बदलाको भावना जगाउने काम साँस्कृतिक मार्कसवादले राम्रोसँग गरेका छ । २०५२ सालदेखि माओवादी युद्धको समयमा उक्त दलले समाजमा साँस्कृतिक मार्कसवादलाई जोडतोडका साथ प्रसिक्षण दिएर प्रचार गर्यो । माआवादि युद्धमा जातै पिद्बछेका राज्य दिने भन्दै विभिन्न जातिय समुदायलाई झुटा आस्वासन बाँडेर युद्धमा प्रयोग गर्यो । २९६२ ६३ को नजआन्दोलनपछि र त्यसको वरिपरि खुलेका अधिकाँस साना राजनीतिक दलहरु पहिचानवादी राजनीति गरिरहेका छन् जो आलोचनात्मक सिद्धान्तका आधारमा घृणा फैलाउने बदला लिने जस्ता भावनात्मक प्रचारवाजि गरिरहेका छन् । प्रत्यक्ष रुपमा जातिय वा धार्मिक पहिचान खुल्ने र सोहि समुदायको मात्र मुक्तिको कुरा गर्दै राजनीति गर्ने राजनीतिक दलहरु धेरै सकृय छन् ।