"मोहम्मद अली जिनाह" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

भारतीय राजनीतिमा जिन्नाको उदय १९१६ मा कांग्रेसको एक नेताको रूपमा भएको थियो, जसले हिन्दू-मुस्लिम एकतामा जोड दिदै [[मुस्लिम लीग]]को साथ [[लखनऊ]] सम्झौता गराएका थिए। उनी अखिल भारतीय होम रूल लीगको प्रमुख नेताहरूमा गनिन्थे। [[काकोरी काण्ड]]को चारै मृत्यु-दण्ड प्राप्त कैदिहरूको सजाय घटाएर आजीवन कारावास (उम्र-कैद)मा बदल्ने उदेश्यले सेण्ट्रल कौन्सिलको ७८ सदस्यहरूले तत्कालीन वायसराय र गवर्नर जनरल एडवर्ड फ्रेडरिक लिण्डले वुडलाई [[शिमला]] गएर हस्ताक्षर युक्त मेमोरियल दिएका थिए जसमा प्रमुख रूपबाट पं० [[मदन मोहन मालवीय]], मोहम्मद अलि जिन्ना<ref>[[मदनलाल वर्मा 'क्रान्त'|डा० मदनलाल वर्मा 'क्रान्त']] ''स्वाधीनता संग्रामको क्रान्तिकारी साहित्यको इतिहास'' [[सन् २००६|२००६]] प्रवीण प्रकाशन [[नई दिल्ली]] ISBN 81-7783-122-4 (Set) भाग ३ पृष्ठ ८३६ देखी ८३९ सम्म (पूरा दस्तावेज)</ref>, एन० सी० केलकर, [[लाला लाजपत राय]] र [[गोविन्द वल्लभ पन्त]] आदिले हस्ताक्षर गरेका थिए। भारतीय मुसलमानहरू प्रति कांग्रेसको उदासीन रवैयालाई देखेर जिन्नाले कांग्रेस छोडि दिए। उनले देशमा मुसलमानहरूको अधिकारको रक्षा र स्वशासनको लागीलागि चौध सूत्रीय संवैधानिक सुधारको प्रस्ताव राखे।

[[लाहौर]] प्रस्ताव अन्तरगत उनले मुसलमानहरूको लागि एक अलग राष्ट्र स्थापना गर्ने लक्ष्य निर्धारित गरे। १९४६ मा धेरैजसो मुस्लिम सीटमा मुस्लिम लीगको जीत भयो र जिन्नाले पाकिस्तानको स्वतन्त्रताको लागीलागि त्वरित कार्रवाईको अभियान शुरू गरे। कांग्रेसको कडा प्रतिक्रियाको कारण भारतमा व्यापक मात्रामा हिंसा भयो। मुस्लिम लीग र कांग्रेस पार्टी, गठबन्धनको सरकार बनाउन असफल भए, यसकारण अंग्रेजले भारत विभाजनको प्रस्ताव स्वीकृत गरिदिए। पाकिस्तानको गभर्नर जनरलको रूपमा जिन्नाले लाखौं शरणार्थीहरूको पुनर्वासको लागीलागि प्रयास गरे। साथै, उनले आफ्नो देशको विदेश नीति, सुरक्षा नीति र आर्थिक नीति बनाउन महत्वपूर्ण योगदान दिए।

जिन्नाको [[मातृभाषा]] गुजराती थियो, पछी उनले कच्छी, सिन्घी र अङ्ग्रेजी भाषा सिके। काठियावाड बाट मुस्लिम बहुल सिन्धमा बसे पछी जिन्ना र उनको भाई बहिनीहरूको मुस्लिम नामकरण भयो। जिन्नाको शिक्षा विभिन्न स्कूलहरूमा भएको थियो। शुरू-शुरूमा उनी कराचीको सिन्ध मदरसा-ऊल-इस्लाममा पढे। केही समयको लागीलागि गोकुलदास तेज प्राथमिक विद्यालय, बम्बईमा पनि पढे, फेरी क्रिश्चियन मिशनरी स्कूल कराची गए। अन्ततोगत्वा उनले बम्बई विश्वविद्यालय बाट नै प्रबेशिका परीक्षा उतिर्ण गरे।

प्रबेशिका परीक्षा उतिर्ण गर्ने बित्तिकै ग्राह्म शिपिंग एण्ड ट्रेडिंग कम्पनीमा उनलाई अप्रैंटिसको रूपमा काम गर्नको लागीलागि बोलाबट आयो । इङ्ल्यान्ड जानु भन्दा पहिले उनले आमामाको आग्रहमा बिबाह पनि गरे तर त्यो बिबाह ज्यादा दिन सम्म चलेन। उनी इङ्ल्यान्ड गए पछी उनको आमा परलोक भैइन। इङ्ल्यान्डमा उनले कानुनको पढाईको लागीलागि अप्रैंटिस छोडि दिए। उन्नाईस वर्षको सानो उमेरमा उनी वकील बने। यसको साथ राजनीतिमा पनि उनको रुचि जागृत भयो। उनी दादाभाई नौरोजी र फिरोजशाह मेहताको प्रशंसक बने। ब्रिटिश संसदमा दादाभाई नौरोजीको प्रवेशको लागीलागि उनले छात्रहरूको साथ प्रचार पनि गरे। त्यसबेला सम्म उनले भारतीयहरूको साथ भै रहेको भेदभावको बिरुद्द संवैधानिक नजरिया अप्नाएका थिए।

ब्रिटेन प्रवासको अन्तिम दिनहरूमा उनको पिताको व्यवसाय चौपट भयो र जिन्ना माथि परिवार संभाल्न दबाव पर्न थालो। उनी बम्बई आए र धेरै कम समयमा नामी वकील बने। उनको योग्यताले [[बाल गंगाधर तिलक]] लाई धेरै प्रभावित गर्‍यो र उनले १९०५ मा आफ्नो बिरुद्द लागेको राजद्रोहको मुद्दाको सुनवाईको लागीलागि जिन्नालाई नै आफ्नो वकील बनाए। जिन्नाले अदालतमा यो तर्क दिए कि यदी भारतीय स्वशासन र स्वतन्त्रताको माँग गर्दछन भने यो राजद्रोह बिल्कुल होइन, यसको बावजूद तिलकलाई सश्रम कारावासको सजा दिईयो।

१८९६ मा जिन्ना भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसमा शामिल भए। त्यस बेला सम्म कांग्रेस भारतीय राजनीतिकको सबभन्दा ठुलो सङ्गठन बनिसकेको थियो। सामान्य नरमपन्थीहरूको सरह जिन्नाले पनि त्यस समय भारतको स्वतन्त्रताको लागीलागि केही माँग गरेनन, बरु उनी अंग्रेजहरूसंग देशमा राम्रो शिक्षा, कानुन, उद्योग, रोजगार आदिको राम्रो अवसरको माँग गरिरहे। जिन्ना साठ सदस्यीय इम्पीरियल लेजिस्लेटिव काउंसिलको सदस्य बने। यस परिषदलाई कुनै अधिकार प्राप्त थिएन र यसमा यूरोपीय र ब्रिटिश सरकारको भक्त शामिल थिए। जिन्नाले बाल विवाह निरोधक कानुन, मुस्लिम वक्फलाई जायज बनाउने र साण्डर्स समितिको गठनको लागीलागि काम गरे, जसको अन्तर्गत देहरादूनमा भारतीय मिलिट्री अकादमीको स्थापना भयो। जिन्नाले प्रथम विश्वयुद्धमा भारतीयहरू शामिल भएको कुराको समर्थन पनि गरेका थिए।

राजनीतिक कार्यहरूमा अतिव्यस्तताको सिलसिलामा उनको निजी जीवन, विशेषकर उनको वैवाहिक जीवन प्रभावित भयो। जबकि उनले आफ्नो वैवाहिक जीवनलाई बचाउनको लागीलागि यूरोपको यात्रा पनि गरे, तर १९२७ मा पति र पत्नी भिन्न भए। १९२९ मा उनको पत्नीको गम्भीर बीमारी पछी मृत्यु भयो, जसको पछी जिन्ना धेरै दुखी रहन लागे।

जिन्नाले कांग्रेसलाई गठबन्धनको लागीलागि आमन्त्रित गरे। पहिला त दुबैले निर्णय गरे कि उनी अंग्रेजसंग मिलेर मुकाबला गर्ने छौ, तर जिन्नाले शर्त राखे कि कांग्रेसले मुसलमानहरूको लागीलागि पृथक निर्वाचन क्षेत्र र मुस्लिम लीगलाई भारतको मुसलमानहरूको प्रतिनिधि मान्नु पर्दछ, जसलाई कांग्रेसले अस्वीकार गरि दिए। कांग्रेसमा त्यस समय केही मुस्लिम नेता थिए, यसकारण लीगलाई भारतीय मुसलमानहरूको प्रतिनिधि मान्नु उनीहरूको लागीलागि सजिलो थिएन। जिन्नाले केही कांग्रेस नेताहरूसंग कुराकानी पनि गरे र कांग्रेसले लीगलाई कांग्रेसमा विलय गर्ने प्रस्ताव पनि पेश गरे तर वार्ता फेरी पनि विफल भयो।

जिन्ना पूरे हिन्दुस्तानमा घूम घूम कर भाषण दिईरहेका थिए। १९३० मा मुस्लिम लीगको एक भाषणमा मोहम्मद इकबालले उत्तर पश्चिम भारतीय राज्य आर जूर दिएका थिए की पाकिस्तान देशको। रहमत अलीले १९३३ मा पर्चा छापेर त्यस अलग देशको नाम पाकिस्तान राखी दिए। कांग्रेसको साथ वार्ता विफल भए पछी जिन्नालाई पनि यो विचार आयो कि मुसलमानहरूको आफ्नो अधिकारको रक्षाको लागीलागि एक अलग देश प्राप्त नै हुनु पर्‍यो बिना यसको काम बन्दैन। पछी गएर जिन्नालाई यो विचार बिल्कुल पक्का भयो कि हिन्दू र मुसलमान दुबै अलग-अलग देशको नागरिक हुन अत: उनलाई अलहदा कर दिया जाये। उनको यही विचार पछी गएर जिन्नाको द्विराष्ट्रवादको सिद्धान्त भनिने छ।