"विश्वविद्यालय" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा रोबोट: रिडाइरेक्टहरू मिलाउँदै |
सा बोट: स्वचालित पाठ परिवर्तन (-इंडिया +इन्डिया) |
||
पङ्क्ति १३:
मुसलमानहरुका आक्रमण तथा तिनको द्वारा राजस्थापनदेखि प्राचीन भारतीय विश्वविद्यालय नष्ट भए। मुसलमान शासकहरुले विभिन्न स्थानहरुमा उच्च शिक्षाका लागि "मदरसा" अथवा महाविद्यालय स्थापित गरे। यस कालमा लाहौर, [[नयाँ दिल्ली|दिल्ली]], रामपुर, [[लखनऊ]], [[इलाहावाद|इलाहाबाद]], जौनपुर, [[अजमेर]], बीदर, आदि स्थानहरुका मदरसे प्रसिद्ध थिए, र उनमा अरबी फारसी साहित्य, [[इतिहास]], दर्शन, रीतिशास्त्र, कानुन, ज्यामिति, ज्योतिषि, अध्यात्मशास्त्र, धर्मविज्ञान आदि विषय पढाए जान्थे। वस्तुत: यो मदरसे नैं विश्वविद्यालयीय शिक्षाको व्यवस्था गरिन्थ्यो।
[[इस्ट इन्डिया कम्पनी|ईस्ट
स्वतन्त्रता प्राप्तिका पछि सन् १९४८ ई.मा डा। सर्वपल्ली राधाकृष्णनको अध्यक्षतामा एक विश्वविद्यालय आईगको स्थापना भएको जसले भारतीय विश्वविद्यालहरुलाई राष्ट्रीय एवम् जनतन्त्रात्मक आधारमा पुन:संगठित गर्नका लागि विस्तृत सुझाव दिए। देशको दशा एवम् आवश्यकतालाई ध्यानमा रख्दै नवीन पाठ्यविषयहरुलाई प्रारम्भ गर्नमा जोर दिइएको छ। यस आईगको रिपोर्टका पछि विश्वविद्यालहरुको सङ्ख्या बढी। विश्वविद्यालहरुको आर्थिक दशाको जाँच गर्न र उच्च शिक्षाका प्रसार हेतु तिनलाई उचित अनुदान दिनका लागि केन्द्रीय सरकारले एक विश्वविद्यालय अनुदान समिति (University Grants Commission) बनाए। भारतीय विश्वविद्यालय शिक्षण तथा सम्बन्धित गर्ने (affliliating) दुइटै प्रकारका छन्। विश्वविद्यालय अनुदान समिति संस्थाहरुका शिक्षण रूप धारण गर्नमा अधिक बल दिन्छ।
पङ्क्ति ३३:
तेह्रऔं शताब्दीमा स्थापित ब्रिटेनका आक्सफोर्ड एवं कैंब्रिज विश्वविद्यालय उन्नाइसऔं एवं बीसऔं शताव्दीसम्म निर्मित बरमिंघम, लीड्स, मैनचैस्टर, लिवरपूल, न्यूकैस्ल, ग्लासगा, एडिनबरा, विक्टोरिया, डरहग, आदि विश्वविद्यालहरुका समान नैं ज्ञान, विज्ञानका आधुनिकतम शिक्षा संस्थानहरुदेखि सम्पन्न भएर प्राचीन र आधुनिक युगको प्रतिनिधित्व गर्न रहेका हुन्। यूरोपका यसै प्रकारका अन्य प्राचीन विश्वविद्यालहरुमा फ्रांस के, पेरिस विश्वविद्यालय (स्थापित १२५३ ई.), टाइलोज (१२२९ ई.), माँपेलिया (Montpellier, १२८९ ई.), इटलीका नेपल्स (१२२४ ई.), फ्लरैंस (१३२१ ई.), रोम (१३०३ ई.) जेनाग्रा (१४७१ ई.); जर्मनीको म्युनिक (१४७२ ई.) स्पेनका वारसीलोना (१४५० ई.) मैड्रिड (१५०८ ई), पोर्चुगलका काईब्रा (Coimbra १२९० ई.), स्वीडनको अपसाला (१४७७ ई.) तथा नीदरल्याण्डको लाईडन (१५७५ ई.) आदि विश्वविद्यालय आफ्नो प्रचीन एव नवीन शिक्षा परम्पराहरुका संदेशवाहक भएर विद्यमान छन्।
कालम्बिया, [[न्यूयार्क]], ओहायो, कलीफोर्निया, फ्लोरिडा, शिकागो, हार्वर्ड, वाशिंगटन,
रूसमा मास्को, लेनिनग्राड जस्तै विशाल केन्द्रीय विश्वविद्यालहरुका अतिरिक्त सोवियत सघका विशाल भूभागहरुका लागि सहरुट्रल एशियन लेनिन विश्वविद्यालय "फार ईस्ट विश्वविद्यालय" तथा सोवियत संघका के विभिन्न राज्यहरुका आफ्नो अलग अलग विश्वविद्यालय छन्। सोवियत संघको अकादमीले अनुसंधान क्षेत्रमा युगपरिवर्तनकारी कार्य गरे छन्।
|