"स्वामी रामानन्दाचार्य" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

कुनै सम्पादन सारांश छैन
कुनै सम्पादन सारांश छैन
पङ्क्ति ५:
 
==प्रारम्म्भिक जीवन==
स्वामी रामानन्दाचार्यको जन्म [[प्रयाग]] (इलाहाबाद)मा एक ब्राह्मण परिवारमा भएको थियो। उनको माताको नाम सुशीला देवी र पिताको नाम पुण्य सदन शर्मा थियो। प्रारम्म्भिक कालमा नै उनले धेरै प्रकारका अलौकिक चमत्कार देखिाने शुरू गरे। धार्मिक विचारहरु भएका तिनको माता-पिताले बालक रामानन्दलाई शिक्षा पानका लागि काशीका स्वामी राधवानन्दको नजिक [[श्रीमठ]] पठाई दिए। श्रीमठमा रहँदै उनले वेद,पुराणहरु र अर्का धर्मग्रंथहरुको धर्मग्रन्थहरुको अध्ययन गरे र प्रकाण्ड विद्वान बने। [[पञ्चगंगा घाट]] स्थित श्रीमठमा रहँदै उनले कठोर साधनाको । उनको जन्म दिनलाई लिएर धेरै प्रकारको भ्रान्तीहरु प्रचलित छन तर अधिकांश विद्वान मान्दछन् कि स्वामीजीको जन्म १४०० ईस्वीमा भएको थियो। यानि आजभन्दा कुनै सात सय दस साल पहिला।
 
==शिष्य परम्परा==
पङ्क्ति १३:
स्वामी रामानन्दले भक्ति मार्गको प्रचार गर्नका लागि देश भरको यात्राहरु गरे। पुरी र [[दक्षिण भारत]]का धेरै धर्मस्थानहरुमाए र रामभक्तिको प्रचार गरे। पहिला तिनलाई [[स्वामी रामनुज]]को अनुयायी मानिन्थ्यो तर [[श्रीसम्प्रदाय]] को आचार्य भएको बावजूद उनले आफ्नो उपासना पद्धतिमा ऱाम र सीतालाई प्राथमिकता दिए। त्यसैलाई नै आफ्नो उपास्य बनाए। राम भक्तिको पावन धारालाई हिमालयको पावन ऊंचाईहरुबाट झारेर [[स्वामी रामानन्द]]ले गरीबहरु र बन्चितहरुको झोपडीसम्म पुर्‍याएर। उनी भक्ति मार्गका यस्ता सोपान थिए जसले वैष्णव भक्ति साधनालाई नया आयाम दिए। उनको पवित्र चरण पादुकाहरु आज पनि श्रीमठ ,काशीमा सुरक्षित छन्, जो करोडहरु रामानन्दिहरुको आस्थाको केन्द्र हो। स्वामीजीले भक्तिको प्रचारमा संस्कृतको सट्टा लोकभाषालाई प्राथमिकता दिए। उनले धेरै पुस्तकहरु रचना गरे जसमा आनन्द भाष्यमा टीका पनि शामिल छ। [[वैष्णवमताब्ज भाष्कर]] पनि तिनको प्रमुख रचना हो।
 
==चिन्तनधारा==
==चिंतनधारा==
भारतीय धर्म, दर्शन, साहित्य र संस्कृतिका विकासमा भागवत धर्म तथा वैष्णव भक्तिबाट सम्बद्ध वैचारिक क्रान्तीको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको। वैष्णव भक्तिका महान सन्तहरुको त्यसै श्रेष्ठ परम्परामा आजभन्दा लगभग सात सय नौ वर्ष पूर्व स्वामी रामानन्दको प्रादुर्भाव हुने/भयो। उनले श्री सीताजी द्वारा पृथ्वीमा प्रवर्तित विशिष्टाद्वैत (राममय जगतको भावधारा) सिद्धान्त तथा रामभक्तिको धारालाई मध्यकालमा अनुपम तीव्रता प्रदान गरे तिनलाई उत्तर भारतमा आधुनिक भक्ति मार्गको प्रचार गर्न वाला र वैष्णव साधनाको मूल प्रवर्त्तकका रूपमा स्वीकार गरिन्छ। एक प्रसिद्ध लोकोक्तिका अनुसार-
 
पङ्क्ति १९:
 
==रामानन्दको समन्वयवाद==
तत्कालीन समाजमा विभिन्न मत-पंथ संप्रदाहरुमापन्थ सम्प्रदायहरुमा घोर वैमनस्यता र कटुतालाई टाडा गरहटाएर हिन्दू समाजलाई एक सूत्रबद्धताको महनीयसहनीय कार्य गरे। स्वामीजीले मर्यादा पुरूषोत्तम [[श्रीराम अवतार|श्रीराम]]लाई आदर्श मानेर सरल रामभक्ति मार्गकोमार्गलाई निदर्शन गरे। तिनकोउनको शिष्य मण्डलीमा जहां एकतर्फ कबीरदास, रैदास, सेननाई र पीपानरेश जस्तै जाति-पाति, छुआछूत, वैदिक गर्मकांड, मूर्तिपूजाका विरोधी निर्गुणवादी सन्त थिए त अर्का पक्षमा अवतारवादका पूर्ण समर्थक अर्चावतार मानेर मूर्तिपूजा गर्ने वाला स्वामी अनंतानंदअन्नतानन्द, भावानंदभावानन्द, सुरसुरानंदसुरसुरानन्द, नरहर्यानंदनरहर्यानन्द जस्तै सगुणोपासक आचार्य भक्त पनि थिए। त्यसै परम्परामा कृष्णदत्त पयोहारी जैसाजस्ता तेजस्वी साधक र गोस्वामी तुलसीदास जैसाजस्ता विश्व विश्रुत महाकवि पनि उत्पन्न हुने/भयो।भए। आचार्य रामानंदकारामानन्दका बारेमा प्रसिद्ध छ कि तारक राममंत्रकोराममन्त्रको उपदेश उनले पेडमारुखमा चढकरचढेर दिएदिएका थियोथिए ताकि सबसबै जातिका मानिसहरुका कानमा पडेपरोसअधिकबाटधेरै अधिकभन्दा मानिसहरुकोधेरै मानिसहरुको कल्याण होहुन सके।सकोस। उनले नारा दिएदिएका थाथिए-
 
जाति-पाति पूछे न कुनै।
पङ्क्ति २५:
हरिलाई भजै सो हरिको होई।
 
आचार्यपादले स्वतन्त्र रूपबाट [[श्रीसंप्रदायश्रीसम्प्रदाय]]को प्रभाँडा गरे। यस संप्रदायलाईसम्प्रदायलाई रामानंदीरामानन्दी अथवा वैरागी संप्रदायसम्प्रदाय पनि भन्दछन्। उनले बिखर्दै र तल गिर्दैगिरदै गएको समाजलाई मजबूत बनाने भावनाबाट भक्ति मार्गमा जाति-पांतिका भेदलाई व्यर्थ बतायाबताए र भने कि भगवानको शरणागतिको मार्ग सबकासबैको लागि समान रूपबाट खुला छ-
 
सर्व प्रपत्तिधरकारिणो मता:
 
कहकरभनेर उनले कुनै पनि जाति-वरणका व्यक्तिलाई राममंत्रराममन्त्र देनेमादिनलाई संकोच छैनगरेका गरे।छैनन। चर्मकार जातिमा जन्मेजन्मेका रैदास र जुलाहेकाजुलाहाको घरघरमा पले-बढेहुर्किएका कबीरदास यसका अनुपम उदाहरण छन्।हुन।
 
==धार्मिक अवदान==