"सिंह" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

सिंहहरूलाई [[बाघ]]को साथ [[जैविक प्रजनन|प्रजनन]]को लागि जानिन्छ (अधिकांशतया [[साइबेरियाई बाघ|साइबेरियाई]] र [[बंगाल बाघ|बंगाल]] उप प्रजाति) जस ले/संग/भन्दा संकरको निर्माण हुन्छ जुन [[लाइगर]] या [[टाईगोन|टाइगोन]] कहलाते छन्. {{cite book |last=Guggisberg |first=C. A. W. |title=Wild Cats of the World |year=1975 |publisher=Taplinger Publishing |location=New York |isbn=0-8008-8324-1 }}</ref> वहाँले [[तेंदुए]]को साथ प्रजननको द्वारा [[लिओपोन]], {{cite book |author=Doi H, Reynolds B |title=The Story of Leopons |year=1967 |publisher=Putnam |location=New York |oclc=469041 <!--Too old for ISBN-->}}</ref> र [[बाघ|जगुआर]]को साथ प्रजननको द्वारा [[पेंथेरा हाइब्रिड#जेगलिओन|जेगलायन]] पनि बनाए छन्. [[मरोजी]] एक स्पोटेड सिंह या एक प्राकृतिक लिओपोन हो, जबकि [[कंगोलिज स्पोटेड लायन|कोंगोलीज स्पोटेड सिंह]] एक जटिल सिंह-जगुआर-तेंदुएको संकर हो जुन '''लिजागुलेप (lijagulep)''' भनिन्छ। यस्तो/यस्ता/यसरी संकर सामान्यतः कुनै समयमा चिडियाघरमा प्रजनन करवाए जाउथे, तर अब जातिहरू र उप प्रजातिहरूको संरक्षणमा जोर दिए जाउनको कारण यो प्रक्रिया हतोसाहित हो गयी है। [[जनबादी गणतन्त्र चीन|चीन]]मा अझै पनि चिडियाघरों र निजी पशु पक्षी संग्रहमा संकर प्रजनन करवाए जाछन. लाइगर एक नर सिंह र एक पोथी बाघको बीच संकर हो,<ref name="liger">{{cite book| last=Markel |first=Scott| coauthors= Darryl León| year= 2003 |title=Sequence Analysis in a Nutshell: a guide to common tools and databases | publisher= O'Reily |location=Sebastopol, California |isbn=0-596-00494-X}}</ref> किन भनें एक पोथी बाघ से एक वृद्धि संदमक जीन अनुपस्थित हो, एक वृद्धिको प्रेरित गराउन वाला जीन नर सिंहको द्वारा स्थानांतरित गर््यो हो, परिणामी लाइगर कुनै पनि जनकको तुलनामा अधिक लम्बे समय सम्म जीवित रहन्छन्. उनी नर र पोथी दुवै जनकोंको प्रजातिहरूको शारीरिक र व्यावहारिक गुणहरूलाइ प्राप्त गर्छन् (एक रेतीली पृष्ठभूमिमा धब्बे र धारियां). नर लाईगर नपुंसक हुन्मा पोथी लाईगर प्रायः प्रजननको योग्य हुन्छन्. नरमा एक अयाल होनेको 50 प्रतिशत संभावना हुन्छ, तर यदि उनी एकको विकसित गर्छन् त उनिको अयाल मामूली होगी: एक शुद्ध सिंहको अयालको लगभग 50 प्रतिशत. लाइगर साधारण तरिकामा 3.0 र 3.7 मीटर (10 से 12 फीट) लम्बे हुन्छन्, र उनिको वजन 360 र 450 किलोग्रामको बीच (800 से 1,000 पौंड) या अधिक हुन्छ.हुन्छ।<ref name="liger"/> एक कम सामान्य टाइगोन सिंहनी र एक नर बाघको बीच संकर है। {{citeweb|url=http://www.britannica.com/eb/article-9001344/tigon|title= tigon - Encyclopædia Britannica Article|dateformat=dmy|accessdate=12 September 2007}}</ref>

[[चित्र:HansomeLion 002.jpg|thumb|अन्य मान्छेहरूको साथ मुकाबलेको समयमा, अयाल (सिंहको गलेको बडा बाल)को कारण सिंह बडा दि खाए दिन्छ.]]सिंह सबै फे लिउन हरूमा सबै ले/संग/भन्दा लम्बा हो (कंधे पर), र साथ नै [[बाघ]] पछि दोस्रो सबै ले/संग/भन्दा भारी फेलाइन है। शक्तिशाली टांगों, एक मजबूत [[जबडा|जबडे]], र {{convert|8|cm|in|abbr=on}} [76] लम्बे कैनाइन [[दांत|दांतों]]को साथ, सिंह ठूलो शिकारको पनि खींच कर मार सक्छ.<ref name="Honolulu">{{cite web |url=http://www.honoluluzoo.org/lion.htm |title=Lion |accessdate=2007-07-12 |publisher=Honolulu Zoo}}</ref> सिंहको खोपडी बाघ से धेरै मिलती हो, हुनत ललाटको क्षेत्र साधारण तरिकामा अधिक दबा भयो र चपटा हुन्छ, र पश्चओर्बिटल क्षेत्र थोडा सानो हुन्छसिंहको खोपडीमा बाघको तुलनामा अधिक ठूलो नासा छिद्र हुन्छन्. हुनत, दुवै प्रजातिहरूमा खोपडीको भिन्नताको कारण साधारण तरिकामा केवल नीचले जबडेको सरंचनाको प्रजातिको एक भरोसेमंद संकेतकको रूपमा काममा लिया जा सक्छ.<ref name="USSR">{{cite book | author = V.G Heptner & A.A. Sludskii | title = Mammals of the Soviet Union, Volume II, Part 2 | year = 1992| pages = | isbn = 9004088768 | publisher = Brill | location = Leiden u.a.}}</ref> सिंहको रंगहरूमा पनि धेरै भिन्नता मिलती हो, यो बफ देखि लिएर, पीला, लाल, या गहरा भूरा हुन सक्छ. नीचले भाग साधारण तरिकामा हल्के रंगको हुन्छन् र पूंछको गुच्छा काला हुन्छ.हुन्छ। सिंहको शावक आफ्नो शरीरमा भूरे धब्बोंको साथ पैदा हुन्छन्, यो तेंदुए से मिलता जुलता लक्षण है। हुनत जस्तै जस्तै सिंह व्यस्क होने लाग्छ, यिनीहरू धब्बे फीके पडते जाछन, फीके पड गए धब्बहरूलाइ विशेष रूप से पोथी मा, बादमा पनि नीचले भागों र टांगोंमा देख्न सकिन्छ. सिंह बिल्ली परिवारको एक मात्र सदस्य हो जुन स्पष्ट [[लैंगिक द्विरूपता]] प्रदर्शित गर्छ- अर्थात, नर र पोथी विभेदित रूप से अलग दि खाए देते छन्. उदाहरणको लिए, सिंहनी, जुन शिकारीको भूमिका निभाती हो,मा नरको जस्तै/तरिका मोटे बोझिल अयालको अभाव हुन्छ.हुन्छ। उदाहरणको लिए, शिकारी, सिंहनी,मा नरको जस्तै/तरिका मोटे बोझिल अयालको अभाव हुन्छ.हुन्छ। यो लक्षण शिकारको पीछा करते समय नरको आफैलाई छुपानेको क्षमतामा अवरोध बनइन्छ र दौडते समय धेरै गर्मी उत्पन्न गर्छ. नरको अयालको रंग केसरी देखि लिएर काला सम्म हुन्छ, सामान्यतया यो रंग उनको आयुको बढनेको साथ गहरा होता जाइन्छ. [[चित्र:Lionesses, Masai Mara, Kenya.jpg|thumb|left|मसाई मारा, केन्यामा दुई सिंहनियां]] व्यस्क सिंहको शरीरको भार साधारण तरिकामा नरको लागि 150-250 किलोग्राम (330-550&nbsp;lb) र मादाको लागि 120-182 किलोग्राम (264–400&nbsp;lb) हुन्छ.हुन्छ।<ref name="nowak">{{cite book |last=Nowak |first= Ronald M. |year=1999 |title=Walker's Mammals of the World |location=Baltimore |publisher=Johns Hopkins University Press |isbn=0-8018-5789-9}}</ref> नोवेल र जैक्सन रिपोर्टको अनुसार नरको वजन 181 किलोग्राम र मादाको वजन 126 किलोग्राम हुन्छ; [[माउंट केन्या]]को पास एक नरको वजन 272 किलोग्राम (600&nbsp;lb)पाइयो.<ref name="CAP"/> सिंह आकारमा धेरै भिन्नता राखछन, यो भिन्नता उनिको वातावरण र क्षेत्रमा निर्भर गर्छ, यसको परिणामस्वरूप दर्ज गरिएको(थियो) भारमा पनि धेरै भिन्नता पाई गयी है। उदाहरणको लिए, सामान्य रूप से दक्षिणी अफ्रीकाको सिंहको भार पूर्वी अफ्रीकाको सिंहको तुलनामा लगभग 5 प्रतिशत अधिक पाइएको छ. [85] ^ स्कट, जोनाथन; स्कट, एंजेला. (2002) ''बिग केट डायरी: लायन,'' पी. ८०</ref> सिर र शरीरको लंबाई नरमा 170-250 सेमी (5 फीट 7 इन्च - 8 फीट 2 इंच) र मादामा 140-175 सेमी (4 फीट 7 इंच - महिलाहरूमा 5 फीट 9 इंच) हुन्छ; कंधेको ऊंचाई लगभग नरमा 123 से.मी. (4 फीट) र मादामा 107 से.मी. (3 फीट 6 इंच) हुन्छ.हुन्छ। पूंछको लंबाई नरमा 90-105 सेमी (2 फीट 11 इंच - 3 फीट 5 इंच) र मादामा 70-100 सेमी (2 फीट 4 - 3 फीट 3 इंच) हुन्छ.हुन्छ।<ref name="nowak"/> सबै ले/संग/भन्दा लम्बा ज्ञात सिंह था काले अयाल से युक्त एक नर जिसे अक्टूबर 1973मा दक्षिणी [[अंगोला]]को मक्सूको नजदीक गोली से मारा गया; सबै ले/संग/भन्दा भारी ज्ञात सिंह एक नर-भक्षी था जिसे 1936मा [[दक्षिण अफ्रीका|दक्षिणी अफ्रीका]]को पूर्वी [[ट्रांसवाल]]मा हेक्टरस्प्रयुतको ठीक बाहिर मारा गया, जसको वजन 313 किलो ग्राम (690&nbsp;lb) था. [88] ^ वुड, दी गिनीज बुक अफ एनीमल फेक्ट्स एंड फीस्ट्स. स्टर्लिंग पबको इंक (1983), आईएसबीएन 978-0851122359</ref> जंगली सिंहहरूको तुलनामा कैदमा राखियो सिंह ठूलो आकारको हुन्छन्- रिकोर्डमा दर्ज सबै ले/संग/भन्दा भारी सिंह हो 1970मा इङ्गल्याण्डमा कोलचेस्टर चिडियाघरमा राखाइयो एक सिम्बा नमक एक नर सिंह, जसको वजन 375 किलोग्राम (826&nbsp;lb) था. [http://www.junglephotos.com/africa/afanimals/mammals/lionnathist.shtml जंगल तस्वीरें अफ्रीका पशु स्तनधारी - सिंह प्राकृतिक इतिहास] वुड , जी 1983. दी गिनीज बुक अफ एनीमल फेक्ट्स एंड फीस्ट्सस्टर्लिंग पबको इंक तेस्रो संस्करण. 256 पीपी.</ref> सबै ले/संग/भन्दा विशिष्ट विशेषता जुन नर र पोथी दुवैमा पाई जान्छ त्यो यो हो, कि दुवैमा पूंछ एक बालोंको गुच्छेमा समाप्त हुन्छ, यस गुच्छेमा एक कठोर "स्पाइन (कसिंहुक) " या "स्पर" हुन्छ जुन लगभग 5 मिलीमीटर लम्बा हुन्छ, जुन आपसमा संगलित हो गयी पुच्छ अस्थिको अंतिम भाग से बनइन्छ. सिंह एक मात्र फेलिड हो जसमा एक गुच्छेदार पूंछ पाई जान्छ-इस स्पाइन र गुच्छेको कार्य अज्ञात छन्. जन्मको समय अनुपस्थित यो गुच्छा लगभग 5½ महिनाको आयुमा विकसित हुन्छ र 7 महिनाको आयुमा आसानी से पहिचानयोजा सक्छ.<ref name="Schaller28">[90] ^ स्कालर, पी. 28</ref>

{{cite web | last=Trivedi | first=Bijal P. | title=Are Maneless Tsavo Lions Prone to Male Pattern Baldness? | publisher=National Geographic | year=2005 | url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/04/0412_020412_TVtsavolions.html | accessdate=2007-07-07}}</ref> अयालको उपस्थिति, अनुपस्थिति, रंग र आकार, आनुवंशिक सरंचना, लैंगिक परिपक्वता, जलवायु, र [[टेस्टोस्टेरोन]]को निर्माण से सम्बंधित हुन्छ; थम्ब रुलको अनुसार अयाल जितनी गहरी र घनी हुन्छ, सिंह उतना नै स्वस्थ हुन्छ.हुन्छ। सिंहनी आफ्नो लैंगिक साथीको चयनको समयमा उनी नरको प्राथमिकता देती हो जसको अयाल अधिक घनी र गहरी हुन्छ.हुन्छ।<ref name="Trivedi02">{{cite web | last=Trivedi | first =Bijal P. | title=Female Lions Prefer Dark-Maned Males, Study Finds | work=National Geographic News | publisher=National Geographic | date=22 August 2002 | url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/08/0822_020822_TVlion.html| accessdate= 2007-09-01}}</ref> [[तंजानिया]]मा अनुसंधान पनि बताता हो कि नर-नर सम्बन्धमा अयालको लम्बाई लडाईमा सफलताको सिग्नल देती है। गहरे-अयाल से युक्त जंतुको प्रजनन आयु अधिक हुन्छ, र उनको सन्तानको अस्तित्वको संभावना पनि बढ जान्छ, हुनत उसलाइ वर्षको सबै ले/संग/भन्दा गर्म महीनाहरूमा धेरै कष्ट उठाना पर्दछ।<ref name="West">{{cite journal |last=West |first=Peyton M. |coauthors=Craig Parker|year=2002 |month=August |title=Sexual Selection, Temperature, and the Lion's Mane |journal=[[Science (journal)|Science]] |volume=297 |issue=5585 |pages= 1339–1343 |doi=10.1126/science.1073257 |pmid=12193785}}</ref> दुई या तीन नरों से युक्त एक समूह (प्राइड)मा यस्तो सम्भावना हुन्छ कि पोथी उनी नरको साथ सक्रियता से सम्भोग गरन चाहती हो जसको अयाल अधिक घनी हुन्छ.हुन्छ।<ref name="Trivedi02"/> [[चित्र:Maneless lion from Tsavo East National Park.png|thumb|गलेको बाल से रहित एक नर सिंह, जसको शरीरमा कम बाल छन्-सावो पूर्व राष्ट्रिय उद्यान, केन्या से.]] वैज्ञानिकहरूले एक पल्ट भन्यो कि कुनै उप प्रजातिहरूको विशिष्ट स्थितिको [[आकारिकी (जीव विज्ञान)|आकारिकी]]को द्वारा समझा जा सक्छ, जसमा अयालको आकार शामिल है। आकारिकीको उपयोग उप प्रजातिहरूको पहचानको लागि गरिन्छ जस्तै [[बार्बरी सिंह]] र [[केप सिंह]]. हुनत अनुसंधान बताते हुन् कि पर्यावरणीय कारक जस्तै [[कमरेको तापमान|परिवेशको तापमान]] अयालको आकार र रंगको प्रभावित गर्छन्.<ref name="West"/> यूरोपीय र उत्तरी अमेरिकाको [[चिडियाघर|चिडियाघरों]]मा ठंडे परिवेश तापमानको कारण अधिक घनी अयाल देखि जान्छ.

इस प्रकार से अयाल उप प्रजातिको पहचानको उपयुक्त मारकर छैन.<ref name="Conservation-Genetics:Preserving-Genetic-Diversity">{{cite journal |last=Barnett |first=Ross |coauthors=Nobuyuki Yamaguchi, Ian Barnes and Alan Cooper |month=August |year=2006 |title=Lost populations and preserving genetic diversity in the lion ''Panthera leo'': Implications for its ''ex situ'' conservation |journal=Conservation Genetics |volume=7 |issue=4 |pages=507–514 |doi=10.1007/s10592-005-9062-0}}</ref><ref name="yamaguchi-haddane">{{cite journal |last=Yamaguchi |first=Nobuyuki |coauthors=B. Haddane |month= |year=2002 |title=The North African Barbary lion and the Atlas Lion Project |journal=International Zoo News |volume=49 |pages=465–481}}</ref> हुनत एशियाई उप प्रजातिको नर, औसत अफ्रीकी सिंहको तुलनामा विरली अयालको द्वरा परिलक्षित हुन्छन्<ref name="Menon">{{cite book |last=Menon |first=Vivek |year=2003 |title=A Field Guide to Indian Mammals |location=Delhi |publisher=Dorling Kindersley India |isbn=0-14-302998-3| pages=}}</ref> अयाल रहित नर सिंह केन्यामा [[सेनेगल]] र [[सावो पूर्व राष्ट्रिय उद्यान|सावो पूर्व राष्ट्रिय पा]]र्कमा पाए गए छन्, र तिम्बावतीको मूल सफेद नर सिंह पनि अयाल रहित था. [[बधिया|कासट्रेटेड]] सिंहको अयाल न्यूनतम हुन्छ.हुन्छ। कहिलेकाँही अंतर प्रजनित सिंहको आबादीमा एक अयालको अनुपस्थिति पाई जान्छ; यो अंतर्प्रजनन पनि जननको क्षमतामा कमीको कारण बनइन्छ. {{cite web | last=Trivedi | first =Bijal P. | title=To Boost Gene Pool, Lions Artificially Inseminated | work=National Geographic News | publisher=National Geographic | date=12 June 2002 | url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/06/0612_020612_TVlion.html| accessdate= 2007-09-20}}</ref> [[चित्र:Lightmatter lioness.jpg|thumb|एक रफ से युक्त सिंहनी जुन कहिलेकाँही नर होनेको भ्रम पैदा गर्छ.]]कई सिंहनियहरूमा एक [[रफ (असंदिग्धता)|रफ]] हुन्छ जुन विशेष स्थितियहरूमा स्पष्ट हुन सक्छ. कहिलेकाँही यसलाइ मूर्तिहरू , चित्रों, विशेष रूप से प्राचीन कलाकारीमा इंगित गरिन्छ र यसलाइ गल्तिले एक नरको अयाल समझा जाइन्छ. यो एक अयाल से अलग हुन्छ, हुनत यो जबडेको रेखामा कानको तल पाई जान्छ, यसको बालको लम्बाई कम हुन्छ, र यसमा जल्दी से ध्यान जादैन, जबकि एक अयाल नरको कानोंको ऊपर सम्म फैली हुन्छ, अक्सर उनिको बाहिरी रेखाको पूरी जस्तै/तरिका से ढक देती है। विलुप्त यूरोपीय [[गुफा चित्रकारी|गुफा सिंह]]को [[गुफा सिंह|गुफा चित्रकारी]] जनावरहरूलाइ अयालको बिना दर्शाती हो, या केवल अयालको एक संकेत नै देती हो, यस ले/संग/भन्दा यो पता चलता हो कि उनी कम या अधिक अयाल रहित नै थे;<ref name="Koenigswald02">{{de icon}} {{cite book |last=Koenigswald |first=Wighart von |year=2002 |title=Lebendige Eiszeit: Klima und Tierwelt im Wandel |location=Stuttgart |publisher=Theiss |isbn=3-8062-1734-3| pages=}}</ref> हुनत, एक समूहको लागि शिकार करती भयो मादाहरू चित्रहरूको मुख्य विषय रही छन्-चूँकि उसलाइ शिकार से सम्बंधित समूहमा दर्शाया गयो हो- इसलागि यिनीहरू चित्र यस कुराको फैसला गराउनको लागि पर्याप्त छैनन् कि नर अयाल से युक्त थे. चित्र बताते हुन् कि विलुप्त प्रजातिया समकालीन सिंहहरूको जस्तै/तरिका समान सामाजिक संगठन र शिकारको रणनीतिहरूको प्रयोग करती थीं.

[[चित्र:White Lion.jpg|thumb|right|सफेद सिंह एक अप्रभावी जीनको कारण आफ्नो रंग प्राप्त गर्छन्; यिनीहरू उपप्रजाति पेंथेरा लियो क्रुजेरीको दुर्लभ रूप हुन् .]] सफेद सिंह एक विशिष्ट उप प्रजाति छैन, तर एक आनुवंशिक स्थिति, ल्युकिस्मको विशिष्ट रूप हो,<ref name="zoos_encyclopedia"/> जुन रंगमा पीलेपनको कारण हुन्छ जस ले/संग/भन्दा सफेद बाघ जस्तो रंग प्राप्त हुन्छ; यो स्थिति मिलानीकरणको समान हो, जुन काले पेन्थर्सको कारण हो. उनी अल्बिनोस हुदैनन्, उनिको आँखों र त्वचामा सामान्य अभिरंजन हुन्छ, सफेद ट्रांसवाल सिंह ''(पेन्थेरा लियो क्रुजेरी)'' कहिलेकाँही पूर्वी दक्षिणी अफ्रीकामा [[क्रूजर राष्ट्रिय उद्यान]] र पास नैको [[टिम्बावती प्राइवेट गेम रिजर्व|तिम्बावती निजी खेल रिजर्व]]मा अगाडी आये, तर सामान्यतया उसलाइ [[कैद (जनावर)|कैद]]मा राखइन्छ, जहाँ प्रजनक सोच समझ कर उनिको चयन गर्छन्. उनिको शरीरमा एक असामान्य क्रीम रंगको आवरण एक [[अप्रभावी जीन]]को कारण हुन्छ.हुन्छ। {{cite book |last=McBride |first=Chris |title=The White Lions of Timbavati |year=1977 |publisher=E. Stanton |location=Johannesburg |isbn= 0-949997-32-3 }}</ref> कथित रूप से, उसलाइ [[कैन्ड शिकार|कैंड शिकार]]को समयमा ट्रोफीजको मारनेको लागि काममा लिउनको लागि दक्षिणी अफ्रीकामा शिविरहरूमा प्रजनित गर््यो. {{cite book |last=Tucker|first=Linda |title=Mystery of the White Lions—Children of the Sun God|year=2003 |publisher=Npenvu Press|location=Mapumulanga |isbn= 0-620-31409-5}}</ref> सफेद सिंहको अस्तित्वको पुष्टि बीसवीं सदीको अंतमा नै भयो. सैकडों वर्ष पहिलेको लिए, सफेद सिंहलाई दक्षिणी अफ्रीकामा केवल काल्पनिक कथाओंको एक भाग मानयोजान्थ्यो, यस्तो मानयोजान्थ्यो कि जंतुको सफेद [[रोवाँ|खाल]] सबै प्राणियहरूमा राम्रोईको प्रतिनिधित्व गर्छ. साइटिंगको सबै ले/संग/भन्दा पहिले 1900को प्रारंभमा रिपोर्ट गर््यो, र यो लगभग 50 साल सम्म अनियमित रूप से जारी रही, जब 1975मा सफेद सिंह शावकको व्यर्थ पदार्थहरूलाई तिम्बावती गेम रिजर्वमा पाइयो.<ref name="whitelion">[115] ^ [http://www.lairweb.org.nz/tiger/lions.html यो दुर्लभ सफेद सिंह] 20 सेप्टेम्बर, 2007को पुनः प्राप्त</ref>

प्राइडको सदस्य नियमित रूप से शिकारमा समान भूमिका निभाते रहन्छन्. शिकारीको स्वास्थ्य प्राइडको अस्तित्वको बनाए राखउनको लागि प्राथमिक आवश्यकता हो र उनी साईटमाले जाउन पछि सबै ले/संग/भन्दा पहिले यसको उपभोग गर्छन्. अन्य लाभहरूमा शामिल छन्, संभव परिजन चयन (एक अजनबीको बजाय एक सम्बन्धी सिंहको साथ भोजनको बांटना बेहतर है), छोटोंको सुरक्षा, क्षेत्रको रख रखाव, र व्यक्तिगत रूप से चोट र भूखको विरुद्ध सुनिश्चितता. [[चित्र:Serengeti Lion Running saturated.jpg|thumb|left|सेरेन्गेटीमा शिकार किये जाउनको समयमा धेरै तेज गति से भागती भयो सिंहनी.]] सिंहनी आफ्नो प्राइडको लागि अधिकांश शिकार गर्छ, किन भनें यो नरको तुलनामा अधिक सानो, फुर्तीली, र चुस्त हुन्छ, यसमा भारी र विशिष्ट अयाल पनि हुदैन जुन थकानको समयमा अति उष्मित कर दे. आफ्नो शिकारको पीछा गराउन र उसलाइ सफलतापूर्वक खींच लानेको लागि उनी समूहमा सहयोगको साथ कार्य गर्छन्. यद्यपि, यदि शिकार पासमा हो तो, एक पल्ट जब सिंहनी सफल हुन्छ र खा लिन्छ, नरमा मृतमा हावी हो जाउनको प्रवृति हुन्छ.हुन्छ। उनी सिंहनीको बजाय शावकोंको साथ भोजनको अधिक बांटते छन्, तर कहिलेकाँही नै आफ्नो द्वारा मारे गए भोजनको बांटते छन्. साना शिकारको शिकारको स्थानमा नै खा लिया जाइन्छ, यसलाइ शिकारी आपसमा बाँट लिछन; जब शिकार बडा हो त यसलाइ अक्सर घसीट कर प्राइड क्षेत्रमा लाया जाइन्छ. ठूलो शिकारको अधिक बांटा जाइन्छ,<ref name="Schaller133">[122] ^ स्कालर, पी. 133</ref> हुनत प्राइडको सदस्य अक्सर ज्यादा से ज्यादा भोजनको उपभोग गराउनको लागि एक दोस्रोको प्रति उग्र व्यवहार गर्छन्. तर नर र पोथी घुसपैठिहरूको बिरुद्धआफ्नो प्राइडको रक्षा गर्छन्. कुनै सदस्य निरन्तर घुसपैठिहरूको बिरुद्धसुरक्षा गर्छन्, जबकि अन्य पछि हो जाछन. {{cite journal |last=Heinsohn|first= R. |coauthors= C. Packer|year=1995 |title=Complex cooperative strategies in group-territorial African lions |journal=Science |volume=269 |issue=5228 |pages=1260–1262 |doi=10.1126/science.7652573 |pmid=7652573}}</ref> प्राइडमा सिंहहरूको विशेष भूमिका हुन्छ.हुन्छ। पछि हट जाउन वाला सदस्य समूहको लागि अन्य मूल्यवान सेवाहरू प्रदान कर सकते छन्. {{cite journal |last=Morell|first= V. |year=1995 |title=Cowardly lions confound cooperation theory |journal=Science |volume=269 |issue=5228 |pages=1216–1217|doi=10.1126/science.7652566 |pmid=7652566}}</ref> एक वैकल्पिक परिकल्पना हो कि एक नेता होनेको साथ एक पुरस्कारको ताल्लुक हो, यो नेता घुसपैठिहरू से रक्षा गर्छ, र प्राइडमा सिंहनीको पद यिनी प्रतिक्रियाहरूमा प्रतिबिंबित हुन्छ.हुन्छ। {{cite journal |last=Jahn|first= Gary C. |year=1996 |title=Lioness Leadership |journal=Science |volume=271 |issue=5253 |pages=1215 |doi=10.1126/science.271.5253.1215a |pmid=17820922 }}</ref> नर या प्राइड से सम्बन्धित नर बाहिरी नरों से आफ्नो प्राइडको साथ सम्बन्धको रक्षा गर्छन्, यहाँ बाहिरी नर उनी नर हुन् जुन प्राइडको साथ सम्बन्ध बनाउनको प्रयास गर्छन्. मादाहरू एक प्राइडमा स्थायी [[सामाजिक ईकाई]]को निर्माण गर्छं, र बाहिरी मादाहरूको बर्दाश्त गर्दैनं;<ref name="Schaller37">[129] ^ स्कालर, पी. 37</ref> सदस्यता केवल जन्मको समय या सिंहनीको मृत्युको समय नै परिवर्तित हुन्छ,<ref name="Schaller39">[130] ^ स्कालर, पी. 39</ref> हुनत कुनै मादाहरू प्राइडको छोड कर खानबदोश बन जान्छं.<ref name="Schaller44">[131] ^ स्कालर, पी. [44][44]</ref> दोस्रो र उपव्यस्क नरको 2-3 वर्षको आयुमा परिपक्वता सम्म पहुँचनेमा प्राइडको छोडना पर्दछ।<ref name="Schaller44"/>

सिंह शक्तिशाली जनावर हुन् जुन आमतौरमा समन्वित समूहमा शिकार गर्छन् र आफ्नो चयनित शिकारमा हमला गर्छन्. हुनत यिनीहरू विशेष रूप से आफ्नो सहनशक्तिको लागि हैन जाउन जाछन- उदाहरणको लिए, एक सिंहनीको ह्रदय उनको शरीरको भारको केवल 0.57 प्रतिशत बनाइन्छ (एक नरको उनको शरीरको भारको लगभग 0.45 प्रतिशत), जबकि एक हाइनाको ह्रदय यसको शरीरको भारको 1 प्रतिशतको करीब हुन्छ.हुन्छ।<ref name="Schaller39">[133] ^ स्कालर, पी. 248</ref> यस प्रकार, यद्यपि सिंहनी {{convert|60|km/h|mi/h|-1|abbr=on}}[134]को गति सम्म पहुँच सकती हो,<ref name="Schaller233">[135] ^ स्कालर, पी. 233</ref> यिनीहरू यस्तो केवल सानो अवधिको लागि नै गरन सक्छं,<ref name="Schaller2478">[136] ^ स्कालर, पी. 247-248</ref> इसलागि हमला शुरू गराउन भन्दा पहिले उसलाइ शिकारको धेरै करीब हुनु पर्छ. यिनीहरू यस्तो/यस्ता/यसरी कारकहरूको लाभ उठाते हुन् जुन दृश्यताको कम गर्छन्; अधिकांश शिकार रातको समय या कुनै ढके भए रूपमा गरिन्छ.<ref name="Schaller237">[137] ^ स्कालर, पी. 237</ref> जब उनी शिकार से 30 मीटर (98 फुट) या उनी ले/संग/भन्दा कमको दूरीमा पहुँच जाछन. तब उनी उनिमा उचकते छन्. आमतौर मा, धेरै सिंहनियां एक साथ काम गर्छं र विभिन्न बिंदुहरू से झुंडको घेर लिन्छं. एक पल्ट जब उनी एक झुंडको पास पहुंच जाछन, उनी साधारण तरिकामा सबै ले/संग/भन्दा नजदीकी शिकारको लक्ष्य बनाछन. हमला धेरै सानो र शक्तिशाली हुन्छ; उनी धेरै तेज छलांगको साथ जल्दी से शिकारको पकडनेको प्रयास गर्छन्. शिकारको आमतौरमा [[गला घोंटना|गला घोंट]] कर मार हाल्इन्छ, {{cite web |title=About lions—Ecology and behaviour |author=Dr Gus Mills |publisher=African Lion Working Group |url=http://www.african-lion.org/lions_e.htm |accessdate=2007-07-20 }}</ref> जुन [[प्रमस्तिष्क इस्चेमिया|प्रमस्तिष्क इसचेमिया]] या [[श्वासावरोध|श्वासावरोध (एसफाईक्सिया)]]को कारण हुन सक्छ (जसको परिणाम स्वरूप [[हाइपोक्सेमिया|हाइपोक्सेमिक]], या 'सामान्य' [[हाइपोक्सिया (अल्प-आक्सियता)|हाइपोक्सिया]] हो जाइन्छ). शिकारको सिंहको द्वारा उनको पंजों से जनावरको मुहं र नासा छिद्रहरूलाइ बन्द गरएर पनि मारा जा सक्छ <ref name="nowak">[140] ^ रोनाल्ड एम. नोवाक: '' वकर्स ममल अफ दी वर्ल्ड ''</ref> (यह पनि श्वासावरोधको कारण बनइन्छ). साना शिकार, यद्यपि, केवल सिंहको पंजेको एक कडी चोट से नै मारे जान सकिन्छं.<ref name="nowak"/> [[शिकार]] मुख्य रूप से ठूलो स्तनधारी हुन्छन्, जसमा [[वाइल्डबीस्ट|जंगली बीस्ट]], [[इम्पाला]], [[जेबरा]], [[अफ्रीकी भैंस|भैंस]] र अफ्रीकामा [[वार्थोग]], र [[नीलगाय|नील गाई]], [[सूअर|जंगली बोर]], र भारतमा धेरै [[हरिण]]को प्रजातिहरूलाई प्राथमिकता दी जान्छ. धेरै अन्य प्रजातिहरूलाई उपलब्धताको आधारमा शिकार गरिन्छ. यसमा मुख्य रूप से 50 से 300 किलोग्राम (110–660&nbsp;lb) भारको [[अनग्युलेट|अनग्युलेट्स]] शामिल हुन्छन् जस्तै [[कुडू]], [[हार्टेबीस्ट|हारतेबीस्ट]], [[जेम्सबक|जेम्स्बोक]], र [[टोरोट्रागस|एलेंड]].<ref name="nowak"/> कहिलेकाँही, उनी अपेक्षाकृत सानो प्रजातिहरू जस्तै [[थमसनको बारहसिंघ (गजेला)|थमसनको गजेला]] र [[स्प्रिंगबोक (एक प्रकारको हिरण) (एंटीलोप)|स्प्रिंगकोक]]को शिकार गर्छन्. [[नामिब मरुस्थल|नामिब]]को तटमा रहउन वाला सिंह ठूलो मात्रामा [[पिन्निपेड|सील]] मछलियहरूलाइ शिकार बनाछन. [143] ^ [http://www.5050.co.za/inserts.asp?ID=8258 50/50-SAको शीर्ष एन्विरो टीवी कार्यक्रम]</ref> समूहमा शिकार करते भए सिंह अधिकांश जनावरहरूलाइ घसीटनेमा सक्षम हुन्छन्, यहाँ सम्म कि स्वस्थ व्यस्कको भी, तर उनिको रेंजको अधिकांश भागहरूमा उनी धेरै ठूलो शिकार, जस्तै पूर्णतया विकसित नर [[जिराफ]]मा कहिलेकाँही नै हमला गर्छन्. किन भनें उसलाइ चोट लागउनको खतरा रहइन्छ. [[चित्र:7 lions.jpg|thumb|left|मसाई मारा पार्क रिजर्व, केन्यामा सडकको किनारे सात सिंह]] विभिन्न अध्ययनोंको द्वारा एकत्रित विस्तृत आँकडे बताते हुन् कि सिंह सामान्यतया 190-550 किलोग्राम (420-1210&nbsp;lb) रेंजको स्तनधारियहरूलाइ शिकार बनाछन. जंगली बीस्ट सबै ले/संग/भन्दा पसंदीदा शिकारको श्रेणीमा सबै ले/संग/भन्दा पहिले नम्बरमा आता हो (यह लगभग [[सेरेन्गेति|सेरेंगेती]]मा सिंहको शिकारको आधा भाग बनाइन्छ), यसको बाद जेबरा. [144] ^ ''दी आर्ट अफ बींग अ लायन'' पी जी 186, च्रिस्तिने र माइकल डेनिस-होत, फ्राइडमेन / फेयरफाक्स, 2002</ref> अधिकांश वयस्क [[हिप्पोपोटेमस]], [[गैंडा (राईनो)|राइनोसिरस]], [[हात्ती]], र साना [[बारहसिंघ (गजेला)|गजेला]], [[इम्पाला]], र अन्य फुर्तीले एंटिलोप सामान्यतया शामिल हुदैनन्.

हुनत जिराफ र भैंसको अक्सर विशेष क्षेत्रहरूमाले जाया जाइन्छ. उदाहरणको लिए, क्रूजर राष्ट्रिय पार्क मा, जिराफको नियमित रूप से शिकार गरिन्छ.<ref name="Pienaar69">{{cite journal |author=Pienaar U de V |year=1969 |title=Predator-prey relationships amongst the larger mammals of the Kruger National Park |journal=Koedoe |volume=12 |pages=108–176 |id= }}</ref> र मन्यार पैक मा, केप भैसें सिंहको भोजनको 62% भाग बनाती छन्, [147] ^ "अमंग दी एलिफेन्ट्स. आयन र ओरिया डगलस-हैमिल्टन, 1975</ref> किन भनें भैसहरूको संख्या घनत्व उच्च हुन्छ.हुन्छ। कहिलेकाँही हिप्पोपोटेमसको पनि शिकार किय जाइन्छ, तर व्यस्क राइनोसिरस से साधारण तरिकामा परहेज गरिन्छ. हुनत 190 किलोग्राम (420&nbsp;lb) से साना वार्थोग उपलब्धताको आधारमा नै शिकार बनाए जाछन. {{cite journal|last=Hayward |first= Matt W. |coauthors=Graham Kerley| year=2005| title=Prey preferences of the lion (''Panthera leo'') |journal=Journal of Zoology |volume=267 |issue=3 |pages=309–322 |doi=10.1017/S0952836905007508}}</ref> कुनै क्षेत्रहरू मा, उनी एक प्रारूपिक शिकार प्रजातिको शिकारको लागि विशिष्टीकृत हो जाछन; यो मामला [[चोबे राष्ट्रिय उद्यान#भूगोल र पारितन्त्र|सावुती]] नदीमा देख्न सकिन्छं, जहाँ उनी हात्तीयहरूको शिकार गर्छन्. {{cite web|last=Kemp| first=Leigh| url=http://www.go2africa.com/africa-travel-articles/elephant-eaters-of-the-savuti| title=The Elephant Eaters of the Savuti| publisher=go2africa |accessmonthdate=17 July|accessyear=2007}}</ref> क्षेत्रको पार्क गाइडोंले रिपोर्ट दी कि धेरै भूखे सिंह हाथीको बच्चाहरूको घसीट करले गए, यसको बाद किशोर हात्ती को, र कहिलेकाँही रातको समयमा पूर्ण विकसित व्यस्क हाथीको पनि शिकार बनायाइयो किन भनें उनिको दृष्टि कमजोर हुन्छ.हुन्छ। {{cite news |title=King of the jungle defies nature with new quarry |first=Damien |last=Whitworth |date=9 October 2006 |publisher=The Australian |url=http://www.news.com.au/story/0,23599,20547955-38195,00.html |accessdate=2007-07-20 }}</ref> सिंह घरेलू जनावरोंमा पनि हमला गर्छन्; भारतमा मवेशी उनिको आहारको मुख्य भाग छन्.<ref name="Menon">[154] ^ विवेक मेनन: ''अ फील्ड गाइड टू इंडियन मेमल्स ''</ref> उनी अन्य शिकारियहरूलाइ पनि मारनेमा पनि सक्षम छन्, जस्तै [[तेंदुआ]], [[चितुवा]], [[लकडबग्धा|हाइना]], र [[अफ्रीकी जंगली कुत्ता|जंगली कुकुर]], यद्यपि (अधिकांश फेलिडको विपरीत) प्रतिस्पर्धिहरूको ह्त्या पछि उनी उसलाइ कहिलेकाँही नै खत्म कर हाल्छन. उनी मृतजीवीको रूपमा प्रकृतिको द्वारा मारे गए या कुनै अन्य शिकारीको द्वारा मारे गए जन्तु भन्दा पनि भोजन प्राप्त कर सकते छन्, र निरंतर आस पास घूमते भए गिद्धोंमा नजर राखछन, यस कुरा से सचेत रहन्छन् कि उनी कुनै मारे भए या संकटमा पडे जनावरको इंगित गर्छन्.<ref name="Schaller213">[155] ^ स्कालर, पी. 213</ref> एक सिंह एक पल्टमा 30 किलोग्राम (66&nbsp;lb) खा सक्छ.<ref name="simba">{{cite book |last= Guggisberg|first=C. A. W. |title=Simba: the life of the lion. |year=1961 |publisher=Howard Timmins |location=Cape Town |isbn= }}</ref> यदि यो पुरा मृत शिकारको एक साथ खाउनमा अक्षम हो त यो र अधिक उपभोग भन्दा पहिलेकुनै घण्टोंको लागि आराम गर्छ. एक गर्म दिन मा, एक प्राइड एक या दुई नर सदस्यहरूलाइ रक्षाको लागि छोडकर छायामा चला जाइन्छ.<ref name="Schaller2706">[158] ^ स्कालर, पी. 270-276</ref> एक वयस्क सिंहनीको प्रतिदिन औसतन 5 किलोग्राम (11&nbsp;lb) र एक नरको 7 किलोग्राम (15.4&nbsp;lb) मांसको आवश्यकता हुन्छ.हुन्छ। {{cite web |title=Lions |publisher=Honolulu Zoo |url=http://www.honoluluzoo.org/lion.htm |accessdate=2007-07-20 }}</ref> [[चित्र:Lions and a Zebra b.jpg|thumb|एक समूह (प्राइड या सिंहहरूको समूह)को शिकारी एक जेबराको मार कर आपसमा बांटते भए.]]किनकी सिंहनीयां खुली ठाँउमा शिकार गर्छं जहाँ उनी आसानी से आफ्नो शिकारको द्वारा देखि जान सक्छं, सहयोग से गर््यो शिकार एक सफलताको सम्भावनाको बढता है; यो विशेष रूप से ठूलो प्रजातिहरूको लागि सच है। मिल कर काम गराउन से उनिको शिकारको अन्य शिकारिहरू जस्तै हाइना से बचाया जा सक्छ, जिन्हें खुला सवाना क्षेत्रहरूमा [[गिद्ध|गिद्धों]]को द्वारा धेरै किलोमीटर दूरी भन्दा पनि आकर्षित गरे जा सक्छ. अधिकांश शिकार सिंहनियां नै गर्छं; प्राइड से जुडे नर साधारण तरिकामा शिकारमा भाग हैन लिछन, केवल ठूलो शिकार जस्तै जिराफ र भैसको शिकारमा उनी भागले सकते छन्. प्रारूपिक शिकार मा, हरेक सिंहनीको समूहमा विशेष स्थिति हुन्छ, या त पंख से शिकारको पकडना र फेरि हमला गरन, या एक समूहको केंद्रमा सानो दूरी तय गरन र अन्य सिंहनिहरू से उडते भए शिकारको पकडना. {{cite journal|author=Stander, P. E.|title=Cooperative hunting in lions: the role of the individual|journal=Behavioral Ecology and Sociobiology|volume=29|issue=6|pages=445–454|year=1992|doi=10.1007/BF00170175}}</ref> साना सिंह तीन महिनाको आयु सम्म पीछा गराउनको व्यवहार दर्शाते छन्, हुनत जब सम्म उनी 1 सालको हैन हो जाते तब सम्म शिकारमा भाग हैन लेते. लगभग दुई सालको आयु सम्म उनी प्रभावी रूप से शिकार गरन शुरू कर देते छन्.<ref name="Schaller153">[163] ^ स्कालर, पी. 153</ref>

[[चित्र:Lions mating Denver Zoo.jpg|thumb|left|एक पल्ट संभोगको समयमा, एक जोडा धेरै दिनहरू सम्म प्रतिदिन 20 से 40 पल्ट मैथुन कर सक्छ.]]अधिकांश सिंहनियां चार सालको उम्रमा प्रजनन गर्छं,<ref name="Schaller29">[164] ^ स्कालर, पी. 29</ref> सिंह वर्षको कुनै विशेष समयमा [[संभोग|सम्भोग]] हैन गर्छन्, र मादाहरू [[एस्ट्रस चक्र#आवृति|बहुअंडक (पोलीएस्ट्रस)]] हुन्छं.<ref name="Schaller174">[165] ^ स्कालर, पी. 174</ref> अन्य बिरालोहरूको तरह, नर सिंहको शिश्न (लिंग)मा कांटे हुन्छन् जुन पछिको र मुडे हुन्छन्. शिश्न से वापस बाहिर आते समय यिनीहरू कांटे मादाको योनीको दीवारहरूलाइ रगडते छन्, जसको कारण अंडोत्सर्जन हुन्छ.हुन्छ। {{cite book |last=Asdell |first=Sydney A. |title=Patterns of mammalian reproduction |year=1993|origyear= 1964 |publisher=Cornell University Press|location=Ithaca |isbn=978-0-8014-1753-5}}</ref> एक सिंहनी जब [[एस्ट्रस चक्र|उष्मि]]त हुन्छ त त्यो एक भन्दा अधिक सिंहहरूको साथ सम्भोग गरन सक्छ;<ref name="Schaller142">[168] ^ स्कालर पी. 142</ref> एक संभोग चक्रको समयमा, जुन धेरै दिनहरू सम्म चलता हो, जोडा प्रतिदिन बीस से चालीस पल्ट सम्बन्ध बनयोसक्छ र र खान छोड पनि सक्छसिंह कैदमा धेरै अच्छी जस्तै/तरिका से प्रजनन गर्छन्. औसत गर्भावधि 110 दिनहरूको आसपास हो,<ref name="Schaller174"/> पोथी एक एकांत गुफा (डेन) (जो एक झाडी, ईखको बिस्तर, एक गुफा या कोई अन्य आश्रय से युक्त क्षेत्र हुन सक्छ)मा एक से चार शावकोंको समूहको जन्म देती हो, सामान्यतया शेष प्राइड से दूर जाएर बच्चहरूलाइ जन्म देती है। जब सम्म शावक असहाय हुन्छन्, त्यो आफु आफैको शिकार बनती हो, र उनी स्थानको करीब बनी रहन्छ जहाँ शावकहरूलाइ राखाइएको छ.<ref name="Scott">[170] ^ स्कट, जोनाथन; स्कट, एंजेला. (2002), ''बिग केट डायरी: लायन '' पी. 45</ref> शावक आफु नेत्रहीन पैदा हुन्छन् -उनिको आँखें जन्मको लगभग एक सप्ताह सम्म खुलती छैनन्, उनिको वजन जन्मको समय 1.2-2.1 किलोग्राम (2.6–4.6&nbsp;lb) हुन्छ, उनी लगभग असहाय हुन्छन्, जन्मको एक दुई दिन पछि रेंगने लागछन, र लगभग तीन सप्ताह पछि चलना शुरू गर्छन् <ref name="Schaller143">[171] ^ स्कालर, पी. 143</ref> सिंहनी एक महिनामा धेरै पल्ट आफ्नो शावकहरूलाइ घाँटी से पकड कर एक एक गरएर नए डेनमाले जान्छ, यस्तो एक नै स्थानमा बने रहउन से बचनेको लागि गरिन्छ ताकि शिकारी उनिको शावकहरूलाइ नोकसान न पहुंचाए.<ref name="Scott"/> साधारण तरिकामा मां आफैलाई एकीकृत गर्दैन र उनको शावक छ से आठ सप्ताहको आयुमा प्राइडमा लौट जाछन. [173] ^ स्कट, जोनाथन, स्कट, एंजेला. पी. 45</ref> हालाँकि, कहिलेकाँही प्राइडमा उनी जल्दी आ जाछन विशेष रूप से जब अन्य सिंहनिहरूले पनि समान समयमा शावकहरूलाइ जन्म दिया हो. उदाहरणको लिए, एक प्राइडमा सिंहनी आफ्नो प्रजनन चक्रको अक्सर तुल्यकालन गर्छ ताकि उनी साना बच्चोको बढने र दूध पीनेमा मदद कर सके (जब शावक प्रारम्भिक अवस्था से निकलकर आफ्नो मां से अलग हो जाछन), जुन प्राइडमा कुनै पनि या सबै मादाओंको दूध पीते छन्. यसको वाहेक, जन्मको तुल्यकालनको फाइदा हो कि शावकहरूको आकार अंतमा लगभग एक नै रहइन्छ र यस प्रकार से उनिको अस्तित्वको सम्भावनाहरू लगभग बराबर हुन्छं. यदि एक सिंहनी दोस्रो सिंहनीको दुई महिना बाद बच्चहरूलाइ जन्म देती हो, [[चित्र:PregnantLioness.jpg|thumb|एक गर्भवती सिंहनी (दायें)]]उदाहरणको लिए, त साना शावक आफ्नो ठूलो भाइहरू से धेरै साना हुन्छन्, र भोजन से समय अक्सर ठूलो शावक उनीमा हावी हो जाछन- जसको परिणामस्वारूप साना शावकहरूमा भूख से मृत्यु साधारण हुन्छ.हुन्छ। भुखमरीको वाहेक, शावक कलाई अन्य खतरहरूको पनि सामना गर्छन्, जस्तै गीदड, हाइना, तेंदुए, मार्शल ईगल र सांपोंको द्वारा शिकार. यहाँ सम्म कि भैंसि, शावकहरूलाइ उनी स्थान से घसीट करले जान्छ जहाँ सिंहनी उसलाइ रख कर रक्षा कर रही थी, र मार डालती है। यसको वाहेक, जब एक या अधिक नए नर पुराने नरको प्राइड से बेदखल कर देते छन्, विजेता अक्सर साना शावकहरूलाइ मार हाल्छन,<ref name="Packpus83">{{cite journal |author=Packer, C., Pusey, A. E. |year=1983 |month=May |title= Adaptations of female lions to infanticide by incoming males|journal= American Naturalist |volume=121 |issue=5 |pages=716–728 |url=http://www.lionresearch.org/current_docs/6.pdf |accessdate=2007-07-08 |doi= 10.1086/284097|format=PDF}}</ref> शायद किन भनें मादाहरू तब सम्म प्रजनक र ग्राही हैन बनती हुन् जब सम्म उनिको शावक परिपक्व न हो जाहरू या मर न जाएं. कुल मिलएर लगभग 80 प्रतिशत शावक दुई सालको उमेर भन्दा पहिलेनै मर जाछन. {{cite book |last=Macdonald |first=David |year=1984 |title=The Encyclopedia of Mammals|publisher=Facts on File|location=New York |pages=31|isbn= 0-87196-871-1}}</ref> जब शुरूमा शावक आफ्नो प्राइडमा आउछन् त आफ्नो मांको वाहेक कुनै पनि अन्य व्यस्क सिंहको सामना गराउनको आत्मविश्वास उनिमा हुदैन. तर, उनी जल्द नै प्राइडको जीवनमा घुल मिल जाछन, आफु नै खेलछन या वयस्कोंको साथ खेलन शुरू कर देते छन्. आफ्नो शावकों से युक्त सिंहनी दोस्रो सिंहनीको शावकोंको लागि पनि सहिष्णु हुन्छ, जबकि शावक रहित सिंहनी सहिष्णु हुन्न. शावकोंको प्रति नर सिंहको सहिष्णुता अलग अलग हुन्छ- कहिलेकाँही, एक नर धैर्यको साथ शावकको आफ्नो पूंछ या अयालको साथ खेलउनको अनुमति दे दिन्छ, जबकि अन्य गुर्रा कर शावकको दूर भगा देते छन्. [178] ^ स्कट, जोनाथन, स्कट, एंजेला, पी. 46</ref> छ से सात महिना पछि दूध छुडा दिया जाइन्छ. नर सिंह 3 सालको उम्रमा परिपक्व हो जाइन्छ, र 4 सालको आयुमा कुनै अन्य प्राइड से सम्बंधित नरको चुनौती देकर उसलाइ प्रतिस्थापित गराउनको क्षमता प्राप्त कर लिइन्छ. उनी 10 र 15 सालको उम्रको बीच कमजोर हुन थाल्छ, {{cite book |last=Crandall |first=Lee S. |title=The management of wild animals in captivity |year=1964 |publisher=University of Chicago Press |location=Chicago |oclc=557916 }}</ref> यदि उनी आफ्नो प्राइडको रक्षाको समयमा गंभीर रूप से क्षतिग्रस्त हैन भए छन्. (एक पल्ट जब उसलाइ प्रतिस्पर्धी नरको द्वारा बेदखल गर्‍यो जाइन्छ नर सिंह कहिलेकाँही नै कुनै प्राइडको दुबारा प्रवन्धन कर पाते छन्) यो उनिको आफ्नो वंशको पैदा होने र परिपक्व होनेको लागि एक सानो झ्याल छोड दिन्छ. प्राइडमा आनेको समय यदि उनी विनिर्माणमा सक्षम छन्, संभावित रूप से, उनिको पास प्रतिस्थापित किये जाउन भन्दा पहिलेअधिक शावक हुन सक्छन् जुन परिपक्व हो रहे हुन् . [[चित्र:Male Lion and Cub Chitwa South Africa Luca Galuzzi 2004.JPG|thumb|left|शावकोंको भिन्नताको लिएर नर सिंहहरूको सहिष्णुता. उनी आमतौर सिंहनीको बजाय शावकोंको साथ भोजनको अधिक बांटते छन्.]]एक सिंहनी अक्सर बाहिरी नर से आफ्नो शावकोंको दृढता से रक्षा गर्छ, तर यस्तो/यस्ता/यसरी प्रयास कहिलेकाँही नै सफल हो पाते छन्. आमतौरमा त्यो उनी सबै शावकहरूलाइ मर हाल्इन्छ जुन दुई साल से कम उम्रको हुन्छन्. एक सिंहनी एक नरको तुलनामा कमजोर र हल्की हुन्छ; सफलताको सम्भावना तब बढ जान्छ जब तीन चार माहरू एक नरको सामना गर्छं.<ref name="Packpus83"/> लोकप्रिय धारणाको विपरीत, केवल नर नै खानबदोश बनउनको लागि उनिको प्राइड से बेदखल गरिदैन हुनत अधिकांश मादाहरू निश्चित रूप से आफ्नो जन्मको प्राइडको साथ बनी रहन्छं. हुनत, जब प्राइड धेरै बडा हो जाइन्छ, मादाहरूलाइ अगली पीढीमा दबाव हाल्इन्छ कि उनी आफ्नो कोई क्षेत्र ढूंढ लें. यसको वाहेक, जब एक नया नर सिंह प्राइडमा कब्जा कर लिइन्छ, साना सिंह, पोथी या नर, दुवैको निकाले जा सक्छ. [182] ^ स्कट, जोनाथन, स्कट, एंजेला. पी. 68''''</ref> एक पोथी खानबदोशको लागि जीवन धेरै कठिन हुन्छ.हुन्छ। प्राइडको अन्य सदस्हरूको सुरक्षाको बिना , खानबदोश सिंहनी आफ्नो शावकहरूलाइ परिपक्वता सम्म हैन पहुंचा सकती है,. एक वैज्ञानिक अध्ययनको रिपोर्टको अनुसार नर र पोथी दुवै [[पशु यौन व्यवहार|सम लैंगिकता]]को व्यवहार पनि कर सकते छन्. {{cite book |last=Bagemihl |first=Bruce |year=1999 |title=Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity |location=New York |publisher=St. Martin's Press |isbn=0-312-19239-8| pages=302–305}}</ref> {{cite web | last =Srivastav | first =Suvira | title =Lion, Without Lioness | work =TerraGreen: News to Save the Earth | publisher=Terragreen | date=15–31 December 2001 | url=http://www.teri.res.in/teriin/terragreen/issue3/feature.htm | accessdate =2007-09-02}}</ref> नर सिंह धेरै दिनहरू सम्म जोडी बनयोसकते हुन् र समलैंगिक क्रिया शुरू कर देते छन्, जसमा स्नेह, प्यार, लाड, आदि डरते छन्. एक अध्ययन से पता चला कि लगभग 8 प्रतिशत माउंटिंग अन्य नरोंको साथ प्रेक्षित गरिएको छ. पोथी जोडे कैदमा साधारण छन्, तर जंगलमा हैन देखे गए छन्.

वास्तव मा, एक नर 15 या 16 सालको एक उमेर सम्म पहुँच सक्छ यदि त्यो यस कुराको प्रवन्धन करले कि कोई बाहिरी नर उसलाइ बेदखल न करे. ज्यादातर नर 10 साल भन्दा अधिक जिन्दा हैन रहन्छन्. यही कारण हो जंगलमा एक सिंहनीको तुलनामा एक नर सिंहको औसत आयु कम हुन्छ.हुन्छ। हुनत, दुवै नै लिंगोंको सदस्य दूसर सिंहहरूको द्वारा घायल किये जान सकिन्छं या मारे जान सकिन्छं, जब अतिव्यापी क्षेत्रहरूको दुई प्राइड संघर्ष गर्छन्. [[टिक]]को विभिन्न प्रजातिहरू सामान्यतः अधिकांश सिंहहरूको कान, घाँटी ऊसन्धि क्षेत्रहरूलाई संक्रमित गर्छं.<ref name="Schaller184">[188] ^ स्कालर, पी. 184</ref> {{cite book |last=Yeoman |first=G.|coauthors= Jane B. Walker |title=The ixodid ticks of Tanzania|year=1967 |publisher=Commonwealth Institute of Entomology |location=London |oclc=955970}}</ref> ''[[टीनिया (फीताकृमि )|टीनिया]]'' वंशको फीताकृमिको प्रजातिहरूको व्यस्क रूप आंतों हरूमा निकाले गए छन्, सिंह यिनलाइ एंटिलोपको मांसको साथ अन्तर्ग्रहित कर लिछन. {{de icon}}{{cite journal |last=Sachs |first=R |year=1969|title=Untersuchungen zur Artbestimmung und Differenzierung der Muskelfinnen ostafrikanischer Wildtiere [Differentiation and species determination of muscle-cysticerci in East African game animals] |journal=Zeitschrift für tropenmedizin und Parasitologie |volume=20 |issue=1 |pages=39–50 |pmid=5393325}}</ref> [[गोरोंगोरो संरक्षण क्षेत्र.|न्गोरोंगोंरो क्रेटर]]मा 1962मा सिंहहरूमा एक स्थिर मक्खी (''[[स्थिर मक्खी|स्टोमोक्सिस केल्सिट्रांस]]'' )को द्वारा आक्रमण गर््यो; जसको परिणामस्वरूप सिंहमा खुनी धब्बे हो गए उनी क्षीण हो गए. सिंहहरूले आफैलाई मक्खिहरूको काटने से बचानेको लागि असफलतापूर्वक पेडोंमा चढना शुरू गर्‍यो र हाइनाको बिलहरूमा घुसना शुरू गर्‍यो; धेरै से खत्म हो गए, आबादी 70 से 15 सम्म गिर गयी. {{cite journal |last=Fosbrooke |first=Henry |year=1963 |title=The stomoxys plague in Ngorongoro |journal=East African Wildlife Journal |volume=1|pages=124–126 |doi=10.2307/1781718}}</ref> हाल नैमा 2001मा 6 सिंह मारे गए.<ref name="Nkwame06">{{cite news | last=Nkwame|first= Valentine M | title=King of the jungle in jeopardy | publisher=The Arusha Times | date=9 September 2006 | url=http://www.arushatimes.co.tz/2006/36/features_10.htm | accessdate=2007-09-04}}</ref> सिंह विशेष रूप से कैद मा, [[केनायन डिस्टेम्पर|कैनाइन डिसटेम्पर]] [[भाइरस]] (CDV), [[फेलाइन संक्रामक उदरावरणशोथ|फेलाइन इम्यूनो डेफीशियेंसी भाइरस]] (FIV), र फेलाइन संक्रामक पेरिटोनिटिस (FIP) से संक्रमित हो जाछन.<ref name="zoos_encyclopedia"/> CDV घरेलू कुत्तों र अन्य [[कार्निवोरा|मांसाहारिहरू]] से फैलता है; 1994मा [[सेरेन्गेति राष्ट्रिय उद्यान|सेरेन्गेती राष्ट्रिय उद्यान]]मा धेरै सिंहहरूमा न्यूरोलोजिकल लक्षण देखे गए जस्तै सीजर्स. यस प्रकोपको समयमा, धेरै सिंह निमोनिया र [[मस्तिष्कशोथ (इन्सेफेलाइटिस)|इन्सेफेलाइटिस]] से मर गए. {{cite journal |author=M.E. Roelke-Parker ''et al.'' |year=1996 |month=February |title=A canine distemper epidemic in Serengeti lions (''Panthera leo'') |journal= Nature|volume=379 |issue= |pages=441–445 |url=http://www.lionresearch.org/current_docs/17.pdf |format=PDF|accessdate=2007-07-08 |doi=10.1038/379441a0|pmid=8559247}}</ref> FIV, जुन [[एचआईवी (HIV)|HIV]]को समान हो, हुनत सिंहहरूमा विपरीत प्रभावको लागि हैन जान गयो हो,मा घरेलू बिरालोहरूमा काफी चिंताजनक प्रभाव पैदा गर्छ. अतः कैदमा राखियो सिंहहरूमा व्यवस्थित परिक्षणको सल्लाह दी जान्छ. यो धेरै जंगली सिंह आबादियहरूमा उच्च से एंडेमिक आवृतिको साथ हुन्छ, तर अधिकांशतया एशिया र नामिबको सिंहहरूमा अनुपस्थित हुन्छ.हुन्छ।<ref name="zoos_encyclopedia"/>''''

[[चित्र:Lion cub with mother.jpg|thumb|right|एक प्राइड (समूह)मा सिर रगडना र चाटना साधारण सामाजिक व्यवहार है।]] आराम करते समय, सिंह धेरै प्रकारको व्यवहार से समाजीकरण प्रर्दशित गर्छ, र जंतुको भावनात्मक गतिविधियां धेरै अधिक विकसित हो गयीं छन्. सबै ले/संग/भन्दा साधारण शांतिपूर्ण स्पर्शनीय भाव भंगिमाहरू हुन् सिर रगडना र चाटना,<ref name="Schaller85">[202] ^ स्कालर, पी. 85</ref> जसको तुलना प्राइमेट्समा तैयार होने से गरिएको छ. [204] ^{{cite book |editor=Desmond Morris|last=Sparks |first=J |title=Primate Ethology |chapter=Allogrooming in primates:a review |year=1967 |publisher=Aldine |location=Chicago |isbn=0-297-74828-9}} {{cite book |editor=Desmond Morris|last=Sparks |first=J |title=Primate Ethology |chapter=Allogrooming in primates:a review |year=1967 |publisher=Aldine |location=Chicago |isbn=0-297-74828-9}} (2007 संस्करण: 0-202-30826-एक्स)</ref> सिर रगडना, कुनैको माथेको रगडना, अनुहार र गर्दनको दोस्रो सिंहको विपरीत लगान-अभिवादनको स्वरूप हो, {{de icon}}{{cite book |last=Leyhausen |first=Paul |title=Verhaltensstudien an Katzen|edition= 2nd |year=1960 |publisher=Paul Parey |location=Berlin |isbn=3-489-71836-4 }}</ref> यो अक्सर कुनै झगडे या मुकाबले पछि देख्यो जाइन्छ या एक दोस्रो से अलग रहउन पछि मिलए पछि देख्यो जाइन्छ. नर दोस्रो नरको रगडते हुन् जबकि शावक र मादाहरू मादाहरूको रगडते छन्.<ref name="Schaller858">[208] ^ स्कालर, पी. 85-88</ref> सामाजिक चाट अक्सर सिर रगडको साथ अग्रानुक्रममा हुन्छ, यो आमतौरमा आपसमा हुन्छ र प्राप्तकर्ता खुशी व्यक्त गर्छ. चाटे जाउन वाला शरीरको सबै ले/संग/भन्दा सामान्य भाग हुन् सिर र घाँटी, जुन उपयोगिता से उत्पन्न भयो हो, एक सिंह यिनी क्षेत्रहरूलाई व्यक्तिगत रूप से हैन चाट सक्छ.<ref name="Schaller8891">[209] ^ स्कालर, पी. 88-91</ref> सिंह चेहरेको भाव र शरीरको मुद्राहरू पनि प्रदर्शित गर्छन् जुन दृश्य संकेतहरूको काम गर्छं.<ref name="Schaller92102">[210] ^ स्कालर, पी. 92-102</ref> उनिको ध्वनीको प्रदर्शनको सूची पनि धेरै ठूलो छ; असतत संकेतोंको बजाय ध्वनीको तीव्रता र पिचमा भिन्नताएं, सञ्चारको केन्द्र प्रतीत हुन्छन्. सिंहको आवाजहरूमा शामिल हुन् गुर्राना, पुरिंग, हिस्सिंग, कफिंग या खांसना, मिओइंग, वूफिंग, र गर्जना या दहाडना. सिंहको [[दहाड (जनावर)|दहाड]] एक धेरै विशिष्ट तरिका से हुन्छ, यो कुनै गहरे लम्बे गर्जन से शुरू हुन्छ, र साना छोटे गर्जनको श्रृंखलाहरू यसको बाद उत्पन्न गरिन्छं. रातमा उनी अक्सर दहाडते छन्; ध्वनी जुन {{convert|8|km}}[211]को दूरी से सुनी जान सक्छ, जंतुको उपस्थितिको पता अगनेको लागि प्रयुक्त गरिन्छ.<ref name="Schaller10313">[212] ^ स्कालर, पी. 103-113</ref> सिंहको दहाड कुनै पनि ठूलो बिल्ली से तेज हुन्छ.हुन्छ।

जिन क्षेत्रहरूमा सिंह र [[चितकबरा लकडबग्धा|स्पोटेड हाइना]] एक साथ रहन्छन् उनिको बीच संबंधोंको तीव्रता र जटिलता अद्वितीय हुन्छ.हुन्छ। सिंह र स्पोटेड हाइना दुवै [[शीर्ष शिकारी|शीर्षको शिकारी]] हुन् जुन समान शिकार से भोजन प्राप्त गर्छन्, र इसलागि एक दोस्रोको प्रत्यक्ष प्रतिस्पर्धी छन्. यस प्रकार, उनी अक्सर एक दोस्रो से लडते हुन् र एक दोस्रोको द्वारा मृत शिकारको चोरी गर्छन्. हुनत हाइनाको सिंहको शिकारको क्षमताओं से लाभ उठाने वाला, एक अवसरवादी मृतजीवी मानिन्छ. अक्सर यसको विपरीत पनि सत्य हुन्छ.हुन्छ। तंजानियाको न्गोरोंगोंरो क्रेटर मा, स्पोटेड हाइना (लकडबग्धा)को जनसंख्या सिंहको तुलनामा धेरै अधिक हो जुन आफ्नो भोजनको अधिकांश हिस्सा हाइनाको शिकारको चुरा कर प्राप्त गर्छन्. दुवै प्रजातिहरूको बीच झगडे, बहरहेल, भोजनको लिएर लडाईमा खत्म हुन्छन्. पशुहरू मा, साधारण तरिकामा देख्यो जाइन्छ कि अन्य प्रजातिहरूलाई क्षेत्रीय सीमाओंको भित्र स्वीकार हैन गरिन्छ. हाइना र सिंह यसको अपवाद छन्; उनी एक दोस्रोको बिरुद्धसीमाहरू तय कर देते छन्, जस्तै उनी आफ्नो नै प्रजातिको बिरुद्धसदस्य हुन् . विशेष रूप से नर सिंह धेरै हाइनाको प्रति धेरै उग्र हुन्छ, र दे खा्यो हो कि त्यो हाइनाको शिकार गरएर मार हाल्इन्छमा खाता छैन. यसको विपरीत, हाइना सिंहको शावकोंको प्रमुख शिकारी छन्, र सिंहनीको सताते छन्. [213] ^ [http://www.wildwatch.com/living_library/mammals-2/spotted-hyena लिविंग लाब्रेरी | स्पोटेड हाइना | आर्टिकल यिनी मेमल्स ]</ref> [214] ^ [http://www.lioncrusher.com/animal.asp?animal=75 लायन क्रशर्स डोमेन ] स्पोटेड हाइना (क्रोकुटा क्रोकुटा ) तथ्हरू र चित्रों</ref> हुनत, स्वस्थ व्यस्क नर, यहाँ सम्म कि एक ही, से हरेक कीमत बचनेको कोशिश गर्छन्. सिंह क्षेत्रमा साना फेलाइन जस्तै [[चितुवा]] र [[तेंदुआ]]मा प्रभावी हुन्छन्, जहाँ उनी समपैतृक हुन्छन्. उनी उनिको द्वारा मृत शिकारको चुराते हुन् र उनिको शावकहरूलाइ मार हाल्छन र यहाँ सम्म कि मौका मिलए पछि वयस्कहरूलाइ पनि हैन छोडते छन्. चीतेको पास, सिंह या अन्य शिकारिहरू द्वारा, आफ्नो मृत शिकारको चुराए जाउनको 50 प्रतिशत सम्भावना हुन्छ.हुन्छ। [215] ^ ओ'ब्रेन, एस, डी विल्द्त, एम. बुश (1986). "दी चितुवा यिनी जिनेटिक पेरिल". वैज्ञानिक अमेरिकी 254: 68-76.</ref> सिंह चीतेको शावकोंको मुख्य हत्यारे छन्, जसमा से 90 प्रतिशत सम्म अन्य शिकारिहरूको हमलाको द्वारा आफ्नो जीवनको पहिले सप्ताहमा मर जाछन. चितुवा दिनको भिन्न समयमा शिकारको द्वारा प्रतिस्पर्धा से बचते हुन् र आफ्नो शावकहरूलाइ मोटी झाडियहरूमा छुपाते छन्. तेंदुए पनि यस्तो नै युक्तिको प्रयोग गर्छन्, तर सिंह या चीतेको तुलनामा साना शिकारमा निर्वाह गराउनको क्षमता यिनीहरूमा ज्यादा हुन्छ.हुन्छ। साथ ही, चितुवा, तेंदुए पेडोंमा चढ सकते छन्, र आफ्नो शावकहरूलाइ सिंहहरू से बचनेको लागि पेडहरूको प्रयोग कर सकते छन्. हुनत, सिंहनी कहिलेकाँही तेंदुएको द्वारा मृत शिकारको पानेको लागि रुखमा चढनेमा सफल हुन्छ.हुन्छ।<ref name="Schaller293">[216] ^ स्कालर, पी. 293</ref> त्यहि प्रकार, सिंह [[अफ्रीकी जंगली कुत्ता|अफ्रीकी जंगली कुत्तों]]मा प्रभावी हुन्छन्, उनी ना केवल उनिको मृत शिकारले लिछन, बल्कि साना र व्यस्क दुवै प्रकारको कुत्तहरूको शिकार पनि गर्छन् (यद्यपि बाद वाला कहिलेकाँही नै हुन्छ). [217] ^ [http://www.animalinfo.org/species/carnivor/lycapict.htm एनीमल इन्फो- अफ्रीकी जंगली कुत्ता]</ref> [[नील गोहि]] एकमात्र समपैतृक शिकारी हो (मानवको वाहेक) जुन सिंहको शिकार कर सक्छ. गोहि र सिंहको आकारको आधारमा दुवै हरूमा कुनै पनि शिकारको खो सक्छ या दोश्रोमा निर्भर कर सकत है। सिंह भूमिमा घूमने वाला मगरमच्छको मारनेको लागि जाउन जाछन, [218] ^ [http://www.pbs.org/wgbh/nova/transcripts/2509crocs.html मगरमच्छ! - PBS नोवा प्रतिलेख]</ref> जबकि यसको विपरीत पनि सत्य हो जब सिंह गोहि से युक्त जल निकायमा प्रवेश कर जाछन, यस तथ्यको प्रमाण तब मिलयोजब एक मगरमच्छको पेटमा सिंहको पंजेको निशान पाए गए.<ref name="Guggisberg">{{cite book | author = Guggisberg, C.A.W. |url = | title = Crocodiles: Their Natural History, Folklore, and Conservation| year = 1972 | pages = 195 | isbn = 0715352725 | publisher = David & Charles | location = Newton Abbot}}</ref>