"धान" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

 

सम्भवत: १०,००० वर्षअघि एसियाको गर्मी क्षेत्रमा धानको खेतीको शुरुआत भयो । भारतमा हस्तिनापुर (उत्तर प्रदेश)-मा उत्खनन (१०००-७५० इसापूर्व)-को समयमा धानको सबैभन्दा पुरानो नमूना डढेको अवस्था वा अङ्गारको स्वरूपमा पाइएको थियो । जंगली धान प्रचुरमात्रामा पाइएकोले भारतमा धेरै अघि नै यसको उत्पादन भएको हुनसक्छ । यसलाई घरेलुकरण गर्ने प्रक्रिया पहिला चीनमा भयो र त्यसपछि यो दक्षिण-पूर्वी एसियामा सऱ्यो । जंगली धान पहिला [[बंगलादेश]], [[आसाम]], [[उड़िसा|उडिसा]] र यसका छेउछाउका इलाकामा उब्जाउ गरिएको विश्वास छ । पश्चिम र उत्तर अफ्रिका (इजिप्ट), पूर्व र मध्य अफ्रिकाका अधिकांश देशहरूमा पनि धान उब्जनी गरिन्थ्यो । त्यसपछि धानको खेती दक्षिण र मध्य अमेरिकी मुलुकहरू (ल्याटिन अमेरिका), [[अष्ट्रेलिया]], [[संयुक्त राज्य अमेरिका]] अनि [[स्पेन]], [[इटाली]] र [[फ्रान्स]]जस्ता दक्षिणी युरोपेली मुलुकहरूमा विस्तार भयो ।

सिक्किममा धान उत्पादनको जिल्लागत क्षेत्र (२००६-०७)

 

दक्षिण २.३० ३.७५ १५१८.१८

पश्चिम ५.५० ८.३५ १५१८.१८

राज्य १४.१५ २१.४५ १५१५.९०

 

प्रयोग तथा महत्त्व

 

चामलको दानाको बनोट

 

१. ओस (प्रतिशत) १२.० १३.३ १३.७

२. प्रोटिन (प्रतिशत) ७.५ ७.५ ६.८

४. खरानी (प्रतिशत) १.२ ०.९ ०.६

 

पौष्टिक मूल्यलाई असर गर्ने तत्त्वहरू

 

क्रम संख्या समूह स्पष्ट विशेषता

 

चामल साधारणत: सेतो हुन्छ, तर सिक्किममा रातो र बैजनी रंगको धान (चामल) पनि उत्पादन गरिन्छ। रातो र बैजनी रंगको धान स्थानीय प्रजातिहरूमा मात्र पाइन्छ। रातो धानको प्रजाति बच्ची हो भने बैजनी धानको प्रजाति हो कालो धान। धानमा एन्थोसाइनिनको मात्रा हुनु वा नहुनुको कारणले यसरी फरक पर्दछ। अन्य शारीरिक बनोट जस्तै जरा व्यवस्था, बोटको उँचाइ, भुइँडाँठ पलाउने क्षमता, पातको विशेषता जस्तै प्रकाशसंश्लेषणको क्षमता, दिनको लम्बाइ र तापमान सहन सक्ने मात्रा आदि विशेषताअनुसार पनि धानमा उल्लेखनीय विविधता आउँछ।

[[hi:चावल]]

[[hif:Bhaat]]

[[hsb:Rajs]]

[[ht:Diri]]