'''संसद''' (पार्लियामाट) [[भारत]]को सर्वोच्च विधायी निकाय हो। भारतीय संसदमा [[राष्ट्रपति]] तथा दुइ सदन - [[लोकसभा]] (मानिसहरुकोप्रत्यक्ष मतद्वारा चुनिएका प्रतिनिधिहरुको सदन) एवं [[राज्यसभा]] (राज्हरुकोराज्यहरुका परिषद)प्रतिनिधिहरुद्वारा हुन्छन्।चुनिएका राष्ट्रपतिकाव्यक्तिहरुको नजिकसदन) पर्छन्। राष्ट्रपतिसित संसदका दुइटैमादुइटै अथवा बाट कुनै पनि सदनलाई बुलानेडाक्ने वा स्थगित गर्न अथवा लोकसभालाई भंग गर्ने शक्ति हो।हुन्छ। भारतीय संसदको संचालन '[[संसद भवन]]'मा हुन्छ। जो कि [[नयाँ दिल्ली]]मा स्थित हो।छ।
लोक सभामा राष्ट्रको जनता द्वारा चुनिएका प्रतिनिधि हुन्छन् जसको अधिकतम संख्या ५५२ छ। राज्य सभा एउटा स्थायी सदन छहो जसमाजसको सदस्य संख्या २५० छ।हुन्छ। राज्या सभाका सदस्यहरुको निर्वाचन / मनोनयन ६ वर्षका लागि हुन्छ। जसका १/३ सदस्य प्रत्येक २ वर्षमा सेवानिवृत्त हुन्छन्।
==परिचय==
[[भारत]]को राजनीतिकराजनैतिक व्यस्था को,व्यवस्थाको वा सरकार जस जुन प्रकारप्रकारले बनतीबन्छ रअनि चल्दछ, त्यसलाई संसदीय लोकतंत्र भनिन्छ। भारतका लागि लोकतंत्रलोकतन्त्र कुनै नयीनयाँ कुरा छैन।होइन। संसारका सबैभन्दा पुरानो गणतंत्रगणतन्त्र भारतमा नैं जन्मे-पनपे।जन्मेको अनि हुर्केको हो। संसद पुरानो संस्कृत साहित्यको शब्द हो। पुरानो समयमा राजालाई सलाहसल्लाह दिने सभा ‘संसद’ कहलाउँथ्यो। राजा ‘संसद’को सलाहलाईसल्लाहलाई नमाननमान्न सक्दैनथ्यो। बौद्ध सभाहरुमा संसदीय प्रक्रिया सम्बन्धी नियम अचेलको संसदहरुका नियमहरुसित धेरै मिल्थे। खुल्ला बातचीत, बहुमतको फैसला, उँचाठूला पदहरुका लागि चुनाव, वोटभोट हाल्नु, समितिहरु द्वारासमितिहरुद्वारा विचार आदिबाट हाम्रो लोकतांत्रिक संस्थाहरुआदिबाटहरु हजारहरुहजारौं साल पहिला परिचित थिए।
संसारकासंसारको सबैभन्दा पुरानो ग्रंथ ऋग्वेदमा ‘सभा’ र ‘समिति’का बारेमा लिखालेखिएको भयो हो।छ। ‘समिति’ एउटा सामान्य सभा वा लोक सभाको प्रकार गर्दथ्यो।हुन्थ्यो। ‘सभा’ केही साना र चुनिएका ठूला मानिसहरुको संस्था हुन्थ्यो। त्यसको तुलना आजको राज्यसभा वा विधान परिषदहरुसित गर्न सकिन्छ।
{{TOCleft}}
ग्राम-पंचायतहरु हाम्रो जन-जीवनको अभिन्न अंग रहेकोछ। पुरानो समयमा गाऊँको पंचायत चुनावबाट गठितगरिन्थ्यो। त्यसलाई न्याय र व्यवस्था, दुइटै नैं क्षेत्रहरुमा खूब अधिकार मिलेका थिए। पंचायतहरुका सदस्यहरुको राजदरबारमा ठूलो आदर हुन्थ्यो। यही पंचायतहरु भूमिको बंटवारा गर्दथे। कर वसूल गर्दथे। गाउँको ओरबाट सरकारकरको हिस्सा दिन्थे। कहीं कहीं धेरै ग्राम-पंचायतहरुका माथि एउटा ठूलो पंचायत पनि हुन्थ्यो। यो उनमा निगरानी र नियंत्रण राख्दथ्यो। केही पुरानो शिलालेख यो पनि बताउँछन् कि ग्राम-पंचायतहरुका सदस्य कुन प्रकार चुने जान्थे। सदस्य बन्नका लागि जरूरी गुणहरु र चुनावहरुमा महिलाहरुको भागीदारीका नियम पनि यस मा लिखे थिए। अच्छा आचरण न गर्नमा अथवा राजकीय धनको ठीक ठीक हिसाब न पानेमा कुनै पनि सदस्य पदबाट हटाया जा सकन्थ्यो। पदहरुमा कुनै पनि सदस्यको कुनै निकट-सम्बन्धी नियुक्त छैन गरे जा सकन्थ्यो।
