विकिपिडिया

"एचआइभी" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्
← अघिल्लो भिन्नतापछिल्लो भिन्नता →
Content deleted Content added
दृश्यात्मकविकिपाठ
अशुद्ध शव्दहरु सुधार्ने कार्य(correction work), replaced: उनि → उनी (29) using AWB (7794)
सा maintenance, replaced: थाईलैंड → थाइल्याण्ड, मा/पछि/तर → मा (49)
पङ्क्ति ६५:
|pmc=2716400
|doi=10.1146/annurev.med.60.041807.123549
|url=}}</ref> जुन कि मनुष्यहरुमा एक अवस्था हो, जसमा प्रतिरक्षा तन्त्र विफल होने लाग्छ, र यसको परिणामस्वरूप यस्तो/यस्ता/यसरी अवसरवादी संक्रमण हो जाछन, जस ले/संग/भन्दा मृत्युको खतरा हुन्छ. एचआईवी (HIV)को संक्रमण रक्तको अंतरण, वीर्य, योनिक-द्रव, स्खलन-पूर्व द्रव या आमाको दूध बाट हुन्छ. यिनी शारीरिक द्रवहरु मा, एचआईवी (HIV) मुक्त जीवाणु कणहरु र [[श्वेत रक्त कोशिका|प्रतिरक्षा कोशिकाहरु]]को भित्र उपस्थित जीवाणु, दुवैको रूपमा उपस्थित हुन्छ. यसको सञ्चरणको चार मुख्य मार्ग असुरक्षित यौन-संबंध, संक्रमित सुई, आमाको दूध र कुनै संक्रमित आमा से उनको बच्चाहरुको जन्मको समय होने वाला सञ्चरण (ऊर्ध्व सञ्चरण) छन्. एचआईवी (HIV)को उपस्थितिको पता लगाउनको लागि रक्त-उत्पादनहरुको जांच गराउनको कारण रक्ताधान अथवा संक्रमित रक्त-उत्पादनहरुको माध्यम से होने वाला सञ्चरण विकसित विश्वमा ठूलो मात्रा मा/पछि/तर कम भयो है।
 
मानिसहरुमा हुने वाला एचआईवी (HIV) संक्रमणलाई [[विश्व स्वास्थ्य संगठन|विश्व स्वास्थ्य संगठन (World Health Organization)]] (डब्ल्यूएचओ)(WHO) द्वारा महामारी मानाइएको छ. यसको बावजूद, एचआईवी (HIV)को बारेमा व्याप्त परितोष एचआईवी (HIV)को जोखिममा एक मुख्य भूमिका निभा सक्छ.<ref name="cdc1">{{cite web|url=http://www.cdc.gov/hiv/resources/reports/hiv_prev_us.htm |title=CDC - HIV/AIDS - Resources - HIV Prevention in the United States at a Critical Crossroads |publisher=Cdc.gov |date= |accessdate=2010-07-28}}</ref><ref name="cdc2">{{cite web|url=http://www.cdc.gov/nchhstp/newsroom/docs/FastFacts-MSM-FINAL508COMP.pdf |title=HIV and AIDS among Gay and Bisexual Men |format=PDF |date= |accessdate=2010-07-28}}</ref> 1981मा यसको खोज देखि लिएर 2006 तक, एड्स (AIDS) 25 मिलियन से अधिक मान्छेहरुको जानले चुका है।<ref name="UNAIDS2006" /> विश्वको लगभग 0.6% जनसंख्या एचआईवी (HIV) से संक्रमित छ.<ref name="UNAIDS2006">{{cite book
पङ्क्ति ११५:
| pmid=14667787 | doi=10.1016/j.jinf.2003.09.001
 
}}</ref> एचआईवी (HIV)को एड्स (AIDS)मा विकास होनेको दर भिन्न-भिन्न हुन्छ, र यसमा जीवाण्विक, मेजबानपाहुना र वातावरणीय कारकहरुको प्रभाव पडता है; अधिकांश मान्छेहरुमा एचआईवी (HIV) संक्रमणको 10 वर्षोंको भित्र एड्स (AIDS) विकसित हो जाएगा: कुनै मान्छेहरुमा यो धेरै नै शीघ्र हुनेछ र कुनै मान्छे धेरै अधिक लामो समय लेंगे.<ref name="Buchbinder">{{cite journal
| author=Buchbinder SP, Katz MH, Hessol NA, O'Malley PM, Holmberg SD.
| title=Long-term HIV-1 infection without immunologic progression
पङ्क्ति १६२:
| title=61.0.6. Lentivirus
| accessdate=2006-02-28
}}</ref> जुन कि रेट्रोवायरिडी (Retroviridae) परिवारको एक भाग हो,को एक सदस्य है।हो।<ref name="ICTV61.">{{cite web
| author=[[International Committee on Taxonomy of Viruses]]
| publisher=[[National Institutes of Health]]
पङ्क्ति १८१:
}}</ref> लेंटिभाइरस एकल-तंतु, सकारात्मक-दिशा व आवरण युक्त आरएनए (RNA) जीवाणुहरुको रूपमा सञ्चरित हुन्छन्. लक्ष्य कोशिकामा प्रवेश गरए पछि, जीवाण्विक [[राइबोज न्यूक्लिक अम्ल|आरएनए (RNA)]] जीनोमको जीवाणु कणमा मौजूद एक जीवाण्विक रूप से कूटबद्ध रिवर्स ट्रांस्क्रिप्टेसको द्वारा दोहरे-तंतु युक्त [[डीऔक्सीराइबोन्यूक्लिक अम्ल|डीएनए (DNA)]]मा रूपांतरित गर्‍यो जाइन्छ. यसको बाद यो जीवाण्विक डीएनए (DNA) एक जीवाण्विक रूप से कूटबद्ध इंटीग्रेसको द्वारा पाहुना कोशिकाको सह-कारकहरुको साथ एक कोशिकीय डीएनए (DNA)मा एकीकृत गरिन्छ,<ref name="JASmith">{{cite journal | author= Smith, Johanna A.; Daniel, René (Division of Infectious Diseases, Center for Human Virology, Thomas Jefferson University, Philadelphia) |title= Following the path of the virus: the exploitation of host DNA repair mechanisms by retroviruses |journal=ACS Chem Biol|volume=1|issue=4 |pages= 217–26 | year= 2006 |pmid= 17163676 |doi=10.1021/cb600131q |url= }}</ref> ताकि यस जीनोमको प्रतिलिपि बनाए जा सके. एक पल्ट जब यो जीवाणु कोशिकालाई संक्रमित गर्छ, त दुइ परिणाम हुन सक्छन्: या त जीवाणु अदृश्य हो जाइन्छ र संक्रमित कोशिका आफ्नो कार्य गरन जारी रखती हो, या फेरि जीवाणु सक्रिय हो जाइन्छ र प्रतिलिपित होता जाइन्छ, र तब जीवाणु कणहरुको एक ठूलो संख्या अन्य मुक्त कोशिकाहरुलाई संक्रमित गरन सक्छ.
 
एचआईवी (HIV)को दुइ प्रजातियां ज्ञात छन्: एचआईवी-1 (HIV-1) र एचआईवी (HIV-2). एचआईवी-1 (HIV-1) त्यो जीवाणु हो, जसलाइ प्रारंभमा खो जा्यो था र एलएवी (LAV) र एचटीएलवी-III (HTLV-III) दुवैको रूपमा चिह्नित भएको थियो. यो अधिक उग्र, अधिक संक्रामक छ, र यो पुरा विश्वमा एचआईवी (HIV) अधिकांश संक्रमणहरुको कारण हो. {{cite journal | title=Comparison of HIV-1 and HIV-2 infectivity from a prospective cohort study in Senegal | last=Gilbert | first=PB et al | journal=Statistics in Medicine | date=28 February 2003| volume=22 | issue=4 | pages=573–593 | pmid=12590415 | doi=10.1002/sim.1342 | last2=McKeague | first2=IW | last3=Eisen | first3=G | last4=Mullins | first4=C | last5=Guéye-Ndiaye | first5=A | last6=Mboup | first6=S | last7=Kanki | first7=PJ}}</ref> एचआईवी-1 (HIV-1)को तुलनामा एचआईवी-2 (HIV-2)को संक्रामकता कम होनेको अर्थ यो हो कि एचआईवी-2 (HIV-2) संपर्कमा आने वाला मान्छेहरुमा संक्रमणको प्रति संपर्क दर अपेक्षाकृत कम होगी. यसको अपेक्षाकृत कमजोर सञ्चरण क्षमताको कारण एचआईवी-2 (HIV-2) ठूलो मात्रा मा/पछि/तर पश्चिम अफ्रीका सम्म नै सीमित है।<ref name="Reeves">{{cite journal
| author=Reeves, J. D. and Doms, R. W
| title=Human Immunodeficiency Virus Type 2
पङ्क्ति २११:
 
== संकेत व लक्षण ==
[[File:Hiv-timecourse.png|300px|thumb|right|एचआईवी (HIV) प्रतियां (वायरल लोड) र अनुपचारित एचआईवी (HIV) संक्रमणको औसत पाठ्यक्रम मा/पछि/तर CD4 गिनतीको एक सामान्यीकृत ग्राफ, कुनै विशेष व्यक्तिको रोग स्तर काफी भिन्न हुन सक्छन्.[45][46]]]
एचआईवी-1 (HIV-1) से होने वाला संक्रमणलाई सीडीटी<sup>+</sup>4 टी (CD4<sup>+</sup> T) कोशिकाहरुको संख्यामा लगातार आती गिरावट र जीवाण्विक भारमा वृद्धि से जोडा जाइन्छ. संक्रमणको चरणको निर्धारण विरामीको सीडीटी<sup>+</sup>4 टी (CD4<sup>+</sup> T) कोशिकाहरुको संख्या र रक्तमा एचआईवी (HIV)को स्तर से गरे जा सक्छ.
 
मूलतः एचआईवी (HIV) संक्रमणको चार चरण हुन्छन्: उष्मायन काल, तीव्र संक्रमण, विलंब चरण र एड्स (AIDS). संक्रमण पछिको प्रारंभिक उष्मायन काल लक्षणविहीन हुन्छ र यसको अवधि सामान्यतः दुइ से चार सप्ताहहरु सम्म हुन्छ. दोश्रो चरण, तीव्र संक्रमण, औसतन 28 दिनहरु सम्म चलता हो र यसमा ज्वरो, लिंफैडेनोपैथी (lymphadenopathy) (लसिका ग्रंथिमा सूजन), फैरिंजाइटिस (pharyngitis) (गलेमा खराश), फुंसीबिबिरा, पेशीशूल (आमासपेशियहरुमा दर्द), बेचैनी, र मुंह तथा भोजन-नलीमा घाउ जस्तै लक्षण शामिल हुन सक्छन्.
 
विलंबता चरण, जुन कि तेस्रो चरण हो,मा या त धेरै थोडे लक्षण प्रदर्शित हुन्छन् या कोई लक्षण दि खाए हैन देता र यो चरण दुइ सप्ताहहरु देखि लिएर बीस वर्षों या उनी ले/संग/भन्दा पनि अधिक समय सम्म चल सक्छ. एचआईवी (HIV) संक्रमणको चौथो र अंतिम चरण एड्स (AIDS) विभिन्न अवसरवादी संक्रमणहरुको लक्षणहरु जस्तै नै लक्षण प्रदर्शित गर्छ.
पङ्क्ति २२५:
[[File:Symptoms of acute HIV infection.png|thumb|right|300px|तीव्र एचआईवी (HIV) संक्रमणको मुख्य लक्षण.]]
 
सामान्यतः एचआईवी (HIV)को साथ प्रारंभिक संक्रमण एक संक्रमित व्यक्ति से कुनै असंक्रमित व्यक्तिमा शारीरिक द्रवहरुको स्थानांतरणको साथ हुन्छ. संक्रमणको पहिलो चरण, प्राथमिक या तीव्र संक्रमण, तीव्र जीवाण्विक प्रतिलिपि निर्माणको चरण हो, जुन कुनै व्यक्तिको एचआईवी (HIV)को संपर्कमा आनेको तुरंत बाद आता हो, जसको परिणामस्वरूप मािधीय रक्तमा जीवाणुहरुको अधिकता हुन्छ र एचआईवी (HIV)को स्तर साधारण तरिका मा/पछि/तर अनेक मिलियन जीवाणु प्रति मिली (mL) सम्म पहुंच जाछन.<ref name="Piatak">
 
{{cite journal | author=Piatak, M., Jr, Saag, M. S., Yang, L. C., Clark, S. J., Kappes, J. C., Luk, K. C., Hahn, B. H., Shaw, G. M. and Lifson, J.D. | title=High levels of HIV-1 in plasma during all stages of infection determined by competitive PCR | journal=Science | year=1993 | pages=1749–1754 |volume=259 | issue=5102 | pmid=8096089 | doi=10.1126/science.8096089}}
पङ्क्ति २३९:
}}</ref>
 
इस अवधिको समयमा (सामान्यतः संपर्कको 2–4 सप्ताहहरु बाद) अधिकांश (80 से 90%) व्यक्तिहरुमा इंफ्लुएंजा या मोनोन्यूक्लिऔसिस (mononucleosis)-जैसी कोई बीमारी विकसित हुन्छ, जसलाइ तीव्र एचआईवी (HIV) संक्रमण भन्दछन् र यसको सबै ले/संग/भन्दा साधारण लक्षणहरुमा ज्वरो, लिंफैडेनोपैथी, फैरिंजाइटिस, फुंसीबिबिरा, पेशीशूल, मुंह र भोजन नलीमा घाउ आदि लक्षण शामिल हुन सक्छन् र इनके वाहेक यसमा सिरदर्द, मिचली र उल्टी, यकृत/प्लीहाको आकारमा वृद्धि, भारमा कमी, छाले र तन्त्रिका संबंधी लक्षण पनि शामिल हुन सक्छन्, आमतौर मा/पछि/तर कम नै मिलछन. संक्रमित व्यक्तिहरुमा यिनीहरुमा से सबै या कुनै लक्षण देखे जान सकिन्छं या यिनीहरुमा से सबै लक्षण अनुपस्थित पनि हुन सक्छन्. लक्षणहरुको अवधिमा अंतर हुन्छ, र औसतन यो 28 दिनहरु सम्म तथा सामान्यतः कम से कम एक सप्ताह सम्म दि खाए देते छन्.इन लक्षणहरुको अनिश्चित स्वरूपको कारण, अक्सर उसलाइ एचआईवी (HIV) संक्रमणको संकेतहरुको रूपमा मान्यता हैन दी जाती.<ref name="Kahn">
 
{{cite journal
पङ्क्ति २४६:
}}</ref>
 
इन लक्षणहरुको अनिश्चित स्वरूपको कारण, अक्सर उसलाइ एचआईवी (HIV) संक्रमणको संकेतहरुको रूपमा मान्यता हैन दी जाती. भले नै विरामी आफ्नो चिकित्सकको पासनजिकै या कुनै अस्पतालमा जाएं, तर अक्सर यो मानएर उनिको गलत निदान गर्‍यो जाएगा कि उसलाइ उनी उनि अधिक साधारण संक्रामक रोगहरु से ग्रस्त छन्, जसमा यही लक्षण देखे जाछन. यसको परिणामस्वरूप, एचआईवी (HIV) संक्रमणको निदान गराउनको लागि यिनी प्राथमिक लक्षणहरुको प्रयोग हैन गरे जाता किनकी उनी सबै विरामीहरुमा विकसित हुदैनन् र यिनीहरुमा से अनेक लक्षण अन्य अधिक साधारण रोगहरुको कारण पनि दि खाए दे सकते छन्. हुनत, यस सिंड्रोमको चिन्हारी महत्वपूर्ण हुन सक्छ किनकी त्यहि अवधिको समयमा विरामी धेरै अधिक संक्रमित हुन्छ.<ref name="pmid11187417">{{cite journal |author=Daar ES, Little S, Pitt J, ''et al.'' |title=Diagnosis of primary HIV-1 infection. Los Angeles County Primary HIV Infection Recruitment Network |journal=Ann. Intern. Med. |volume=134 |issue=1 |pages=25–9 |year=2001 |pmid=11187417 |doi=}}</ref>
 
=== विलंबता चरण ===
एक मजबूत प्रतिरोध प्रतिरक्षा रक्तको प्रवाहमा जीवाण्विक कणहरुको संख्याको कम गर्छ, जस ले/संग/भन्दा संक्रमणको ''चिकित्सीय विलंबिता'' चरणको शुरुआतशुरुवात चिह्नित गरिन्छ. चिकित्सीय विलंबतामा दुइ सप्ताहहरु र 20 वर्षों सम्मको अंतर हुन सक्छ. संक्रमणको यस प्रारंभिक चरणको समयमा, एचआईवी (HIV) [[लसीका तन्त्र|लसीका से जुडे अंगों (lymphoid organs)]]को अंतर्गत सक्रिय हुन्छ, जहाँ जीवाणुहरुको ठूलो मात्राहरु रोमकूपोंको द्रुमाश्म कोशिकाहरु (dendritic cells) (एफडीसी) (FDC)को नेटवर्कमा फंस जाछन.<ref name="burton">
 
{{cite journal
पङ्क्ति २६६:
{{Main|AIDS}}
:''इस विषयमा अधिक जानकारीको लागि एड्स (AIDS)को निदान, एड्स (AIDS)को लक्षण र एचआईवी (HIV) संक्रमण एवं रोगहरुको लागि डब्ल्यूएचओ (WHO)को बीमारी चरण प्रणाली हेर्नुहोस''
जब सीडी4<sup>+</sup> टी (CD4<sup>+</sup> T) कोशिकाहरुको संख्या 200 कोशिकाहरु प्रति µLको आवश्यक स्तर से तल गिर जान्छ, त कोशिकाहरुको मध्यस्थता से प्राप्त प्रतिरोधक क्षमता समाप्त हुन्छ र अनेक प्रकारको अवसरवादी रोगाणुओं से होने वाला संक्रमण दि खाए देने लागछन. प्रारंभिक संक्रमणहरुमा अक्सर भारमा मध्यम र अस्पष्ट कमी, श्वसन तन्त्रको प्रतिवर्ती संक्रमण (जस्तै साइनसाइटिस (sinusitis), ब्रन्काइटिस (bronchitis), ओटाइटिस मीडिया (otitis media), फैरीन्जाइटिस (pharyngitis)), प्रोस्टेटाइटिस (prostatitis), त्वचाछाला मा/पछि/तर फुन्सियां र मुंहको छाले शामिल हुन्छन्.
 
ऐसे साधारण अवसरवादी संक्रमण र ट्यूमर, जसमा से अधिकांशको सामान्यतः दृढ सीडी4<sup>+</sup> टी (CD4<sup>+</sup> T) कोशिकाहरुको मध्यस्थता से प्राप्त प्रतिरोध द्वारा नियन्त्रित गरिन्छ, अब विरामीलाई प्रभावित गराउन लागछन. विशिष्ट रूप से, प्रारंभिक प्रतिरोध मौखिक कैंडिडा प्रजातिहरु र ''माइकोबैक्टेरियम ट्युबरक्युलसिस (Mycobacterium tuberculosis)'' को कारण समाप्त हो जाइन्छ, जसको परिणामस्वरूप मौखिक कैंडियासिस (छाला) र ट्युबरक्युलसिसको प्रति संवेदनशीलता बढ जान्छ. यसको बाद, अदृश्य हर्पस विषाणुओंको पुनर्सक्रियणको कारण हर्पस सिम्प्लेक्सको बढती भयो फुन्सिहरु , शिंगल (Shingle), एप्सटीन-बैर विषाणु-प्रवृत्त बी-कोशिका लिंफोमा (Epstein-Barr virus-induced B-cell lymphomas) अथवा कापोसीको सार्कोमा (Kaposi's sarcoma)को बिगडती भयो स्थितिको साथ इनकी पुनरावृत्ति हुन सक्छ.
पङ्क्ति ३२४:
| 170<sup>‡</sup> (95% विश्वास अंतराल 30-890)<ref name="Boily_et_al" /> / 143 <sup>*</sup> (95% विश्वास अंतराल 48-285) <ref name="Jin_et_al" />
|-
! style="text-align:left"| ग्रहणशील गुदा मैथुन (1992को अध्ययन से प्राप्त डेटा मा/पछि/तर आधारित)<sup>*</sup>
| 50<ref name="ESG">{{
 
पङ्क्ति ३४१:
| 11<sup>a</sup> (95% विश्वास अंतराल 2-24)<ref name="Jin_et_al" />
|-
! style="text-align:left"| प्रवेशामक गुदा मैथुन (1992को अध्ययन से प्राप्त डेटा मा/पछि/तर आधारित)<sup>*</sup>
| 6.5<ref name="ESG" /><ref name="Varghese" />
|-
पङ्क्ति ३६६:
| 0.5<sup>†</sup><sup>b</sup><ref name="Varghese" />
|- style="background:#efefef"
! colspan="5" style="border-right:0"| <sup>*</sup>यह मानते भए कि कंडोमको प्रयोग हैन गर््यो हो <br /> <sup>‡</sup>एकत्रित सञ्चरण संभाव्यता आकलन <br /> <sup>§</sup>स्रोत कुनै पुरुष मा/पछि/तर गरिएको(थियो) मुख-मैथुन<br />को संदर्भित गर्छ
|- style="background:#efefef"
! colspan="5" style="border-right:0"| <sup>a</sup>ध्यान दिनुहोस कि अन्य अध्ययनहरुलाइ यस कुराको अपर्याप्त प्रमाण मिले हुन् कि नर खतना<br /> पुरुषोंको साथ यौन-क्रिया गराउन वाला पुरुषहरुमा एचआईवी (HIV) संक्रमण या यौन रूप से सञ्चरित होने वाला अन्य संक्रमणहरुको विरुद्ध रक्षा गर्छ<ref name="Millett_et_al">{{
पङ्क्ति ३८४:
अधिकांश एचआईवी (HIV) संक्रमण असुरक्षित यौन संबंधोंको कारण प्राप्त हुन्छन्. एचआईवी (HIV)को बारेमा फैला परितोष एचआईवी (HIV)को जोखिममा एक मुख्य भूमिका निभाइन्छ.<ref name="cdc1" /><ref name="cdc2" /> जब एक साथीको संक्रमित यौन-स्राव दोस्रोको लैंगिक, मौखिक या गुदाको श्लेष्म झिल्लीको संपर्कमा आउछन्, तब यौन-सञ्चरण हुन सक्छ. उच्च-आय वाला देशहरु मा, महिला-से-पुरुषमा होने वाला सञ्चरणको दर 0.04% प्रति कृत्य र पुरुष-से-महिला सञ्चरणको दर 0.08% प्रति कृत्य है। विभिन्न कारणहरु से, निम्न-आय वाला देशहरुमा यिनीहरु दरें 4 से 10 गुना अधिक छन्.<ref name="Boily_et_al" /> ग्रहणशील गुदा-मैथुनको दर अत्यधिक उच्च हो, 1.7% प्रति कृत्य.<ref name="Boily_et_al" />
 
लैटेक्स कंडोमको सही र नियमित प्रयोग एचआईवी (HIV)को यौन सञ्चरणको जोखिमको लगभग 85% सम्म कम गर्छ.<ref name="workshop">{{cite conference |last=National Institute of Allergy and Infectious Diseases | authorlink = National Institute of Allergy and Infectious Diseases | coauthors = National Institutes of Health, Department of Health and Human Services |title=Workshop Summary: Scientific Evidence on Condom Effectiveness for Sexually Transmitted Disease (STD) Prevention |pages=13–15 |date=2001-07-20 |location=Hyatt Dulles Airport, Herndon, Virginia |url=http://www3.niaid.nih.gov/about/organization/dmid/PDF/condomReport.pdf |format=PDF |accessdate=2009-01-08 }}</ref> हुनत, स्पर्मीसाइड (Spermicide) वास्तवमा सञ्चरण दरको बढा सक्छ.<ref name="spermicide">{{cite web|url=http://www.fda.gov/ForConsumers/byAudience/ForPatientAdvocates/HIVandAIDSActivities/ucm126372.htm|title=Should spermicides be used with condoms? |publisher=[[United States Food and Drug Administration]]|date=2009-04-30|accessdate=2009-07-23 |work=Condoms and Sexually Transmitted Diseases, Brochure}}</ref> [http://www.global-campaign.org/rectalN9.htm#rectal रोगाणुनाशक औषधिहरु को लागि वैश्विक अभियान: N-9 वृक्क संबंधी उपयोग] को जांच 22-07-2009</ref> [http://www.global-campaign.org/clientfiles/GFN.pdf एचआईवी (HIV) जोखिम सूची मा/पछि/तर नानक्सिनल-9 शुक्राणुनाशक] को जांच 22-07-2009</ref>
 
[[दक्षिण अफ्रीका]],<ref name="Williams">{{cite journal
पङ्क्ति ४१४:
जिन महिलाहरुमा पोथी जननांग कर्तन (female genital cutting) (एफजीसी) (FGC) प्रक्रिया भयो हो, उनिमा एचआईवी (HIV)को अध्ययनोंको मिश्रित परिणाम प्राप्त भए छन्; विवरणहरुलाइ लागि पोथी जननांग कर्तन#एचआईवी (HIV) हेर्नुहोस.
 
==== रक्त अथवा रक्त उत्पादउत्पादन ====
सामान्यतः यदि संक्रमित रक्त कुनै पनि [[घाउ|खुले घाउ]]को संपर्कमा आ जाए, त एचआईवी (HIV) सञ्चरित हुन सक्छ.
इस सञ्चरण मार्गको कारण अंतःशिरामा नशालु दबाइहरु लिउन वाला प्रयोक्ताओं, हीमोफीलिया से ग्रस्त मान्छेहरु र रक्ताधान (हुनत विकसित विश्वमा अधिकांश रक्ताधानहरुलाइ एचआईवी (HIV)को अनुपस्थिति सुनिश्चित गराउनको लागि जांचा जाइन्छ) र रक्त उत्पादनहरुको प्राप्त कर्ताहरुमा संक्रमण हुन सक्छ. यो उनी मान्छेहरुको लागि पनि चिंताको विषय हो, जुन यस्तो/यस्ता/यसरी क्षेत्रहरुमा चिकित्सीय देखभाल प्राप्त कर रहे हुन् , जहाँ इंजेक्शन उपकरणको प्रयोगमा स्वच्छताको घटिया स्तर प्रचलित छन्, जस्तै तृतीय विश्वको देश. स्वास्थ्य सेवा कार्यकर्ताहरु, जस्तै परिचारिकाएं, प्रयोगशाला सहायक र चिकित्सक पनि संक्रमित होते रहे छन्, हुनत यस्तो धेरै दुर्लभ मामलहरुमा नै हुन्छ. जब से रक्तको द्वारा एचआईवी (HIV)को संक्रमण ज्ञात भयो हो, तब से वैश्विक सावधानिहरु को द्वारा रक्तको संपर्कमा आने से स्वयंको बचाव गरन चिकित्सीय पेशेवरहरुलाइ लागि आवश्यक बनयोदिइएको है। जुन मान्छे गोदने, छेदन करवाने र खुरचनेको विधियां करते या करवाते छन्, उसलाइ पनि संक्रमणको जोखिम हुन सक्छ.
पङ्क्ति ४३१:
 
==== आमा-से-संतानको ====
एक आमा से उनको संतानमा एचआईवी (HIV)को संक्रमण ''यूटेरोमा (in utero)'' (गर्भावस्थाको समयमा), इंट्रापार्टम (intrapartum) (बच्चाहरुको जन्मको समय), अथवा स्तनपानको द्वारा हुन सक्छ. उपचारको अभाव मा, माता र पुत्रको बीच जन्म सम्म सञ्चरणको दर लगभग 25% है।<ref name="Coovadia" /> हुनत, जहाँ संयोजनात्मक एंटीरेट्रोवियल दबाइहरु से उपचार र सीजेरियन सेक्शन उपलब्ध हुन् , वहां यस जोखिमको कम गरएर एक प्रतिशत सम्म गरे जा सक्छ.<ref name="Coovadia" /> जन्म पछि आमा-से-संतानमा होने वाला सञ्चरणको स्तनपान मा/पछि/तर पूर्ण प्रतिबंध लगाएर ठूलो मात्रा मा/पछि/तर रोकयोजा सक्छ; हुनत यसको साथ रुग्णता महत्वपूर्ण रूप से जुडी भयो है। अनन्य स्तनपान र नवजात शिशुहरुमा विस्तारित एंटीरेट्रोवियल प्रोफिलेक्सिसको प्रावधान पनि यस सञ्चरण से बचनेमा प्रभावी हुन्छन्. कोकरेन सिस्टेमटिक रिवियु औन इंटरवेंशन फर प्रिवेंशन अफ लेट पोस्टनटल मदर टू चाइल्ड ट्रांसमिशन अफ एचआईवी (HIV) http://www.cochrane.org/reviews/en/ab006734.html</ref>
 
==== बहु-संक्रमण ====
पङ्क्ति ४७३:
|first9=GH
}}
</ref> बहु-संक्रमणहरुलाई दोश्रो निष्पीडनको अभिग्रहणको समयको आधार मा/पछि/तर दुइ श्रेणिहरुमा विभाजित गर््यो है। ''सहसंक्रमण (Coinfection)'' को प्रयोग दुइ यस्तो/यस्ता/यसरी निष्पीडनहरुलाइ संदर्भित गराउनको लागि गरिन्छ, जुन एक नै समय अभिग्रहित प्रतीत हुन्छन् (या जुन यति पासनजिकै हुन् कि उसलाइ अलग-अलग पहिचानयोन जा सकता हो). ''पुनर्संक्रमण (Reinfection)'' (या ''अतिसंक्रमण (superinfection)'' ) दोश्रो निष्पीडनको साथ होने वाला त्यो संक्रमण हो, जुन पहिले निष्पीडनको यति समय बाद हुन्छ कि उसलाइ मापा जा सके. पुरा विश्वमा तीव्र तथा दीर्घकालीन संक्रमण दुवैमा एचआईवी (HIV)को दोहरे संक्रमणहरुको दुवै रूपहरुको जानकारी मिली है। {{cite journal
|url=
|pmid=15353529
पङ्क्ति ५१२:
[[File:HIV Virion-en-2.png|thumb|300px|एचआईवी (HIV)को आरेख]]
 
एचआईवी (HIV)को संरचना अन्य रेट्रोभाइरसहरु से भिन्न हुन्छ. मोटे तरिका मा/पछि/तर यो वृत्ताकार हुन्छ<ref name="McGovern">{{
cite journal | author=McGovern SL, Caselli E, Grigorieff N, Shoichet BK | title=A common mechanism underlying promiscuous inhibitors from virtual and high-throughput screening | journal=J Med Chem | year=2002 | pages=1712–22 | volume=45 | issue=8
| pmid=11931626 | doi=10.1021/jm010533y
पङ्क्ति ५३६:
आरएनए (RNA) जीनोम कम से कम सात संरचनात्मक चिह्नों (एलटीआर (LTR), टीएआर (TAR), आरआरई (RRE), पीई (PE), एसएलआईपी (SLIP), सीआरएस (CRS) र आईएनएस (INS)) र नौ जीन (''जीएजी (gag)'' , ''पीओएल (pol)'' , र ''ईएनवी (env)'' , ''टीएटी (tat)'' , ''आरईवी (rev)'' , ''एनईएफ (nef)'' , ''वीआईएफ (vif)'' , ''वीपीआर (vpr)'' , ''वीपीयू (vpu)'' , र कहिले काँही दसवां ''टीईवी (tev)'' , जुन कि टीएटी (tat), ईएनवी (env) र आरईवी (rev)को गलन हुन्छ) से मिलएर बनयोहुन्छ, जुन 19 प्रोटीनहरुलाई कूटबद्ध गर्छन्. यिनीहरुमा से तीन जीन, ''जीएजी (gag)'' , ''पीओएल (pol)'' , र ''ईएनवी (env)'' ,मा नए जीवाणु कणहरुको लागि संरचनात्मक प्रोटीन बनाउनको लागि आवश्यक जानकारी हुन्छ.<ref name="compendia" /> उदाहरणको लागि, ''ईएनवी (env)'' द्वारा जीपी160 (gp160) नामक एक प्रोटीनलाई कूटबद्ध गरिन्छ, जसको विघटन गरएर एक जीवाण्विक किण्वक जीपी120 (gp120) व जीपी41 (gp41)को रचना गर्छ. शेष छः जीन, ''टीएटी (tat)'' , ''आरईवी (rev)'' , ''एनईएफ (nef)'' , ''वीआईएफ (vif)'' , ''वीपीआर (vpr)'' , र ''वीपीयू (vpu)'' (या एचआईवी-2 (HIV-2)को स्थितिमा ''वीपीएक्स (vpx)'' ), कोशिकाहरुलाई संक्रमित गराउन, जीवाणुको नयाँ प्रतिलिपियां बनाउन (दोहराने) अथवा बीमारी उत्पन्न गराउनको एचआईवी (HIV)को क्षमताको नियन्त्रित गराउन वाला प्रोटीनको लागि नियामक जीन छन्.<ref name="compendia" />
 
दो टीएटी (Tat) प्रोटीन (पी16 (p16) र पी14 (p14)) टीएआर (TAR) आरएनए (RNA) बंधको द्वारा कार्य गराउन वाला एएलटीआर (LTR) प्रचारकको लागि ट्रांस्क्रिप्शनल ट्रांसैक्टिवेटर छन्. टीएआर (TAR)को उनी माइक्रोआरएनए (microRNAs)मा पनि प्रसंस्करित गरे जा सक्छ, जुन ईआरसीसीआई1 (ERCC1) र आईईआर3 (IER3) एपोप्टसिस जीनहरुको नियमन गरछन.<ref name="pmid18299284">{{cite journal|author=Ouellet DL, Plante I, Landry P, ''et al.'' |title=Identification of functional microRNAs released through asymmetrical processing of HIV-1 TAR element |journal=Nucleic Acids Res. |volume=36 |issue=7 |pages=2353–65 |year=2008 |month=April |pmid=18299284 |pmc=2367715 |doi=10.1093/nar/gkn076 |url=http://nar.oxfordjournals.org/cgi/content/full/36/7/2353}}</ref><ref name="pmid19220914">{{cite journal |author=Klase Z, Winograd R, Davis J, ''et al.'' |title=HIV-1 TAR miRNA protects against apoptosis by altering cellular gene expression |journal=Retrovirology |volume=6 |issue= |page=18 |year=2009 |pmid=19220914 |pmc=2654423 |doi=10.1186/1742-4690-6-18 |url=http://www.retrovirology.com/content/6/1/18}}</ref> आरईवी (Rev) प्रोटीन (पी19) (p19) आरआरई (RRE) आरएनए (RNA) तत्वको साथ बांधकर आरएनए (RNA)को यसको केन्द्र तथा कोशिकाद्रव्य सेले जाउनमा शामिल हुन्छ. वीआईएफ (Vif) प्रोटीन (पी23) (p23) एपीओबीईसी3जी (APOBEC3G) (एक कोशिका प्रोटीन, जुन डीएनए:आरएनए (DNA:RNA) संकरहरुलाइ डीमिनेट गर्छ र /या पीओएल (Pol) प्रोटीनको साथ हस्तक्षेप गर्छ)को कार्यको रोकइन्छ. वीपीआर (Vpr) प्रोटीन (पी14) (p14) जी2/एम (G2/M) मा/पछि/तर कोशिका-विभाजनको रोकइन्छ. एनईएफ (Nef) प्रोटीन (पी27) (p27) सीडी4 (CD4) (मुख्य जीवाण्विक अभिग्राहक), तथा साथ नै एमएचसी श्रेणी I (class I) व श्रेणी II (class II) अणुओंको शीघ्र-नियनम गर्छ.<ref name="pmid2014052">{{cite journal |author=Garcia JV, Miller AD |title=Serine phosphorylation-independent downregulation of cell-surface CD4 by nef |journal=Nature |volume=350|issue=6318 |pages=508–11 |year=1991 |month=April |pmid=2014052 |doi=10.1038/350508a0|url=}}</ref><ref name="pmid8612235">{{cite journal |author=Schwartz O, Maréchal V, Le Gall S, Lemonnier F, Heard JM |title=Endocytosis of major histocompatibility complex class I molecules is induced by the HIV-1 Nef protein |journal=Nat. Med. |volume=2 |issue=3 |pages=338–42 |year=1996|month=March |pmid=8612235 |doi= 10.1038/nm0396-338|url=}}</ref><ref name="pmid11593029">{{cite journal |author=Stumptner-Cuvelette P, Morchoisne S, Dugast M, ''et al.'' |title=HIV-1 Nef impairs MHC class II antigen presentation and surface expression |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.|volume=98 |issue=21 |pages=12144–9 |year=2001 |month=October |pmid=11593029 |pmc=59782|doi=10.1073/pnas.221256498 |url=}}</ref>
 
एनईएफ (Nef) एसएच3 (SH3) डोमेनको साथ पनि अंतःक्रिया गर्छ. वीपीयू (Vpu) प्रोटीन (पी16) (p16) संक्रमित कोशिकाहरु से नए जीवाणु कणहरुको मुक्तिको प्रभावित गर्छ.<ref name="compendia" /> एचआईवी (HIV) आरएनए (RNA)को प्रत्येक श्रृंखलाको छोर मा/पछि/तर एक आरएनए (RNA) क्रम हुन्छ, जसलाइ लन्ग टर्मिलन रीपीट (long terminal repeat) (एलटीआर) (LTR) भन्दछन्. एलटीआर (LTR) वाला क्षेत्र नए जीवाणुहरुको उत्पादनको नियन्त्रित गराउन वाला परिवर्तकोंको जस्तै/तरिका कार्य गर्छन् र उसलाइ एचआईवी (HIV)को या पाहुना कोशिकाको प्रोटीनहरुको द्वारा सक्रिय गरे जा सक्छ. पीएसआई (Psi) तत्व जीवाण्विक जीनोम पैकेजिंगमा शामिल हुन्छ र यसको चिन्हारी जीएजी (Gag) र आरईवी (Rev) प्रोटीनहरु द्वारा गरिन्छ. स्लिप (SLIP) तत्व (टीटीटीटीटी) (TTTTTT) कार्यात्मक पीओएल (Pol) बनाउनको लागि आवश्यक जीएजी (Gag)-पीओएल (Pol) वाचन फ्रेममा फ्रेम परिवर्तनमा शामिल हुन्छ.<ref name="compendia" />
 
=== अनुवर्तन ===
पङ्क्ति ५६३:
}}</ref> एचआईवी-1 (HIV-1)को दोहरे-अनुवर्ती खिंचावहरुलाइ एचआईवी-1 (HIV-1)को पारगमन खिंचाव मानिन्छ र यस प्रकार उनी जीवाण्विक प्रवेशको लागि सीसीआर5 (CCR5) र सीएक्ससीआर4 (CXCR4) दुवैको प्रयोग सहाभिग्राहकोंको रूपमा कर पानेमा सक्षम हुन्छन्.
 
''α'' -केमोकाइन एसडीएफ-1 (SDF-1), सीएक्ससीआर4 (CXCR4)को लागि एक बंध (ligand), टी-अनुवर्ती (T-tropic) एचआईवी-1 (HIV-1) विलगोंको प्रतिलिपिको रोकइन्छ. यस्तो त्यो यिनी कोशिकाहरुको सतह मा/पछि/तर सीएक्ससीआर4 (CXCR4)को अभिव्यक्तिको शीघ्र-नियमन द्वारा गर्छ. केवल सीसीआर5 (CCR5) अभिग्राहकको प्रयोग गराउनवाला एचआईवी (HIV)को आर5 (R5) भनिन्छ; जुन केवल सीएक्ससीआर4 (CXCR4)को प्रयोग गर्छन्, उसलाइ एक्स4 (X4) भनिन्छ, र जुन दुवैको प्रयोग गर्छन्, उनी एक्स4आर5 (X4R5) कहलाते छन्. हुनत, केवल सहाभिग्राहकहरुको प्रयोग जीवाण्विक अनुवर्तनको व्याख्या हैन करता किनकी सबै आर5 (R5) जीवाणु एक उत्पादक संक्रमणको लागि मैक्रोफेक मा/पछि/तर सीसीआर5 (CCR5)को प्रयोग कर पानेमा सक्षम हुदैनन्<ref name="Coakley" /> र एचआईवी (HIV) मायलइड डेंड्राइटिक कोशिकाहरु (myeloid dendritic cells)को एक उप-प्रकारको पनि संक्रमित कर सक्छ,<ref name="Knight">
 
{{cite journal
| author=Knight, S. C., Macatonia, S. E. and Patterson, S. | title=HIV I infection of dendritic cells | journal=Int. Rev. Immunol. | year=1990 | pages=163–75 | volume=6 | issue=2-3 | pmid=2152500 | doi=10.3109/08830189009056627
 
}}</ref> जुन संभवतः एक भण्डारको निर्माण गर्छ, जुन सीडीआर4<sup>+</sup> टी (CD4<sup>+</sup> T) कोशिकाहरुको संख्या अत्यधिक निम्न स्तरहरु मा/पछि/तर पहुंच जाए पछि संक्रमणलाई बनाए राखइन्छ.
 
कुनै मान्छे एचआईवी (HIV)को विशिष्ट खिंचावोंको प्रति प्रतिरोधी हुन्छन्.<ref name="Tang">{{
पङ्क्ति ५९७:
| author=Zhu T, Wang N, Carr A, Nam DS, Moor-Jankowski R, Cooper DA, Ho DD. | title=Genetic characterization of human immunodeficiency virus type 1 in blood and genital secretions: evidence for viral compartmentalization and selection during sexual transmission | journal=J Virol | year=1996 | pages=3098–107 | volume=70 | issue=5 | pmid=8627789 | pmc=190172
 
}}</ref> यो अझै पनि शोधको विषय हो कि यो चयन प्रक्रिया किस प्रकार कार्य गर्छ, तर एक मडल यो हो कि शुक्राणु चयनात्मक रूप से आर5 एचआईवीको वहन कर सकते हुन् किनकी उनी आफ्नो सतह मा/पछि/तर सीसीआर3 (CCR3) र सीसीआर5 (CCR5) दुवै मा/पछि/तर प्रक्रिया गर्छन्, तर सीएक्सआर4 (CXCR4) मा/पछि/तर हैन<ref name="Muciaccia">
 
{{cite journal
पङ्क्ति ६१७:
| author=Moore JP.| title=Coreceptors: implications for HIV pathogenesis and therapy | journal=Science | year=1997 | pages=51–2 | volume=276 | issue=5309 | pmid=9122710 | doi=10.1126/science.276.5309.51
 
}}</ref> यस प्रकार, संक्रमणको यस यात्रा मा, सीसीआर5 (CCR)को बजाय सीएक्ससीआर4 (CXCR4)को प्रयोगको जीवाण्विक अनुकूलन एड्स (AIDS) सम्म प्रगतिमा एक मुख्य चरण हुन सक्छ. उप-प्रकार बी (B) से संक्रमित व्यक्तिहरु मा/पछि/तर किये गये अनेक अध्ययनोंले यो निर्धारित गरे हो कि एड्स (AIDS)को 40 से 50% विरामी एसआई (SI) र संभवतः एक्स4 (X4) फेनोटाइपको जीवाणुहरुलाई आश्रय दे सकते छन्.<ref name="Karlsson">
 
{{cite journal
पङ्क्ति ६३४:
[[File:HIV gross cycle only.png|right|thumb|220px|एचआईवी (HIV)को नकल चक्र]]
==== कोशिकामा प्रवेश ====
एचआईवी (HIV) अभिग्राहकों तिर स्थित यसको सतह मा/पछि/तर ग्लाइकोप्रोटीनहरुको अधिशोषणको द्वारा मैक्रोफेजों (macrophages) र सीडी4<sup>+</sup> टी कोशिकाहरु (CD4<sup>+</sup> T cells)मा प्रवेश गर्छ र यसको बाद जीवाण्विक आवरण कोशिकाको मेम्ब्रेनको साथ संगलित हो जाइन्छ तथा एचआईवी (HIV) कैप्सिडको कोशिकामा छोड दिया जाइन्छ.<ref name="Chan2">{{cite journal |author=Chan D, Kim P |title=HIV entry and its inhibition |journal=Cell |volume=93 |issue=5 |pages=681–4 |year=1998 |pmid=9630213 |doi=10.1016/S0092-8674(00)81430-0}}</ref><ref name="Wyatt">{{cite journal |author=Wyatt R, Sodroski J |title=The HIV-1 envelope glycoproteins: fusogens, antigens, and immunogens |journal=Science |volume=280 |issue=5371 |pages=1884–8 |year=1998 | doi=10.1126/science.280.5371.1884 |pmid=9632381}}</ref>
 
कोशिकामा प्रवेशको शुरुआतशुरुवात कोशिकाको सतह मा/पछि/तर सीडी4 (CD4) र एक केमोकाइन अभिग्राहक (सामान्यतः सीसीआर5 (CCR5) या सीएक्ससीआर4 (CXCR4), तर अन्य द्वारा प्रतिक्रिया गरे जान पनि ज्ञात भयो है) दुवैको साथ ट्राइमेरिक आवरण कम्प्लेक्स (जीपी160 स्पाइक) (gp160 spike)को अंतःक्रियाको माध्यम से शुरु हुन्छ.<ref name="Chan2" /><ref name="Wyatt" /> जीपी120 (gp120) इंटेग्रिन α<sub>4</sub>β<sub>7</sub>को सक्रियण गराउन वाला एलएफए-1 (LFA-1), जीवाण्विक सुत्रयुग्मनोंको स्थापनामा शामिल केंद्रीय इंटेग्रिन, से बंधता हो, जुन कोशिका-से-कोशिकामा एचआईवी-1 (HIV-1)को दक्षतापूर्वक फैलावको सरल बनाइन्छ.<ref name="Arthos">{{cite journal |author=Arthos J, Cicala C, Martinelli E, Macleod K, Van Ryk D, Wei D, Xiao Z, Veenstra TD, Conrad TP, Lempicki RA, McLaughlin S, Pascuccio M, Gopaul R, McNally J, Cruz CC, Censoplano N, Chung E, Reitano KN, Kottilil S, Goode DJ, Fauci AS. |title=HIV-1 envelope protein binds to and signals through integrin alpha(4)beta(7), the gut mucosal homing receptor for peripheral T cells |journal=Nature Immunol. |volume=In Press |issue= 3|page= 301|year=2008|pmid=18264102 |doi=10.1038/ni1566}}</ref> जीपी160 (gp160) स्पाइकमा सीडी4 तथा केमोकाइन अभिग्राहकों, दुवैको लागि बंधक डोमेन हुन्छन्.<ref name="Chan2" /><ref name="Wyatt" />
 
संगलनको पहिले चरणमा जीपी120 (gp120)को सीडी4 (CD4) बंधक डोमेनहरुको सीडी4 (CD4)को साथ उच्च-सादृश्य युक्त जुडाव शामिल हुन्छ. एक पल्ट जब जीपी120 (gp120) सीडी4 (CD4) प्रोटीनको साथ बंध जाइन्छ, त आवरण कम्प्लेक्समा एक संरचनात्मक परिवर्तन हुन्छ, जसको द्वारा जीपी120 (gp120)को केमोकाइन बंधक डोमेन उजागर हो जाछन र उसलाइ लक्ष्यको केमोकाइन अभिग्राहकोंको साथ अंतःक्रिया गराउनको मौका मिलइन्छ.<ref name="Chan2" /><ref name="Wyatt" /> यस कारण एक अधिक स्थिर दो-कांटों वाला जुडावको निर्माण हुन्छ, जुन एन (N) -टर्मिनल संगलन पेप्टाइड जीपी41 (gp41)को कोशिकाको मेम्ब्रेनको भेदन गराउनको अनुमति दिन्छ.<ref name="Chan2" /><ref name="Wyatt" /> यसको बाद जीपी41 (gp41)मा मौजूद दोहराव क्रम, एचआर1 (HR1) र एचआर2 (HR2) अंतःक्रिया गर्छन्, जस ले/संग/भन्दा जीपी41 (gp41)को कोशिकाबाह्य भाग एक हेयरपिनको आकारमा सिकुड जाइन्छ. यो चक्राकार संरचना जीवाणु र कोशिका मेम्ब्रेनको एक दोस्रोको निकटले आती हो, जस ले/संग/भन्दा मेम्ब्रेनोंको संगलन र परिणामित जीवाण्विक कैप्सिडको प्रवेशको मौका मिलइन्छ.<ref name="Chan2" /><ref name="Wyatt" />
पङ्क्ति ६४७:
==== दोहराव र ट्रांस्क्रिप्शन ====
जीवाण्विक कैप्सिड द्वारा कोशिकामा प्रवेश गराउनको कुनै नै समय बाद, ''रिवर्स ट्रांस्क्रिप्टेस (reverse transcriptase)'' नामक एक किण्वक एकल-रेशे वाला (+)[[राइबोज न्यूक्लिक अम्ल|आरएनए (RNA)]] जीनोमको संबंधित जीवाण्विक प्रोटीनहरु से मुक्त गर्छ र एक पूरक डीएनए (सीडीएनए) (cDNA) अणुमा यसको प्रतिलिपि बनाइन्छ.<ref name="Zheng">{{cite journal
| author=Zheng, Y. H., Lovsin, N. and Peterlin, B. M. | title=Newly identified host factors modulate HIV replication | journal=Immunol. Lett. | year=2005 | pages=225–34 | volume=97 | issue=2 | pmid=15752562 | doi=10.1016/j.imlet.2004.11.026}}</ref> रिवर्स ट्रांस्क्रिप्शनको प्रक्रियामा त्रुटि उत्पन्न होनेको धेरै अधिक संभावना हुन्छ, र परिणामस्वरूप प्राप्त होने वाला मािवर्तन दबाइहरुको विरुद्ध प्रतिरोध उत्पन्न कर सक्छ या जीवाणुलाई शरीरको प्रतिरक्षा तन्त्र से बच निकलनेको मौका दे सक्छ. रिवर्स ट्रांस्क्रिप्टेसमा राइबोन्युक्लियस गतिविधि, जुन सीडीएनए (cDNA)को संश्लेषणको समयमा जीवाण्विक डीएनए (DNA)को स्तर घटा देती हो, तथा साथ नै डीएनए (DNA) मा/पछि/तर निर्भर डीएनए (DNA) बहुलक गतिविधि, जुन ''एंटीसेन्स'' सीडीएनए (antisense cDNA) से एक सेन्स डीएनए (sense DNA)को निर्माण गर्छ, पनि हुन्छ. [http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit3/viruses/hivlc.html डक्टर कैसरको सूक्ष्मजैविकी गृह पृष्ठ > चतुर्थ. वाईरसेस > एफ अनिमल भाइरस लाईफ साईकल > 3].[http://student.ccbcmd.edu/courses/bio141/lecguide/unit3/viruses/hivlc.html द लाइफ साइकल अफ एचआईवी] बाल्टीमोर काउंटीको सामुदायिक कलेज. अद्यतन: जनवरी 2008</ref> सीडीएनए (cDNA) र यसको पूरक एक साथ मिलएर एक दोहरे-रेशे वाला जीवाण्विक डीएनए (DNA)को निर्माण गर्छन्, जसलाइ यसको बाद कोशिकाको केंद्रमा पठाइयो जाइन्छ. पाहुना कोशिकाको जीनोममा जीवाण्विक डीएनए (DNA)को एकीकरण एक अन्य जीवाण्विक किण्वक द्वारा हुन्छ, जसलाइ ''इंटीग्रेस (integrase)'' भन्दछन्.<ref name="Zheng" />
[[File:Reverse Transcription.png|thumb|right|220px|डबल भूग्रस्त डीएनए (DNA)मा एचआईवी (HIV)को जीनोमको रिवर्स प्रतिलेखन]]
अब यो एकीकृत जीवाण्विक डीएनए (DNA) एचआईवी (HIV) संक्रमणको दीर्घकालिक चरणमा निष्क्रिय पडा रह सक्छ.<ref name="Zheng" /> सक्रिय रूप से जीवाणुलाई उत्पन्न गराउनको लागि विशिष्ट कोशिकीय ट्रांस्क्रिप्शन कारकहरुको उपस्थित हुनु आवश्यक हुन्छ, जसमा से सर्वाधिक महत्वपूर्ण एनएफकेबी (NF-''κ'' B) (एनएफ काप्पा बी) (NF kappa B) हो, जसको उच्च-नियमन टी (T)-कोशिकाको सक्रिय भए पछि गरिन्छ.<ref name="Hiscott">{{cite journal
पङ्क्ति ६६४:
 
==== संयोजन व मुक्ति ====
जीवाण्विक चक्रको अंतिम चरण, नए एचआईवी-1 (HIV-1) वायरनों (virons)को संयोजन, पाहुना कोशिकाको प्लाज्मा झिल्ली मा/पछि/तर प्रारंभ हुन्छ. ईएनवी (Env) बहु-प्रोटीन (जीपी160) (gp160) एंडोप्लास्मिक रेटिक्युलम (endoplasmic reticulum) से भएर गुजरता हो र यसलाइ [[गल्जीकाय|गल्गी]] कम्प्लेक्समा पठाइयो जाइन्छ, जहाँ यसलाइ प्रोटीएस द्वारा चीरकर दुइ एचआईवी (HIV) आवरण ग्लाइकोप्रोटीनहरु जीपी41 (gp41) र जीपी120 (gp120)मा यसको प्रसंस्करण गरिन्छ. यिनलाइ पाहुना कोशिकाको प्लाज्मा झिल्लीमा पठाइयो जाइन्छ, जहाँ जीपी41 (gp41) जीपी120 (gp120)को संक्रमित कोशिकाको झिल्ली से जोड दिन्छ. जब निर्मित हो रहयोवायरिऔन पाहुना कोशिका उगना प्रारंभ गर्छ, त जीएजी (पी55) (p55) र जीएजी-पीओल (Gag-Pol) (पी160) (p160) बहु-प्रोटीन पनि एचआईवी (HIV) जीनोमिक आरएनए (RNA)को साथ प्लाज्मा झिल्लीको आंतरिक सतह से जुडे हुन्छन्. परिवर्तन या त निर्मित हो रही कलीमा हुन्छ, या पाहुना कोशिका से उगने मा/पछि/तर अपरिपक्व वायरिऔन में. परिपक्वताको समयमा एचआईवी (HIV) प्रोटीस बहुप्रोटीनहरुलाई एकल कार्यात्मक एचआईवी (HIV) प्रोटीनहरु र किण्वकहरुमा विखण्डित गर्छन्. यसको बाद विभिन्न संरचनात्मक घटक संयोजित भएर एक वयस्क एचआईवी (HIV) वायरिऔनको रचना गर्छन्.<ref name="Gelderblom">{{cite book
| last = Gelderblom | first = H. R | year = 1997 | title = '''HIV Sequence Compendium''' | chapter = Fine structure of HIV and SIV | chapterurl = http://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/1997/partIII/Gelderblom.pdf | editor = Los Alamos National Laboratory (ed.) | edition = | pages = 31–44 | publisher = [[Los Alamos National Laboratory]] | location = [[Los Alamos, New Mexico]] | format = PDF}}</ref> यस विखंडन चरण प्रोटीस निषेधकों द्वारा रोकयोजा सक्छ. यसको बाद परिपक्व जीवाणु अन्य कोशिकाहरुलाई संक्रमित कर पानेमा सक्षम हुन्छ.
 
पङ्क्ति ६७२:
एचआईवी (HIV) अनेक जीवाणुहरु से यस रूपमा भिन्न हो कि यसमा अति-उच्च आनुवांशिक परिवर्तिता हुन्छ. यो विविधता यसको तीव्र दोहराव चक्र, जसमा यो प्रतिदिन 10<sup><sup>9</sup></sup> से 10<sup>10</sup> वायरिऔन उत्पन्न गर्छ,को साथ दोहरावको प्रत्येक चक्रमा लगभग 3 x 10<sup>−5</sup> प्रति न्युक्लिओटाइड आधारको उच्च परिवर्तन दर र रिवर्स ट्रांस्क्रिप्टेसको पुनर्संयोजनात्मक गुणोंको परिणामस्वरूप प्राप्त हुन्छ.<ref name="RobertsonDL">{{cite journal | author=Robertson DL, Hahn BH, Sharp PM. | title=Recombination in AIDS viruses | journal=J Mol Evol. | year=1995 | pages=249–59 | volume=40 | issue=3 | pmid=7723052 | doi=10.1007/BF00163230}}</ref><ref name="Rambaut_2004">{{cite journal | title=The causes and consequences of HIV evolution | last=Rambaut | first=A et al | journal=Nature Reviews Genetics | volume=5 | year=2004 | month=January | doi=10.1038/nrg1246 | pmid=14708016 | url=http://tree.bio.ed.ac.uk/downloadPaper.php?id=242 | issue=52-61 | last2=Posada | first2=D | last3=Crandall | first3=KA | last4=Holmes | first4=EC | pages=52–61}}</ref>
 
इस जटिल परिदृश्यको परिणामस्वरूप एक एक्लै संक्रमित विरामीमा एक नै दिनमा एचआईवी (HIV)को अनेक संस्करण निर्मित हो जाछन.<ref name="RobertsonDL" /> यो विविधता तब र अधिक बढ जान्छ, जब कुनै कोशिकालाई एक नै समय मा/पछि/तर एचआईवी (HIV)को दुइ या दुइ से अधिक भिन्न खिंचावों द्वारा एक साथ संक्रमित गरिन्छ. जब समकालिक संक्रमण हुन्छ, त यसको फलस्वरूप उत्पन्न होने वाला वायरिऔनको जीनोममा दुइ भिन्न खिंचावों से प्राप्त आरएनए (RNA) से मिलएर बनयोहुन सक्छ. अब यो संकर वायरिऔन एक नयाँ कोशिकालाई संक्रमित गर्छ, जहाँ यो दोहराव से गुजरता है। जब यस्तो हुन्छ, त रिवर्स ट्रांस्क्रिप्टेस, दुइ भिन्न आरएनए (RNA) सांचोंको बीचमा कूदते भए, एक नव-संश्लेषित रेट्रोवायरल डीएनए (DNA) अनुक्रम उत्पन्न करेगा, जुन दुइ अभिभावक जीनोमोंको बीचको एक पुनर्संयोजन हुन्छ.<ref name="RobertsonDL" /> यो पुनर्संयोजन तब सबै ले/संग/भन्दा स्वाभाविक हुन्छ, जब यो उप-प्रकारोंको बीच हो रहयोहो.<ref name="RobertsonDL" />
 
अनेक खिंचावहरुमा निकट-संबंध राखउन वाला सीमियन इम्युनोडेफिशियन्सी भाइरस (simian immunodeficiency virus) (एसआईवी) (SIV) उत्पन्न भयो हो, जसलाइ प्राकृतिक पाहुना प्रजातिहरुको आधार मा/पछि/तर वर्गीकृत गरिन्छ. यस्तो मानिन्छ कि अफ्रीकी हरे बंदर ((एसआईवीएजीएम) (SIVagm)) र सूटी मैंगेबीको ((एसआईवीएसएमएम) (SIVsmm) )को (एसआईवी) (SIV) खिंचावोंको विकासको उनिको पाहुनाहरुको साथ एक लामो विकासपरक इतिहास रहयोहै। यिनी पाहुनाहरु से यस जीवाणुको उपस्थितिको अनुकूलोत गर्‍यो है,<ref name="pmid19661993">{{Cite pmid|19661993}}</ref> जुन कि पाहुनाको रक्तमा उच्च स्तरहरु मा/पछि/तर उपस्थित हुन्छ, तर केवल हल्की प्रतिरोध प्रतिक्रिया उत्पन्न गर्छ, {{cite journal |author=Holzammer S, Holznagel E, Kaul A, Kurth R, Norley S |title=High virus loads in naturally and experimentally SIVagm-infected African green monkeys |journal=Virology |volume=283 |issue=2 |pages=324–31 |year=2001 |pmid=11336557 |doi=10.1006/viro.2001.0870}}</ref> बंदरों जस्तै एड्स (AIDS)को विकासको कारण हैन बनता, कुर्थ, आर. र नोर्ली, एस. (1996) एसआईवी (SIV)को प्राकृतिक पोषद वाँदर एड्स किन हैन विकसित गरछन?, ''जे. एनआईएच (NIH) रेस (Res)'' . '''8''' , 33-37.</ref> र मनुष्यहरुमा एचआईवी (HIV) संक्रमणको विशिष्ट पुनर्संयोजन र गहन परिवर्तन से हैन गुजरता. {{cite journal |author=Baier M, Dittmar MT, Cichutek K, Kurth R |title=Development of vivo of genetic variability of simian immunodeficiency virus |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=88 |issue=18 |pages=8126–30 |year=1991 |pmid=1896460 |doi=10.1073/pnas.88.18.8126 |pmc=52459}}</ref>
 
यसको विपरीत, जब यिनीहरु खिंचाव उनी प्रजातिहरुलाई संक्रमित गर्छन्, जुन एसआईवी (SIV)को प्रति अनुकूलित छैनन् (ह्रीसस (rhesus) या साइनोमोलोगस मकैक (cynomologus macaques) जस्तै “विषम” मेजबान), त यिनी पशुहरुमा एड्स (AIDS) विकसित हो जाइन्छ र यो जीवाणु आनुवांशिक विविधता उत्पन्न गर्छ, जुन कि मानव एचआईवी (HIV) संक्रमणको समान हुन्छ. {{cite journal |author=Daniel MD, King NW, Letvin NL, Hunt RD, Sehgal PK, Desrosiers RC |title=A new type D retrovirus isolated from macaques with an immunodeficiency syndrome |journal=Science |volume=223 |issue=4636 |pages=602–5 |year=1984 |pmid=6695172 |doi=10.1126/science.6695172}}</ref> चिंपांजी एसआईवी (Chimpanzee SIV) (एसआईवीसीपीजेड) (SIVcpz), एचआईवी-1 (HIV-1)को निकटतम आनुवांशिक संबंधी, आफ्नो प्राकृतिक पाहुनामा बढी भयो मृत्यु-दर र एड्स (AIDS) जस्तै लक्षणहरु से जुडा हुन्छ.<ref name="pmid19626114">{{Cite pmid|19626114}}</ref> यस्तो प्रतीत हुन्छ कि एसआईवीसीपीजेड (SIVcpz) र एचआईवी-1 (HIV-1) दुवै नै चिंपांजिहरु र मनुष्हरु को जनसंख्यामा अपेक्षाकृत हालिया समयमा सञ्चरित भए हुन्। इसलिये उनिको पाहुना अझै सम्म यस जीवाणुको प्रति अनुकूलित हैन हो सके छन्.<ref name="pmid19661993" /> दुवै जीवाणुहरुले अधिकांश एसआईवी (SIV)मा उपस्थित एनईएफ (Nef) जीनको एक कार्य पनि गंवा दिया है; यस कार्यको बिना, टी (T) कोशिका अवक्षयको संभावना बढ जान्छ, जस ले/संग/भन्दा प्रतिरक्षामा कमी (immunodeficiency) उत्पन्न हुन्छ.<ref name="pmid19626114" />
 
आवरण ''(ईएनवी) (env)'' क्षेत्रमा अंतरोंको आधार मा/पछि/तर एचआईवी-1 (HIV-1)को तीन समूहोंको पहिचान गरे गई है: एम (M), एन (N) व ओ (O).<ref name="Thomson">
 
{{cite journal
| author=Thomson, M. M., Perez-Alvarez, L. and Najera, R. | title=Molecular epidemiology of HIV-1 genetic forms and its significance for vaccine development and therapy | journal=Lancet Infect. Dis. | year=2002 | pages=461–471 | volume=2 | issue=8 | pmid=12150845 | doi=10.1016/S1473-3099(02)00343-2
 
}}</ref> समूह एम (M) सर्वाधिक प्रचलित हो र यसलाइ पुरा जीनोमको आधार मा/पछि/तर आठ उप-प्रकारों (या क्लेड)मा बांटा गयो हो, जुन कि भौगोलोक रूप से भिन्न हुन्छन्.<ref name="Carr">{{cite book
| last = Carr | first = J. K. | coauthors = Foley, B. T., Leitner, T., Salminen, M., Korber, B. and McCutchan, F. | year = 1998 | title = '''HIV Sequence Compendium''' | chapter = Reference Sequences Representing the Principal Genetic Diversity of HIV-1 in the Pandemic | chapterurl = http://www.hiv.lanl.gov/content/sequence/HIV/COMPENDIUM/1998/III/Carr.pdf | editor = Los Alamos National Laboratory (ed.) | edition = | pages = 10–19 | publisher = [[Los Alamos National Laboratory]] | location = [[Los Alamos, New Mexico]] | format=PDF}}</ref> यिनीहरुमा उप-प्रकार बी (B) (उत्तरी अमरीका र यूरोपमा पाइन्छ), ए (A) र डी (D) (मुख्यतः अफ्रीकामा पाए जाछन), र सी (C) (मुख्यतः अफ्रीका र एशियामा पाइन्छ) सर्वाधिक प्रचलित छन्; यिनीहरु उप-प्रकार बहु-आनुवांशिक वृक्षमा शाखाहरुको निर्माण गर्छन्, जुन कि एचआईवी-1 (HIV-1)को एम (M) समूहको वंशको प्रतिनिधित्व गर्छं. भिन्न उप-प्रकारोंको साथ सह-संक्रमणको कारण मािवाही रिकम्बिनेन्ट रूप (circulating recombinant forms) (सीआरएफ) (CRFs) उत्पन्न हुन्छन्. वर्ष 2000, जब उप-प्रकारोंको वैश्विक प्रचलनको अंतिम विश्लेषण भएको थियो,मा वैश्विक स्तरमा 47.2% संक्रमण उप-प्रकार सी (C), 26.7% उप-प्रकार ए/सीआरएफ02_एजी (A/CRF02_AG), 12.3% उप-प्रकार बी (B) , 5.3% उप-प्रकार डी (D), 3.2% सीआरएफ_एई (CRF_AE), र शेष 5.3% अन्य उप-प्रकारों तथा सीआरएफ (CRFs) से मिलएर बने थे.<ref name="Osmanov">
 
पङ्क्ति ६८९:
| author=Osmanov S, Pattou C, Walker N, Schwardlander B, Esparza J; WHO-UNAIDS Network for HIV Isolation and Characterization. | title=Estimated global distribution and regional spread of HIV-1 genetic subtypes in the year 2000 | journal=Acquir. Immune. Defic. Syndr. | year=2002 | pages=184–190 | volume=29 | issue=2 | pmid=11832690
 
}}</ref> अधिकांश एचआईवी-1 (HIV-1) अनुसंधान उप-प्रकार बी (B) मा/पछि/तर केंद्रित हुन्छ; कुनै पर्‍योगशालाहरु अन्य उप-प्रकारों मा/पछि/तर ध्यान केंद्रित गर्छं.<ref name="Perrin">
 
{{cite journal
| author=Perrin L, Kaiser L, Yerly S. | title=Travel and the spread of HIV-1 genetic variants | journal=Lancet Infect Dis. | year=2003 | pages=22–27 | volume=3 | issue=1 | pmid=12505029 | doi=10.1016/S1473-3099(03)00484-5
 
}}</ref> वर्ष 2009मा पृथक किये गये एक जीवाणुको आधार मा/पछि/तर एक चौथे समूह, “पी (P)”को अस्तित्वको कल्पनाको गई है।<ref name="Plantier_2009">{{cite journal
|author=Plantier JC, Leoz M, Dickerson JE, ''et al.''
|title=A new human immunodeficiency virus derived from gorillas
पङ्क्ति ७३७:
}}</ref>
 
हुनत यिनी अस्पष्ट मामलहरुमा संक्रमणको पुष्टि गराउनको लागि आईएफए (IFA)को प्रयोग गरे जा सक्छ, तर यस माीक्षणको प्रयोग व्यापक तरिका मा/पछि/तर हैन गरे जाता. सामान्यतः एक महिना से अधिक समय बाद एक र नमूना लिया जान चाहिये र अनिर्धारित वेस्टर्न ब्लट (Western blot) परिणामहरु वाला व्यक्तिहरुको पुनर्परीक्षण गरे जान चाहिए. हुनत यो साधारण तरिका मा/पछि/तर धेरै कम उपलब्ध हो, तर न्युक्लिक अम्ल (nucleic acid) परीक्षण (उदा., जीवाण्विक आरएनए (RNA) या प्रो-जीवाण्विक डीएनए (DNA) विस्तारण विधि) पनि कुनै विशिष्ट मामलहरुमा निदानमा सहायक हुन सक्छ.<ref name="CDC2001" /> यसको अतिरिक्त, नमूनोंको निम्न गुणवत्ताको कारण कुनै जांचे गये नमूने पनि अनिर्णायक परिणाम प्रदान कर सकते छन्. यस्तो स्थितिहरु मा, एक दोश्रो नमूना एकत्रित गरिन्छ र एचआईवी (HIV) संक्रमणको लागि उनको परीक्षण गरिन्छ.
 
आधुनिक एचआईवी (HIV) अत्यधिक अचूक छन्. यस्तो अनुमान हो कि सामान्य अमरीकी जनसंख्यामा दो-चरणों वाला परीक्षण प्रोटोकलमा गलत-ढंग से पजिटिव परिणाम मिलउनको संभावना लगभग 0.0004% से 0.0007% हुन्छ. {{cite journal |author=Chou R, Huffman LH, Fu R, Smits AK, Korthuis PT |title=Screening for HIV: a review of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force |journal=Ann. Intern. Med. |volume=143 |issue=1 |pages=55–73 |year=2005 |month=July |pmid=15998755 |doi= |url=http://www.annals.org/cgi/content/full/143/1/55}}</ref> {{cite journal|author=Kleinman S, Busch MP, Hall L, ''et al.'' for the Retrovirus Epidemiology Donor Study|title=False-positive HIV-1 test results in a low-risk screening setting of voluntary blood donation|journal=JAMA|year=1998|volume=280|pages=1080–1085|doi=10.1001/jama.280.12.1080|pmid=9757856|issue=12}}</ref> {{cite journal|author=Wood RW, Dunphy C, Okita K, Swenson P|journal=Arch Intern Med|year=2003|volume=163|pages=1857–1859|doi=10.1001/archinte.163.15.1857|title=Two "HIV-Infected" Persons Not Really Infected|pmid=12912724|issue=15}}</ref> {{cite journal|author=Padeh YC, Rubinstein A, Shliozberg J|title=Common variable immunodeficiency and testing for HIV-1|journal=N Engl J Med|year=2005|volume=353|pages=1074–1075|doi=10.1056/NEJMc051339|pmid=16148302|issue=10}}</ref>
पङ्क्ति ७४५:
[[File:Abacavir (Ziagen) 300mg.jpg|right|thumb|अबाकावीर - एक न्Post processing should be at the endयूक्Post processing should be at the endलियोसाइड रिवर्स ट्रांसक्रिपटेस अवरोधक (NARTIs or NRTIs)]]
 
वर्तमानमा एचआईवी (HIV) या एड्स (AIDS)को लागि कोई टीका या उपचार सार्वजनिक रूप से उपलब्ध छैन. {{cite web|author=Los Alamos National Laboratory • Established 1943 |url=http://www.lanl.gov/discover/curing_aids |title=Fighting the world’s most dangerous disease::Los Alamos Lab |publisher=Lanl.gov |date= |accessdate=2010-07-28}}</ref> {{cite journal|author=Robb ML|title=Failure of the Merck HIV vaccine: an uncertain step forward|journal=Lancet|volume=372|issue=9653|pages=1857–1858|doi=10.1016/S0140-6736(08)61593-7|year=2008}}</ref> हुनत, पछिल्लो दुइ असफल उम्मीदवारउम्मेदवार सुइहरुको संयोजन से बने एक सुइहरुको बारेमा सितंबर 2009मा यो जानकारी मिली थी कि थाईलैंडमाथाइल्याण्डमा किये गये एक परीक्षणमा यसको प्रयोगको कारण संक्रमणहरुमा 30%को कमी आई थी. {{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/8272113.stm | work=BBC News | title=HIV vaccine 'reduces infection' | date=September 24, 2009 | accessdate=March 30, 2010}}</ref> यस्तो मानिन्छ कि यसको अतिरिक्त उजागर होनेको तुरंत बाद किये जाउन वाला एंटीरेट्रोवायरल उपचार, जसलाइ पोस्ट-एक्सपोजर प्रोफिलेक्सिस (post-exposure prophylaxis) भन्दछन्,को एक कोर्स यदि यथाशीघ्र प्रारंभ गर्‍यो जाए, त यो संक्रमणको जोखिमको कम गर्छ.<ref name="Fan">{{cite book
| author = | year = 2005 | title = '''AIDS : science and society''' | chapter = | chapterurl = | editor = Fan, H., Conner, R. F. and Villarreal, L. P. eds | edition = 4th | pages = | publisher = Jones and Bartlett Publishers | location = [[Boston|Boston, MA]] | isbn = 0-7637-0086-X}}</ref> जुलाई 2010 मा, यो दे खा्यो कि टेनोफोविर (tenofovir), एक रिवर्स ट्रांस्क्रिप्टेस निषेधक (reverse transcriptase inhibitor) युक्त एक योनिक जेल (vaginal gel)ले दक्षिण अफ्रीकामा किये गये एक परीक्षणमा एचआईवी (HIV) संक्रमणको दरहरुलाइ 39 प्रतिशत सम्म घटा दिया.<ref name="Karim">{{cite journal | author=Karim, Q. A., Karim, S. S. A., Frolich, J. A., Grobler, A. C., Baxter, C., Mansoor, L. E., Kharsany, A. B. M., Sibeko, S., Mlisana, K. P., Omar, Z., Gengiah, T. N., Maarschalk, S., Arulappan, N., Mlotshwa, M., Morris, L., and Taylor, D. | title=Effectiveness and Safety of Tenofovir Gel, an Antiretroviral Microbicide, for the Prevention of HIV Infection in Women | journal=Science | date=19 July 2010| doi=10.1126/science.1193748}}</ref>
 
पङ्क्ति ८२७:
}}</ref>
 
एचआईवी (HIV)को उपचार शुरु गराउनको समयको लिएर अझै पनि बहस गरिन्छ. यस कुरा मा/पछि/तर कोई विवाद छैन कि विरामीको सीडी4 (CD4) संख्या 200 से तल गिरने से पूर्व उपचार प्रारंभ गर्‍यो जान चाहिये, र अधिकांश राष्ट्रीय दिशानिर्देश सीडी4 (CD4) संख्या 350 से तल गिरने से पूर्व उपचार शुरु कर देनेको भन्दछन्; तर सबंधित अध्ययनों कुनै यस्तो/यस्ता/यसरी प्रमाण मिले हुन् कि उपचारको सीडी4 (CD4) संख्या 350 से तल गिरने से पूर्व शुरु कर दिनयोचाहिये.<ref name="Wood">{{
 
cite journal
पङ्क्ति ८५६:
|format=PDF}}</ref> वाला विरामीहरुको उपचार गरे जान चाहिये.
 
एंटी-रेट्रोवायरल दबाइहरु महंगी हुन्छं र विश्वको अधिकांश संक्रमित व्यक्तिहरुको पासनजिकै एचआईवी (HIV) र एड्स (AIDS)को चिकित्सा र उपचार सम्म अभिगमन उपलब्ध छैन.<ref name="Ferrantelli">{{
cite journal
|author=Ferrantelli F, Cafaro A, Ensoli B |title=Nonstructural HIV proteins as targets for prophylactic or therapeutic vaccines |journal=Curr. Opin. Biotechnol. |volume=15 |issue=6 |pages=543–56 |year=2004 |month=December
पङ्क्ति ८६४:
=== विकसित हो रहे उपचार ===
 
2008को मीडिया रिपोर्टों र 2009मा ''न्यू इङ्गल्याण्ड जर्नल अफ मेडिसिन (New England Journal of Medicine)'' ले बर्लिनको एक चिकित्सक, गेरो हटर (Gero Hütter)को एक एचआईवी (HIV)-पजिटिव विरामीको उपाख्यानात्मक मामलेको वर्णन गर्‍यो. मरीजविरामी, जसलाइ एक्युट माइलोजीनस ल्युकेमिया (acute myelogenous leukemia) (एएमएल) (AML) र एचआईवी (HIV) संक्रमण दुवै था, एएमएल (AML)को लागि किये गये उनको अस्थि-मज्जा प्रतिरोपण पछि कुनै मान्छेहरुले उसलाइ “कार्यात्मक रूप से उपचारित” करार दिया. अस्थि-मज्जा दाताको चुनाव एक सीसीआर5(CCR5)-Δ32 परिवर्तन (जो “एचआईवी (HIV)को लगभग सबै खिंचावहरुलाइ लागि प्रतिरोध प्रदान गर्छ)को लागि होमोजाइगस (homozygous)को रूपमा भएको थियो.<ref name="Wall Street Journal 2008">{{cite web
| author=Mark Schoofs
| title=A Doctor, a Mutation and a Potential Cure for AIDS
पङ्क्ति ८८८:
}}</ref>
 
एचआईवी (HIV) संक्रमण र एड्स (AIDS)को विकासको बिरुद्धसुरक्षा प्रदान कर पानेमा उम्मीदवारउम्मेदवार सुइहरुको विफलताको परिणामस्वरूप एक पल्ट फेरि एचआईवी (HIV)को अव्यक्तताको लागि जिम्मेदार जैव-क्रियाविधि मा/पछि/तर ध्यान केंद्रित भयो है। संभव हो कि एंटी-रेट्रोवायरलहरुलाइ अप्रकट भंडार मा/पछि/तर लक्ष्यित दबाइहरुको साथ संयोजित गरएर निर्मित सीमित अवधिको एक उपचार दिन एचआईवी (HIV) संक्रमणको पूर्ण उन्मूलनको संभव बनयोदे.<ref name="Bowman">{{
cite journal
| author=Bowman MC, Archin NM, Margolis DM.
पङ्क्ति ८९८:
== पूर्वानुमान ==
 
ऐसा अनुमान हो कि उपचारको बिना, एचआईवी (HIV)को साथ संक्रमण पछि उत्तरजीविताको शुद्ध मध्यमान समय एचआईवी (HIV) उप-प्रकारको आधार मा/पछि/तर 9 से 11 वर्ष हुन्छ,<ref name="UNAIDS2007" /> र अध्ययनको आधार मा, सीमित संसाधनहरु वाला जस स्थानहरु मा/पछि/तर उपचार उपलब्ध न हो, उनिमा एड्स (AIDS)को निदान पछि उत्तरजीविता दरको मध्यमान 6 र 9 महिनाको बीच हुन्छ. {{cite paper |title= Progression and mortality of untreated HIV-positive individuals living in resource-limited settings: update of literature review and evidence synthesis |author= Zwahlen M, Egger M |url=http://data.unaids.org/pub/Periodical/2006/zwahlen_unaids_hq_05_422204_2007_en.pdf |format=PDF |year=2006 |accessdate=2008-03-19 |version= UNAIDS Obligation HQ/05/422204}}</ref> जस क्षेत्रहरुमा यो व्यापक रूप से उपलब्ध हो, वहां एचआईवी (HIV) संक्रमण र एड्स (AIDS)को लागि एक प्रभावी उपचारको रूपमा हार्ट (HAART)को विकासले यस बीमारीको मृत्यु-दरको 80% सम्म कम गर्‍यो हो, र जस एचआईवी (HIV)-संक्रमित व्यक्तिहरुमा निदान हाल नैमा भयो हो, उनिमा जीवनको संभावनाको 20-50 वर्षों सम्म बढा दिया है। {{cite journal |journal= Int J Dermatol |year=2007 |volume=46 |issue=12 |pages=1219–28 |title= Current status of HIV infection: a review for non-HIV-treating physicians |author= Knoll B, Lassmann B, Temesgen Z |pmid=18173512 |doi=10.1111/j.1365-4632.2007.03520.x |doi_brokendate= 2009-08-10}}</ref> {{cite journal |journal= Lancet|year=2008 |volume=372 |issue=9635 |pages=293–9 |title=Life expectancy of individuals on combination antiretroviral therapy in high-income countries: a collaborative analysis of 14 cohort studies | author= Antiretroviral Therapy Cohort Collaboration |pmid=18657708 |doi=10.1016/S0140-6736(08)61113-7 }}</ref>
 
चूंकि नयाँ उपचारहरुको विकास जारी हो र किनकी एचआईवी (HIV) पनि यिनी उपचारैको विरुद्ध प्रतिरोध [[क्रम-विकास|विकसित]] गरन जारी राखइन्छ, अतः उत्तरजीविता काल संबंधी आकलनहरुमा परिवर्तन जारी रहन संभावित है। एंटी-रेट्रोवायरल उपचारको बिना, व्यक्तिमा एड्स (AIDS)को विकास होनेको सामान्यतः एक वर्षको भित्र मृत्यु हुन्छ.<ref name="Morgan2" /> अधिकांश विरामीहरुको मृत्यु अवसरवादी संक्रमणहरु या प्रतिरक्षा-तन्त्रको बढती भयो विफलता से जुडी असाध्यताओंको कारण हुन्छ.<ref name="Lawn">{{
पङ्क्ति ९७२:
}}</ref>
 
उप-सहाराई अफ्रीका अझै सम्म सबै ले/संग/भन्दा बुरी जस्तै/तरिका प्रभावित क्षेत्र बनयोभयो हो र एक अनुमानको मुताबिक वर्तमानमा वहां 21.6 से 27.4 मिलियन मान्छे एचआईवी (HIV)को साथ जी रहे छन्. उनिमा से दुइ मिलियन (1.5–3.0 मिलियन) 15 वर्ष से कम आयुको बच्चाहरु छन्. एचआईवी (HIV)को साथ जी रहे मान्छेहरुको कुल संख्या हरुमा 64% मान्छे र एचआईवी (HIV)को साथ जी रही महिलाओंमहिलाहरु हरुमा तीन-चौथाई से अधिक महिलाहरु उप-सहाराई अफ्रीकामा छन्. 2005 मा, उप-सहाराई अफ्रीका 2005मा एड्स (AIDS)को कारण अनाथ हो चुके 12.0 मिलियन (10.6–13.6 मिलियन) मान्छे रह रहे थे.<ref name="UNAIDS2006" />
 
कुल संख्याको 15%को साथ दक्षिण र दक्षिण-पूर्वी एशिया दोश्रो सबै ले/संग/भन्दा-बुरी जस्तै/तरिका प्रभावित क्षेत्र हुन् . एड्स (AIDS) यस क्षेत्रमा 500,000 बच्चोंको मृत्युको कारण बनइन्छ. [[दक्षिण अफ्रीका]]मा विश्वको एचआईवी (HIV) विरामीहरुको सबै ले/संग/भन्दा ठूलो संख्या रहन्छ, जसको बाद [[नाईजीरिया|नाइजीरिया]]को स्थान हो. {{cite news |first=Donald |last=McNeil, Jr. |authorlink= |coauthors= |title= U.N. Agency to Say It Overstated Extent of H.I.V. Cases by Millions |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C01EEDF103BF933A15752C1A9619C8B63&n |work= |publisher=The New York Times |date=November 20, 2007 |accessdate=2008-01-16 }}</ref> अन्य उप-सहाराई देशहरु, जस्तै सुडानमा यसको 1.6%को निम्न प्रसारको जानकारी मिली हो, हुनत यो डेटा खराब ढंग से प्रलेखित है।<ref name="SSMJ">हाकीम, जेम्ज (अगस्त 2009). [http://www.southernsudanmedicaljournal.com/archive/2009-08/untitled-resource.html एचआईवी/एड्स (HIV/AIDS): जानपदिक रोग-विज्ञान, निवारक र चिकित्सा मा/पछि/तर एक अद्यतन]. ''[दक्षिणी सूडान मेडिकल जर्नल]'' .</ref> एक अनुमानको मुताबिक भारतमा लगभग 2.5 मिलियन संक्रमण हुन् (जनसंख्याको 0.23%), जस ले/संग/भन्दा भारत एचआईवी (HIV) विरामीहरुको तेस्रो ठूलो जनसंख्या वाला देश बन्यो है। सर्वाधिक प्रसार वाला 35 अफ्रीकी देशहरु मा, औसत जीवन प्रत्याशा 48.3 वर्ष है—बीमारीको अनुपस्थितिमा जीवन प्रत्याशा से 6.5 वर्ष कम.<ref name="UNAIDS2001">{{cite web
| author=UNAIDS | publisher= | year=2001
| url=http://data.unaids.org/Publications/External-Documents/GAS26-rt3_en.pdf
पङ्क्ति ९८३:
}}</ref>
 
विश्व बैंकको कार्य मूल्यांकन विभाग (World Bank's Operations Evaluation Department)को नवीनतम रिपोर्ट विश्व-बैंक द्वारा देश-स्तरमा दी जा रही एचआईवी (HIV)/ एड्स (AIDS) सहायताको विकास प्रभावकारिता, जसलाइ नीति चर्चाको रूपमा परिभाषित गर््यो हो,को मूल्यांकन, विश्लेषण र उधारउधारो देनेको कार्य एड्स (AIDS)को महामारीको प्रभाव या दायरेको कम गराउनको स्पष्ट उद्देश्यको साथ गर्छ.<ref name="Worldbank">{{cite web
| author=[[World Bank Group|World Bank]] | publisher= | year=2005
| url=http://www.worldbank.org/oed/aids/main_report.html
पङ्क्ति ९८९:
| accessdate=2006-01-17
 
}}</ref> यो 2004को मध्यमा यस महामारीको शुरुआतशुरुवात से अझै सम्म यो विश्व बैंक द्वारा देशहरुलाई दिये जा रहे एचआईवी (HIV)/एड्स (AIDS) समर्थनको पहिलो व्यापक मूल्यांकन है। किनकी बैंकको लक्ष्य राष्ट्रीय सरकारको कार्यक्रमहरुको क्रियान्वयनमा सहायता गरन हो, अतः उनिको अनुभव यस बारेमा महत्वपूर्ण ज्ञान प्रदान गर्छ कि राष्ट्रीय एड्स कार्यक्रमहरु (National AIDS programmes)को किस प्रकार अधिक प्रभावी बनाया जा सक्छ.
 
एचआईवी (HIV) संक्रमणको एक प्रभावी उपचारको रूपमा हार्ट (HAART)को विकासले यस बीमारी से होने वाली मृत्युोंको दरको उनी क्षेत्रहरुमा काफी हद सम्म कम गर्‍यो हो, जहाँ यिनीहरु दबाइहरु व्यापक रूप से उपलब्ध छन्.<ref name="Pallelal">{{
पङ्क्ति १,००१:
issue=13 |
pmid=9516219 |
doi=10.1056/NEJM199803263381301}}</ref> जस देशहरुमा हार्ट (HAART)को प्रयोग ठूलो मात्रा मा/पछि/तर गरिन्छ, उनिमा एचआईवी (HIV) युक्त मान्छेहरुको जीवनको संभावित अवधि बढी हो, अतः यस बीमारीको लगातार हो रहे प्रसारको कारण एचआईवी (HIV)को साथ जी रहे मान्छेहरुको संख्यामा पनि लक्षणीय वृद्धि भयो है।
 
अफ्रीका मा, माता-से-संतानको होने वाला सञ्चरण (mother-to-child-transmission) (एमटीसीटी) (MTCT)को मामलोंको संख्या र एड्स (AIDS)को प्रसारले बच्चोंको जीवित बचनेको मामलहरुमा दशकों से जारी स्थिर प्रगतिलाई उलटना शुरु गर्‍यो है। युगांडा जस्तै देश वीसीटी (VCT) (स्वैच्छिक परामर्श व परीक्षण (voluntary counselling and testing)), पीएमटीसीटी (PMTCT) (माता-से-संतानमा होने वाला सञ्चरणको रोकथाम (prevention of mother-to-child transmission)) र एएनसी (ANC) (मृत्यु-पूर्व देखभाल (ante-natal care)) सेवाओं, जसमा एंटी-रेट्रोवायरल उपचारको वितरण शामिल हो,को द्वारा एमटीसीटी (MTCT) महामारीको कुचलनेको प्रयास कर रहे छन्.
पङ्क्ति १,०१४:
 
=== खोज ===
वर्ष 1980को अंतअन्त र 1981को प्रारंभमा पहिलो पल्ट एड्स (AIDS)को चिकित्सीय रूप से अवलोकन गर््यो. पांच पुरुषोंको एक समूहले ''न्युमोसाइटिस कैरिनी (Pneumocystis carinii)'' निमोनिया (पीसीपी)को लक्षण प्रदर्शित किये, जुन एक दुर्लभ अवसरवादी संक्रमण हो, जसको बारेमा यो ज्ञात था कि त्यो धेरै संवेदनशील प्रतिरक्षा तन्त्रों वाला मान्छेहरुमा स्वयंको प्रस्तुत गर्छ. यसको शीघ्र बाद पुरुषोंको एक अन्य समूहमा कैपोसी’स सार्कोमा (Kaposi’s sarcoma) (केपी) (KP) नामक एक दुर्लभ त्वचाछाला क्यान्सर विकसित भयो. शीघ्र नै पीसीपी (PCP) र केपी (KP)को धेरै सारा अन्य मामलेमामला उभरे, जसले अमेरिकाको सेंटर्स फर डिसीज कंट्रोल एंड प्रिवेन्शन (Centers for Disease Control and Prevention) (सीडीसी) (CDC)को सतर्क गर्‍यो. यस प्रकोप मा/पछि/तर नजर राखउनको लागि एक सीडीसी (CDC) कार्य-बलको निर्माण गर््यो. विरामीहरुमा स्वयंको प्रस्तुत कर रहे असामान्य लक्षणहरुको एक पैटर्नको चिन्हारी कर लागि पछि, यस कार्य-बलले यस स्थितिको एक्वायर्ड इम्युनोडेफिशियेंसी सिंड्रोम (एड्स) (AIDS)को नाम दिया.<ref name="Basavapathruni_2007">{{cite journal | title=Reverse transcription of the HIV-1 pandemic | last1=Basavapathruni | first1=A | last2=Anderson | first2=KS | journal=The FASEB Journal | year=2007 | month=December | volume=21 | issue=14 | pages=3795–3808 | doi=10.1096/fj.07-8697rev | pmid=17639073}}</ref>
 
1983 मा, रबर्ट गैलो (Robert Gallo) र ल्युक मन्टैग्नियर (Luc Montagnier)को नेतृत्व वाला दुइ प्रृथक अनुसंधान समूहोंले स्वतन्त्र रूप से यो घोषित गरे कि संभवतः एक नया रेट्रोभाइरस एड्स (AIDS)को विरामीहरुलाई संक्रमित करता रहयोथा, र वहाँले ''साइंस (Science)'' जर्नलको एक नै संस्करणमा आफ्नो खोज प्रकाशित की.<ref name="Gallo">{{cite journal | author=RC Gallo, PS Sarin, EP Gelmann, M Robert-Guroff, E Richardson, VS Kalyanaraman, D Mann, GD Sidhu, RE Stahl, S Zolla-Pazner, J Leibowitch, and M Popovic | journal=Science | title=Isolation of human T-cell leukemia virus in acquired immune deficiency syndrome (AIDS) | year=1983 | pages=865–867 | volume=220 | doi=10.1126/science.6189183 | pmid=6601823 | issue=4599}}</ref><ref name="Montagnier">{{cite journal | author=F Barre-Sinoussi, JC Chermann, F Rey, MT Nugeyre, S Chamaret, J Gruest, C Dauguet, C Axler-Blin, F Vezinet-Brun, C Rouzioux, W Rozenbaum, and L Montagnier | journal=Science | title=Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS) | year=1983 | pages=868–870 | volume=220 | doi=10.1126/science.6601823}}</ref> गैलो (Gallo)ले दावा गरे कि उनिको समूह द्वारा एड्स (AIDS)को एक विरामीको शरीर से एक विषाणुको अलाग गरेहै, जसको आकार आश्चर्यजनक रूप से अन्य ह्युमन टी-लिम्फोट्रपिक भाइरस (human T-lymphotropic viruses) (एचटीएलवी) (HTLVs)को समान हो, जसलाइ उनिको समूहले नै सबै ले/संग/भन्दा पहल अलाग गरेथा. गैलोको समूहको उनिको द्वारा अलग किये गये यस नयाँ विषाणुको एचटीएलवी-III (HTLV-III) नाम दिया. उसी समय, मन्टैग्नियरको समूहले गरदनको लिंफैडेनोपैथी (लसीका-ग्रंथि (lymph node)मा सूजन) र शारीरिक कमजोरी, एड्स (AIDS)को दुइ पारंपरिक लक्षण, प्रदर्शित कर रहे एक विरामीको शरीर से एक विषाणुको अलग गर्‍यो. गैलोको समूहको रिपोर्टको विरोध करते भए मन्टैग्नियर र उनिको साथिहरु ले यो प्रदर्शित गरे कि यस विषाणुको मूल प्रोटीन एचटीएलवी-I (HTLV-I)को मूल प्रोटीन से प्रतिरक्षा-विज्ञानको दृष्टि से भिन्न थे. मन्टैग्नियर को समूहले उनिको द्वारा अलग किये गये यस विषाणुको लिंफैडेनोपैथी-एसोसियेटेड भाइरस (lymphadenopathy-associated virus) (एलएवी) (LAV) नाम दिया.<ref name="Basavapathruni_2007" />
पङ्क्ति १,०२४:
{{Main|AIDS denialism}}
 
कुनै लोगमान्छे, कुनै यस्तो/यस्ता/यसरी वैज्ञानिकों सहित, जुन एचआईवी (HIV)को मान्यता-प्राप्त विशेषज्ञ छैनन्,<ref name="Kalichman" /> एचआईवी (HIV) र एड्स (AIDS)को बीच संबंधसम्बन्ध,<ref name="Duesberg">{{cite journal
| author=Duesberg, P. H.
| title=HIV is not the cause of AIDS
| journal=Science | year=1988 | pages=514, 517 | volume=241 | issue=4865
| pmid=3399880 | doi=10.1126/science.3399880
}}</ref> स्वतः एचआईवी (HIV)को नै अस्तित्व, अथवा एचआईवी (HIV)को परीक्षण र उपचारको विधिहरु मा/पछि/तर प्रश्नचिह्न लगाछन.<ref name="Kalichman">{{cite book
|author=Kalichman, Seth
|authorlink=Seth Kalichman
पङ्क्ति १,०७१:
}}
* {{cite journal |author=O'Brien SJ, Goedert JJ |title=HIV causes AIDS: Koch's postulates fulfilled |journal=Curr. Opin. Immunol. |volume=8 |issue=5 |pages=613–8 |year=1996 |pmid=8902385 |doi=10.1016/S0952-7915(96)80075-6}}
* {{cite journal |author=Galéa P, Chermann JC |title=HIV as the cause of AIDS and associated diseases |journal=Genetica |volume=104 |issue=2 |pages=133–42 |year=1998 |pmid=10220906 |doi=10.1023/A:1003432603348}}</ref> हुनत उनी मा/पछि/तर एक राजनैतिक प्रभाव रहयोहै, विशिष्ट रूप से [[दक्षिण अफ्रीका]] मा, जहाँ सरकार द्वारा आधिकारिक रूप से गर््यो एड्स अस्वीकृतिवाद (AIDS denialism)को प्रचार उनी देशको एड्स (AIDS) महामारीको प्रति अप्रभावी प्रतिक्रियाको लागि जिम्मेदार था. {{cite journal |author=Watson J |title=Scientists, activists sue South Africa's AIDS 'denialists' |journal=Nat. Med. |volume=12 |issue=1 |page=6 |year=2006 |pmid=16397537 |doi=10.1038/nm0106-6a}}</ref> {{cite journal |author=Baleta A |title=S Africa's AIDS activists accuse government of murder |journal=Lancet |volume=361 |issue=9363 |page=1105 |year=2003 |pmid=12672319 |doi=10.1016/S0140-6736(03)12909-1}}</ref> {{cite journal |author=Cohen J |title=South Africa's new enemy |journal=Science |volume=288 |issue=5474 |pages=2168–70 |year=2000 |pmid=10896606 |doi=10.1126/science.288.5474.2168}}</ref>
 
== यिनलाइ पनि हेर्नुहोस ==
पङ्क्ति १,११८:
|work=
}}
* [http://www.apa.org/pi/aids/index.aspx एड्स मा/पछि/तर अमेरिकन मनोवैज्ञानिक संघको कार्यालय]
 
{{Google Nepalitranslation}}
"https://ne.wikipedia.org/wiki/एचआइभी" बाट अनुप्रेषित