विजया राजे सिन्धिया
विजया राजे सिन्धिया (१२ अक्टोबर १९१९ – २५ जनवरी २००१), नेपालमा जन्मेकी लेखा दिव्येश्वरी देवी र भारतमा ग्वालियरकी राजमाता भनेर चिनिने, एक प्रमुख भारतीय राजनीतिक व्यक्तित्व थिईन। ब्रिटिस राजको समयमा, ग्वालियरका अन्तिम शासक महाराजा, जिवाजीराव सिन्धियाको पत्नीको रूपमा, उनी भूमिको सर्वोच्च शाही व्यक्तित्वहरूमा परिन्। पछिको जीवनमा, उनी पर्याप्त प्रभावको राजनीतिज्ञ बनिन् र भारतीय संसदको दुवै सदनमा बारम्बार निर्वाचित भइन्। उनी भारतीय जनता पार्टीकी सदस्य थिइन् ।
प्रारम्भिक वर्षहरू
सम्पादन गर्नुहोस्विजया राजे सिन्धियाको जन्म सन् १९१९ मा वर्तमान मधेश प्रदेशको सिम्रौगढमा भएको थियो, नेपालका सरकारी अधिकारी ठाकुर महेन्द्र सिंहको जेठो सन्तान उनकी दोस्रो पत्नी चुडा देवेश्वरी देवीबाट भएको थियो। जन्ममा उनको नाम लेखा दिव्येश्वरी देवी राखिएको थियो। उनका बुबा प्रान्तीय प्रशासनमा डेपुटी कलेक्टर थिए। उनकी आमा नेपाली सेनाका पूर्व कमाण्डर-इन-चीफ-जनरल राजा खड्ग शमशेर जंगबहादुर राणाकी छोरी थिइन्। राजा खड्ग शमशेर जंगबहादुर राणा, नेपालको राणा वंशका संस्थापक जंगबहादुर कुँवर राणाका भतिजा थिए। विजया राजेको जन्ममा उनको मृत्यु भयो । उनका भाइ माया सिंहका पति ध्यानेन्द्र सिंह हुन्।
व्यक्तिगत जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्फेब्रुअरी १९४१ मा २२ वर्षको उमेरमा, लेखाले भारतको सबैभन्दा ठूलो, धनी र उच्च श्रेणीको रियासतहरू मध्ये एक, ग्वालियरका महाराजा जिवाजीराव सिन्धियासँग विवाह गरे।
राजनीति
सम्पादन गर्नुहोस्विजयाराजेले १९५७ मा चुनावी राजनीतिमा प्रारम्भ गरे जब उनले कांग्रेसको टिकटमा मध्य प्रदेशको गुना लोकसभा सीटबाट चुनाव लडे र जितिन्। पाँच वर्षपछि उनले ग्वालियरबाट कांग्रेसको टिकटमा जितिन्। पछि, उनले कांग्रेस छोडे र स्वतन्त्र पार्टीको टिकटमा १९६७ मा गुना सिट जितिन्। उनी चाँडै भारतीय जनसंघमा सामेल भइन् र राज्यको राजनीतिमा भाग लिन लोकसभाबाट राजीनामा दिइन्। उनले १९६७ मा जनसंघको उम्मेद्वारको रूपमा मध्य प्रदेशको करेरा विधानसभा सीट जितिन् र राज्यको राजनीतिमा डुबिन्। जनसंघले 1971 को लोकसभा चुनावमा इन्दिरा-लहरलाई अस्वीकार गर्यो - ग्वालियर क्षेत्रमा 3 सीटहरू जित्यो - भिंडबाट विजय राजे सिन्धिया, ग्वालियरबाट वाजपेयी र गुनाबाट माधवराव सिन्धिया, यद्यपि उनले पछि पार्टी छोडे। विजयाराजे सिन्धियाले १९७७ र १९८४ मा लोकसभा चुनाव लडेकी थिइनन् र १९८० मा रायबरेलीमा इन्दिरा गान्धीसँग हारे। १९८९ मा, उनले गुनाबाट भारतीय जनता पार्टी (बीजेपी) को सदस्यको रूपमा जिते र १९९१, १९९६ र १९९८ मा सिट कायम राखिन्। उमेरका कारण उनले सन् १९९९ मा चुनाव लडेकी थिइनन् । उनलाई संकटकालको समयमा इन्दिरा गान्धीले जेल हालेका थिए, अन्तत: तिहार जेलमा साथी राजमाता र सांसद गायत्री देवीसँग सेल साझा गरेकी थिइन्। सन् १९७० को दशकमा विजयराजे र उनका छोरा माधवराव सम्पत्तिलाई लिएर सार्वजनिक विवादमा फसेका थिए। फरक राजनीतिक विचारधाराका कारण आपसी द्वन्द्व बढेको छ । विजयाराजे सन् १९८० मा बीजेपी नेतृत्वको अग्रपंक्तिमा आएकी थिइन्, जब उनी यसका उपाध्यक्ष बनाइएकी थिइन्। उनले पार्टीको रामजन्मभूमि आन्दोलनलाई लोकप्रिय बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेकी थिइन् र कट्टरपन्थी मानिन्थे। डिसेम्बर १९९२ मा बाबरी मस्जिदको ध्वस्त पछि, उनले घोषणा गरेकी थिइन् कि "उनी अब कुनै पछुताउन बिना मर्न सक्छिन्, किनकि उनले आफ्नो सपना साकार भएको देखेकी थिइन्।" सन् १९९८ सम्म उनी भाजपाको उपाध्यक्ष भइन् जब उनले स्वास्थ्यको कारणले पद त्यागिन् र चुनावी राजनीति छोडिन्। जनवरी २००१ मा उनको मृत्यु भयो।