दमाई जाति

खस हरूको दर्जी/ बाद्ये यन्त्र पेसा

पृष्ठभूमि

दमाई जाति प्राचीन कालदेखि वाद्यवादन र सिलाइकटाइ पेसा मा रहिआएको नेपालको एक दलित जाति हो । नेपालको इतिहासमा यो जातीले सामाजिक सह अस्तित्व कायम राखेको पाइन्छ ।

पेशा

यस जातिको मुख्य पेशा सिलाइ कटाइ प्रमुख हो । यस पेशालाई उनिहरूले अहिलेसम्म पनि निरन्तरता दिइरहेका छन्। तर केही परिस्कृत भने पक्कै भएको छ । यिनिहरु पञ्चेबाजा पनि बजाउने गर्छन। प्राय जन्ति,मलामी,न्वारान ,छैठी र सभा-समारोह जस्ता शुभ - अशुभ कार्यमा पन्चैबाजहरू बजाउने गर्दछ्न् ।

पञ्चे बाजामा दमैं जाति

भाषा

दमाई जातिको अरू जातिकोजस्तो आफ्नो छुट्टै भाषा भने छैन। तर पहाडी दमाई जातिहरुले भने छुट्टै कोटभाषा आपसमा प्रयोग गर्ने गर्छन् । समग्रमा नेपाली भाषा नै प्रयोग गर्न माहिर छन्।

भेषभूषा

आफ्नो जातिको खास छुट्टै भेषभूषा नभएकोले नेपाली समाजमा प्रचलित भेषभेषा दौरासुरुवाल ,गुनिउचोलो ,फरिया र सर्ट पाइन्ट लाउँछन्। तर पन्चैबाज बजाउदा,हुड्केउली नाच्दा,ढोलकि बजाउदा भने बिशेश किसिमको झगुला पगरी, दौरा सुरुवाल,बेल्ट र जुत्ता प्रयोग गर्छन। हाल भने पश्चिमी संस्कृतिले नयाँ बद्लाप ल्याएको छ ।

नेपालको संविधान २०७२ मा दलित(दमाई जाति)

१.परियार २.भित्रीकोटी ३.सिवा ४.बागदास ५.निगम ६.सुनामे/सुनाम ७.नौ बाग ८.सुन्दास ९.दर्नाल १०.पाँचकोटी १०.मोते ११.बर्देवा १२.मोहरा १३.रनपहेली १४.तिखत्री १५.भुसाल १६.गुइदेल १७.कार्कीडोली / ढोली १८.घले १९.चाहार २०.सुजि २१.अस्कोटीपाल/साताले २२.लोहाढुङ्ग्री २३.छिनाल २४.दास २५.ठटाल २६.हुड्के २७.आउजी २८.भेरीकार २९.रिमाकोटी/रिमाल ३०.अछामी दमाई ३१.ढोली ३२.नगर्ची ३३.सुचिकार ३४.नेपाली ३५.रैगाईं ३६.खड्काकोटी ३७. जैरु ३८.बागदास परियार (दमाई, दर्जी, सुचिकार, नगर्ची, ढोली, हुड्के) अससाय अपटार्या, आवीखोली, आउजी, अस्कोटीपाल/ साताले,लोहाढुङ्ग्री,भुषाल,छिनाल,करुवाल, कनाल, कठैवरी, कटवाल, कालाथोकी, कालाखाती कोखरे, कुखुरे, काखडे, कोटानजारी, कालाखानी, कार्कीढोली, कोटाञ्जरी, खाती, गौरवाग गोरखनाथ, गुईदेल, गजमेयर, गौरी, गोतामे घतानी, घले, घतामे, चित्रकार चण्डुचार, चाहार चुडाल, छिनाल, जनैदार, टेलर, ठटाल, ठराल ,ठ्याकी डौड, डेणे, तिलक्यानी, तिखत्री, दर्नाल देउकाडी , दर्जी, दास, देवल, दकास, दनोल, देउगाडी, धगाले नागरी, नेपाली, नेगी, नगर्ची नगवाग, नागरी ,नगवान, पाचकुरी, पाल्पाली, पहाडी, फुडके, बर्देवा, वर्मदास, वागदास, बैज बैजाकोटी, बागचन्द, बुढाप्रीथी, बाग, बैकापी, विटालु, वेढुवा, बाग्धास, बैजनाथ, भित्रकोटी भेटेसिवा, मास्टर, मुडेल, मुडलेकार्की, मोत, माले, माल्बोक, मौले, मिस्त्रीकोटी, मंगता, याग्ने रनपहेली, रुकुमेली, रैका, रामकाजी, रनपौली, रजवर, रत्न, रेतन ,रनवेहली, रजवास राजगाई, रैइगाइ, सुनाम, सेवा, सुनदास, सुरयाल, सप्याली, सिवा, सुयाल सिलाल, सेन, सिलाधर, सुटयाल, साहिसमुन्द, सुचेउरी, सुकुवाट्याल, हिङमाङ ।

(परियार जातीका गैरदलितसंग मिल्ने थरहरु):- आचार्य, अधिकारी, कार्की, कोहराल, खाती, खनाल, खतिवडा, गौतम, घले, बराल, तिवारी, मल्ल, जोरी, लामिछाने, गुरुङ, पन्त, ढुङ्गगाना, राई लुईटेल, भुषाल, महरा, दवाडी वास्ताकोटी..)