तराईनको दोस्रो युद्ध
तराईनको दोस्रो युद्ध ११९२ मा मुहम्मद घुरीको घुरिद सेना र पृथ्वीराज चौहानको राजपूत महासंघबीच भएको थियो। यो दिल्लीको उत्तरमा 110 किलोमिटर (68 माइल) तराईन (आधुनिक तारोरी) नजिकै भएको थियो। यो युद्ध आक्रमणकारी घुरिदहरूको लागि निर्णायक विजय र उत्तर भारतीय मैदानमा उनीहरूको सफल प्रवेशमा समाप्त भयो।
| तराईनको दोस्रो युद्ध | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Indian campaigns of Muhammad of Ghorको भाग | |||||||||
 "The last stand of Rajputs" by Hutchinson & co | |||||||||
| |||||||||
| योद्धा | |||||||||
| Ghurid Empire | Rajput Confederacy | ||||||||
| सेनापतिहरू | |||||||||
|
Muhammad Ghuri Qutubuddin Aibak Bahauddin Tughril Husain Kharmil Taj al-Din Yildiz Nasir ad-Din Qabacha Muhammad bin Mahmud Khalji Mukalba Kharbak[१] |
Prithviraj Chauhanढाँचा:POW Govind Rai ⚔ Samantsingh ⚔ [२] Badamsa Rawal Bhola Vijayraj ⚔[३] Harapal Parmar ⚔ Rajpal Parmar ⚔ Rana Motishvara ⚔[४] | ||||||||
| शक्ति | |||||||||
| 120,000 (according to Minhaj)[५][६] | 300,000 (likely exaggeration) [क][८][ख] | ||||||||
| मृत्यु र क्षति | |||||||||
| Unknown | 100,000 according to Hasan Nizami[९] | ||||||||
यो युद्धलाई मध्यकालीन भारतको इतिहासमा जलविद्युत घटनाको रूपमा लिइन्छ किनभने यसले केही समयको लागि राजपूत शक्तिहरूको विनाश निम्त्यायो र उत्तर भारतमा मुस्लिम शासनको जग बसाल्यो, जसले दिल्ली सल्तनतको स्थापना गर्यो।[१०][११]
पृष्ठभूमि सम्पादन गर्नुहोस्
पृथ्वीराज चौहानको सेनाले ११९१ मा तराइनको पहिलो युद्धमा घुरिदहरूलाई पराजित गरेको थियो। युद्धमा गम्भीर घाइते भएका घुरिद राजा मुइज्ज अल-दिन गजनी फर्किए र आफ्नो पराजयको बदला लिने तयारी गरे।
इतिहासकारहरूले सामान्यतया तराइनको दोस्रो लडाइ 1192 मा मिति राख्छन्, यद्यपि यो 1191 को अन्तमा भएको सम्भावना छ।[१२]
युद्ध सम्पादन गर्नुहोस्
लडाई पहिले जस्तै मैदानमा भयो। चाहमाना सेनाहरू राम्रोसँग अनुशासित भएको थाहा पाएर, घुरिदहरू तिनीहरूसँग हातपात गर्न चाहँदैनथे। बरु Ghurids सेना पाँच एकाइहरु मा गठन गरिएको थियो, र चार इकाइहरु दुश्मन flanks र पछाडि आक्रमण गर्न पठाइयो।[१३]
मिन्हाज के अनुसार, Mu'izz एड-दीन 10,000 माउन्ट धनुर्धारी, चार डिभिजन मा विभाजित, चार पक्षों मा Chahamana सेना को घेरने को एक हल्का घोडसवार सेना निर्देशित।[१४] उसले यी सिपाहीहरूलाई लडाईमा संलग्न नहोस् जब शत्रुले आक्रमण गर्न अघि बढ्यो, र चाहमना हात्ती, घोडाहरू, र पैदल सेनालाई थकाउनको लागि पछि हट्ने बहाना दिए।[१५]
शत्रुको रेखामा ब्रेक लगाउने आशामा, मुइज अल-दिनले आफ्नो पाँचौं युनिटलाई पछि हट्न आदेश दिए। चाहाना सेनाले भाग्ने घुरिद युनिटलाई घुरिदहरूले अपेक्षा गरेअनुसार चार्ज गरे। त्यसपछि घुरिदहरूले 12,000 को नयाँ घोडचढी एकाई पठाए र तिनीहरूले शत्रुको अग्रिमलाई फिर्ता गर्न सफल भए। शेष Ghurid सेना तब हमला र चाहमाना सेना आतंक मा भाग गए। [१३] मिन्हाज के अनुसार, Mu'izz एड-दीन की रणनीति "थक र अविश्वासीहरूलाई थकित", अन्ततः "इस्लाम को जीत" मा परिणामस्वरूप।[१५]
पछि सम्पादन गर्नुहोस्
मिनहाज भन्छन् कि पृथ्वीराज ("राय पिथोरा") आफ्नो हात्तीबाट ओर्लिए, र घोडामा चढेर युद्धको मैदानबाट भागे। उहाँ तथापि, Sursuti को छिमेकी मा कब्जा गरिएको थियो, र पछि "नरक पठाइयो"।[१५] अधिकांश मध्ययुगीन स्रोतहरूले पृथ्वीराजलाई चाहमाना राजधानी अजमेर लगिएको बताउँछन्, जहाँ मुहम्मदले उनलाई घुरिद वासलको रूपमा पुनर्स्थापित गर्ने योजना बनाएका थिए। कुछ समय पछि, पृथ्वीराज मुहम्मद के खिलाफ विद्रोह, और 'देशद्रोह' के लिए मारे गए।[१६]
Ghurid सेना "Siwalikh" [१५] (वा Sawalakh, अर्थात्, Sapadalaksha) को सम्पूर्ण चाहमाना क्षेत्र को वश में किया।[१७] घुरिदहरूले त्यसपछि उनका छोरा गोविन्दराजा चतुर्थलाई अजमेरको सिंहासनमा आफ्नो वासलको रूपमा नियुक्त गरे। पृथ्वीराज के कान्छो भाइ हरिराजा गोविन्दराजा को गद्दी, र आफ्नो पुर्खा राज्य के एक भाग को पुन: कब्जा, लेकिन बाद में Ghurid जनरल कुतुब अल-दीन ऐबक द्वारा पराजित भएको थियो। [19] Ghurids पछि अर्को शक्तिशाली राजा - Gahadavala राजवंश के जयचन्द्र - चन्दावर के युद्ध में पराजित, र बंगाल को रूप मा उत्तरी भारत के भागहरु को जीत लिया।[१३]
Notes सम्पादन गर्नुहोस्
- ↑ considered a gross exaggeration by modern historians, this was probably the theoretical strength that could be engaged by all the Rajput polities in India rather than the forces actually deployed on the battlefield.[७]
- ↑ According to the historically unreliable Prithviraj Raso, Prithviraja's army numbered only eighty three thousands for the final battle. Historian Kaushik Roy estimated that the Rajput army was numerically superior to the Ghurid army
References सम्पादन गर्नुहोस्
- ↑ K. A. Nizami 1992, p. 162, 172:"Muizzuddin's army had four veteran war-lords of Ghazni-experienced, determined and desterous--Kharbak, Kharmil, Ilah, Mukalba. Each had under his command a huge army, Besides them there were--Tajuddin Yalduz, Qubacha and Aibek. The Sultan started from Ghazni in 587/1191, reached Tarain in 588/1191-92 and pitched his tent at the same place where he had suffered a serious defeat a year before. According to Ferishta, 150 Rajput rais had come to the feld with Rai Pithora, determined to crush or be crushed :-Bakhtiyar did not belong to an obscure family. His uncle, Muhammad bin Mahmud, had fought against Prithvi Rai at the second battle of Tarain"
- ↑ Rima Hooja 2006.
- ↑ K. A. Nizami 1992, p. 164:"The details supplied by Isami about the actual disposition of the armies are more interesting. According to him Govìnd Rai was the mugaddam of the Rajput forces. He fought in advance of Pithoras army; Pithora fought in the centre. The left wing of Pithora's army was under Bhola, who was the wazir; the right wing was led by Badamsa Rawal"
- ↑ R. V. Somani 1981, p. 62: "The Paramara Rajputs held Badlu, Phalodi etc. under them. Parmar Harpapal and Rajpal of Badlu gave away their lives in the battlefield of Tarain in 1192 A.D...Rana Motishvara and his son Vijayraj gave their lives in the second battle of Tarain"
- ↑ Satish Chandra 2006, पृष्ठ 25.
- ↑ Kaushik Roy 2014, पृष्ठ. 22-23.
- ↑ Satish Chandra 2006, पृष्ठ. 25-26.
- ↑ Kaushik Roy 2014, p. 23:"We can speculated that the Rajput Army was numerically superior to the Ghorid army
- ↑ Dasharatha Sharma 1959, p. 86: "Prithviraja was asleep, the Rajput soldiers were just moving out for their daily ablutions and other morning duties. Having thus taken by surprise, the Rajputs could not have escaped considerable losses, but they could still have drawn themselves into fighting order, if the well thought out strategy of Muhammad Ghori had not lured and drawn them out into an unsystematic and ill-advised pursuit. The Rajputs were completely routed, losing about 100,000 men according to Hasan Nizami.
- ↑ Sugata Bose; Ayesha Jalal (२००४), Modern South Asia: History, Culture, Political Economy (अङ्ग्रेजीमा), Psychology Press, पृ: २१, आइएसबिएन 978-0-415-30786-4, "It was a similar combination of political and economic imperatives which led Muhmmad Ghuri, a Turk, to invade India a century and half later in 1192. His defeat of Prithviraj Chauhan, a Rajput chieftain, in the strategic battle of Tarain in northern India paved the way for the establishment of first Muslim sultante"
- ↑ Rima Hooja 2006, p. 458: "..Nevertheless, the battle, as far as the Rajput powers were concerned, was not so destructive as the battle of Tarain between Prithviraja III and Muizuddin Ghori. Though it weakened the power of the kingdom of Mewar and lowered its general prestige, it did not destroy the grip of the Sisodias over their kingdom, nor did it affect the social and economic conditions of life in the state"
- ↑ Cynthia Talbot 2015, पृष्ठ 44.
- ↑ १३.० १३.१ १३.२ Spencer C. Tucker 2009, पृष्ठ 263.
- ↑ Cynthia Talbot 2015, पृष्ठ 47.
- ↑ १५.० १५.१ १५.२ १५.३ Cynthia Talbot 2015, पृष्ठ 48.
- ↑ Dasharatha Sharma 1959, पृष्ठ 87.
- ↑ Cynthia Talbot 2015, पृष्ठ 33.