कुबलाई खान
कुबलाई खान (/ˈkuːblaɪ ˈkɑːn/;[१] मङ्गोलियन: Хубилай хаан
, Xubilaĭ xaan; मध्य Mongol: Qubilai Qayan
, "Khagan Qubilai"; सेप्टेम्बर २३, १२१५ – फेब्रुअरी १८, १२९४),[२][३] जन्म कुबलाई (मङ्गोलियन: Хубилай
, Xubilaĭ; मध्य Mongol: Qubilai
; पनि spelled Khubilai) र मन्दिरको नाम शिजुबाट पनि चिनिन्थे । उनी मङ्गोल साम्राज्यको पाँचौ खागन हुन भने उनले सन् १२६० देखि सन् १२९४ सम्म शासन गरेका थिए । उनीले सन् १२७१ मा चीनमा युआन राजवंशको स्थापना समेत गरेका थिए र उनको मृत्यु सम्म पहिलो युआन सम्राटको रूपमा शासन चलाएका थिए ।
| कुबलाई खान | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| मंगोल साम्राज्यको पाँचौ खागन चीनमा युआन राजवंशको पहिलो सम्राट | |||||||||||||||||
 कुबलाई खानको मृत्यु पश्चात तयार गरिएको तस्विर | |||||||||||||||||
| शासनकाल | ५ मे १२६०– १८ फेब्रुअरी १२९४ | ||||||||||||||||
| राज्याभिषेक | ५ मे १२६० | ||||||||||||||||
| पूर्वाधिकारी | मोंगके खान | ||||||||||||||||
| उत्तराधिकारी | टेमुर खान | ||||||||||||||||
| जन्म | २३ सेप्टेम्बर १२१५ | ||||||||||||||||
| मृत्यु | १८ फेब्रुअरी १२९४ (७८ वर्ष) दादु | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| खानदान | बोजिगिन | ||||||||||||||||
| वंश | युआन राजवंश | ||||||||||||||||
| बाबु | तोलिउ | ||||||||||||||||
| आमा | सोर्घाघटनी बेकी | ||||||||||||||||
कुबलाई तोलिउको चौथो छोरा र जंगेज खानका नाती थिए । उनले सन् १२६० मा आफ्नो दाजु पश्चात राजगद्दि सम्हालेका थिए । उनको शासनको शुरूवातमा विवाद तथा सामाज्यमा बेमेलको अवस्था आएको थियो ।[४] कुबलाईको बास्तविक शक्ति चीन तथा मङ्गोलियामा सिमित थियो, यद्यपि खागनको प्रभाव इलखानेटमा र केही कम प्रभाव स्वर्ण होर्डेमा थियो । [५][६][७] तत्कालिन समयमा मंगोल सामाज्यको गणना गर्ने हो भने सामाज्य प्रसान्त महासागर देखि कालो समुद्र, साइबेरिया देखि हालको अफगानिसतानसम्म थियो, जुन संसारको मानव वस्नयोग्य जमिनको करिब १ को पाँचौ भाग हुन्छ ।[८]
सन् १२७१ मा कुबलाई खानले युआन राजवंशको स्थापना गरी हालको मङ्गोलिया, चीन, कोरिया तथा नजिको क्षेत्रहरूमा शासन गरेको थियो भने चीनको सम्राटको भूमिकामा थिए । सन् १२७९ सम्म मङ्गोलहरूले सोंग राजवंश माथि जित हासिल गरी कुबलाई पुरै चीनमा शासन गर्ने पहिलो गैह चिनिया शासक हुन पुगे ।
प्रारम्भिक जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्
कुबलाई खान तोलुइका चौथो छोरा तथा सोघाघतानी बेकिसँगको दोश्रो छोरा थिए । उनका हजुरबुबा जंगेज खानले सुझाव दिए अनुसार उनको आमाले बुद्धिष्ट टनगुट महिला उनको धाइमाको रूपमा राखेका थिए, जसलाई कुबलाईले पछि धेरै सम्मान गर्दथे । सन् १२२४ मा इलि नदि तिर मङ्गोलको खवार्जमियाको जित पश्चात घर फर्कने क्रममा जंगेज खानले आफ्नो नातीहरूको पहिलो शिकार पश्चात उत्सव गरेका थिए ।[९] कुबलाई खान नौ वर्षका थिए र उनले दाजुसँग मिलि खरायलो र जरायो मारेका थिए ।
परिवार
सम्पादन गर्नुहोस्कुबलाई खानको पहिलो विवाह तेगुलेनसँग भएको थियो तर उनीको मृत्यु चाडै नै भएको थियो । त्यस पश्चात उनले खोंगिराडका चविसँग विवाह गरेका थिए । सन् १२८१ मा चविको मृत्यु पश्चात कुबलाईले चविको इच्छा अनुसार चविका बहिनी नामबुईसंग विवाह गरेका थिए । [१०]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "Kublai Khan".
- ↑ Rossabi 1988, p. 13
- ↑ Lua error in मोड्युल:Footnotes at line 275: attempt to call field 'has_accept_as_written' (a nil value).
- ↑ Encyclopædia Britannica, पृ: ८९३।
- ↑ Marshall, Robert, Storm from the East: from Genghis Khan to Khubilai Khan, पृ: २२४।
- ↑ Borthwick, Mark (२००७), Pacific Century, Westview Press, आइएसबिएन 0-8133-4355-0। একের অধিক
|ISBN=र|isbn=উল্লেখ করা হয়েছে (सहायता) - ↑ Howorth, H. H., The History of the Mongols II, पृ: २८८।
- ↑ Man 2007
- ↑ Weatherford, Jack, The Secret History of the Mongol Queens, पृ: १३५।
- ↑ Man 2004, p. 394