नेल्ली सेनगुप्ता

नेल्ली सेनगुप्ता ( née Edith Ellen Gray ; १२ जनवरी १८८४ - २३ अक्टूबर १९७३) एक अंग्रेज महिला थिइन् जसले भारतीय स्वतन्त्रताको लागि लडिन्। सन् १९३३ मा कलकत्तामा भएको ४८औँ वार्षिक अधिवेशनमा उनी भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसको अध्यक्ष चुनिएकी थिइन्।

नेल्ली सेनगुप्ता
नेल्ली र जतिन्द्र मोहन सेनगुप्ता १९८५ को भारतको हुलाक टिकटमा
जन्म	१२ जनवरी १८८४ क्याम्ब्रिज, इङ्गल्याण्ड
मृत्यु	२३ अक्टोबर १९७३ कोलकाता, पश्चिम बङ्गाल, भारत
पेशा	राजनीतिज्ञ
जीवनसाथी	जतिन्द्र मोहन सेनगुप्ता
पुरस्कार	पद्म विभूषण (१९७३)

परिवार

एडिथ एलेन ग्रेको जन्म, उनी फ्रेडरिक र एडिथ हेनरिटा ग्रेकी छोरी थिइन्। उनी क्याम्ब्रिजमा जन्मिए र हुर्केकी थिइन्, जहाँ उनका बुबाले क्लबमा काम गर्नुहुन्थ्यो। एक जवान केटीको रूपमा, उनी डाउनिङ कलेजका एक युवा बंगाली विद्यार्थी जतिन्द्र मोहन सेनगुप्तासँग प्रेममा परिन्, जो आफ्नो अभिभावकको घरमा बसेका थिए। आमाबाबुको विरोधको बाबजुद, उनले जतिन्द्र मोहनसँग विवाह गरे र उनीसँगै कलकत्ता फर्किन्। नेल्ली जसरी उनी परिचित थिए र जतिनका दुई छोरा शिशिर र अनिल थिए।

असहयोग आन्दोलन

भारत फर्किएपछि, नेल्लीका पति जतिन्द्र मोहनले कलकत्तामा वकिलको रूपमा धेरै सफल करियर सुरु गरे। १९२१ मा जतिन्द्र मोहन भारतीय स्वतन्त्रता संग्राममा सामेल भए र तीन कार्यकालको लागि कलकत्ताको मेयर र विधान सभाको प्रमुख हुनुको अलावा बंगालमा महात्मा गान्धीको दाहिने हात व्यक्ति थिए। सन् १९२१ को असहयोग आन्दोलनमा नेलीले आफ्नो पतिसँग सामेल भइन्। असम-बङ्गाल रेलवेम्यानको हडतालमा उनको जेलमा परेपछि, उनले जिल्ला अधिकारीहरूले सभामा प्रतिबन्ध लगाएको विरुद्ध बलपूर्वक विरोध गरे, जन सभाहरूलाई सम्बोधन गरे र गिरफ्तारी गरे। उनले खादी (हातले कात्ने कपडा) घर-घर बेचेर कानूनको अवज्ञा गरे। सन् १९३१ मा दिल्लीमा गैरकानूनी सभालाई सम्बोधन गरेकोमा चार महिनाको जेल सजाय भोग्नुपरेको थियो । जतिन राँचीमा कैद थिए र १९३३ मा मृत्यु भयो।

कांग्रेस अध्यक्ष

साल्ट सत्याग्रहको उथलपुथलमा कांग्रेसका धेरै वरिष्ठ नेताहरू जेल परे। पण्डित मदन मोहन मालवीय कांग्रेसका निर्वाचित अध्यक्ष १९३३ को कलकत्ता अधिवेशन अघि गिरफ्तार गरियो। उनको स्थानमा नेल्ली सेनगुप्ता निर्वाचित भइन्, यसरी तेस्रो महिला र दोस्रो युरोपेली महिला निर्वाचित भइन्। पार्टी र देशका लागि गरेको योगदानको कदर गर्दै उनलाई पार्टीले अध्यक्षमा निर्वाचित गरेको हो ।

उनी सन् १९३३ र ९३६ मा कलकत्ता कर्पोरेशनमा एल्डरम्यानको रूपमा पनि निर्वाचित भइन्। उनी पनि १९४० र १९४६ मा बंगाल विधान सभामा कांग्रेसको टिकटमा निर्वाचित भइन्। दोस्रो विश्वयुद्धको दौडान उनले विदेशी सेनाको दुर्व्यवहारप्रति ध्यानाकर्षण गराइन्।

स्वतन्त्रता पछि

स्वतन्त्रता पछि, उनले तत्कालीन भारतीय प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरू को विशेष अनुरोधमा आफ्नो श्रीमानको गृहनगर चट्टोग्राममा पूर्वी पाकिस्तानमा बस्न रोजिन् जसले उनलाई पूर्वी पाकिस्तानमा हिन्दू अल्पसंख्यकहरूको हितको हेरचाह गर्न आग्रह गरे। उनी पूर्वी पाकिस्तान विधान सभामानिर्विरोध निर्वाचित भइन्^{[स्रोत नखुलेको]} । उनी अल्पसंख्यक बोर्डको सदस्य थिइन् र सक्रिय सामाजिक कार्यकर्ता भइन्। सन् १९७१ मा बंगलादेश बनेपछि उनी चटगाउँमा बसिरहेकी थिइन् र बंगलादेशका प्रधानमन्त्री शेख मुजिबुर रहमानले उनको राम्रो हेरचाह गरेका थिए। १९७२ मा उनको हिप भाँचियो र इन्दिरा गान्धीको हस्तक्षेपबाट उनलाई कलकत्ता ल्याइयो जहाँ उनको शल्यक्रिया गरियो र सबै चिकित्सा खर्च भारत सरकारले तिरेको थियो। उनलाई कलकत्तामा भव्य स्वागत गरिएको थियो र उनको पति देशप्रिया जतिन्द्र मोहन सेनगुप्ता र बङ्गलादेशमा अल्पसंख्यकहरूको लागि उनको कामको साथमा भारतीय स्वतन्त्रता संग्राममा उनको योगदानको लागि सरकार र जनता दुवैले सम्मान गरेका थिए। उनको १९७३ मा कलकत्तामा मृत्यु भयो।

पुरस्कारहरू

• पद्म विभूषण, १९७३