"टर्की" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

'''टर्की'''<ref>{{cite book|title=नेपाली बृहत शब्दकोश|publisher=नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान|page=504|edition=सातौँ संस्करण|accessdate=8 जुलाई 2020}}</ref> ({{भाषा-तुर्केली|Türkiye}}), आधिकारीक नाम:'''गणतन्त्र टर्की''' <span style="white-space:nowrap;"> ({{Audio|Tur-Türkiye_Cumhuriyeti.ogg|''Türkiye Cumhuriyeti''}})</span> ({{भाषा-तुर्केली|Türkiye Comhuriyeti}}), ({{Audio|Tur-Türkiye_Cumhuriyeti.ogg|सुन्नुहोस्}}), (उच्चारण: तुर्कीय जुमुरियेते) युरोप र एसियामा अवस्थित एक संवैधानिक गणतन्त्र राष्ट्र हो। यो मुख्य रूपमा पश्चिमी एसियाको अनातोलिया प्रायद्वीपमा अवस्थित छ र यसका केही सानो अंशहरू दक्षिणपूर्वी यूरोपको बल्कान प्रायद्वीप अवस्थित छ। पूर्वी त्राकया, युरोपमा अवस्थित तुर्कीको अंश हो जसलाई अनातोलियाबाट मारमारा सागर, बोसफोरूस र दार्दनेल्ज जलसंयोगी ले विभाजन गरेको छ जसलाई सामूहिक रूपमा तुर्केली जलसंयोगी भनिन्छ। [[इस्तानबुल]], [[युरोप|यूरोप]] र एसियालाई[[एसिया]]लाई विभाजन गर्ने इस्तानबुल, देशको सबैभन्दा ठूलो सहर हो, जबकि [[अङ्कारा|अन्कारा]] देशको राजधानी सहर हो। तुर्कीले यसको उत्तरपश्चिममा [[युनान]] र बुल्गारियासँग सीमा साझेदारी गर्दछ भने यसको उत्तरी भूभागमा [[कृष्ण सागरमासागर]]मा अवस्थित। यसको उत्तरपूर्वमा जर्जिया, पूर्वमा आर्मेनिया, अजरबैजान र इरान, दक्षिणपूर्वमा इराक, दक्षिणमा सिरिया, [[भूमध्य सागर]] र पश्चिम एजियन सागरले घेरेको छ। देशको करीव ७० देखि ८०% नागरिकलाई तुर्केली भनेर चिनिन्छ भने जबकि कुर्दहरू सबैभन्दा बढी अल्पसङ्ख्यक समुदाय हुन् जसको जनसङ्ख्या १५ देखि २०% को हाराहारीमा रहेको छ।

यसको इतिहासको विभिन्न मोडहरूमा यस क्षेत्रमा विभिन्न सभ्यताहरू बसोबास गर्दै आएका छन् जसमा एनातोलियाली, सुराये, युनानी, थ्रेराइकस, फुरूगेस, युरारतु र आर्मेनियालीहरू समावेश छन्। युनानी सभ्यताको अनुसरणको क्रममा अलक्षेन्द्रको युगबाट सुरु भएको थियो र रोमनी युग सम्म जारी रहेको थियो। साल्जुक साम्राज्यले ११औँ शताब्दीमा यस क्षेत्रमा बसाइँसराई गरेका थिए र उनीहरूले सन् १०७१ मा मालज्गिर्दको युद्धमा पूर्वी [[रोमन साम्राज्य]] माथि विजयी प्राप्त गरेका थिए। जीतले धेरै तुर्केल राष्ट्रवादीहरूको लागि देशको जगको प्रतीक बनेको थियो।

रूमको साल्जुक सल्तनतले सन् १२४३ मा मङ्गोल आक्रमण नभएसम्म यहाँ अनातोलियाले शासन गरेको थियो र पछि यो सानो तुर्केल राज्यहरूमा बिच्छेद भएको थियो। १३औँ शताब्दीको अन्ततिर [[उस्मानी साम्राज्यलेसाम्राज्य]]ले बेइलीकहरूलाई एकतामा बाँध्दै बल्कानलाई कब्जा गरेको थियो। उस्मानी कालको दौरान अनातोलियाको तुर्केलकरण बढेको थियो।

सन्‌ १९१३ को विद्रोहले देशलाई तीन पाशाहरूको (उस्मानी साम्राज्यमा शासन गर्ने उच्च अधिकारी), नियन्त्रणमा राखेको थियो जुन सन् १९१४ मा साम्राज्यको [[पहिलो विश्वयुद्धमाविश्वयुद्ध]]मा प्रवेशका लागि जिम्मेवार थियो।तुर्क र अन्य केन्द्रीय शक्तिहरूले युद्ध गुमाएपछि उस्मानी साम्राज्यका क्षेत्र र जनताहरूको समूहलाई नयाँ नयाँ राज्यहरूमा विभाजित गरिएको थियो। मुस्तफा कमाल अतातुर्क र उनका साथीहरूले ओगटिएका मित्र शक्ति विरूद्ध सुरु गरेका तुर्केल स्वतन्त्रता युद्धको परिणामस्वरूप १ नोभेम्बर १९२२ मा सल्तनतको उन्मूलन भएको थियो। सेभ्रेस सन्धि (सन् १९२०) लाई लुसाने सन्धि (सन् १९२३) को साथ पुनर्स्थापित गरिएको थियो जसको परिणाम स्वरूप २९ अक्टोबर १९२३ मा, गणतन्त्र तुर्कीको स्थापना भएको थियो र [[मुस्तफा कमाल अतातुर्क]]लाई यसको पहिलो राष्ट्रपतिको रूपमा चयन गरिएको थियो। [[कमाल अतातुर्क|मुस्तफा कमाल अतातुर्क]] देशमा असङ्ख्य सुधारहरू गरेका थिए जसमध्ये धेरैले पश्चिमी विचार, दर्शन र रीतिथितिका विभिन्न पक्षहरूलाई तुर्केली सरकारको नयाँ रूपमा समाहित गरेका छन्।

तुर्की [[संयुक्त राष्ट्रसङ्घ|संयुक्त राष्ट्र सङ्घ]]को एक सदस्य राष्ट्र हो भने यो उत्तरी आन्ध्र सहयोग सङ्गठन, [[अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष|अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रण कोष]], र [[विश्व बैंक|विश्व बैङ्क]], आर्थिक सहयोग र विकास सङ्गठन, यूरोपको सुरक्षा र सहयोग सङ्गठन, कृष्ण सागर आर्थिक सहयोग सङ्गठन, इस्लामी सहयोग सङ्गठन, र जी २० को संस्थापक सदस्य हो। सन् १९५० मा युरोप परिषद्को प्रारम्भिक सदस्यहरु मध्ये एक बने पछि, तुर्की सन् १९६३ मा युरोपेली आर्थिक समेदायको सहयोगी सदस्य बनेको थियो। देशले सन् २००५ मा युरोपेली सङ्घमा प्रवेश सम्बन्धी वार्ता सुरु गरेको थियो। १३ मार्च २०१९ को मतदानमा युरोपेली संसदले [[युरोपेली सङ्घ]] सरकारलाई तुर्कीको अधिग्रहण वार्ता स्थगित गर्न आग्रह गरेको थियो जुन सन् २०१८ देखि अवरुद्ध भए पनि, २०२० सम्म सक्रिय रहन्छ।