"विश्वविद्यालय" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
सा रोबोट : हिज्जे मिलाउँदै |
सा रोबोट : हिज्जे मिलाउँदै |
||
पङ्क्ति ६:
प्राचीन कालमा [[युरोप|यूरोप]]का देशहरूमा मान्य अर्थमा कुनै विश्वविद्यालय थिएन, यद्यपि अनेक महत्त्वपूर्ण विद्यालय थिए, जस्तै एथेंसका दार्शनिक विद्यालय, अथवा रोमका साहित्य र रीतिशास्त्रका विद्यालय जो उच्च शिक्षा संस्थाहरु थिए। मध्य युगमा शिक्षामा धार्मिक संस्थाहरूको नियन्त्रण रह्यो। धार्मिक संस्थाहरु द्वारा विद्यालहरूको व्यवस्थागरिन्थ्यो जसमा पादरिहरूलाई धार्मिक, साहित्यिक एवं वैज्ञानिक विषयहरूको शिक्षा दिइन्थ्यो। यस युगमा पेरिसको धार्मिक विद्यालय धर्मशिक्षाको एक केन्द्र बन्यो, तथा सन् ११९८ तथा १२१५ ई.का बीच पेरिस विश्वविद्यालयका रूपमा परिवर्तित भयो, र त्यसमा धर्मविज्ञान, कला तथा चिकित्साका प्रभाग बनाइए। पछि विशेषज्ञ अध्यापकहरु र विद्यार्थिहरूले मिलेर विश्वविद्यालय चलाए। १२औं शताब्दीका मध्यका लगभग बोलोनामा कानुनका विद्यार्थिहरुका प्रयासदेखि एक कानुन विश्वविद्यालय स्थापित गरिएको छ। सन् १२५० ई.का लगभग विश्वविद्यालय शब्दको प्रयोग नयाँ अर्थमा हुने लागेको र यी पांडित्यपूर्ण विद्यार्थिहरुका बद्ला शासकहरु द्वारा आफ्नो राज्यहरूको राजनीतिक एवं सामाजिक आवश्यकताहरूको पूर्तिका लागि स्थापित गरिने लागोस्। मध्ययुगीन विश्वविद्यालय १३औं शताब्दीका मध्यका सर्वोत्कृष्ट समयमा बौद्धिक स्वतन्त्रताको अद्वितीय अवस्थालाई प्रकट गर्दछन्। धनका कारण यिनको प्रगति बाधित होइन भएको र यी आफ्नो स्वतन्त्र अधिकारहरूलाई नष्ट गर्ने प्रयत्नहरूको विरोध गर्नमा सक्षम रहे। यी आफ्नो युगको संस्कृतिलाई निर्धारित गर्नमा प्रभावशाली बनेका। मध्ययुगीन दर्शनको जन्म केही महान् धार्मिक आन्दोलनहरुका समान महाविद्यालहरूमा भयो जसले मध्य युगका यूरोपलाई हिला दिए र त्यसको एकतालाई विभाजित गरिदिए। यसै १३औं शताब्दीमा यूरोपका प्रभावदेखि इंग्ल्याण्डमा पनि अक्सफोर्ड र कैंब्रिज विश्वविद्यालय स्थापित हो चुके थिए।
[[युरोप|यूरोप]]मा [[धर्म-सुधार-आन्दोलन]]का साथ विश्वविद्यालयका दृष्टिकोण र विस्तारमा एक निश्चित परिवर्तन भयो। तिनको परम्परागत स्वव्यवस्था र स्वतन्त्रता लुप्त हो गई; प्राचार्य राज्यका सेवक भए; कठोर नियन्त्रण तथा जाँचको व्यवस्था गरिएको छ। विश्वविद्यालयलाई राज्य तथा तत्सम्बन्धित खर्चका लागि कार्यकर्ताहरूलाई दीक्षित गर्ने संस्था माने जाने लगा। यी विश्वविद्यालय धार्मिक संस्थाहरुदेखि सम्बन्धित हुँदै पनि १६औं शताब्दीका धार्मिक संघर्षहरुदेखि टाडा रहे। यस शताब्दीमा विश्वविद्यालय वैज्ञानिक खोजहरुका केन्द्र बने। पछि १६औं शताब्दीमा शिक्षण नैं यिनको मुख्य कार्य भयो। १८
=== भारतमा उच्च-शिक्षाको इतिहास ===
|