"क्लोनिङ" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

माथि उल्लेख गरिएअनुसार जीव वैज्ञानिकहरू कतिपय कम विकसित प्राणीको प्रतिरूप (क्लोन) तयार पार्न सफल भए पनि उच्च विकसित प्राणी विशेषतः स्तनधारी प्राणीको प्रतिरूप तयार पार्न धेरै वर्षसम्म असफल रहे। सन् १९९६ जुलाई ५मा मात्र स्कटल्यान्डका आएन विल्मट र उनका सहकर्मी वैज्ञानिकहरू क्लोनिङ प्रविधिमार्फत् एक स्तनधारी प्राणीको प्रतिरूप निर्माण गर्न सफल भएका थिए। उनीहरूले वयस्क भेडीको थुनबाट संकलनसङ्कलन गरिएको पूर्ण विकसित कोषबाट नयाँ भेडीको पूर्ण प्रतिरूप तयार पारेका थिए। प्रसिद्ध अमेरिकी गायिका डली पार्टनको नामबाट 'डली' नामाकरण गरिएको उक्त भेडीलाई सन् १९९७को फेब्रुअरी महिनामा सार्वजनिक गरिएको थियो। यस प्रविधिको प्रयोगद्वारा मानिसको समेत प्रतिरूप तयार पार्नसक्ने प्रबल सम्भावना देखिएकाले विल्मट र उनका सहकर्मीको उक्त अनुसन्धानले त्यतिबेला विश्वमा ठूलै हलचल मच्चाएको थियो र डली विश्वप्रख्यात भएको थियो। विल्मट र उनका सहकर्मीले विकास गरेको क्लोनिङ प्रविधिको प्रयोग गरी वैज्ञानिकहरू अहिलेसम्म बिरालो, मुसा, कुकुर, गाई, भैँसी, उँट, घोडा तथा मानिसको सबैभन्दा नजीकको आनुवंशिक नाता भएको प्राणी मानिने 'रेसस' जातको बाँदरजस्ता धेरै प्रकारका स्तनधारी प्राणीको प्रतिरूप तयार पार्न सफल भइसकेका छन्।

सामन्यतया यस प्रक्रियाका लागि जुन प्राणीको प्रतिरूप तयार पार्नु छ त्यही प्राणीबाट संकलनसङ्कलन गरिएको पूर्ण विकसित कोष र सोही प्रजातिको पोथीबाट संकलनसङ्कलन गरिएको डिम्ब कोषको प्रयोग गरिन्छ। क्लोनिङ प्रक्रियामा वैज्ञानिकले सर्वप्रथम डिम्ब कोषबाट न्युक्लियसलाई निकाल्छ र फ्याँक्छ। त्यसपछि क्लोनिङ गरिने प्राणीबाट प्राप्त विकसित कोषलाई न्युक्लियसविहीन डिम्बमा प्रवेश गराइन्छ। विद्युतीय झट्काको प्रयोग गरेर कोष र डिम्बलाई समायोजन गरिन्छ। समायोजन पछि डिम्बले क्लोनिङ गरिने प्राणीको आनुवंशिक तत्व बोकेको हुन्छ।

आनुवंशिक तत्व अर्थात डीएनए अति स्थिर जैविक अणु मानिन्छ। कैयौँ वर्षअघि मृत्यु भएको जीवको कोषबाट संकलनसङ्कलन गरिएको डीएनएलाई पुनः क्रियाशील बनाउन वैज्ञानिकहरू सफल भएका छन्। उदाहरणका लागि सन् २०००मा मरेका एक प्रकारको जंगली बोकाको कोषबाट सन् २००९मा वैज्ञानिकहरू कलोनिङ प्रविधिमार्फत् त्यसको प्रतिरूप तयार पार्न सफल भएका थिए। तर यसरी तयार पारिएको प्रतिरूप सात मिनेटमात्र जीवित रहेको थियो। तथापि, मृत स्तनधारी प्राणीको कोषबाट धेरै वर्षपछि पनि त्यसको प्रतिरूप तयार पार्न सम्भव छ भन्ने आधारभूत तथ्य यस प्रयोगबाट प्रमाणित भएको थियो। अर्थात्, सिद्धान्ततः क्लोनिङ प्रविधि प्रयोग गरी जीवित मानिसको मात्र नभएर कुनै पनि मृत व्यक्तिको कोषबाट समेत प्रतिरूप तयार पार्न सकिने देखिन्छ।