[[ध्वन्यालोक]]मा "अनन्ता हि वाग्विकल्पा:" कहकर अलङ्कारहरूको अगणेयतातर्फ संकेतसङ्केत गरिएको हो। [[दंडी]]ले "्दै चाद्यापि विकल्प्यंते" कहकर यिनको नित्य संख्यवृद्धिको नैं निर्देश गरेकोछ। तथापि विचारकहरूले अलङ्कारहरूलाई '''शब्दालंकार, अर्थालंकार, रसालंकार, भावालंकार, मिश्रालंकार, उभयालंकार तथा संसृष्टि र संकर''' नामक भेदहरूमा बाँटा हो। यिनमा प्रमुख शब्द तथा अर्थका आश्रित अलङ्कार छन्। यो विभाग अन्वयव्यतिरेकका आधारमा गरिन्छ। जब कुनै शब्दका पर्यायवाचीको प्रयोग गर्नको लागि पंक्तिमा ध्वनिको त्यही चारुत्व न रहोस् तब मूल शब्दका प्रयोगमा शब्दालंकार हुन्छ र जब शब्दका पर्यायवाचीका प्रयोगदेखि पनि अर्थको चारुतामा अंतर न आता छ भनेंब अर्थालंकार हुन्छ। सादृश्य आदि अलङ्कारहरूका मूलमा पाएर पहिला पहिला [[उद्भट]]ले विषयानुसार, कुल ४४ अलङ्कारहरूलाई छ वर्गहरूमा विभाजित गरेको थियो, परन्तु यीबाट अलङ्कारहरूका विकासको भिन्न अवस्थाहरूमा प्रकाश पडने अपेक्षा भिन्न प्रवृत्तिहरूको नैं ठेगाना चल्दछ। वैज्ञानिक वर्गीकरणको दृष्टिदेखि त [[रुद्रट]]ले नैं पहिलो पल्ट सफलता प्राप्तको हो। उनले वास्तव, औपम्य, अतिशय र श्लेषलाई आधार मानेर तिनको चार वर्ग गरे छन्। वस्तुका स्वरूपको वर्णन वास्तव हो। यसका अंतर्गत २३ अलङ्कार आउँछन्। कुनै वस्तुका स्वरूपको कुनै अप्रस्तुतदेखि तुलना गरेर स्पष्टतापूर्वक त्यसलाई उपस्थित गर्नमा औपम्यमूलक २१ अलङ्कार मानिन्छन्। अर्थ तथा धर्मका नियमहरूका विपर्ययमा अतिशयमूलक १२ अलङ्कार र अनेक अर्थोंभएका पदहरूदेखि एक नैं अर्थको बोध गराने श्लेषमूलक १० अलङ्कार हुन्छन्।
